Xem mẫu
- TẠP CHÍ Y DƯỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ 3 - 2022
MỐI LIÊN QUAN GIỮA MỘT SỐ ĐẶC ĐIỂM LÃO KHOA VỚI
SARCOPENIA Ở BỆNH NHÂN TĂNG HUYẾT ÁP CAO TUỔI
Nguyễn Trung Anh1,2, Nguyễn Thị Thu Hương1,2
Nguyễn Ngọc Tâm1,2, Vũ Thị Thanh Huyền1,2
Tóm tắt
Mục tiêu: Tìm hiểu mối liên quan giữa một số đặc điểm lão khoa với
sarcopenia ở bệnh nhân (BN) tăng huyết áp (THA) cao tuổi. Đối tượng và
phương pháp: Nghiên cứu quan sát, mô tả trên 210 BN ≥ 60 tuổi có THA khám
và điều trị ngoại trú tại Bệnh viện Lão khoa Trung ương. Đối tượng nghiên cứu
được chẩn đoán sarcopenia dựa vào tiêu chuẩn của Hiệp hội Sarcopenia châu Á
năm 2019. Các đặc điểm lão khoa được đánh giá: Hoạt động chức năng hằng
ngày, tình trạng dinh dưỡng, hoạt động thể lực, nguy cơ ngã. Kết quả: Tỷ lệ
sarcopenia là 48,6%. Tỷ lệ sarcopenia ở nhóm BN THA có nguy cơ suy dinh
dưỡng (SDD) (61,8%), suy giảm hoạt động chức năng hằng ngày có hoặc không
sử dụng dụng cụ (lần lượt là 56,9% và 59,8%), nguy cơ ngã cao (54,9%) và có
tiền sử ngã trong 12 tháng gần đây (64,7%) cao hơn có ý nghĩa thống kê so với ở
nhóm BN không SDD (34,3%), không suy giảm hoạt động chức năng hằng ngày
có hoặc không sử dụng dụng cụ (43,1% và 40,2%), nguy cơ ngã thấp (45,1%) và
không có tiền sử ngã (35,3%). Kết luận: Sarcopenia có liên quan đến nguy cơ
SDD, suy giảm hoạt động chức năng hằng ngày, nguy cơ ngã cao và tiền sử ngã
ở BN THA cao tuổi.
* Từ khóa: Tăng huyết áp; Sarcopenia; Người cao tuổi; Hội chứng lão khoa.
RELATIONSHIP BETWEEN GERIATRIC CHARACTERISTICS AND
SARCOPENIA IN OLDER HYPERTENSIVE PATIENTS
Summary
Objectives: To explore the relationship between some geriatric features and
sarcopenia in older hypertensive patients. Subjects and methods: An observational,
descriptive study was performed on 210 hypertensive patients aged 60 years
or older who were treated at Outpatient Department, National Geriatric Hospital.
1
Bệnh viện Lão khoa Trung ương
2
Trường Đại học Y Hà Nội
Người phản hồi: Nguyễn Trung Anh (trunganhvlk@gmail.com)
Ngày nhận bài: 13/3/2022
Ngày được chấp nhận đăng: 01/4/2022
123
- TẠP CHÍ Y DƯỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ 3 - 2022
All participants were diagnosed with sarcopenia based on the Asian Working
Group for Sarcopenia 2019. Results: The prevalence of sarcopenia was 48.6%.
The rates of sarcopenia in hypertensive patients at risk of malnutrition (61.8%),
impaired instrumental activities of daily living and activities of daily living
(56.9% and 59.8%, respectively), at high risk of falls (54.9%), and with history
of falls in the past 12 months (64.7%) were significantly higher than those in
patients with normal nutrition (34.3%), normal instrumental activities of daily
living and activities of daily living (43.1% and 40.2%, respectively), at low risk
of falls (45.1%), and without history of falls in the past 12 months (35.3%) (p < 0.05).
Conclusion: Sarcopenia was associated with risk of malnutrition, impaired daily
functioning, high risk of falls, and a history of fall in older hypertensive patients.
* Keywords: Hypertension; Sarcopenia; Elderly; Geriatric syndrome.
ĐẶT VẤN ĐỀ vong. Sarcopenia cũng liên quan đến
Tăng huyết áp là nguyên nhân hàng bệnh về chuyển hóa và tim mạch, như
đầu trong các bệnh lý tim mạch và bệnh đái tháo đường, rối loạn mỡ máu,
thường gặp ở nhiều nước trên thế giới. tăng huyết áp. Việc chẩn đoán sớm
Theo một nghiên cứu trên 90 quốc gia, sarcopenia là vô cùng quan trọng, giúp
tỷ lệ THA ở người lớn trên toàn cầu phòng và điều trị bệnh hiệu quả hơn,
trong năm 2010 là 31,1% (1,38 tỷ giảm hậu quả không mong muốn, giảm
người), dự kiến sẽ tăng 1,5 tỷ người chi phí điều trị và nâng cao chất lượng
vào năm 2025 [3]. Tại Việt Nam, sống cho người cao tuổi.
nghiên cứu phân tích tổng hợp dựa trên Sarcopenia và THA có mối liên quan
10 nghiên cứu công bố năm 2019 cho với nhau. Nghiên cứu tại Hàn Quốc
thấy tỷ lệ THA chung tại Việt Nam là (2014) thu thập dữ liệu của gần 5.000
21,1% [4]. BN > 60 tuổi đã xác định tỷ lệ THA ở
Sarcopenia là một hội chứng đặc người không béo phì có sarcopenia là
trưng bởi sự giảm dần khối lượng cơ 60,9% và cao hơn ở người béo phì có
và sức mạnh cơ với những tiên lượng sarcopenia (74,7%) [6]. Nghiên cứu
xấu như mất khả năng hoạt động thể trước đây chỉ ra một số cơ chế liên
chất và tử vong [5]. Sarcopenia làm quan giữa sarcopenia và THA ở người
tăng nguy cơ gãy xương, tăng tỷ lệ cao tuổi như cơ chế kháng viêm, sự
nằm viện, tăng tỷ lệ mắc bệnh và tử giảm co bóp cơ, giảm tiết các chất
124
- TẠP CHÍ Y DƯỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ 3 - 2022
myokines trong quá trình co cơ, sự * Tiêu chuẩn loại trừ:
suy giảm hệ thống renin-angiotensin- - BN mất thính lực và thị lực.
aldosterone, tình trạng kháng insulin
- BN có chống chỉ định đo khối
[7], đặc biệt là các đặc điểm lão khoa
lượng cơ bằng phương pháp phân
như tuổi cao, tình trạng dinh dưỡng
kém hoặc béo phì, nhiều bệnh lý đồng tích trở kháng điện sinh học sử dụng
mắc, tình trạng suy giảm nhận thức, ít máy Inbody 770; BN đang sử dụng
hoạt động thể lực... Phát hiện sớm các máy tạo nhịp tim.
yếu tố liên quan giúp bác sĩ lâm sàng - BN đang mắc các bệnh lý cấp tính
có các biện pháp dự phòng và điều trị nặng như nhiễm khuẩn huyết, hôn mê
nhằm giảm nguy cơ xuất hiện các biến do hạ glucose máu, tăng áp lực thẩm
cố bất lợi và nâng cao chất lượng cuộc thấu, nhiễm toan ceton, suy gan nặng,
sống cho người bệnh. Hiện nay, chưa suy tim nặng, tai biến mạch não giai
có nhiều nghiên cứu về vấn đề này. đoạn cấp, rối loạn ý thức hoặc sảng
Vì vậy, chúng tôi tiến hành nghiên cứu hoặc các bệnh khác phải nằm tại
nhằm: Tìm hiểu mối liên quan giữa một giường ≥ 1 tháng.
số đặc điểm lão khoa và sarcopenia ở - BN đang trong giai đoạn cấp tính
BN THA cao tuổi điều trị ngoại trú tại của bệnh lý cơ xương khớp (ảnh hưởng
Bệnh viện Lão khoa Trung ương. đến vận động chi) như cơn gout cấp,
ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP viêm khớp dạng thấp tiến triển..., di
NGHIÊN CỨU chứng tai biến mạch máu não (yếu, liệt
1. Đối tượng nghiên cứu vận động chi), bệnh nhược cơ, khuyết
tật chi.
BN THA đến khám, điều trị ngoại
trú tại Bệnh viện Lão khoa Trung ương - BN đang có phù (ảnh hưởng đến
trong thời gian từ tháng 11/2020 - kết quả đo khối lượng cơ bằng phương
11/2021. pháp BIA).
* Tiêu chuẩn chọn BN: - BN không đồng ý tham gia
BN ≥ 60 tuổi; được chẩn đoán THA nghiên cứu.
nguyên phát (trong tiền sử hoặc hiện 2. Phương pháp nghiên cứu
tại) theo Hội Tim mạch học Việt Nam
* Thiết kế nghiên cứu:
(VNHA/VSH 2018) [8]: Huyết áp tâm
thu ≥ 140 mmHg và/hoặc huyết áp tâm Nghiên cứu quan sát mô tả, phương
trương ≥ 90 mmHg. pháp chọn mẫu thuận tiện.
125
- TẠP CHÍ Y DƯỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ 3 - 2022
* Công cụ và các biến số nghiên cứu: + Suy giảm hoạt động chức năng
Các thông tin về đối tượng nghiên hằng ngày có sử dụng dụng cụ
cứu được thu thập qua phỏng vấn theo (Instrumental Activity Daily Living -
bộ câu hỏi thống nhất: Phỏng vấn, IADL) [11]: Đánh giá bằng bộ câu hỏi
khám lâm sàng và tham khảo hồ sơ IADL gồm 8 câu hỏi. Tổng điểm
quản lý bệnh tại Bệnh viện Lão khoa IADL < 8: Có suy giảm hoạt động
Trung ương. Các biến số nghiên cứu chức năng hằng ngày có sử dụng
bao gồm: dụng cụ.
- Chẩn đoán sarcopenia theo Hiệp + SDD: Sử dụng bảng đánh giá tầm
hội Sarcopenia châu Á (Asian Working soát dinh dưỡng tối thiểu dành cho BN
Group for Sarcopenia - AWGS) [9] khi cao tuổi (Mini Nutritional Assessment
có tiêu chuẩn (1) + (2) hoặc (1) + (3): - Short Form - MNA-SF) [12]. Tổng
+ Tiêu chuẩn (1): Giảm khối lượng điểm tối đa của MNA-SF là 14; từ 12 -
cơ xương; đo bằng phương pháp 14 điểm: Tình trạng dinh dưỡng bình
phân tích trở kháng điện sinh học thường, 8 - 11 điểm: Nguy cơ SDD, 0 -
(Bioeletrical impedance analysis - BIA) 7 điểm: SDD.
trên máy Inbody 770 (Hàn Quốc):
+ Hoạt động thể lực (HĐTL): Đánh
Nam: < 7,0 kg/m2, nữ < 5,7 kg/m2.
giá bằng thang điểm IPAQ-SF, phân
+ Tiêu chuẩn (2): Giảm sức mạnh
loại mức độ HĐTL cao, trung bình và
cơ; đo cơ lực tay: Nam < 28 kg, nữ
thấp [13].
< 18 kg.
+ Nguy cơ ngã: Đánh giá bằng bộ
+ Tiêu chuẩn (3): Khả năng thực
câu hỏi 21 câu (Twenty-one-item fall
hiện động tác; tốc độ đi bộ < 1,0 m/s
(test đi bộ 6m). rick index). Tổng điểm ≥ 10: BN có
nguy cơ ngã cao [14].
- Các thông tin chung của đối tượng
nghiên cứu: Tuổi, giới tính, trình độ + Tiền sử có ngã trong 1 năm:
học vấn, nơi sống, tình trạng chung sống. Phỏng vấn BN và người chăm sóc.
- Các đặc điểm lão khoa: * Phân tích số liệu: Số liệu được xử
+ Suy giảm hoạt động chức năng lý và phân tích bằng phần mềm SPSS
hằng ngày không sử dụng dụng cụ 20.0. Xác định các tỷ lệ %, trị số trung
(Activity Daily Living - ADL) [10]: bình, độ lệch chuẩn. So sánh sự khác
Đánh giá bằng bộ câu hỏi ADL gồm 6 biệt của các tỷ lệ % theo test Chi bình
câu hỏi. Tổng điểm ADL < 6: Có suy phương; khác biệt có ý nghĩa thống kê
giảm hoạt động chức năng hằng ngày. với p < 0,05.
126
- TẠP CHÍ Y DƯỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ 3 - 2022
KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
1. Đặc điểm đối tượng nghiên cứu
Bảng 1: Đặc điểm chung của nhóm BN nghiên cứu.
Số lượng
Đặc điểm Tỷ lệ (%)
(n = 210)
Nữ 124 59,0
Giới tính
Nam 86 41,0
60 - 69 70 33,3
Nhóm tuổi
70 - 79 97 46,2
(năm)
≥ 80 43 20,5
Tiểu học 8 3,8
Trung học cơ sở 42 20,0
Trình độ học vấn Trung học phổ thông 56 26,7
Trung cấp/cao đẳng/đại
104 49,5
học
Tình trạng Với gia đình 208 99,0
chung sống Một mình 2 1,0
Thành thị 162 77,1
Nơi ở
Nông thôn 48 22,9
Tuổi trung bình (năm) 73,0 ± 7,2
Trong tổng số 210 đối tượng nghiên cứu, nữ giới chiếm đa số (59%). Tuổi
trung bình là 73,0 ± 7,2, trong đó thấp nhất là 60 tuổi, cao nhất là 91 tuổi. Nhóm
tuổi 70 - 79 chiếm tỷ lệ cao nhất (46,2%). 99% BN sống với gia đình. 77,1% số
BN sống ở thành thị.
127
- TẠP CHÍ Y DƯỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ 3 - 2022
Bảng 2: Một số đặc điểm lão khoa của đối tượng nghiên cứu.
Đặc điểm Số lượng (n = 210) Tỷ lệ (%)
SDD 4 1,9
Tình trạng dinh dưỡng Nguy cơ SDD 94 44,8
Bình thường 112 53,3
Suy giảm 87 41,4
ADL
Bình thường 123 58,6
Suy giảm 87 41,4
IADL
Bình thường 123 58,6
Cao 72 34,3
Nguy cơ ngã
Thấp 138 65,7
Thấp 7 3,3
Mức độ hoạt động thể lực Trung bình 198 94,3
Cao 5 2,4
Có 88 41,9
Tiền sử ngã trong 12 tháng
Không 122 58,1
BN có nguy cơ SDD chiếm tỷ lệ 44,8%. Tỷ lệ suy giảm hoạt động chức năng
hằng ngày là 41,4% và suy giảm hoạt động chức năng hằng ngày có sử dụng
dụng cụ là 41,4%. Nguy cơ ngã cao chiếm tỷ lệ 34,3%. Hoạt động thể lực mức
độ trung bình chiếm đa số với tỷ lệ 94,3%.
2. Tỷ lệ của sarcopenia ở BN THA cao tuổi
Biểu đồ 1: Tỷ lệ sarcopenia ở BN THA cao tuổi.
Trong 210 đối tượng nghiên cứu, tỷ lệ sarcopenia chiếm 48,6%.
128
- TẠP CHÍ Y DƯỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ 3 - 2022
3. Mối liên quan giữa một số đặc điểm lão khoa và sarcopenia ở BN THA
cao tuổi
Bảng 3: Mối liên quan giữa một số đặc điểm lão khoa và sarcopenia.
Sarcopenia Không sarcopenia
Đặc điểm lão khoa (n = 102) (n = 108) p
n % n %
SDD 4 3,9 0 0
Dinh dưỡng Nguy cơ SDD 63 61,8 31 28,7 < 0,01
Bình thường 35 34,3 77 71,3
Suy giảm 61 59,8 26 24,1
ADL < 0,01
Bình thường 41 40,2 82 75,9
Suy giảm 58 56,9 29 26,9
IADL < 0,01
Bình thường 44 43,1 79 73,1
Thấp 5 4,9 2 1,9
HĐTL Trung bình 96 94,1 102 94,4 > 0,05
Cao 1 1 4 3,7
Nguy cơ Cao 56 54,9 16 14,8
< 0,01
ngã Thấp 46 45,1 92 85,2
Có 66 64,7 22 20,4
Tiền sử ngã < 0,01
Không 36 35,3 86 79,6
Tỷ lệ sarcopenia cao hơn ở nhóm BN THA có nguy cơ SDD, suy giảm hoạt
động chức năng hằng ngày có hoặc không sử dụng dụng cụ, nguy cơ ngã cao và
tiền sử có ngã trong 12 tháng gần đây (p < 0,05).
129
- TẠP CHÍ Y DƯỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ 3 - 2022
Bảng 4: Mối liên quan giữa THA và sarcopenia.
Sarcopenia Không sarcopenia
(n = 102) (n = 108) p
n % n %
< 10
21 20,6 36 33,3
Thời gian năm
< 0,01
THA ≥ 10
81 79,4 72 66,7
năm
1 36 35,3 33 30,6
Số nhóm 2 44 43,1 52 48,1
thuốc điều trị > 0,05
THA 3 20 19,6 18 16.7
4 2 2,0 5 4,6
Tỷ lệ sarcopenia ở nhóm BN có thời gian THA ≥ 10 năm (79,4%) cao hơn có
ý nghĩa thống kê so với nhóm có thời gian THA < 10 năm. Không có mối liên
quan giữa sarcopenia và số nhóm thuốc điều trị THA (p > 0,05).
BÀN LUẬN đái tháo đường kèm THA, có xu hướng
Nghiên cứu của chúng tôi được tiến liên quan đến nguy cơ sarcopenia cao
hành trên 210 BN THA cao tuổi điều hơn BN có huyết áp bình thường với
trị ngoại trú tại Bệnh viện Lão khoa OR = 2,68 (95%CI: 1,42 - 5,08) [1].
Trung ương. Tỷ lệ sarcopenia của đối Nghiên cứu tại Hàn Quốc (2014) thu
tượng nghiên cứu theo tiêu chuẩn của thập dữ liệu của gần 5.000 người bệnh
AWGS (2019) tại Bệnh viện Lão khoa > 60 tuổi đã xác định tỷ lệ BN THA có
Trung ương là 48,6%. Một số nghiên sarcopenia từ 60,9 - 74,7% [6].
cứu trước đây của các tác giả trong và Sự suy giảm hoạt động chức năng
ngoài nước cũng được thực hiện trên hằng ngày và hoạt động chức năng
đối tượng này. Trong nghiên cứu của hằng ngày có sử dụng dụng cụ theo bộ
Nguyễn Thị Thu Hương (2018) trên câu hỏi nghiên cứu sử dụng trong lão
nhóm BN đái tháo đường ghi nhận tỷ khoa giúp đánh giá mức độ phụ thuộc
lệ sarcopenia trên BN THA là 67,8%, của người cao tuổi. Nghiên cứu của
cao hơn BN không THA (44%) và BN chúng tôi cho thấy tỷ lệ suy giảm chức
130
- TẠP CHÍ Y DƯỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ 3 - 2022
năng hoạt động hằng ngày và chức tính làm giảm khối lượng cơ. Việc
năng hoạt động hằng ngày có sử dụng nâng cao nhận thức, hướng dẫn người
dụng cụ ở nhóm sarcopenia cao hơn ở cao tuổi về chế độ ăn đầy đủ chất là
nhóm không có sarcopenia. Kết quả một trong những biện pháp hữu ích
này cũng phù hợp với nghiên cứu của giúp ngăn ngừa sarcopenia.
Nguyễn Thị Thu Hương [1]. Ngã là một biến cố hay gặp trên BN
Sarcopenia thường liên quan đến độ sarcopenia do liên quan đến suy giảm
bền kém, giảm hoạt động thể chất, tốc khối lượng và sức mạnh của cơ. Trong
độ dáng đi chậm, có thể làm tăng nguy nghiên cứu của chúng tôi, nguy cơ ngã
cơ ngã ở người cao tuổi. Có thể nhận
cao ở nhóm BN có sarcopenia (54,9%)
thấy suy giảm hoạt động chức năng
tương tự nghiên cứu của Lê Thị Anh
hằng ngày là một trong những yếu tố
Đào [2]. Nghiên cứu của Landi và CS
dự đoán sự xuất hiện của sarcopenia.
tiến hành trên 260 trường hợp ở độ tuổi
Nâng cao nhận thức của người cao tuổi
về những hậu quả của sarcopenia, đặc 86,7 ± 5,4, được theo dõi trong vòng 2
biệt là vấn đề suy giảm hoạt động chức năm. Kết quả cho thấy 27,3% trường
năng hằng ngày, từ đó có các biện hợp bị ngã ít nhất một lần, trong khi tỷ
pháp phòng ngừa và điều trị thích hợp lệ này ở nhóm không bị sarcopenia là
là rất cần thiết để không ngừng nâng 9,8% (p < 0,001) [16]. Landi và CS
cao chất lượng cuộc sống ở nhóm đối cũng chỉ ra nguy cơ ngã cao hơn ở
tượng này. nhóm sarcopenia với OR = 3,23 [10].
Kết quả nghiên cứu cũng ghi nhận Việc sàng lọc sớm sarcopenia trên
nguy cơ SDD ở nhóm sarcopenia người cao tuổi giúp dự phòng nguy cơ
(61,8%) chiếm tỷ lệ cao hơn so với ngã, giảm thiểu những hậu quả do ngã
nhóm không sarcopenia (28,7%). Kết ảnh hưởng đến sức khỏe người cao
quả này tương tự nghiên cứu của Lê tuổi, giảm gánh nặng chi phí về
Thị Anh Đào (2018) [2] với tỷ lệ nguy chăm sóc y tế do chấn thương liên
cơ SDD ở nhóm sarcopenia là 50%, quan đến ngã.
cao hơn nhóm không sarcopenia
Kết quả nghiên cứu của chúng tôi
(26,7%) và Souza (2017) [15]. Thiếu
cho thấy có mối liên quan giữa thời
hụt dinh dưỡng chính là thiếu hụt
protein và năng lượng cần thiết cho cơ gian chẩn đoán THA và sarcopenia.
thể. Thiếu hụt dinh dưỡng làm tăng BN có thời gian THA ≥ 10 năm có tỷ
nguy cơ tổng hợp các yếu tố gây viêm, lệ sarcopenia cao hơn so với nhóm BN
khuyếch đại quá trình catabolic mạn có thời gian THA < 10 năm. Nghiên
131
- TẠP CHÍ Y DƯỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ 3 - 2022
cứu của chúng tôi là nghiên cứu bước Bệnh viện Lão khoa Trung ương. Luận
đầu đánh giá các yếu tố liên quan đến văn Thạc sĩ Y học. Trường Đại học Y
BN THA cao tuổi; trong nghiên cứu có Hà Nội.
một số hạn chế như cỡ mẫu chưa đủ 3. Mills K.T., Stefanescu A., He J.
lớn với một nghiên cứu mô tả cắt (2020). The global epidemiology of
ngang, chưa có nhóm đối chứng trên hypertension. Nat Rev Nephrol; 16(4):
BN cao tuổi không có THA nên chưa 223-237.
thể đánh giá được mối tương quan 4. Meiqari L., Essink D., Wright P.,
nhân quả giữa các đặc điểm lão khoa Scheele F. (2019). Prevalence of
và sarcopenia trên BN THA cao tuổi. hypertension in Vietnam: A systematic
Các nghiên cứu trong tương lai khắc review and meta-analysis. Asia Pac J
phục được các hạn chế trên sẽ giúp Public Health; 31(2): 101-112.
phân tích cụ thể hơn về vấn đề này. 5. Cruz-Jentoft A.J., Baeyens J.P.,
Bauer J.M., et al (2010). Sarcopenia:
KẾT LUẬN European consensus on definition and
diagnosis report of the European
Tỷ lệ sarcopenia ở BN THA cao
working group on sarcopenia in older
tuổi khám và điều trị ngoại trú tại Bệnh
people. Age and ageing; 39(4): 412-423.
viện Lão khoa Trung ương là 48,6%.
6. Han K., Park Y.M., Kwon H.S.,
Hoạt động chức năng hằng ngày có
et al (2014). Sarcopenia as a determinant
hoặc không sử dụng phương tiện, dụng
of blood pressure in older Koreans:
cụ; nguy cơ SDD, nguy cơ ngã cao và
Findings from the Korea National
tiền sử ngã có mối liên quan với
Health and Nutrition Examination
sarcopenia. Surveys (KNHANES) 2008 - 2010.
PLoS One; 9(1): e86902.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
7. Han P., Yu H., Ma Y., et al
1. Nguyễn Thị Thu Hương (2018). (2017). The increased risk of sarcopenia
Sarcopenia và mối liên quan với đái in patients with cardiovascular risk
tháo đường type 2 trên người cao tuổi. factors in Suburb-Dwelling older Chinese
Luận văn Thạc sĩ Y học. Trường Đại using the AWGS definition. Sci Rep;
học Y Hà Nội. 7(1): 9592.
2. Lê Thị Anh Đào (2018). 8. Hội Tim mạch học Việt Nam
Sarcopenia và một số yếu tố liên quan (2018). Khuyến cáo về chẩn đoán và
trên bệnh nhân cao tuổi điều trị tại điều trị tăng huyết áp; 6.
132
- TẠP CHÍ Y DƯỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ 3 - 2022
9. Chen L.K., Woo J., Assantachai the international physical activity
P., et al (2020). Asian working group questionnaire short form (IPAQ-SF): A
for sarcopenia: 2019 consensus update systematic review. Int J Behav Nutr
on sarcopenia diagnosis and treatment. Phys Act; 8:115.
J Am Med Dir Assoc; 21(3): 300-307. 14. Ishimoto Y., Wada T., Kasahara
10. Shelkey M., Wallace M. Katz Y., et al (2012 Oct). Fall risk index
(2000). Index of independence in predicts functional decline regardless
activities of daily living (ADL). of fall experiences among community-
Director; 8: 72-73. dwelling elderly. Geriatr Gerontol Int;
11. Lawton M.P., Brody E.M. (1969). 12(4): 659-66.
Assessment of older people: Self- 15. Souza V.A., Oliveira D.,
maintaining and instrumental activities Barbosa S.R., et al (2017). Sarcopenia
of daily living. Gerontology; 9: 179-186. in patients with chronic kidney disease
12. Rubenstein L.Z., Harker J.O., not yet on dialysis: Analysis of the
Salva A., et al. (2001). Screening for prevalence and associated factors.
undernutrition in geriatric practice: PLoS One; 12(4): e0176230.
Developing the short-form mini 16. Landi F., Liperoti R., Russo A.,
nutritional assessment (MNA-SF). et al (2012). Sarcopenia as a risk factor
J Geront; 56A: M366-377. for falls in elderly individuals: Results
13. Lee P.H., Macfarlane D.J., Lam from the ilSIRENTE study. Clinical
T.H., et al. (2011). Validity of nutrition; 31(5): 652-658.
133
nguon tai.lieu . vn
