Xem mẫu
- Màu s c: lý thuy t cơ b n
Ánh sáng mà chúng ta nhìn th y ư c là m t lo i sóng i n t . T thân nó
không th t o m t làn i u h p d n c p m t c a chúng ta. Mà m t chúng ta có th
nói như là m t h th ng anten dò tìm, lo i tr và thâu nh n t nhi u dãi băng t n
khác nhau. Các nhà nghiên c u b o là m t ngư i có th th y ư c ánh sáng có dãi
sóng t 380nm n kho ng 700nm. Băng t n c a dãi sóng y ư c g i là quang
ph t c là m t ngư i có th nhìn th y và ư c b n chi u ra b i s phóng x tia c c
tím và tia h ng ngo i.
- Ánh sáng là t ph thông dùng ch các b c x i n t có bư c sóng n m
trong vùng quang ph nhìn th y ư c b ng m t thư ng (t c là t kho ng 400 nm
n 700 nm). Gi ng như m i b c x i n t , ánh sáng có th ư c mô t như
nh ng t sóng h t chuy n ng g i là photon. Ánh sáng do M t Tr i t o ra còn
ư c g i là ánh n ng (hay còn g i là ánh sáng tr ng bao g m nhi u ánh sáng ơn
s c bi n thiên liên t c t n tím); ánh sáng M t Trăng mà chúng ta th y ư c
g i là ánh trăng th c t là ánh sáng do m t tr i chi u t i m t trăng ph n x it i
m t ngư i; do èn t o ra còn ư c g i là ánh èn; do các loài v t phát ra g i là ánh
sáng sinh h c.
Trong khuôn kh bài vi t này, chúng ta ch bàn n lý thuy t cơ b n v
màu s c, màu s c th t s th nào s có các ch khác trong m c này.
H th ng th giác con ngư i & năng l c tri giác màu s c tiêu bi u
Ph n quan tr ng c a m c này ư c c m h ng t các chương trình trên
chương trình Truy n hình c a Prof, c n i dung l n hình th c trình bày. Tác gi
trong chương trình y là giáo sư lâu năm t i i h c Politechnica Bucharest.
Ph i nói th t là trư c khi trao iv b tc i u gì v lý thuy t màu s c, i u quan
tr ng c n thi t ph i n m v ng là ây.
Lý thuy t v màu s c cơ b n s ư c trình bày quanh HVS: H th ng th
giác con ngư i, vì v y, có m t s khái ni m khoa h c ư c dùng trình bày v n
.
Các sinh v t khác con ngư i có th c m th ư c nhi u màu hơn (chim 4
màu g c) ho c ít màu hơn (bò 2 màu g c) và nh ng vùng quang ph khác (ong
c m nh n ư c vùng t ngo i).
H u h t m t c a các sinh v t nh y c m v i b c x i n t có bư c sóng
n m trong kho ng t 300 nm n 1200 nm. Kho ng bư c sóng này trùng kh p v i
- vùng phát x có cư ng m nh nh t c a M t Tr i. Như v y có th suy lu n là
vi c các loài v t trên Trái t ã ti n hoá thu nh n vùng b c x t nhiên m nh
nh t em l i l i th sinh t n cho chúng. Không h ng u nhiên mà bư c sóng ánh
sáng (vùng quang ph m t ngư i nhìn ư c) cũng trùng vào khu v c b c x m nh
này.
Vi c quan sát v ánh sáng và màu s c ư c th c hi n cách ây hơn 2000
năm, trong công trình nghiên c u c a Thomas Young, J. C. Maxwell and H. von
Helmholtz, nh ng tác gi v lý thuy t ánh sáng th k th XIX, ã l p ra h toán
h c màu. Maxwell xác nh n n n t ng lý thuy t tam s c, t t c m i tình tr ng màu
u quy chi u v t l t ba màu cơ b n y.
Vi c ch n ba màu tiên y u y ư c xem là lý thuy t cơ b n trong sinh h c
c a h th ng th giác. Có th nói nó là c m bi n ánh sáng c a ôi m t, là võng m c.
nó bao g m hai th lo i c m nh n ánh sáng. Th lo i que, th lo i c m nh n u
tiên v cư ng ánh sáng và là lo i giúp chúng ta thu nh n ư c hình d ng và
vi n nh. Th lo i khác ó là th lo i hình nón thu nh n màu s c. Có m t lo i th
ba có th k n gi a hai th lo i chính kia ó là kh năng l c dãi sóng hay g i là
b ph n dò tìm tam s c chu n tiên kh i.
- Hãy xem bi u , dãi sóng ng n (S), trung bình (M) và dài (L) tương ng t
l c m th màu xanh blue (B) green (G) và red (R).
Chúng ta th y ba ư ng c a màu , xanh dương, xanh lá không b ng nhau.
ó là i u mà chúng ta ã nói v s lư ng ánh sáng c n thi t trong t ng cư ng
dãi sóng khác nhau S,M và L.
Tr l i lý thuy t tam s c, là ba màu t nhiên thu n tiên kh i: R, G, B. Ba
màu này là thu n khi t y nh t trong m t chúng ta, do v y khi có h n s c khác
nhau thì s t o ra nh ng dãi màu khác nhau có th nhìn th y ư c. T ba màu cơ
b n u tiên này s xây d ng nên nh ng dãi màu khác nhau tùy theo t l màu s c
h n lo n khác nhau.
Pha tr n màu
Nói n pha tr n màu, ngư i ta có hai cách ti p c n v n .
Th nh t, m t lo i kính l c màu nào ó s gi m tr màu s c không c n
thi t hi n di n trong tia phóng x ánh sáng chi u n. Ánh sáng thu n tr ng ho c
g n như tr ng ư c c p n khi nói n màu s c c a quang ph . Cách ti p c n
khách quan này, trong c m nh n b i b l c, b n ch dám ch c r ng màu s c có
ư c t ngu n sáng ch a ng nó. Ch ng h n như dùng ngu n ánh sáng xanh
dương và kính l c , b n có th không b t ư c màu cũng như màu không
là thành ph n cơ b n ban u c a ánh sáng xanh dương b i vì ngu n sáng xanh
không h có , ch là c a kính l c mà thôi.
- Hai lo i chính y u c a kính l c ánh sáng ư c dùng. Kính chuy n t i ánh
sáng là các mi ng gương hay h p ch t nh a màu có bư c sóng trong dãi sóng t
ánh sáng chi u t i n m trong vùng lõm c a các dãi màu. Kính ph n chi u ánh sáng
là các lo i nhu m màu, sơn màu hay thu c màu… không có dãi t n sóng, ph n
chi u l i m t s màu s c nào ó tùy lo i kính.
- Th hai, cách ti p c n ti p theo này hư ng n vi c pha tr n màu s c, ư c
g i là c ng hư ng và s d ng m t s ngu n sáng mang màu s c khác nhau t o
nên c m giác màu khác nhau.
Ch ng h n, k t h p màu (R) và xanh lá (G) t o nên màu vàng (Y). Màu
vàng là k t qu t vi c hòa tr n c a hai ngu n sáng ch a ng màu và xanh lá
làm cho th giác c m th như là c m th ngu n sáng ch a màu vàng thu n v y.
Vi c c ng hư ng pha tr n ư c g i là cách ti p c n hư ng ch th . Hư ng ch th
có nghĩa là c m th như là nh ng gì nó c m th . Màu s c ư c chưa ng b i vi c
pha tr n không h hi n di n trong các ngu n sáng chi u t i cho quang ph k t h p
màu.
- Trong th c t thì màu s c h u như ư c pha tr n và d a trên h th giác con
ngư i.
Pha tr n c ng hư ng quang h c g m hai ho c nhi u hơn hai màu trên cùng
m t b ng không gian và th i gian. i u này làm nên k thu t video chi u phim c
i n.
Pha tr n m ng màu d a trên gi i h n phân tích màu c a m t con ngư i. T
m t kho ng cách, hai i m khác nhau v màu s c s ư c thu nh n như m t i m
màu ư c k t h p l i. Pha tr n m ng không gian màu là n n t ng cho vi c dùng
các ng ki m soát màu.
Pha tr n màu th ba c ng thêm chúng v i nhau ư c cho là th i gian tr n
màu. Nghĩa là hai ho c nhi u màu ư c k t h p trên cùng m t b ng, nhưng khác
nhau v th i gian. M t s ki n x y n, h th giác ngư i có th ti n hành x lý
thông tin trong gi i h n t c nào ó, k t h p các màu s c tiên kh i v i t l
c m giác nh n ra ngay t c thì. B i v y, ch th ư c th giác c m nh n các màu
s c không có trong các màu tiên kh i. Máy chi u phim k thu t s ngày nay dùng
k thu t này.
- Th c nghi m v i h p màu
S d ng màu R, G và B là ba màu tiên kh i, th c nghi m ư c quan sát t
m t ch th thiên nhiên, trong không gian chưa màu R,G,B ánh sáng khác nhau
cân i trong t l c a c m th , i x ng màu, x lý hòa h p màu. Th c nghi m
v is i x ng các màu s c mà quang ph th y ư c, nó ư c di n t cho t t c
các màu s c trong quang ph cơ b n trên s lư ng màu R,G, B c n thi t cho vi c
c m nh n màu s c. K t qu là trung hòa thành nhóm t các i m quan sát, chúng
ta có bi u nh dư i ây.
M t k t qu lý thú là các màu R i h p không ư c c ng thêm vào
pha tr n u tiên, nhưng chính nó trong c t th t ch a ng hai màu tiên kh i kia.
i u này cho th y b i giá tr c c âm c a t l . i u khác n a là vi c ch n các
giá tr khác cho dãi t n sóng c a các màu tiên kh i làm ra các ư ng cong màu i
h p.
H o màu
Màu s c i h p di n t các màu nhìn th y ư c cho con ngư i trong t l
tương h p c a ba màu tiên kh i R,G,B. G n ây, m t s h o màu d a trên vi c
- x p l p và nh v các thu c tính cơ b n màu s c ư c phát tri n. Bi u màu
ư c phát tri n vào năm 1931 International Comission for the Illumination (CIE –
Comission Internationale pour l'Eclairage) v n còn ư c s d ng r ng rãi cho vi c
ti p c n không gian màu.
ư c dùng các giá tr bi u i h p màu ư c v thành bi u v trí cho
ba kho ng không gian cho t t c màu s c trong h quang ph , s lư ng màu (R),
xanh lá (G) và xanh dương (B) ư c phân tích riêng ra. i m en nguyên kh i (O)
không chưa màu (R), không xanh lá (G) và không xanh dương (B).
CIE 1931 – bi u màu như sau:
* Không gian 3D c a R GBO bình thư ng hóa thành rgbO, v i r = R /
(R+G+O) và tương t như th …
* Các hình nón không u nhau là khuôn hình O như nh chóp và hình
ư ng cong ư c d ng b i quang ph trong rgbO như là n n t ng. Hình nón này
c t các m t ph ng (1,1,1)
* Giao i m c t ư c chi u trên sơ rgO di n t t không gian t nhiên là
r + g + b = 1, trong ó b có th luôn có t b = 1 – g –g. K t qu ư c g i là bi u
WrightGuid ho c hình móng ng a.
- image is public
Quan sát trên CIE 1931:
* i m x=y=1/3 g i là E tr ng.
* K t h p x và y ư c t o nên, không th hi n màu th t s trong chính nó.
* CIE 1931 là bi u màu th hi n các màu s c nhìn th y ư c t i ánh
sáng .
* Nó là ph n c a CIE – XYZ không gian màu. Các ph n màu ư c chia
gi ng như màu s c và bão hòa nhưng t i en. Ph n c t khác trên tr c z.
nguon tai.lieu . vn
