Xem mẫu
Luaän Vaên Toát Nghieäp GVHD: Thầy Chung Nghĩa
PHAÀN I: GIÔÙI THIEÄU
NOÄI DUNG TRÌNH BAØY TRONG PHAÀN NAØY GOÀM:
SÖÏ RA ÑÔØI VAØ PHAÙT TRIEÅN CUÛA LA BAØN TÖØ
SÖÏ TOÀN TAÏI KHOÂNG THEÅ THIEÁU CUÛA LA BAØN TÖØ TREÂN TAØU BIEÅN
ÑOÁI TÖÔÏNG VAØ NHIEÄM VUÏ NGHIEÂN CÖÙU CUÛA ÑEÀ TAØI GIÔÙI THIEÄU MOÄT SOÁ LOAÏI LA BAØN SÖÛ DUÏNG TREÂN TAØU
BIEÅN
QUY ÑÒNH CUÛA IMO VEÀ VIEÄC TRANG BÒ VAØ SÖÛ DUÏNG LA BAØN TÖØ TREÂN TAØU BIEÅN
SVTH: Traàn Thieän Thaønh Trang -1-
Luaän Vaên Toát Nghieäp GVHD: Thầy Chung Nghĩa
I. SÖÏ RA ÑÔØI VAØ PHAÙT TRIEÅN CUÛA LA BAØN TÖØ
Lòch söû la baøn baét ñaàu töø hôn 1000 naêm tröôùc coâng nguyeân, luùc ñoù ngöôøi Trung Quoác khaùm phaù ra nguyeân taéc vaø töø töø phaùt trieån theâm. Theo caùc söû saùch Taây phöông ghi laïi laø la baøn töø duøng kim nam chaâm ñöôïc caùc nhaø haøng haûi Trung Hoa duøng khoaûng naêm 1100 Taây lòch; caùc thuyû thuû Anh vaøo naêm 1190 ñaõ duøng la baøn töø trong khi ñi bieån; coøn vôùi ngöôøi Araäp baét ñaàu duøng la baøn töø khoaûng naêm 1220 vaø khoaûng naêm 1250 thì ngöôøi Viking ñaõ bieát duøng la baøn naøy.
Tröôùc khi phaùt minh ra la baøn, thuyû thuû ñònh höôùng baèng vò trí maët trôøi luùc ban ngaøy vaø vò trí cuûa sao vaøo ban ñeâm, vaø ngöôøi ta cuõng thöôøng theo höôùng gioù maäu dòch theo muøa. Nhöng khi trôøi nhieàu maây hoaëc möa thì khoâng theå ñònh höôùng ñöôïc. La baøn töø ñaõ giuùp giaûi quyeát vieäc ñònh höôùng trong moïi hoaøn caûnh thôøi tieát, keå caû vieäc ñònh höôùng cuûa gioù maäu dòch.
Töø cuoái theá kyû 15 cho tôùi ñaàu theá kyû 16, nhöõng nhaø haøng haûi AÂu chaâu ñaõ ñi thaùm hieåm nhieàu nôi , veõ nhöõng ñöôøng ñi môùi , khaùm phaù ra chaâu Myõ vaø ñaõ thöïc hieän nhöõng chuyeán ñi voøng quanh theá giôùi. Neáu khoâng coù la baøn töø thì khoù coù theå thöïc hieän ñöôïc caùc chuyeán vieãn du naøy.
La baøn ñaàu tieân ñöôïc goïi laø “kim chæ Nam” do ngöôøi Trung Hoa phaùt minh raát sôùm, ngay khi ngöôøi ta tìm ra ñöôïc töø löïc vaø ñaù nam chaâm, trong khoaûng thôøi kyø chieán tranh, nhaø Chu laäp quoác. Kim chæ nam ngaøy xöa khaùc vôùi la baøn ngaøy nay. Noù coù hình daùng ñôn giaûn nhö moät caùi muoãng caét ra töø moät mieáng nam chaâm thieân nhieân vaø ñöôïc ñaët treân moät caùi ñeá baèng ñoàng ñaõ ñöôïc maøi laùng ñeå giaûm ma saùt. Sau ñoù nhöõng ngöôøi ñi bieån ban ñaàu duøng “Caù chæ Nam”, duøng saét caét hình con caù, roài ñöôïc töø hoaù. Khi ñöôïc thaû voâ nöôùc, “Caù chæ Nam” seõ lô löûng trong nöôùc vaø naèm theo truïc Baéc Nam. Daàn daàn ngöôøi ta thay “Caù” baêng kim nam chaâm töø hoaù, ñöôïc gaén vaøo moät caùi cheùn ñaõ coù ghi phöông höôùng: Ñoâng, Taây, Nam, Baéc, ..Ngöôøi ta cuõng daàn daàn bieát ñeán söï leäch cuûa töø tröôøng vaø caùc söï bieán thieân naøy thay ñoåi theo vò trí cuûa töøng nôi , töøng khu vöïc. Luùc ñaàu maët la baøn ñöôïc chia laøm 32 khoaûng sau ñoù khaéc theo voøng troøn thaønh 360 ñoä.
Trong haøng haûi, la baøn töø ñöôïc duøng ñeå chæ höôùng ñi. Ñöôïc trang bò theâm duïng cuï ño höôùng ngöôøi ta duøng la baøn töø ñeå ño höôùng ñoái chieáu töø hai hay ba muïc tieâu ñöôïc xaùc ñònh treân haûi ñoà ñeå xaùc ñònh vò trí con taøu, töø ñoù tính ñöôïc khoaûng caùch ñaõ ñi, vaân toác höôùng phaûi ñi.
Trong thôøi caän ñaïi la baøn ñöôïc gaén vôùi hoa gioù, coù ñöôøng tim (lubber line) ñöôøng töông öùng vôùi truïc doïc theo chieàu daøi cuûa taøu, ñaët trong baàu la baøn, maët treân coù kieáng trong vaø ñeøn soi, chöùa chaát loûng. Ngöôøi ta cuõng quan taâm ñeán vieäc xaùc ñònh nguyeân nhaân gaây ra ñoä leäch la baøn töø, tìm ra nhöõng phöông phaùp khöû ñoä leäch aáy baèng thanh nam chaâm vónh cöûu, saét non …. Hay trong vieäc ñoùng taøu boá trí ñaët la baøn töø ôû vò trí doïc taøu….
SVTH: Traàn Thieän Thaønh Trang -2-
Luaän Vaên Toát Nghieäp GVHD: Thầy Chung Nghĩa
Nguyeân lyù cuûa la baøn töø ngaøy nay khoâng khaùc gì maáy so vôùi la baøn coå xöa duøng trong lónh vöïc haøng haûi. Noù bao goàm moät kim töø hoaù hoaëc moät toå hôïp caùc kim töø vónh cöûu cho pheùp quay troøn treân maët phaúng naèm ngang. Söï vöôït troäi cuûa caùc la baøn töø hieän ñaïi ñang ñöôïc söû duïng treân caùc taøu bieån hieän nay laø keát quaû cuûa söï hieåu bieát toát hôn veà caùc quy luaät cuûa töø tröôøng- caùc quy luaät chi phoái caùch thöùc hoaït ñoäng cuûa la baøn töø vaø cuõng do caáu truùc cuûa caùc la baøn chính xaùc hôn.
La baøn töø laø moät trong nhöõng phaùt minh ñöôïc duøng vôùi ít nhieàu caûi tieán, laâu daøi nhaát, laø thieát bò khoâng theå thieáu treân caùc taøu bieån.
II. SÖÏ TOÀN TAÏI KHOÂNG THEÅ THIEÁU CUÛA LA BAØN TÖØ
La baøn töø laø moät thieát bò haøng haûi thieát yeáu, vieäc xaùc ñònh ñöôïc phöông höôùng khi haønh trình treân bieån laø raát quan troïng, ñaëc bieät laø trong tröôøng hôïp taàm nhìn xa bò haïn cheá vaø caùc thieát bò xaùc ñònh phöông höôùng khaùc khoâng coù saün. Chöùc naêng chính cuûa la baøn töø laø cho bieát ñöôc höôùng muõi taøu. La baøn từ laø moät thieát bò hoaït ñoäng khoâng phuï thuoäc vaøo nguoàn ñieän cung caáp, vaø laø moät thieát bò haøng haûi ñaùng tin caäy, ñoàng thôøi laø moät coâng cuï ñaéc löïc cho vieäc xaùc ñònh nguy cô va chaïm (theo ñieàu 7 cuûa Colreg).
Hôn theá nöõa la baøn töø coøn ñöôïc öùng duïng vaøo vieäc xaùc ñònh vò trí taøu nhôø ño phöông vò tôùi muïc tieâu, hoaëc ño phöông vò cuûa caùc thieân theå nhö maët trôøi… Söï hoaït ñoäng ôû traïng thaùi toát, ít sai soá seõ ñaûm baûo cho vieäc haønh haûi cuûa con taøu an toaøn, ñi ñuùng höôùng.
Cuøng vôùi söï phaùt trieån cuûa khoa hoïc coâng ngheä kyõ thuaät, ngaøy nay con ngöôøi ñaõ phaùt minh ra la baøn ñieän ñeå thay theá chöùc naêng cho la baøn töø trong haønh haûi. Tuy nhieân trong tröôøng hôïp nguoàn ñieän treân taøu bò caét hoaëc la baøn ñieän bò hö hoûng, söï toàn taïi khoâng theå thieáu cuûa la baøn töø trong vieäc ñinh höôùng cho con taøu laø raát quan troïng. Con taøu khoâng theå haønh trình maø khoâng coù thieát bò chæ höôùng. Nguyeân taéc phoøng traùnh moïi ruûi ro trong haøng haûi baét buoäc phaûi trang bò la baøn töø treân moïi taøu bieån tham gia haønh trình.
III. ÑOÁI TÖÔÏNG VAØ NHIEÄM VUÏ NGHIEÂN CÖÙU CUÛA ÑEÀ TAØI
1. Nghieân cöùu moät caùch toång quaùt veà töø tröôøng, töø tính vaø cöôøng ñoä töø tröôøng cuûa nam chaâm. Ñaëc tính töø hoaù cuûa caùc vaät saét töø vaø töø tröôøng cuûa quaû ñaát.
2. Nhöõng lyù luaän veà ñoä leäch la baøn töø sinh ra do aûnh höôûng cuûa caùc vaät saét töø coù treân taøu bieån, trong traïng thaùi caân baèng, nghieâng ngang, nghieâng doïc.
3. Nhöõng lyù luaän vaø caùc phöông phaùp thöïc haønh khöû ñoä leäch rieâng la baøn. Coâng taùc khöû ñoä leäch la baøn töø ñaët treân taøu bieån.
4. Phöông phaùp vaø caùch xaùc ñònh ñoä leäch coøn laïi sau khi khöû.
5. Tìm hieåu coâng taùc hieäu chænh la baøn cuûa Myõ qua cuoán saùch: HAND BOOK OF MAGNETIC COMPASS ADJUSTMENT
SVTH: Traàn Thieän Thaønh Trang -3-
Luaän Vaên Toát Nghieäp GVHD: Thầy Chung Nghĩa
6. Quy ñònh cuûa IMO veà vieäc trang bò vaø söû duïng la baøn töø. 7. Coâng taùc khöû ñoä leäch la baøn töø thöïc teá ôû Vieät Nam.
IV. GIÔÙI THIEÄU MOÄT SOÁ LOAÏI LA BAØN TÖØ SÖÛ DUÏNG TREÂN TAØU BIEÅN
1. La baøn töø chuaån: laép loä thieân treân noùc buoàng laùi duøng ñeå chæ höôùng ñi cuûa taøu vaø ño höôùng ngaém cuûa muïc tieâu. Do vò trí laép ñaët treân noùc buoàng laùi, ít chòu aûnh höôûng cuûa nhöõng vaät lieäu mang töø tính treân taøu vaø caùc thieát bò ñieän töø ôû buoàng laùi, ñoä leäch töông ñoái nhoû neân goïi laø la baøn chuaån.
2. La baøn töø laùi: laép ñaët trong buoàng laùi chuyeân duøng ñeå chæ höôùng laùi. Hieän nay coù nhieàu taøu duøng maët phaûn aûnh cuûa la baøn con quay ñeå laùi, ñoàng thôøi duøng thieát bò phaûn chieáu la baøn chuaån töø noùc buoàng laùi xuoáng buoàng laùi, ñeå ñoái chieáu vôùi la baøn con quay.
3. La baøn töø söï coá: laép gaàn caàn laùi söï coá duøng ñeå laùi khi söû duïng maùy laùi söï coá. Hieän nay nhieàu taøu ñeàu duøng maët phaûn aûnh cuûa la baøn con quay laøm la baøn söï coá.
4. La baøn töø xuoàng: laø moät la baøn töø nhoû trang bò treân xuoàng cöùu sinh coù giaù ñôõ vaø coù ñeøn chieáu saùng keøm theo.
V. QUY ÑÒNH CUÛA IMO VEÀ VIEÄC TRANG BÒ VAØ SÖÛ DUÏNG LA BAØN TÖØ TREÂN TAØU BIEÅN
Ñöôïc quy ñònh ôû phuï luïc 13 chöông V cuûa SOLAS 74 – Magnetic Compass: Höôùng daãn vaø giaûi thích nhöõng yeâu caàu veà vaän haønh, baûo quaûn, vaø kieåm tra la baøn töø.
1) Ñieàu 19 ñoaïn 2.1.1, 2.1.2, 2.1.3 vaø 2.2.1 trình baøy yeâu caàu cho taát caû moïi taøu (tröø taøu ñaùnh caù vaø du thuyeàn döôùi 150 GT) phaûi trang bò la baøn töø hoaëc thieát bò töông ñöông ñeå xaùc ñònh vaø hieån thò höôùng muõi taøu, hoaït ñoäng khoâng phuï thuoäc vaøo baát cöù nguoàn cung caáp naêng löôïng naøo. La baøn töø phaûi ñöôïc trang bò bieåu xích ñeå xaùc ñònh ñöôïc phöông vò theo phöông ngang 3600 vaø söû duïng ñeå xaùc ñònh höôùng ñi chính xaùc vaø phöông vò thaät trong moïi luùc.
2) Nhöõng taøu ñaùnh caù nhoû neân coá gaéng trang bò theo yeâu caàu cuûa ñieàu 19.
Tieâu chuaån cuûa IMO veà söï hoaït ñoäng cuûa la baøn töø
SVTH: Traàn Thieän Thaønh Trang -4-
Luaän Vaên Toát Nghieäp GVHD: Thầy Chung Nghĩa
3) La baøn töø phaûi tuaân theo tieâu chuaån hoaït ñoäng daønh cho la baøn töø: tieâu chuaån A.382 (X) vaø thieát bò truyeàn höôùng ñi töø theo tieâu chuaån MSC.86(70) muïc 2. (Ñöôïc trích daãn ôû phaàn Phuï Luïc)
4) Ñieàu 19 yeâu caàu taát caû caùc taøu töø 150 GT vaø taát caû caùc taøu chôû khaùch phaûi trang bò la baøn töø döï tröõ hoaëc thieát bò töông ñöông.
Nhieäm vuï baûo döôõng la baøn töø
5) Chuû taøu vaø thuyeàn tröôûng chòu traùch nhieäm veà vieäc ñaûm baûo la baøn töø treân taøu cuûa hoï ñöôïc baûo döôõng vaø hoaït ñoäng toát.
Hieäu chænh la baøn töø
6) Moãi la baøn töø ñöôïc yeâu caàu trang bò treân taøu theo ñieàu khoaûn naøy seõ ñöôïc hieäu chænh ñuùng caùch vaø baûng ñoä leäch hay ñöôøng cong ñoä leäch coøn laïi phaûi coù treân taøu trong moïi luùc. La baøn töø neân ñöôïc hieäu chænh khi:
a) Khi la baøn töø ñöôïc laép ñaët laàn ñaàu.
b) Khi la baøn töø trôû neân khoâng coøn ñaùng tin caäy nöõa.
c) Khi caáu truùc thöôïng taàng cuûa con taøu ñöôïc söûa chöõa hoaëc thay ñoåi vì noù aûnh höôûng tôùi töø tính vónh cöûu vaø töø tính caûm öùng.
d) Khi theâm vaøo hoaëc laáy ñi thieát bò ñieän hoaëc thieát bò töø ñaët ôû gaàn la baøn.
e) Khi khoaûng 2 naêm sau laàn hieäu chænh tröôùc vaø baûn ghi ñoä leäch khoâng coøn ñöôïc löu giöõ, hoaëc khi ñoä leäch ño ñöôïc laø quaù lôùn, hoaëc khi phaùt hieän nhöõng hö hoûng cuûa la baøn.
Aûnh höôûng cuûa töø tính trong suoát cuoäc ñôøi cuûa moät con taøu:
7) Bôûi vì töø tính cuûa moät con taøu thöôøng laø khoâng oån ñònh, trong quaù trình hoaït ñoäng ôû thôøi gian ñaàu cuûa la baøn töø caàn kieåm tra caån thaän, vaø tieán haønh hieäu chænh khi caàn thieát.
8) Thuyeàn tröôûng neân kieåm tra söï hoaït ñoäng cuûa la baøn töø, ñaëc bieät sau khi:
a) Taøu chuyeân chôû haøng hoaù chöùa töø tính.
b) Söû duïng thieát bò caåu (ñieän töø tröôøng) ñeå dôõ hoaëc boác haøng. c) Khi taøu tieáp xuùc vôùi nguoàn ñieän.
d) Taøu naèm coá ñònh treân moät höôùng, trong moät thôøi gian ngaén cuõng coù theå gaây ra ñoä leäch lôùn, ñaëc bieät ñoái vôùi nhöõng taøu nhoû.
SVTH: Traàn Thieän Thaønh Trang -5-
...
- tailieumienphi.vn
nguon tai.lieu . vn