Xem mẫu
- Chương 8: MAÏCH BAÊM XUNG TAÉT CÖÔÕNG
BÖÙC BAÈNG ÑIEÄN AÙP.
A. GIÔÙI THIEÄU :
Ñaây laø maïch bieán ñoåi ñieän aùp moät chieàu DC1 sang ñieän aùp
moät chieàu DC2.
DC1 Boä Baêm xung DC2
DC1 = 300VDC : ñieän aùp moät chieàu khoâng thay ñoåi vaø ñöôïc
naén töø ñieän aùp xoay chieàu khoâng ñoåi.
DC2 laø ñieän aùp coù giaù trò trung bình thay ñoåi, tuyø thuoäc vaøo
vieäc ñieàu chænh nuùm chænh (VR) ñeå thay ñoåi ñoä roäng xung kích
cho SCR. ÖÙng vôùi moãi söï thay ñoåi naøy seõ laøm cho maïch thí
nghieäm taïo ra moät giaù trò ñieän aùp trung bình töông öùng, taûi seõ
nhaän giaù trò ñieän aùp trung bình DC naøy ñeå thay ñoåi ñaët tính taûi
(thay ñoåi ñoä saùng ñoái vôùi taûi trôû thuaàn nhö boùng ñeøn, thay ñoåi
toác ñoä n ñoái vôùi taûi laø ñoäng cô). Chính söï thay ñoåi naøy khi ño
baèng dao ñoäng kyù seõ thaáy nhöõng daïng soùng khaùc nhau.
B. MUÏC ÑÍCH VAØ YEÂU CAÀU CUÛA BAØI THÍ
NGHIEÄM :
Muïc ñích :
Giuùp cho sinh vieân thí nghieäm :
Naém ñöôïc nguyeân taéc ñoùng ,ngaét SCR baèng phöông phaùp
ñieän aùp ngöôïc .
Hieåu ñöôïc söï thay ñoåi ñieän aùp trung bình DC ôû ngoû ra cuûa
maïch baèng caùch thay ñoåi xung kích ôû caùc cöïc coång G1,G2.
Coù khaû naêng ñieàu khieån vaø phaân bieät ñöôïc caùc loaïi taûi :
taûi trôû thuaàn, taûi caûm, taûi ñoäng cô thoâng qua daïng soùng ño ñöôïc .
Ñeå coù cô sôû phaân bieät nhöõng öu khuyeát ñieåm cuûa maïch
naøy vôùi caùc maïch, thay ñoåi ñieän aùp trung bình DC ôû ngoû ra,
khaùc.
- Phaân bieät caùc daïng soùng theo lyù thuyeát vaø trong thöïc teá.
Yeâu caàu :
Sinh vieân thí nghieäm caàn chuaån bò tröôùc khi thí nghieäm:
Veà kieán thöùc :
Nhöõng phöông phaùp ñoùng ngaét SCR .
Bieát caùch söû duïng dao ñoäng kyù.
Phaân bieät caùc loaïi taûi .
Naém vöõng nguyeân taéc an toaøn .
Veà thieát bò :
Daây noái .
Dao ñoäng kyù.
C. NGUYEÂN LYÙ HOAÏT ÑOÄNG CUÛA MAÏCH (HÌNH
VI.2).
Rt XK1
A
R1 C S1 R2
D2
+ R4 XK2
E=300V
S2 R3
D1 L
B
Hình VI.2
Sô ñoà baêm xung taét cöôõng böùc baèng
- Maïch söû duïng hai SCR1 (kyù hieäu S1) vaø SCR2 (kyù hieäu S2),
chuùng ñoùng (daãn) khi coù xung döông ñöôïc caáp ôû XK1 (xung kích
1). Trong maïch coù tuï ñieän C, D, L duøng ñeå chuyeån maïch.
Khi nguoàn moät chieàu E ñaõ ñöôïc caáp, traïng thaùi ban ñaàu : S1
vaø S2 ñeàu bò khoaù (töùc chöa coù xung kích ôû cöïc coång) thì khoâng
coù baát kyø moät doøng ñieän naøo chaïy qua taûi. Ñeå maïch hoaït ñoäng
moät caùch hôïp lyù thì ñaàu tieân cho tuï C naïp baøng caùch cho xung
ñieàu khieån vaøo cöïc coång cuûa S2, luùc naøy maïch ñieän hình VI.2
Rt
S1 Rt S1
töông ñöông nhö hìnhVI.3: tuï ñieän C seõ ñöôïc naïp theo ñöôøng E_
Rt _+ C _ S2 _ E vaø doøng ic giaûm daàn theo haøm muõ töø giaù trò ñaàu
C
S2 +
C
S2
E/Rt .
E E
D1 L
Hình VI.3 Hình VI.4
Caùc quaù trình chuyeån maïch.
Sau moät khoaûng thôøi gian, tuï C ñöôïc naïp tôùi ñieän aùp E cuûa
nguoàn, nhöng thöïc teá khi doøng ñieän taûi giaûm döôùi möùc duy trì
cuûa S2 thì doøng ñieän ngöng.
Khi coù xung ñieàu khieån vaøo cöïc coång cuûa S1, laøm S1 ñoùng
maïch nhö hình VI.4, luùc naøy tuï C phoùng ñieän qua S1 - L –D1 –
C vaø ñöôïc naïp ngöôïc laïi. Ñieän aùp treân tuï taêng daàn theo chieàu
ngöôïc laïi vaø cuoái cuøng, ñieän aùp treân noù seõ laø uc = -E do coù söï
xuaát hieän dao ñoäng LC. Dao ñoäng LC trong maïch seõ naïp vaøo tuï
- C vaø noù chæ keùo daøi trong moät nöûa chu kyø (vì D1 ngaên doøng ñieän
ngöôïc). Luùc naøy neáu cho xung ñeå môû S2, thì S1 seõ chòu ñieän aùp
ngöôïc uc = -E laøm S1 ngöng daãn (traïng thaùi chuyeån töø hình
VI.4hìnhVI.3).
Goïi chu kyø baêm laø T: T = T1+T2.
Thôøi gian ñoùng maïch cuûa S1 laø T1 : T1 = T.
Thôøi gian ngaét maïch cuûa S1 laø T2 =T –T1 vaø tyû soá chu kyø laø
D = T1/T.
Gía trò trung bình cuûa ñieän aùp taûi :
DT
1
Ut
T Udt DU
0
Baèng caùch laøm bieán ñoåi tyû soá chu kyø D (trong khi giöõ cho
taàn soá khoâng ñoåi T=const) ta coù theå ñieàu chænh ñöôïc giaù trò trung
bình cuûa ñieän aùp moät chieàu ñaët treân taûi.
D. TIEÁN HAØNH THÍ NGHIEÄM .
a. Trong tröôøng hôïp Rt laø taûi trôû thuaàn (boùng ñeøn) .
1. Laép maïch nhö hình veõ (Hình VI.2)
2. Noái cöïc döông cuûa nguoàn moät chieàu E (300V) vôùi
ñieåm A, cöïc aâm vôùi ñieåm B cuûa maïch ñoäng löïc (Hình
VI.2)
3. Noái G1, K cuûa maïch xung kích treân moâ hình vôùi cöïc
G vaø cöïc K cuûa S1 cuûa maïch (Hình VI.2), töông töï
noái G2, K vôùi cöïc G, K cuûa S2.
4. Maéc ñoàng hoà ño doøng noái tieáp vôùi taûi, ñoàng hoà aùp
song song vôùi taûi.
5. Ñieàu chænh nuùm (VR) veà vò trí nhoû nhaát (min).
6. Kieåm tra maïch tröôùc khi baät nguoàn.
7. Baät nguoàn 300V vaø nguoàn taïo xung kích.
Ñieàu chænh nuùm VR vaø choïn ra 3 vò trí khaùc nhau (töø min
ñeán max), öùng vôùi moãi vò trí haõy:
- -Ghi nhaän caùc giaù trò doøng ñieän vaø ñieän aùp treân ñoàng
hoà ño.
ÖÙng vôùi moãi loaïi taûi haõy ghi treân moãi baûng nhö sau:
Caùc vò trí chænh cuûa Möùc chænh Möùc chænh Möùc chænh
VR VR1 VR2 VR3
Giaù trò doøng ñieän
ñoïc ñöôïc
treân ñoàng hoà.
Giaù trò ñieän aùp ñoïc
ñöôïc treân ñoàng hoà.
-Duøng dao ñoäng kyù ñeå ño vaø veõ daïng soùng ñieän aùp,
doøng ñieän vaøo caùc hình döôùi ñaây taïi caùc vò trí sau :
Ghi chuù : ño daïng soùng doøng ñieän chính laø ño daïng
soùng ñieän aùp treân caùc ñieän trôû töông öùng.
Treân taûi:ut , it
+2E
E
t
0
-E
-2E
Baûng 1: veõ daïng soùng ñieän aùp vaø doøng ñieän
treân taûi.
Giaûi thích söï khaùc nhau cuûa daïng soùng treân taûi taïi 3 vò trí ñaõ
choïn cuûa nuùm chænh (VR).
- uc ,ic
+2E Treân tuï:
E t
0
-E
-2E
Baûng 2: veõ daïng soùng ñieän aùp vaø doøng ñieän
treân tuï
Giaûi thích söï khaùc nhau cuûa daïng soùng treân tuï taïi 3 vò trí ñaõ
choïn cuûa nuùm chænh u
Treân S1, S2 (VR).
:
us1 ,us2
+2E
E
t
0
-E
-2E
Baûng 3: veõ daïng soùng ñieän aùp treân S1vaø
S2.
Giaûi thích söï khaùc nhau cuûa daïng soùng treân S1, S2 taïi 3 vò
trí ñaõ choïn cuûa nuùm chænh (VR).
Tr
is1 ,is2
+2E
E
t
0
- Baûng 4: veõ daïng soùng doøng ñieän treân S1vaøS2.
Caên cöù vaøo daïng soùng ño ñöôïc haõy so saùnh giaù trò ñieän ñoïc
ñöôïc treân ñoàng hoà vôùi giaù trò tính baèng coâng thöùc sau:
Giaù trò trung bình cuûa ñieän aùp taûi :
DT
1
Ut
T Udt DU
0
T
T0 T0
D
Trong ñoù D : tyû soá T chu kyø
U = E = 300V.
Hình VI.5
Daïng soùng baêm xung
b. Thay taûi trôû thuaàn Rt baèng taûi caûm.
Tieán haønh thí nghieäm töông töï nhö caùc böôùc 2 ñeán 8 ôû treân.
c. Thay taûi trôû thuaàn Rt baèng taûi ñoäng cô.
Tieán haønh thí nghieäm töông töï nhö caùc böôùc 2 ñeán 8 ôû treân.
Chuù yù : nhôù maéc diode D2 vaøo maïch nhö hình veõ ñoái vôùi taûi caûm
vaø taûi ñoäng cô.
E. Caâu hoûi :
1. Taïi moãi vò trí giaûi thích söï khaùc nhau veà daïng soùng dieän
aùp treân taûi cuûa 3 loaïi taûi : taûi trôû thuaàn, taûi caûm, taûi ñoäng cô.
- 2. So saùnh giaù trò ñieâïn aùp vöøa tính vôùi giaù trò ñoïc ñöôïc
treân VOM.
3. Maïch treân SCR ñoùng ngaét baèng phöông phaùp naøo ?
Caên cöù vaøo maïch ñaõ laép ñeå giaûi thích.
4. Hieän töôïng gì xaûy ra khi maát xung kích S1?
5. S1 vaø S2 khi taûi hoaït ñoäng, linh kieän naøo chòu doøng
nhieàu hôn?.
nguon tai.lieu . vn