Xem mẫu
Nghiên cứu Y học
Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 16 * Phụ bản của Số 1 * 2012
NGHIÊN CỨU TÌNH TRẠNG KHÁNG INSULIN
VÀ CHỨC NĂNG TẾ BÀO BETA Ở NGƯỜI CAO TUỔI
Hoàng Mạnh*, Hồ Thượng Dũng*, Nguyễn Đức Công*, Nguyễn Văn Thành*, Trương Văn Trị*,
Đỗ Thị Thuận*
TÓM TẮT
Mở đầu: Những năm gần đây dân số già tăng lên rất nhanh. Lớn tuổi tăng tỷ lệ đái tháo đường: trên 60
tuổi gấp 8 lần so với dưới 40 tuổi. Đái tháo đường týp 2 chủ yếu do tình trạng kháng insulin ở cơ, gan, mô mỡ,
xương và sự bài tiết bất thường insulin. Kháng insulin và rối loạn chức năng tiết insulin của tế bào BETA tuyến
tụy ở người cao tuổi chưa được nghiên cứu nhiều.
Mục tiêu: Khảo sát tình trạng kháng insulin, tiết insulin của tế bào BETA tuyến tụy ở người cao tuổi qua
chỉ số HOMA-IR, HOMA-CNTB β. Tìm mối liên quan giữa chỉ số kháng insulin và chức năng tiết insulin của
tế bào BETA tuyến tụy với một số yếu tố nguy cơ đái tháo đường.
Phương pháp nghiên cứu: Mô tả cắt ngang, thực hiện trên 660 bệnh nhân đến khám, điều trị ngoại trú tại
bệnh viện Thống Nhất năm 2010.
Kết quả: Chỉ số kháng insulin Ln (HOMA-IR) nhóm ≥ 60 tuổi (0,96 ± 0,44) và ở nhóm < 60 tuổi (0,96 ±
0,41). Tỷ lệ bệnh nhân kháng insulin ở nhóm ≥ 60 tuổi (33,3%) và nhóm < 60 tuổi (35,0%). Chỉ số chức năng tế
bào BETA tụy Ln (HOMA CNTB β) ở nhóm ≥ 60 tuổi (4,54 ± 0,61) và ở nhóm < 60 tuổi (4,78 ± 0,58). Mối liên
quan kháng insulin ở người cao tuổi với BMI (P < 0,001). Mối liên quan kháng insulin ở người cao tuổi với
WHR (P = 0,0031). Mối liên quan kháng insulin ở người cao tuổi với tăng triglycerid (P = 0,003). Mối liên quan
kháng insulin ở người cao tuổi với lớp tuổi, giới, tiền sử gia đình có đái tháo đường, vận động thể lực, tăng
huyết áp, tăng cholesterol, tăng LDL-C, giảm HDL-C, giảm GNG (P > 0,005). Mối liên quan giảm chức năng tế
bào BETA tụy ở người cao tuổi với các yếu tố nguy cơ đái tháo đường (P > 0,005).
Kết luận: Ở người cao tuổi không có sự khác biệt về đề kháng insulin giữa nhóm ≥ 60 tuổi và nhóm < 60
tuổi; giảm chỉ số chức năng tế bào BETA tụy ở nhóm ≥ 60 tuổi so với nhóm < 60 tuổi. Ở người cao tuổi: tăng đề
kháng insulin có liên quan với béo phì, béo bụng và tăng triglycerid, không liên quan với lớp tuổi, giới, tiền sử
gia đình có đái tháo đường, vận động thể lực, tăng huyết áp, tăng cholesterol, tăng LDL-C, giảm HDL-C, giảm
GNG. Giảm chức năng tế bào BETA tụy không liên quan với các yếu tố nguy cơ đái tháo đường.
Từ khóa: kháng insulin, chức năng tế bào BETA, người cao tuổi, mối liên quan.
ABSTRACT
STUDY OF INSULIN RESISTANCE AND PANCREATIC BETA-CELL FUNCTION IN THE ELDERLY
Hoang Manh, Ho Thuong Dung, Nguyen Đuc Cong, Nguyen Van Thanh, Truong Van Tri,
Do Thi Thuan * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 16 - Supplement of No 1 - 2012: 190 - 194
Background: In recent years, the aging population has increased rapidly. Among the elderly, the incidence
of type 2 diabetes is continuing to rise. People aged over 60 years are 8 times more likely to develop type 2 diabetes
than people aged less than 40 years.
Type 2 diabetes is mainly caused by: (a) insulin resistance in muscle, liver, adipose tissue and bone and (b)
* Bệnh viện Thống Nhất TP.Hồ Chí Minh
Tác giả liên lạc: BS. CKII. Hoàng Mạnh
ĐT: 0903634393
190
Email: hoangmanh1806@yahoo.com.vn
Hội nghị Khoa Học Kỹ Thuật BV. Thống Nhất TP. HCM 2012
Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 16 * Phụ bản của Số 1 * 2012
Nghiên cứu Y học
abnormal insulin secretion. Insulin resistance and dysfunctional insulin secretion from pancreatic beta cells in
the elderly were not clearly understood in the past.
Method: We performed a prospective descriptive study to survey the state of insulin resistance and insulin
secretion from pancreatic beta cells in the elderly by HOMA-IR index and HOMA-β to find a link between the
insulin resistance index and the insulin secretion function of pancreatic beta cells, taking into account a number
of supposed risk factors for diabetes, in 660 patients who had presented to the outpatient department at Thong
Nhat Hospital, HCMC, Vietnam in 2010.
Results: Insulin resistance index (HOMA-IR) ≥ 60 age group (0.96 ± 0.44) and in group 0,05
75 (37,5)
(n = 100) > 0,05
30 (30,0)
Không có sự khác biệt chỉ số kháng insulin,
tỷ lệ kháng insulin giữa nhóm ≥ 60 tuổi và nhóm
< 60 tuổi. Kết quả này phù hợp với Lưu Cảnh
Toàn, Hoàng Trung Vinh (2006)(2); không phù
hợp với Huichen (2005)(1) Nguyễn Văn Quýnh
(2007)(4). Sự khác biệt này có lẽ là do sự khác
nhau về đối tượng nghiên cứu: các tác giả
nghiên cứu đề kháng insulin ở bệnh nhân ĐTĐ
týp 2, chúng tôi nghiên cứu đề kháng insulin ở
NCT chưa bị ĐTĐ.
Bảng 3: So sánh giá trị trung bình chỉ số CNTB beta
tụy
Nhóm 60 tuổi
< 60 tuổi
P
Giới
(n = 300)
(n = 300)
Chung HOMA CNTB 113,6 ± 87,68 110,4 ± 87,83 <
Ln (HOMA
4,54 ± 0,61 4,78 ± 0,58 0,05
CNTB )
Nam HOMA CNTB 113,3 ± 99,51 108,9 ± 92,02 <
Ln (HOMA
4,50 ± 0,65 4,73 ± 0,57 0,05
CNTB )
Nữ
Xử lý số liệu
192
không có sự khác biệt giữa nhóm 60 tuổi và
nhóm< 60 tuổi (p>0,05).
HOMA CNTB 114,2 ± 58,69 113,4 ± 79,15 <
Ln (HOMA
4,61 ± 0,53 4,87 ± 0,58 0,05
CNTB )
Rối loạn tiết insulin của tế bào BETA tụy là
tình trạng song hành với đề kháng insulin trong
cơ chế bệnh sinh ĐTĐ týp 2. Quá trình tích tuổi
học làm kiệt quệ dần tế bào BETA tụy cho nên
Hội nghị Khoa Học Kỹ Thuật BV. Thống Nhất TP. HCM 2012
Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 16 * Phụ bản của Số 1 * 2012
khả năng tiết insulin bị suy giảm. Kết quả
nghiên cứu của chúng tôi: giảm chỉ số chức
năng tế bào BETA tụy ở nhóm ≥ 60 tuổi so với
nhóm < 60 tuổi (kể cả chung, nam, nữ) có ý
nghĩa thống kê (P < 0,05). Kết quả này khác biệt
với Trần Thị Thanh Hóa, Tạ Văn Bình (2007)(1),
Phan Ngọc Lan (2006)(6) có lẽ do đối tượng
nghiên cứu của các tác giả là bệnh nhân ĐTĐ
týp 2, còn chúng tôi là NCT chưa bị ĐTĐ.
Bảng 4: Mối liên quan kháng insulin với BMI ở
người 60 tuổi
BMI
Thông số
Bình
Béo phì Quá cân
thường
( 25) (23 – 24,9)
(18,5-22,9)
(n = 87)
(n = 83)
(n = 115)
- Chung,
50 (57,5)
n (%)
Tăng - Nam, n 34/61
Insulin (%)
(55,7)
- Nữ, n
16/26
(%)
(61,5)
- Chung,
47 (54,0)
n (%)
Kháng - Nam, n 32/61
Insulin (%)
(52,5)
- Nữ, n
15/26
(%)
(57,7)
29 (34,9)
15/53
(28,3)
14/30
(46,7)
23 (20,0)
nguon tai.lieu . vn
Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 16 * Phụ bản của Số 1 * 2012
NGHIÊN CỨU TÌNH TRẠNG KHÁNG INSULIN
VÀ CHỨC NĂNG TẾ BÀO BETA Ở NGƯỜI CAO TUỔI
Hoàng Mạnh*, Hồ Thượng Dũng*, Nguyễn Đức Công*, Nguyễn Văn Thành*, Trương Văn Trị*,
Đỗ Thị Thuận*
TÓM TẮT
Mở đầu: Những năm gần đây dân số già tăng lên rất nhanh. Lớn tuổi tăng tỷ lệ đái tháo đường: trên 60
tuổi gấp 8 lần so với dưới 40 tuổi. Đái tháo đường týp 2 chủ yếu do tình trạng kháng insulin ở cơ, gan, mô mỡ,
xương và sự bài tiết bất thường insulin. Kháng insulin và rối loạn chức năng tiết insulin của tế bào BETA tuyến
tụy ở người cao tuổi chưa được nghiên cứu nhiều.
Mục tiêu: Khảo sát tình trạng kháng insulin, tiết insulin của tế bào BETA tuyến tụy ở người cao tuổi qua
chỉ số HOMA-IR, HOMA-CNTB β. Tìm mối liên quan giữa chỉ số kháng insulin và chức năng tiết insulin của
tế bào BETA tuyến tụy với một số yếu tố nguy cơ đái tháo đường.
Phương pháp nghiên cứu: Mô tả cắt ngang, thực hiện trên 660 bệnh nhân đến khám, điều trị ngoại trú tại
bệnh viện Thống Nhất năm 2010.
Kết quả: Chỉ số kháng insulin Ln (HOMA-IR) nhóm ≥ 60 tuổi (0,96 ± 0,44) và ở nhóm < 60 tuổi (0,96 ±
0,41). Tỷ lệ bệnh nhân kháng insulin ở nhóm ≥ 60 tuổi (33,3%) và nhóm < 60 tuổi (35,0%). Chỉ số chức năng tế
bào BETA tụy Ln (HOMA CNTB β) ở nhóm ≥ 60 tuổi (4,54 ± 0,61) và ở nhóm < 60 tuổi (4,78 ± 0,58). Mối liên
quan kháng insulin ở người cao tuổi với BMI (P < 0,001). Mối liên quan kháng insulin ở người cao tuổi với
WHR (P = 0,0031). Mối liên quan kháng insulin ở người cao tuổi với tăng triglycerid (P = 0,003). Mối liên quan
kháng insulin ở người cao tuổi với lớp tuổi, giới, tiền sử gia đình có đái tháo đường, vận động thể lực, tăng
huyết áp, tăng cholesterol, tăng LDL-C, giảm HDL-C, giảm GNG (P > 0,005). Mối liên quan giảm chức năng tế
bào BETA tụy ở người cao tuổi với các yếu tố nguy cơ đái tháo đường (P > 0,005).
Kết luận: Ở người cao tuổi không có sự khác biệt về đề kháng insulin giữa nhóm ≥ 60 tuổi và nhóm < 60
tuổi; giảm chỉ số chức năng tế bào BETA tụy ở nhóm ≥ 60 tuổi so với nhóm < 60 tuổi. Ở người cao tuổi: tăng đề
kháng insulin có liên quan với béo phì, béo bụng và tăng triglycerid, không liên quan với lớp tuổi, giới, tiền sử
gia đình có đái tháo đường, vận động thể lực, tăng huyết áp, tăng cholesterol, tăng LDL-C, giảm HDL-C, giảm
GNG. Giảm chức năng tế bào BETA tụy không liên quan với các yếu tố nguy cơ đái tháo đường.
Từ khóa: kháng insulin, chức năng tế bào BETA, người cao tuổi, mối liên quan.
ABSTRACT
STUDY OF INSULIN RESISTANCE AND PANCREATIC BETA-CELL FUNCTION IN THE ELDERLY
Hoang Manh, Ho Thuong Dung, Nguyen Đuc Cong, Nguyen Van Thanh, Truong Van Tri,
Do Thi Thuan * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 16 - Supplement of No 1 - 2012: 190 - 194
Background: In recent years, the aging population has increased rapidly. Among the elderly, the incidence
of type 2 diabetes is continuing to rise. People aged over 60 years are 8 times more likely to develop type 2 diabetes
than people aged less than 40 years.
Type 2 diabetes is mainly caused by: (a) insulin resistance in muscle, liver, adipose tissue and bone and (b)
* Bệnh viện Thống Nhất TP.Hồ Chí Minh
Tác giả liên lạc: BS. CKII. Hoàng Mạnh
ĐT: 0903634393
190
Email: hoangmanh1806@yahoo.com.vn
Hội nghị Khoa Học Kỹ Thuật BV. Thống Nhất TP. HCM 2012
Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 16 * Phụ bản của Số 1 * 2012
Nghiên cứu Y học
abnormal insulin secretion. Insulin resistance and dysfunctional insulin secretion from pancreatic beta cells in
the elderly were not clearly understood in the past.
Method: We performed a prospective descriptive study to survey the state of insulin resistance and insulin
secretion from pancreatic beta cells in the elderly by HOMA-IR index and HOMA-β to find a link between the
insulin resistance index and the insulin secretion function of pancreatic beta cells, taking into account a number
of supposed risk factors for diabetes, in 660 patients who had presented to the outpatient department at Thong
Nhat Hospital, HCMC, Vietnam in 2010.
Results: Insulin resistance index (HOMA-IR) ≥ 60 age group (0.96 ± 0.44) and in group 0,05
75 (37,5)
(n = 100) > 0,05
30 (30,0)
Không có sự khác biệt chỉ số kháng insulin,
tỷ lệ kháng insulin giữa nhóm ≥ 60 tuổi và nhóm
< 60 tuổi. Kết quả này phù hợp với Lưu Cảnh
Toàn, Hoàng Trung Vinh (2006)(2); không phù
hợp với Huichen (2005)(1) Nguyễn Văn Quýnh
(2007)(4). Sự khác biệt này có lẽ là do sự khác
nhau về đối tượng nghiên cứu: các tác giả
nghiên cứu đề kháng insulin ở bệnh nhân ĐTĐ
týp 2, chúng tôi nghiên cứu đề kháng insulin ở
NCT chưa bị ĐTĐ.
Bảng 3: So sánh giá trị trung bình chỉ số CNTB beta
tụy
Nhóm 60 tuổi
< 60 tuổi
P
Giới
(n = 300)
(n = 300)
Chung HOMA CNTB 113,6 ± 87,68 110,4 ± 87,83 <
Ln (HOMA
4,54 ± 0,61 4,78 ± 0,58 0,05
CNTB )
Nam HOMA CNTB 113,3 ± 99,51 108,9 ± 92,02 <
Ln (HOMA
4,50 ± 0,65 4,73 ± 0,57 0,05
CNTB )
Nữ
Xử lý số liệu
192
không có sự khác biệt giữa nhóm 60 tuổi và
nhóm< 60 tuổi (p>0,05).
HOMA CNTB 114,2 ± 58,69 113,4 ± 79,15 <
Ln (HOMA
4,61 ± 0,53 4,87 ± 0,58 0,05
CNTB )
Rối loạn tiết insulin của tế bào BETA tụy là
tình trạng song hành với đề kháng insulin trong
cơ chế bệnh sinh ĐTĐ týp 2. Quá trình tích tuổi
học làm kiệt quệ dần tế bào BETA tụy cho nên
Hội nghị Khoa Học Kỹ Thuật BV. Thống Nhất TP. HCM 2012
Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 16 * Phụ bản của Số 1 * 2012
khả năng tiết insulin bị suy giảm. Kết quả
nghiên cứu của chúng tôi: giảm chỉ số chức
năng tế bào BETA tụy ở nhóm ≥ 60 tuổi so với
nhóm < 60 tuổi (kể cả chung, nam, nữ) có ý
nghĩa thống kê (P < 0,05). Kết quả này khác biệt
với Trần Thị Thanh Hóa, Tạ Văn Bình (2007)(1),
Phan Ngọc Lan (2006)(6) có lẽ do đối tượng
nghiên cứu của các tác giả là bệnh nhân ĐTĐ
týp 2, còn chúng tôi là NCT chưa bị ĐTĐ.
Bảng 4: Mối liên quan kháng insulin với BMI ở
người 60 tuổi
BMI
Thông số
Bình
Béo phì Quá cân
thường
( 25) (23 – 24,9)
(18,5-22,9)
(n = 87)
(n = 83)
(n = 115)
- Chung,
50 (57,5)
n (%)
Tăng - Nam, n 34/61
Insulin (%)
(55,7)
- Nữ, n
16/26
(%)
(61,5)
- Chung,
47 (54,0)
n (%)
Kháng - Nam, n 32/61
Insulin (%)
(52,5)
- Nữ, n
15/26
(%)
(57,7)
29 (34,9)
15/53
(28,3)
14/30
(46,7)
23 (20,0)