Luận văn: Thị trường điện Việt Nam

TÓM TẮT Ở nhiều nước trên thế giới, công nghiệp điện đang chuyển dần về hướng cạnh tranh và thị trường điện đang thay thế phương pháp vận hành truyền thống. Mục tiêu chính của thị trường điện là giảm giá điện thông qua sự cạnh tranh. Những công ty phát điện phụ thuộc những đề xuất sản xuất của những công ty giá cả và khách hàng của họ và vì thế thị trường điện được hình thành dưới môi trường thị trường cạnh tranh. Khi những thị trường điện mới đang được thiết lập, thường có một nhu cầu để tạo mô hình mô phỏng thị trường trước khi quyết định một thiết kế thị trường chính thức. Mô phỏng này thì cần thiết để cho phép những chính sách và những người tham gia thị trường hiểu những sự liên quan của việc lựa chọn những thiết kế thị trường khác nhau. Thật ra thậm chí sau khi thiết kế thị trường được xác định, nó luôn luôn cần thiết đối với những người tham gia thị trường để được đào tạo thị trường làm việc như thế nào khi chuyển từ sự điều chỉnh tập trung truyền thống sang môi trường thị trường mở là điều căn bản đối với những người tham gia thị trường. Vì những lý do trên, thị trường điện Việt Nam được thành lập nhằm đáp ứng nhu cầu của nền kinh tế xã hội ngày càng phát triển. Thị trường điện Việt Nam được hình thành với 3 cấp độ (mô hình ) : Cấp độ 1: Thị trường phát điện cạnh tranh (2005­2014) Cấp độ 2: Thị trường bán buôn điện cạnh tranh (2015­2022) Cấp độ 3: Thị trường bán lẻ điện cạnh tranh (từ sau 2022) Luận văn nghiên cứu về tổng quan thị trường điện trên thế giới: giới thiệu thị trường điện của một số nước tiêu biểu, các hình thức hoạt động, cơ cấu ngành điện trong thị trường mở và rút ra những bài học . Từ những nghiên cứu trên, luận văn đã rút ra những kinh nghiệm vận hành để xây dựng thị trường phát điện cạnh tranh tại Việt Nam. MỤC LỤC CHƯƠNG 0 DẪN NHẬP....................................................................................8 0.1. Tính cần thiết của đề tài.................................................................................8 0.2. Nội dung nghiên cứu........................................................................................8 0.3. Nhiệm vụ nghiên cứu......................................................................................8 0.4. Đối tượng nghiên cứu và giới hạn đề tài........................................................8 0.5. Phương pháp nghiên cứu.................................................................................8 0.6. Quá trình nghiên cứu........................................................................................9 0.7. Phần nội dung..................................................................................................9 CHƯƠNG 1 TỔNG QUAN THỊ TRƯỜNG ĐIỆN ...........................................10 1.1. Tổng quan về thị trường điện thế giới........................................................10 1.1.1. Tổng quan hoạt động hệ thống điện theo cơ chế kín và mở.......................10 1.1.2. Khái niệm thị trường điện cạnh tranh.........................................................11 1.1.3. Thị trường điện trên thế giới.......................................................................12 1.1.3.1. Sự tái thiết ngành điện theo cơ chế thị trường cạnh tranh........................12 1.1.3.2. Hoạt động thị trường điện cạnh tranh trên thế giới..................................12 1.1.3.3. Thu hoạch từ những mô hình trên thế giới.................................................15 1.1.3.4. 1.2. Kết quả thu được từ thị trường điện ở các nước là.................................16 Hệ thống điện Việt Nam...........................................................................16 1.2.1. Tổng quan về hệ thống điện Việt Nam.....................................................16 1.2.2. Giá bán điện...............................................................................................18 CHƯƠNG 2 CÁC QUY ĐỊNH VÀ ĐỊNH HƯỚNG XÂY DỰNG THỊ TRƯỜNG ĐIỆN TẠI VIỆT NAM ................................................................................................21 2.1. Hiện trạng mô hình quản lý sản xuất kinh doanh của EVN.....................21 2.1.1. Giới thiệu tổng quan .....................................................................................21 2.1.2. Giới thiệu về hệ thống điện quốc gia........................................................21 2.1.3. Các nhà máy điện........................................................................................22 2.1.3.1. 2.1.3.2. 2.1.3.3. 2.2 2.3. 2.3.1. 2.3.2. 2.3.3. 2.4. 2.4.1. Các dự án nguồn điện do EVN làm chủ đầu tư đang vận hành................22 Các dự án nguồn điện do doanh nghiệp ngoài EVN làm chủ đầu tư.......23 Các lưới truyền tải cao áp 66, 110, 220, 500kV và phân phối..................23 Những tồn tại cần cải cách........................................................................29 Những định hướng trong việc xây dựng thị trường điện ở Việt Nam.....30 Cấp độ 1: Thị trường phát điện cạnh tranh (2005 ­ 2014)........................30 Cấp độ 2: Thị trường bán buôn điện cạnh tranh ((2015 ­ 2022)...............31 Cấp độ 3: Thị trường bán lẻ điện cạnh tranh (từ sau 2022)....................31 Tổ chức và hoạt động thị trường điện cạnh tranh giai đoạn 1 của EVN.32 Mục tiêu......................................................................................................32 2.4.2. Tổ chức và hoạt động ..................................................................................33 2.5. Chức năng và mối quan hệ của các thành phần tham gia thị trường và hệ thống điện...........................................................................................33 2.5.1. Người mua điện và người mua duy nhất..................................................33 2.5.2. Các nhà máy điện.......................................................................................33 2.5.3. Công ty truyền tải điện..............................................................................33 2.5.4. Các công ty điện lực .....................................................................................34 2.5.5. Cơ quan vận hành thị trường điện và hệ thống........................................34 2.5.6. Cơ quan điều tiết:......................................................................................35 2.6. Việc hình thành và phát triển thị trường điện lực ....................................35 2.7. Những vấn đề cần giải quyết khi chuyển đổi sang cơ chế thị trường điện36 2.7.1. Đổi mới các doanh nghiệp.........................................................................36 2.7.2. Đào tạo nguồn nhân lực............................................................................37 2.7.3. Xây dựng cơ sở hạ tầng............................................................................37 CHƯƠNG 3 HOẠT ĐỘNG KINH DOANH CỦA NHÀ MÁY ĐIỆN KHI........ CHUYỂN SANG THỊ TRƯỜNG ĐIỆN ....................................................................38 3.1. Thực trạng tổ chức sản xuất kinh doanh ở các nhà máy điện ....................38 3.2. Công việc kiện toàn bộ máy phù hợp với việc tham gia thị trường phát điện ....................................................................................................................................... cạnh tranh....................................................................................................39 3.3 Thực hiện thị trường phát điện cạnh tranh.................................................39 3.3.1. Quy định về vận hành thị trường phát điện cạnh tranh .............................39 3.3.1.1. Đối tượng áp dụng .........................................................................................39 3.3.1.2. Giải thích các từ ngữ...................................................................................40 3.3.2. Quyền và nghĩa vụ của EVN và các thành viên thị trường .........................43 3.3.2.1. Quyền và nghĩa vụ của EVN .......................................................................43 3.3.2.2. Quyền và nghĩa vụ của Trung tâm Điều độ hệ thống điện quốc gia. ......44 3.3.2.3. Quyền và nghĩa vụ của các đơn vị phát điện thị trường............................44 3.3.2.4. Quyền và nghĩa vụ của các đơn vị phát điện gián tiếp ..............................45 3.3.2.5. Quyền và nghĩa vụ của các đơn vị quản lý lưới điện...............................45 3.3.2.6. Quyền và nghĩa vụ của đơn vị quản lý số liệu đo đếm............................46 3.3.2.7. Quyền và nghĩa vụ của đơn vị quản lý chất lượng hệ thống đo đếm......46 3.3.2.8. Quyền và nghĩa vụ của đơn vị cung cấp dịch vụ thông tin ......................47 CHƯƠNG 4 VẬN HÀNH THỊ TRƯỜNG PHÁT ĐIỆN CẠNH TRANH.......48 4.1. 4.1.1. 4.1.1.1. 4.1.1.2. 4.1.2. 4.1.2.1. 4.1.3. 4.1.3.1. 4.1.3.2. 4.1.4. 4.1.4.1. 4.1.4.2. 4.1.4.3. Vận hành thị trường điện..........................................................................48 Hệ thống công nghệ thông tin vận hành thị trường điện lực..................48 Hệ thống máy tính vận hành thị trường điện lực....................................48 Các chương trình lập phương thức ngày và điều độ giờ tới .................48 Thông tin thị trường..................................................................................48 Công bố thông tin.....................................................................................48 Chương trình đánh giá an ninh hệ thống và kế hoạch sửa chữa..............49 Qui định chung về đánh giá an ninh hệ thống. ..........................................49 Thỏa thuận lịch sửa chữa ...........................................................................49 Chào giá .....................................................................................................50 Quy định chung về chào giá......................................................................50 Thay đổi bản chào và công suất công bố mới..........................................51 Công suất dự phòng hệ thống ....................................................................51 4.1.5. 4.1.6. 4.1.7. 4.1.7.1. 4.1.7.2. 4.1.7.3. 4.1.7.4. 4.1.7.5. 4.1.7.6. 4.2. 4.2.1. 4.2.1.1. 4.2.1.2. Điều độ hệ thống.......................................................................................52 Giá thị trường.............................................................................................55 Can thiệp và dừng thị trường điện lực......................................................56 Ao có quyền can thiệp và dừng thị trường trong các trường hợp sau.......56 Thẩm quyền quyết định dừng thị trường..................................................56 Ao không được dừng thị trường trong các trường hợp sau: ....................56 Tuyên bố dừng thị trường điện lực ..........................................................56 Vận hành hệ thống trong thời gian dừng thị trường điện lực .................56 Khôi phục thị trường.................................................................................57 An ninh hệ thống ......................................................................................57 Các khái niệm liên quan đến an ninh hệ thống........................................57 Chế độ vận hành an toàn..........................................................................57 Sự cố thông thường ..................................................................................57 4.2.1.3. Chế độ vận hành tin cậy. .........................................................................57 4.2.2. Trách nhiệm của Ao trong việc duy trì an ninh hệ thống...........................57 4.2.3. Trách nhiệm của các hành viên thị trường trong việc duy trì an ninh hệ thống........................................................................................................................... . 4.2.4. 4.2.4.1. Điều khiển tần số trong hệ thống.............................................................59 Quyền hạn và trách nhiệm của Ao............................................................59 4.2.4.2. Quyền hạn và trách nhiệm của các đơn vị phát điện .................................59 4.2.4.3. Dự phòng quay............................................................................................59 4.2.4.4. Hệ thống giảm công suất khan cấp, sa thải tổ máy ..................................59 4.2.5 Điều khiển điện áp trong hệ thống.............................................................60 4.2.5 Trách nhiệm của các đơn vị phát điện, đơn vị quản lý lưới điện ..............60 4.2.6. Vận hành hệ thống trong tình trạng thiếu công suất dự phòng quay.........60 4.2.7. Can thiệp thị trường điện lực liên quan đến an ninh hệ thống...................61 4.2.8. Trong thời gian dừng thị trường điện ...........................................................61 4.2.9. Tuân theo lệnh điều độ liên quan đến an ninh hệ thống.............................61 4.2.10. 4.2.11. 4.2.12. 4.2.13. 4.2.14. Khởi động đen. ..............................................................................................62 Phân tích sự cố............................................................................................62 Các quy định vận hành hệ thống điện........................................................62 Các quy định về vận hành lưới điện truyền tải.........................................62 Các thiết bị giám sát và điều khiển từ xa...................................................62 4.2.15. Các thiết bị thông tin liên lạc, lưu trữ dữ liệu và ghi âm phục vụ vận hành. ...................................................................................................................................63 4.2.16. Ghi chép, lưu trữ trao đổi thông tin vận hành.............................................63 CHƯƠNG 5 THANH TOÁN VÀ HỢP ĐỒNG CFD......................................65 5.1. Thanh toán....................................................................................................65 5.1.1. Đối tượng áp dụng .........................................................................................65 5.1.2. Các thông số thanh toán................................................................................65 5.1.2.1. Giá hợp đồng (Pc), đ/kWh...........................................................................65 5.1.2.2. Tính tiền điện thanh toán ...............................................................................65 5.1.3. Trình tự, thủ tục thanh toán ...........................................................................68 5.1.4. Điều chỉnh thanh toán tiền điện..................................................................69 5.1.5. Tiền lãi do thanh toán chậm.........................................................................69 5.1.6. Tranh chấp trong thanh toán.........................................................................70 5.2. Hợp đồng CFD............................................................................................70 5.2.1. Quy định chung............................................................................................70 5.2.2. Trách nhiệm của EVN đối với hợp đồng CFD..........................................70 5.2.3. Trách nhiệm của đơn vị phát điện thị trường .............................................70 5.2.4. Nội dung của hợp đồng CFD.....................................................................71 5.2.5. Nguyên tắc xác định giá và sản lượng hợp đồng CFD...............................71 5.3. Quan hệ giữa đơn vị chào giá thay, đơn vị phát điện gián tiếp, đơn vị quản lý lưới điện và Ao............................................................................................71 5.3.1. Mục đích của việc chào giá thay..................................................................71 5.3.2. Các yêu cầu đối với đơn vị chào giá thay.....................................................71 5.3.3. Quan hệ giữa các đơn vị phát điện gián tiếp với đơn vị chào giá thay và Ao72 5.3.4. Quan hệ giữa các đơn vị quản lý lưới điện với Ao.....................................72 5.4. Xử lý tranh chấp ...........................................................................................72 5.4.1. Nguyên tắc xử lý tranh chấp.........................................................................72 5.4.2. Những hành vi bị cấm trên thị trường ............................................................72 5.4.3. Xử lý vi phạm ..................................................................................................73 CHƯƠNG 6 KINH DOANH NĂNG LƯỢNG VÀ QUẢN LÝ RỦI RO.........74 6.1. 6.1.1. 6.1.2. 6.1.2.1. 6.1.2.2. 6.1.3. 6.1.4. 6.2. 6.3. Những công cụ kinh doanh và vận hành thị trường điện..........................74 Áp dụng lý thuyết chi phí biên vào trong thị trường điện .........................74 Hợp đồng sai khác, công cụ tài chính áp dụng trong thị trường................74 Cơ chế thực hiện hợp đồng sai khác CFD. ................................................74 Hiệu quả thực tế khi áp dụng hợp đồng sai khác CFD .............................75 Hợp đồng song phương. ..............................................................................76 Vấn đề điều tiết điện lực..........................................................................76 Giá năng lượng có tính đến ràng buộc lưới điện .....................................77 Xây dựng giá năng lượng phản ánh chi phí đối với việc chào giá năng lượng tại thị trường dài hạn, ngắn hạn.............................................77 6.3.1. Giá chào của nhà máy.................................................................................77 6.3.2. Xác định các thành phần trong giá chào.....................................................77 6.4. Những giao dịch trong thị trường điện, vai trò của hợp đồng trung hạn, ngắn hạn và các hợp đồng dịch vụ hệ thống. .............................................78 6.4.1. Hợp đồng dài hạn được thực hiện với các nhà máy: ................................78 6.4.2. Hợp đồng trung hạn có thời hạn 1 năm ....................................................78 6.4.3. Hợp đồng trung hạn­TPA. ...........................................................................78 6.4.4. Hợp đồng trao đổi thủy­nhiệt điện...........................................................78 6.4.5. Thị trường điện ngày tới............................................................................79 6.4.5.1. 6.4.5.2. Dự báo phụ tải..............................................................................................79 Dự báo giá 6.4.5.3. Chiến lược kinh doanh................................................................................79 6.5. Đánh giá tài sản và phân tích rủi ro...............................................................81 6.5.1. Đánh giá tài sản..............................................................................................81 6.5.2. Phân tích rủi ro...............................................................................................81 6.5.3. Nắm vững thông tin về tài sản......................................................................81 CHƯƠNG 7 KẾT LUẬN ...................................................................................83 7.1. Kết quả đạt được..............................................................................................83 ... - tailieumienphi.vn