Xem mẫu
- Kü n¨ng x©y dùng v¨n hãa c«ng së
Ngêi so¹n: TS. TrÇn ThÞ Thanh Thñy
Trong cuèn: Cẩm nang quản lý, TS. TrÇn ThÞ Thanh Thñy (Chñ biªn),
Nxb. Lý luËn- ChÝnh trÞ (2008)
Tuy v¨n hãa tæ chøc kh«ng cßn lµ vÊn ®Ò míi trong khoa häc
vµ thùc tiÔn qu¶n lý, x©y dùng v¨n hãa c«ng së l¹i lµ mét vÊn ®Ò míi
chÝnh thøc nhËn ®îc sù quan t©m ®Æc biÖt cña ChÝnh phñ. ChÝnh
v× vËy, phÇn nµy sÏ kh«ng tr×nh bµy t¸ch biÖt néi dung lý luËn vµ
phÇn néi dung rÌn luyÖn kü n¨ng.
1. Thèng nhÊt quan niÖm vÒ v¨n hãa c«ng së
Kh¸i niÖm v¨n hãa c«ng së
Cã thÓ nãi, mét trong nh÷ng trë ng¹i ®Çu tiªn trong x©y dùng
v¨n hãa c«ng së tÝch cùc lµ sù thiÕu thèng nhÊt trong quan niÖm
vÒ v¨n hãa c«ng së. ChÝnh v× vËy, nç lùc ®Çu tiªn cÇn cã lµ ®¹t ®îc
sù thèng nhÊt Êy.
HiÖn nay thuËt ng÷ v¨n hãa c«ng së, còng nh mét sè thuËt ng÷
kh¸c cã bao hµm tõ v¨n hãa (nh v¨n hãa tõ chøc, v¨n hãa xe bus,..) r¬i
vµo t×nh tr¹ng lµ ®îc sö dông tho¶i m¸i mµ kh«ng tÝnh ®Õn sù rÊt
kh¸c biÖt trong c¸ch tiÕp cËn vÊn ®Ò, trong c¸ch hiÓu vÒ c¸i ®ang
®îc bµn tíi.
Nãi mét c¸ch ®¬n gi¶n vµ dÔ hiÓu th× v¨n hãa lµ lèi sèng (life-
style). Vµ do vËy th× tæ chøc nµo còng cã lèi sèng riªng cña nã.
- ChÝnh v× vËy, nghiªn cøu v¨n hãa lµ mét c¸ch thøc ®Ó t×m hiÓu
nh÷ng yÕu tè ¶nh hëng ®Õn hµnh vi cña con ngêi.
Cã thÓ nãi, v¨n hãa lµ mét phÇn kh«ng thÓ thiÕu ®îc trong tæ
chøc. Trong vßng 20 n¨m trë l¹i ®©y, kh¸i niÖm v¨n hãa tæ chøc ®îc
sö dông mét c¸ch phæ biÕn ®Ó gióp gi¶i thÝch nh÷ng g× x¶y ra bªn
trong tæ chøc. V× sao mäi thµnh viªn cña mét tæ chøc l¹i cïng mÆc
¸o tr¾ng?. V× sao mét tæ chøc nµo ®ã l¹i duy tr× nghiªm ngÆt nÕp
nh©n viªn ®eo thÎ ngay khi b¾t ®Çu bíc vµo trô së?. V× sao vµo
ngµy cuèi cïng cña mét n¨m lµm viÖc c¸c thµnh viªn ë mét tæ chøc
lu«n hµo høng viÕt c¶m tëng vµo mét cuèn sæ?. V× sao c¸c thµnh
viªn trong mét tæ chøc kh¸c tÝch cùc vµ tù do ®Ò xuÊt ý tëng ®Ó
c¶i tiÕn chÊt lîng thùc thi vµ thay ®æi tæ chøc vµo mét tÊm b¶ng
chung ë lèi ra vµo tÇng I. Vµ, v× sao ë mét tæ chøc nµo ®ã nh©n
viªn l¹i cã thÓ c xö mét c¸ch tù nhiªn, cã thÓ th¶o luËn mét c¸ch cã
phª ph¸n ®èi víi mét s¸ng kiÕn nµo ®ã cña c¸c nhµ qu¶n lý- ®iÒu mµ
chØ cã thÓ cã trong m¬ ë mét tæ chøc kh¸c?. Cã thÓ nãi, nh÷ng
dÊu hiÖu hoÆc thãi quen ®ã ®Òu lµ c¸c biÓu hiÖn kh¸c nhau, c¸c
møc ®é kh¸c nhau cña v¨n hãa tæ chøc.
‘V¨n hãa tæ chøc lµ mét sù pha trén riªng biÖt cña c¸c gi¸ trÞ,
niÒm tin, tr«ng ®îi vµ chuÈn mùc ®îc ph¸t triÓn vµ duy tr× trong tæ
chøc, t¹o nªn mét dÊu Ên riªng biÖt, gióp ph©n biÖt tæ chøc nµy víi
tæ chøc kh¸c’ (TrÇn ThÞ Thanh Thñy, 2006).
Nãi chung, c¸ch thøc chóng ta duy tr× vµ ph¸t triÓn ®êi sèng
lµm viÖc trong tæ chøc cã ¶nh hëng to lín ®Õn hiÖu qu¶ ho¹t ®éng,
diÖn m¹o, vµ ¶nh hëng cña tæ chøc ®èi víi bªn ngoµi. Ngµy cµng cã
- nhiÒu b»ng chøng kh¼ng ®Þnh r»ng v¨n hãa lµ mét lý do cña thµnh
c«ng cña rÊt nhiÒu tæ chøc- c¶ thuéc khu vùc c«ng, lÉn khu vùc t-
nhng ®Æc biÖt lµ khu vùc t- lo¹i tæ chøc cã thÓ cung cÊp nhiÒu
b»ng chøng râ rµng vµ thuyÕt phôc nhÊt vÒ søc m¹nh cña v¨n hãa
tæ chøc. Cã thÓ ®iÓm ra mét vµi dÉn chøng nh v¨n hãa cña
Google, Mitsubishi hoÆc h·ng Ford. ë ViÖt Nam, Cµ phª Trung
Nguyªn ®· næi lªn nh mét th¬ng hiÖu m¹nh víi mét v¨n hãa kinh
doanh ®éc ®¸o. Vµ, c¸i tªn Cµ phª Trung Nguyªn kh«ng chØ lµm liªn
tëng ®Õn mét h¬ng vÞ, mét kiÓu bè trÝ n¬i thëng thøc cµ phª, mét
c¸ch ®èi ®·i kh¸ch hµng, mµ trªn tÊt c¶, mét c¸ch c¶m nhËn riªng
biÖt vÒ cuéc sèng vµ mét c¸ch tËn hëng cuéc sèng rÊt riªng biÖt.
Tuy nhiªn, vÊn ®Ò kh«ng ph¶i ë chç chóng ta kh«ng ý thøc ®îc
tÇm quan träng cña v¨n hãa trong tæ chøc, mµ ë chç, trªn thùc tÕ,
v¨n hãa tæ chøc, víi c¸c yÕu tè cÊu thµnh, qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ
c¸ch thøc nã t¸c ®éng vµo hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña tæ chøc Ýt ®îc
hiÓu mét c¸ch thÊu ®¸o.
Khi nãi ®Õn v¨n hãa, ngêi ta thêng hµm ý vÒ khÝa c¹nh tinh
thÇn. Trªn thùc tÕ, v¨n hãa cã c¶ biÓu hiÖn mang tÝnh vËt thÓ vµ
phi vËt thÓ. Nãi vÒ v¨n hãa, hay nãi vÒ v¨n hãa tæ chøc, lµ nãi vÒ c¶
nh÷ng ®iÒu cã thÓ nh×n thÊy ®îc, thËm chÝ sê ®îc, lÉn nh÷ng
®iÒu chØ cã thÓ c¶m nhËn ®îc. LÊy vÝ dô, quy chÕ lµm viÖc lµ
mét c«ng cô cô thÓ trong qu¸ tr×nh tæ chøc ho¹t ®éng cña c«ng së.
Nã lµ biÓu hiÖn cô thÓ, vµ còng lµ c«ng cô ®Ó híng tíi nh÷ng gi¸ trÞ
nhÊt ®Þnh nh nÒ nÕp lµm viÖc, sù triÖt ®Ó trong thùc thi, sù thõa
nhËnv µ chÊp nhËn nhau, th¸i ®é ®èi víi kû luËt,.. Trong khi ®ã, sù
- hng phÊn, say mª, g¾n kÕt hay th¸i ®é thï ®Þch trong mét tËp thÓ
l¹i ®îc thÓ hiÖn ra thµnh tr¨m ngµn biÓu hiÖn cô thÓ kh¸c nhau, mµ
nhiÒu khi chØ víi trùc gi¸c tinh têng vµ suy luËn logic th× mét ngêi
ngoµi nµo ®ã míi nhËn biÕt ra ®îc.
Tõ nhËn thøc trªn ta cã thÓ quan niÖm vÒ v¨n hãa c«ng së nh
sau:
V¨n hãa c«ng së lµ mét sù pha trén riªng biÖt cña c¸c gi¸ trÞ,
niÒm tin, tr«ng ®îi vµ chuÈn mùc ®îc ph¸t triÓn vµ duy tr× trong c«ng
së, t¹o nªn mét dÊu Ên riªng biÖt, gióp ph©n biÖt c«ng së nµy víi
c«ng së kh¸c.
Do vËy, v¨n hãa c«ng vô lµ sù kÕt hîp ®Æc thï cña c¸c kiÓu v¨n
hãa tån t¹i trong c¸c c«ng së, t¹o thµnh mét kiÓu tiÕp cËn riªng ®èi
víi c¸c vÊn ®Ò nh c«ng vô, c¬ cÊu tæ chøc, c¬ cÊu quyÒn lùc, ®èi
víi ®èi tîng phôc vô cña hÖ thèng c«ng vô vµ c¸c ®èi t¸c kh¸c (thÞ tr-
êng, khu vùc t nh©n, NGOs, ..) trong cung cÊp dÞch vô c«ng vµ
®iÒu hµnh x· héi.
Kh©u nµy lµ rÊt khã kh¨n v× nã cã thÓ ®îc vÝ nh kh©u ph¸
t¶ng b¨ng ch×m. Cã ba vÊn ®Ò cÇn lu t©m tríc khi nghiªn cøu tõng
bíc trong quy tr×nh x©y dùng v¨n hãa c«ng së tÝch cùc:
Mét lµ, v¨n hãa c«ng së võa lµ mét môc tiªu x©y dùng mµ c¸c
nhµ qu¶n lý nªn lµ ngêi tæ chøc, l¹i ®ång thêi lµ mét c«ng cô cho
phÐp hä ®iÒu hµnh vµ ®iÒu hµnh theo c¸ch cña m×nh.
Hai lµ, trªn thùc tÕ, quan niÖm phæ biÕn vÉn lµ cã nh÷ng tæ
chøc, hoÆc c«ng së cã v¨n hãa, cßn c¸c tæ chøc kh¸c th× kh«ng.
- §iÒu ®ã phæ biÕn, nhng tr¸i ngîc víi c¸ch t duy trong nghiªn cøu nµy.
Tuy nhiªn, ®iÓm chung cña c¶ hai c¸ch tiÕp cËn trªn lµ quan t©m vÒ
c¸c nç lùc cÇn thiÕt ®Ó thay ®æi tæ chøc, nh»m lµm cho qu¸ tr×nh
®iÒu hµnh thµnh c«ng h¬n, c«ng së ho¹t ®éng tèt h¬n vµ quan träng
nhÊt, lµ gióp t¨ng cêng cam kÕt vµ høng khëi trong CBCC.
Ba lµ, ®©y lµ mét qu¸ tr×nh kh«ng thÓ mét sím mét chiÒu t¹o
ra thµnh qu¶ v× nã ®éng ch¹m ®Õn c¸c thãi quen vµ niÒm tin vèn ®·
¨n s©u, b¾t rÔ trong c¸c thµnh viªn trong tæ chøc. H¬n n÷a, s¶n
phÈm thùc sù cña qu¸ tr×nh nµy –c¸c gi¸ trÞ, niÒm tin, quan ®iÓm vµ
c¸c chuÈn mùc xö sù- kh«ng ph¶i lóc nµo còng dÔ ®ong, ®o, ®Õm.
Do vËy, cã thÓ nhiÒu ngêi kh«ng cã ®éng lùc ®Ó tham gia.
- Chñ tr¬ng ®a vÊn ®Ò x©y dùng v¨n hãa c«ng së thµnh mét
nhiÖm vô còng nh quan ®iÓm vµ c¸c biÓu hiÖn cho phÐp nhËn
diÖn vµ ®¸nh gi¸ biÓu hiÖn thùc tÕ cña v¨n hãa c«ng së nãi chung
vµ v¨n hãa c«ng së tÝch cùc nãi riªng cÇn ®îc qu¸n triÖt trong cÊp
l·nh ®¹o.
- Néi dung trªn cÇn ®îc phæ biÕn ®Õn mäi thµnh viªn trong
tæ chøc th«ng qua c¸c h×nh thøc linh ho¹t, phï hîp víi quy m« tæ
chøc, tr×nh ®é nhËn thøc cña c¸c thµnh viªn,... Cã thÓ tæ chøc c¸c
buæi täa ®µm trong tõng nhãm nhá hoÆc ®¬n vÞ. H×nh thøc mêi
b¸o c¸o viªn hoÆc ®Ó mét thµnh viªn l·nh ®¹o b¸o c¸o tríc toµn thÓ
nh©n viªn vÒ kh¸i niÖm vµ biÓu hiÖn cña VHCS còng cã nh÷ng u
®iÓm cña nã.
- CÇn lu ý r»ng, môc tiªu cuèi cïng cña viÖc tuyªn truyÒn, phæ
biÕn vÒ kh¸i niÖm vµ biÓu hiÖn cña v¨n hãa c«ng së lµ:
- nhËn thøc ®óng ®¾n vÒ vai trß cña v¨n hãa ®èi víi tæ chøc
vµ tõng thµnh viªn;
- - thèng nhÊt nhËn thøc nh lµ c¬ së ®Ó khuyÕn khÝch c¸c s¸ng
kiÕn x©y dùng v¨n hãa c«ng së tÝch cùc.
2. Thèng nhÊt nhËn thøc vÒ nh÷ng biÓu hiÖn c¬ b¶n cña
VHCS
Nh quan niÖm v¨n hãa tæ chøc, c¸c tæ chøc cã xu híng cã
v¨n hãa riªng. Nhµ to¸n häc Pascan tõng b×nh luËn ‘ ë bªn nµy d·y
nói Pyrene cã nh÷ng ch©n lý mµ ë bªn kia ch©n nói cã thÓ bÞ coi lµ
mét sai lÇm’. Tuy nhiªn, sù kh¸c biÖt ®ã n»m ë chç c¸c møc ®é thÓ
hiÖn kh¸c nhau cña mét sè dÊu hiÖu c¬ b¶n chung.
(1) BiÓu tîng (logo); trong mét sè trêng hîp, ®Æc biÖt lµ c¸c
doanh nghiÖp, c¸c tæ chøc thiÕt kÕ logo riªng cña m×nh vµ thÓ hiÖn
nã trªn v¨n b¶n hoÆc thÓ hiÖn qua c¸c h×nh thøc nh ®å vËt ®Ó cµi
¸o hoÆc chÆn giÊy,…. BiÓu tîng riªng cña c«ng së lµ quèc huy vµ
cê (kh¸c víi t gia ë chç c¸c hé gia ®×nh chØ b¾t buéc treo cê vµo
nh÷ng dÞp lÔ lín) vµ cßn cã thÓ ®îc thÓ hiÖn trong v¨n b¶n –víi t
c¸ch lµ c¸c quyÕt ®Þnh hµnh chÝnh thµnh v¨n;
(2) KhÈu hiÖu hoÆc ph¬ng ch©m hµnh ®éng: §iÒu nµy thÓ
hiÖn ®Æc biÖt râ trong c¸c tæ chøc kinh doanh. LÊy vÝ dô, c«ng ty
Ford cã ph¬ng ch©m ho¹t ®éng lµ ‘TÊt c¶ nh÷ng g× chóng t«i lµm lµ
do b¹n quyÕt ®Þnh’; trong khi hÖ thèng c¸c trêng ®¹i häc ë Anh th×
phÊn ®Êu ®Ó ®¹t hÖ thèng tiªu chuÈn quèc gia vÒ ‘Trung t©m cña
sù hoµn h¶o’ (the Centre of Excellence). C¸c c«ng së HCNN cña
chóng ta ho¹t ®éng theo ph¬ng ch©m chÝnh lµ duy tr× mét hÖ thèng
hµnh chÝnh ‘Cña d©n, do d©n vµ v× d©n’, vµ ®iÒu hµnh x· héi theo
- ph¬ng ch©m ‘§¶ng l·nh ®¹o, Nhµ níc qu¶n lý, vµ Nh©n d©n lµm chñ’.
Bªn c¹nh ®ã, ph¬ng ch©m nµy cßn cã thÓ ®îc cô thÓ hãa h¬n n÷a
tïy theo ngµnh, nghÒ, ®Þa ph¬ng. LÊy vÝ dô nh ë mét ®iÓm cã liªn
quan ®Õn viÖc tiÕp xóc vµ gi¶i quyÕt c«ng viÖc cña c«ng d©n vµ
tæ chøc cã niªm yÕt ph¬ng ch©m thùc thi c«ng vô lµ:
‘Nguyªn t¾c: C«ng khai, ®¬n gi¶n, ®óng ph¸p luËt;
Yªu cÇu: Nhanh chãng, thuËn tiÖn, v¨n minh’
(3) Trang phôc: c¸ch c¸c thµnh viªn trong mét tæ chøc trang
phôc khi lµm viÖc thÓ hiÖn rÊt nhiÒu ®iÒu vÒ c¶ c¸ nh©n ®ã lÉn tæ
chøc ®ã. Ch¼ng h¹n, khi mét tæ chøc lùa chän ®ång phôc, ý tëng
cña hä cã thÓ lµ híng tíi mét sù thèng nhÊt trong néi bé, mét kiÓu
tinh thÇn nhÊt trÝ nh “n¨m anh em trªn mét chiÕc xe t¨ng’ bªn c¹nh
Ên tîng vÒ sù thèng nhÊt, nhÊt qu¸n trong hµnh ®éng ®èi víi ngêi
bªn ngoµi. C¸ch trang phôc t¬m tÊt céng víi viÖc lùa chän, kÕt hîp c¸c
yÕu tè phôc søc kh¸c nh d©y chuyÒn, khuyªn tai, cµv¹t hay kÓ c¶ thÎ
nh©n viªn còng sÏ kÕt hîp, t¹o nªn mét th«ng ®iÖp vÒ th¸i ®é cña
nh©n viªn ®èi víi nhau vµ ®Æc biÖt lµ ®èi víi ngêi bªn ngoµi khi vµo
lµm viÖc.
(4) D luËn, hay nh÷ng c©u chuyÖn ®ån quanh trong tæ chøc,
®Æc biÖt lµ nh÷ng lêi ®ån ®¹i, thÇm th× to nhá vÒ c¸c nhµ qu¶n lý
vµ c¸c vÊn ®Ò liªn quan ®Õn quyÒn lùc. D luËn trong c«ng së ph¶n
¸nh rÊt nhiÒu ®iÒu. VÝ dô nh:
- mèi quan t©m cña nh©n viªn: Lµ thùc thi hay nh÷ng thø ngoµi
lÒ kh¸c ?
- sù thõa nhËn hoÆc søc m¹nh cña nh÷ng yÕu tè kh«ng chÝnh
thøc trong c«ng së.
- - tÇn suÊt vµ thêi gian giµnh cho viÖc ®ån ®¹i còng cho phÐp
®¸nh gi¸ vÒ viÖc tæ chøc lao ®éng vµ ý thøc tù gi¸c, ý thøc tr¸ch
nhiÖm. …
(5) C¸c thµnh ng÷ vÒ gi¸ trÞ, biÖt ng÷ vµ tiÕng lãng. Chóng ta
cã thÓ cã ®¸nh gi¸ nhÊt ®Þnh khi nghe thµnh viªn cña mét tæ chøc
sö dông thêng xuyªn vµ réng r·i c¸c tiÕng lãng. Mét c«ng chøc tõng
chia sÎ c©u chuyÖn vÒ c¬ quan anh vµ kÓ r»ng ë ®ã, mçi khi cã sù
bÊt ®ång trong gi¶i quyÕt c«ng viÖc liªn quan ®Õn th¸i ®é cña mét
c¸n bé qu¶n lý ë ®ã, anh vµ c¸c ®ång nghiÖp cña m×nh thêng chÐp
miÖng b¶o ‘Chèng l¹i sÕp b»ng chÕt bÊt ®¾c kú tö’.
(6) HÖ thèng quy tr×nh, thñ tôc lµm viÖc, nghi thøc vµ nghi
lÔ, hay nãi ng¾n gän lµ c¸c chuÈn mùc hµnh ®éng vµ xö sù: vÝ dô
nh thñ tôc tr×nh ký v¨n b¶n hoÆc quy tr×nh tæ chøc héi häp. YÕu tè
nµy ®Æc biÖt quan träng v× nã ph¶n ¸nh toµn bé c¸ch t duy vµ c¸ch
thøc thùc thi. §©y lµ khÝa c¹nh gióp chóng ta ®¸nh gi¸ ®îc møc ®é
triÖt ®Ó trong hµnh ®éng cña mét tæ chøc, bëi viÖc thiÕt kÕ ®îc
mét hÖ thèng c¸c quy tr×nh thñ tôc lµm viÖc ®· kh«ng hÒ ®¬n gi¶n,
viÖc ®a c¸c quyÕt ®Þnh ®ã vµo thùc tiÔn cã thÓ cßn gÆp nhiÒu
khã kh¨n h¬n. ChØ khi c¸c nhµ qu¶n lý vµ tËp thÓ nh©n viªn thùc sù
muèn lµm viÖc, thùc sù muèn c¶i tiÕn vµ ®¹t ®îc hiÖu qu¶ thùc thi,
hä míi cã ®ñ quyÕt t©m- ®iÒu kiÖn ®Çu tiªn cña hµnh ®éng- ®Ò
¸p dông quy tr×nh, thñ tôc.
Trong nç lùc duy tr× mét nÒn nÕp lµm viÖc khoa häc vµ
chuyªn nghiÖp, Quy chÕ lµm viÖc ®ãng mét vai trß hÕt søc quan
träng. Mét trong nh÷ng ®ãng gãp quan träng cña Quy chÕ lµ ë chç
nã quy ®Þnh tr¸ch nhiÖm, quyÒn h¹n cña c¸c thµnh viªn vµ ®¬n vÞ
- trong thùc thi. Mét vÝ dô kh¸c vÒ nghi thøc trong tæ chøc lµ c¸ch
thøc mét nh©n viªn míi ra m¾t c¸c ®ång nghiÖp cña m×nh, hay viÖc
c¸c ®ång nghiÖp ®Õn th¨m nhµ nhau nh©n nh÷ng dÞp lÔ tÕt. Trong
nh÷ng cuéc th¨m viÕng kiÓu nh vËy, th¸i ®é ®èi víi c¸c ‘sÕp’, th¸i ®é
t×nh c¶m cña nh©n viªn ®èi víi nhau ®îc thÓ hiÖn rÊt râ.
(7) Quan hÖ nh©n sù, ®Æc biÖt thÓ hiÖn ë møc ®é c¸c
thµnh viªn trong tæ chøc liªn kÕt, phô thuéc vµ thõa nhËn nhau. ë
mét c«ng së cã v¨n hãa tÝch cùc th× môc tiªu thùc thi lµ sîi d©y g¾n
kÕt mäi thµnh viªn vµ hä phô thuéc lÉn nhau trªn c¬ së tinh thÇn ®éi
nhãm ®Ó n©ng cao chÊt lîng thùc thi chø kh«ng ph¶i v× mét sè ng-
êi trong sè hä cã mét sè ®Æc quyÒn, ®Æc lîi. Bªn c¹nh ®ã, nç lùc
lµm viÖc cña mçi ngêi ®îc nh÷ng ngêi kh¸c vµ phÝa qu¶n lý t¹o ®iÒu
kiÖn vµ hoan nghªnh, nhê ®ã, thµnh c«ng cña mçi ngêi ®îc nghªnh
®ãn vµ häc hái mét c¸ch ch©n thµnh, chø kh«ng bÞ gÆp ph¶i sù
ghen tøc, ®è kÞ. §ång thêi, sai sãt hay thÊt b¹i cña mçi thµnh viªn
còng ®îc chia sÎ mét c¸ch ch©n thµnh, víi th¸i ®é rót kinh nghiÖm mét
c¸ch x©y dùng chø kh«ng ph¶i lµ sù h¶ hª, ®¾c chÝ.
(8) Th¸i ®é tr¸ch nhiÖm trong hµnh ®éng. KhÝa c¹nh nµy võa lµ
hÖ qu¶, võa lµ néi dung cña viÖc ph¸t triÓn mét hÖ thèng quy tr×nh,
thñ tôc lµm viÖc hiÖu qu¶ nh ®· ®Ò cËp trªn ®©y. Sù ®ïn ®Èy tr¸ch
nhiÖm th¸i ®é bÊt hîp t¸c trong thùc thi thêng lµ hÖ qu¶ cña tÝnh bÊt
hîp lý cña quy tr×nh, thñ tôc, còng nh kû luËt kh«ng nghiªm.
(9) C¸ch thøc gi¶i quyÕt xung ®ét. Xung ®ét trong tæ chøc chñ
yÕu xuÊt ph¸t tõ hai nhãm nguyªn nh©n chÝnh liªn quan ®Õn quy
tr×nh, thñ tôc lµm viÖc hoÆc tÝnh c¸ch c¸ nh©n. ViÖc mét tæ chøc
- hoÆc lê ®i, hay tÝch cùc ®èi mÆt, t×m c¸ch gi¶i quyÕt, hay h¹n chÕ
nh÷ng t¸c ®éng tiªu cùc cña xung ®ét sÏ ph¶n ¸nh møc ®é quan t©m
cña c¸c nhµ qu¶n lý ®Õn sù sèng cßn vµ ph¸t triÓn cña tæ chøc còng
nh møc ®é tr¸ch nhiÖm cña hä, vµ møc ®é lµm g¬ng cña hä hoÆc
tÝnh hîp lý cña c¸c quy tr×nh, thñ tôc lµm viÖc.
(10) Th¸i ®é ®èi víi c¸i míi hoÆc nh÷ng thay ®æi quan träng
trong tæ chøc. Th¸i ®é nµy thÓ hiÖn rÊt râ ®Æc biÖt xung quanh
nh÷ng thay ®æi quan träng vÒ tæ chøc nh s¸p nhËp, gi¶i thÓ hoÆc
thay ®æi vÒ nh©n sù l·nh ®¹o.
(11) ViÖc xö lý c¸c vÊn ®Ò vÒ giíi. §©y lµ khÝa c¹nh g©y ®ù¬c
nhiÒu quan t©m. VÊn ®Ò lµ ë tÝnh thiÕt thùc cña mèi quan t©m ®ã
v× khi mäi mèi quan t©m hay gi¶i quyÕt vÊn ®Ò chØ n»m trªn giÊy
tê th× c¸c n÷ nh©n viªn cßn tiÕp tôc bÞ ®èi xö mét c¸ch bÊt b×nh
®¼ng.
Trªn ®©y lµ c¸c chØ sè chung ph¶n ¸nh v¨n hãa c«ng së. VÊn
®Ò lµ ë chç bëi v× v¨n hãa lµ lèi sèng nªn cã thÓ nãi kh«ng nhÊt
thiÕt mäi c«ng së ®Òu cã v¨n hãa c«ng së tÝch cùc. Lèi sèng th× cã
thÓ h×nh thµnh mét c¸ch tù nhiªn, cßn lèi sèng tÝch cùc th× trong
phÇn lín c¸c trêng hîp lµ kÕt qu¶ cña nç lùc, cña ®Çu t mét c¸ch tÝch
cùc.
- Mäi thµnh viªn ñng hé c¸c cÊp qu¶n lý, ®Æc biÖt lµ l·nh ®¹o
cÊp cao nhÊt
- Lîi Ých tËp thÓ ®îc ®Ò cao
- Thùc thi c«ng vô víi tinh thÇn tr¸ch nhiÖm cao
- - Quan hÖ nh©n sù tÝch cùc: lÊy thùc thi lµm trung t©m,
nh©n ¸i, t«n träng; Mäi thµnh viªn g¾n kÕt víi nhau (tÝnh thÇn tËp
thÓ, tÝnh céng ®ång cao), cïng ch©n thµnh chia sÎ tr¸ch nhiÖm thùc
thi vµ c¶m xóc tËp thÓ
- Cã quy ®Þnh râ rµng vÒ c¸c tiªu chuÈn thùc thi vµ c¸ch
thøuc ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ thùc thi.
- Cã quy ®Þnh cô thÓ vÒ quan hÖ víi c«ng d©n (quy tr×nh, thñ
tôc tiÕp d©n; quyÒn, nghÜa vô vµ thñ tôc khiÕu n¹i, tè c¸o,..)
- Trong c¹nh tranh, c¶ ngêi ®îc vµ ngêi thua cuéc ®Òu ®îc ®èi
xö c«ng b»ng, tøc lµ kh«ng ®Þnh kiÕn, còng kh«ng thiªn kiÕn, bao
che hoÆc dung tóng.
- Quan t©m ®óng møc ®èi víi c¸c quan hÖ chÝnh thøc, cã sù
thèng nhÊt gi÷a c¸c nhãm chÝnh thøc vµ kh«ng chÝnh thøc xoay
quanh nhiÖm vô cña tæ chøc
- D luËn tËp thÓ lµnh m¹nh
- Cã tinh thÇn häc hái
- Mäi thµnh viªn ®îc t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó ph¸t huy s¸ng t¹o trong
thùc thi
- Cã tinh thÇn d©n chñ lµnh m¹nh
- C¸c vÊn ®Ò vÒ giíi ®îc xö lý thÝch ®¸ng
3. Thèng nhÊt nhËn thøc vÒ vai trß cña v¨n hãa c«ng së
V¨n hãa cã vai trß quan träng ®èi víi qu¸ tr×nh vµ møc ®é theo
®uæi môc tiªu ho¹t ®éng vµ ph¸t triÓn cña tæ chøc. Suy cho cïng, nç
lùc ph¸t triÓn v¨n hãa tæ chøc nãi chung hay v¨n hãa c«ng së nãi
riªng còng lµ nh»m ph¸t triÓn mét c¸ch tiÕp cËn hoÆc mét lo¹i c«ng
- cô ®Ó ®¹t ®ù¬c chÊt lîng ho¹t ®éng, liªn tôc c¶i tiÕn vµ ph¸t triÓn
tæ chøc.
- Tríc nhÊt, v¨n hãa c«ng së lµ sù cô thÓ hãa môc tiªu, ph¬ng
híng ho¹t ®éng cu¶ c«ng së, ®Æc biÖt lµ qua ph¬ng ch©m hµnh
®éng, dï thµnh v¨n hoÆc kh«ng thµnh v¨n, dï ®îc in trªn b¨ngr«l,
khÈu hiÖu hay kh«ng.
- Hai lµ, v¨n hãa ph¶n ¸nh c¸c quan hÖ trong c«ng së, x¸c
®Þnh mèi quan hÖ nµo lµ hîp lý hay chÊp nhËn ®îc. Mét kiÓu quan
hÖ nµo ®ã, cã thÓ trong con m¾t cña ngêi ngoµi lµ khã chÊp nhËn
nhng nã l¹i ®îc néi bé chÊp nhËn. Trong mét sè trêng hîp, ¸p lùc cña
nhãm chø kh«ng ph¶i c¸c quyÕt ®Þnh thµnh v¨n sÏ quyÕt ®Þnh th¸i
®é cña c¸c thµnh viªn, kÓ c¶ viÖc nÕu mét c¸ nh©n kh«ng tu©n thñ
‘luËt ch¬i’ chung ®ã th× hä cã thÓ bÞ trõng ph¹t theo nh÷ng møc ®é
kh¸c nhau.
- Ba lµ, v¨n hãa cô thÓ hãa nh÷ng gi¸ trÞ ®ù¬c coi träng trong
tæ chøc (nh lßng trung thµnh, sù ch©n thùc, say mª c«ng viÖc,
th¼ng th¾n, hay thãi nÞnh bî, nöa vêi, thãi v« kû luËt, ..). Cã nh÷ng
gi¸ trÞ mang tÝnh nÒn t¶ng, phæ biÕn ®ù¬c ph¸t triÓn thµnh ph¬ng
ch©m cña tæ chøc, thËm chÝ cña mét lo¹i ngµnh nghÒ, vÝ dô nh ‘L-
¬ng y nh tõ mÉu’. C¸c thµnh viªn trong tæ chøc cÇn biÕt, hßa nhËp
vµo kh«ng khÝ v¨n hãa cña tæ chøc, còng nh ®ãng gãp vµo viÖc
ph¸t triÓn c¸c gi¸ trÞ, niÒm tin. C¸c gi¸ trÞ cã thÓ ®îc duy tr× vµ ph¸t
triÓn th«ng qua c¸c chiÕn lîc truyÒn b¸ cã chñ ®Ých (vÝ dô nh trêng
hîp c¸c thµnh viªn míi ®îc giíi thiÖu vÒ c¸c truyÒn thèng cña tæ chøc,
c¸c thµnh viªn l©u n¨m kÌm cÆp, chØ b¶o c¸c thµnh viªn míi,…) hoÆc
- do hä tù th©n quan s¸t, c¶m nhËn vµ ®iÒu chØnh hµnh vi cho phï hîp
®îc.
- Bèn lµ, v¨n hãa ph¶n ¸nh m«i trêng vµ c¸c hÖ gi¸ trÞ lín h¬n
trong ®ã tæ chøc ho¹t ®éng vµ chÞu ¶nh hëng. SÏ khã cã thÓ cã mét
c«ng së nµo cã ®îc v¨n hãa mang tÝnh d©n chñ vµ cëi më thùc sù
nÕu v¨n hãa cña c¶ hÖ thèng c«ng vô hoÆc x· héi nãi chung mang
tÝnh ®éc ®o¸n, chuyªn quyÒn, ngét ng¹t.
- N¨m lµ, v¨n hãa ph¶n ¸nh uy tÝn vµ n¨ng lùc cña ®éi ngò qu¶n
lý trong c«ng së.
4. X©y dùng Quy chÕ v¨n hãa c«ng së
V¨n hãa ®¬ng nhiªn tån t¹i trong c¸c tæ chøc, trong ®ã cã
c«ng së. Tuy nhiªn x©y dùng v¨n hãa c«ng së tÝch cùc l¹i cÇn ®Õn
c¸c chÕ tµi. Mét v¨n b¶n quy m«, cã hiÖu lùc cao nh Quy chÕ V¨n
hãa c«ng së lµ mét c«ng cô kh«ng thÓ thiÕu ®îc.
Thu thËp th«ng tin, t liÖu
Cã nhiÒu läai th«ng tin còng nh nhiÒu c¸ch ®Ó thu thËp
th«ng tin cÇn thiÕt cho viÖc x©y dùng b¶n Quy chÕ v¨n hãa c«ng së.
CÇn cã trong tay c¸c v¨n b¶n vµ th«ng tin sau:
- Quy chÕ v¨n hãa c«ng së trong c¸c c¬ quan HCNN do ChÝnh
phñ ban hµnh- ®Ó lµm c¬ së cho sù thèng nhÊt víi chñ tr¬ng chung
cña ChÝnh phñ.
- Quy chÕ hoÆc Quy t¾c xö sù (Code of Conduct) cña mét sè
tæ chøc kh¸c ®Ó tham kh¶o c¸ch kÕt cÊu néi dung còng nh c¸ch ®a
ra c¸c chÕ tµi.
- - S¸ch b¸o, tµi liÖu nghiªn cøu vÒ v¨n hãa tæ chøc nãi chung,
v¨n hãa c«ng së nãi riªng.
- Quan niÖm cô thÓ cña c¸c thµnh viªn trong tæ chøc vÒ kiÓu
v¨n hãa còng nh nh÷ng biÓu hiÖn cña nã ®ang hiÖn hµnh trong
c«ng së. Th«ng tin nµy cùc kú quan träng v× nã cho phÐp Ban so¹n
th¶o Quy chÕ biÕt ®iÓm xuÊt ph¸t cña m×nh ®ang lµ ë ®©u. Nãi
c¸ch kh¸c, nã lµm cho c¸c quy ®Þnh trong Quy chÕ trë nªn thiÕt thùc
h¬n, kh¶ thi h¬n. Cã thÓ sö dông ph¬ng ph¸p kh¶o s¸t dïng B¶ng hái
®Ó thu thËp th«ng tin nµy.
Dù th¶o Quy chÕ
- cÇn cã sù hiÓu biÕt ®Çy ®ñ vÒ nh÷ng yÕu tè ¶nh hëng ®Õn
VHCS. Qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña v¨n hãa c«ng së chÞu
¶nh hëng cña mét sè yÕu tè nh v¨n hãa d©n téc, v¨n hãa vïng, hay
v¨n hãa ngµnh nghÒ. V¨n hãa c«ng së ViÖt Nam trø¬c nhÊt chÞu
¶nh hëng s©u s¾c cña v¨n hãa d©n téc- v¨n hãa cña mét nÒn n«ng
nghiÖp lóa níc, hay cßn gäi lµ ‘v¨n hãa lµng’ (NguyÔn V¨n Th©m,
2003; TrÇn ThÞ Thanh Hµ, 2001). C«ng së cña chóng ta ®îc tËn h-
ëng mét lo¹t khÝa c¹nh tÝch cùc cña ‘v¨n hãa lµng’ nh th¸i ®é chó
träng sù c©n b»ng, sù tÕ nhÞ, kÝn ®¸o vµ tinh thÇn ®ïm bäc, ..
ChÝnh kiÓu v¨n hãa tÕ nhÞ, kÝn ®¸o lµ mét phÇn c¬ së cho mét sè
kü thuËt hµnh chÝnh nh bá phiÕu kÝn tÝn nhiÖm. Tuy nhiªn, c¸i mµ
c¸c nhµ qu¶n lý c«ng së cÇn quan t©m lµ ë nh÷ng khÝa c¹nh tiªu cùc
cã thÓ cã cña ‘v¨n hãa lµng’ ®èi víi viÖc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn v¨n
hãa c«ng së. Cã thÓ kÓ ra mét vµi vÝ dô nh: Mét lµ, sù thiªn vÒ xóc
c¶m h¬n lµ lý trÝ, hay sù mÒm dÎo, linh häat trong øng xö hµng
ngµy cã thÓ dÉn ®Õn c¸ch hµnh ®éng tïy tiÖn, thiÕu nguyªn t¾c;
- ®ång thêi, c¸ch giao tiÕp th©n mËt, xuång x· cña ®êi thêng còng dÉn
®Õn c¸ch xng h« kiÓu chó-mµy, chó- anh; «ng-t«i khi lµm viÖc. Th¸i
®é nöa vêi trong t duy vµ hµnh ®éng – cã thÓ lµ kÕt qu¶ cña viÖc Ýt
coi träng nh÷ng yÕu tè chÝnh thøc- ®ùoc thÓ hiÖn ra nhiÒu c¸ch
trong ®ã cã thãi thÝch gÆp gì ®Ó lµm viÖc ë nh÷ng n¬i kh«ng
chÝnh thøc vµ thãi ‘trong phßng lµm viÖc th× bµn chuyÖn bia, ra
ngoµi qu¸n bia th× bµn c«ng viÖc’; cßn trang phôc th× tïy tiÖn vµ
phãng tóng. Hai lµ, viÖc coi träng t×nh nghÜa qu¸ møc cã thÓ dÉn
®Õn sù thiÕu døt kho¸t vµ vi ph¹m nguyªn t¾c trong xö lý c«ng viÖc,
nhÊt lµ liªn quan ®Õn c«ng t¸c c¸n bé mµ viÖc qu¸ chó träng th©m
niªn hay ngêi cao tuæi lµ mét biÓu hiÖn cô thÓ. Ba lµ, th¸i ®é tÕ
nhÞ, kÝn ®¸o vµ sù chó träng gi÷ thÓ diÖn cho ngêi m×nh tiÕp xóc
cã thÓ lµ lý do cña sù phæ biÕn cña c¸c tin ®ån vµ b×nh luËn kh«ng
chÝnh thøc. Nãi chung, nh÷ng yÕu tè nµy lµm cho qu¸ tr×nh chuÈn
mùc hãa hµnh vi trong giao tiÕp c«ng vô trë nªn khã kh¨n h¬n rÊt
nhiÒu. Hay nãi nh NguyÔn V¨n Th©m (2003) th× c¸c thñ tôc, ph¬ng
ph¸p qu¶n lý ®óng bµi b¶n kh«ng ®ù¬c ®¸nh gi¸ cao.
Bªn c¹nh ®ã, v¨n hãa quèc tÕ, v¨n hãa vïng vµ ®Æc biÖt lµ v¨n
hãa c«ng vô cña níc ngoµi còng cã nh÷ng t¸c ®éng nhÊt ®Þnh ®Õn
sù h×nh thµnh v¨n hãa c«ng së th«ng qua c¸c h×nh thøc vµ møc ®é
chuyÓn giao chÝnh s¸ch (policy transfer). LÊy vÝ dô, v¨n hãa c¸c tæ
chøc cña NhËt b¶n, kÓ c¶ tæ chøc hµnh chÝnh thêng ®Ò cao tinh
thÇn ®ång ®éi. ë ®ã, vai trß, ¶nh hëng vµ tiÕng nãi cña nhãm quan
träng h¬n c¸ nh©n; trong khi yÕu tè tù qu¶n c¸ nh©n, sù tù tin vµ
¶nh hëng c¸ nh©n l¹i ®îc chó träng nhiÒu h¬n trong v¨n hãa cña
nhiÒu tæ chøc ë Mü. V¨n hãa vïng Nam ¸ th× ®Æc thï ë sù tr¸nh
- nÐ nh÷ng ®èi mÆt c¨ng th¼ng, tr¸nh ®a ra nh÷ng lêi chØ trÝch
m¹nh, t©m sù vµ b×nh luËn th¼ng th¾n chØ ù¬c chÊp nhËn trong
nhãm b¹n bÌ th©n thiÕt; vµ mét khi ý thøc ®îc lµ ‘thÓ diÖn’ lµ vÊn ®Ò
cùc kú quan träng cho nªn ngêi ta nÐ tr¸nh c¸c t×nh huèng cã thÓ lµm
ai ®ã ‘mÊt mÆt’. Tuy nhiªn, viÖc hiÓu biÕt, häc hái vµ tiÕp thu kinh
nghiÖm níc ngoµi trong lÜnh vùc x©y dùng v¨n hãa c«ng së, còng
nh c¸c khÝa c¹nh kh¸c cña c«ng vô cÇn tÝnh ®Õn thùc tÕ (hay cßn
gäi lµ bµi häc) lµ cã nh÷ng s¸ng kiÕn thµnh c«ng ë khu vùc, hoÆc tæ
chøc nµy nhng cã thÓ thÊt b¹i ë mét tæ chøc, hay khu vùc kh¸c do
®Æc thï m«i trêng, lÞch sö.. cña tæ chøc quyÕt ®Þnh.
- Ngoµi viÖc Quy chÕ ph¶i ®¶m b¶o c¸c yªu cÇu chung vÒ
h×nh thøc, thÓ thøc vµ néi dung nh ®èi víi mäi v¨n b¶n qu¶n lý
HCNN kh¸c, Quy chÕ v¨n hãa c«ng së cÇn lu ý mét sè ®iÓm mµ khi
x©y dùng dù th¶o cÇn lu ý nh sau:
- CÊu tróc chung cña Quy chÕ Dù th¶o kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i
copy nguyªn xi cÊu tróc cña Quy chÕ v¨n hãa c«ng së do ChÝnh phñ
ban hµnh.
- Mét trong nh÷ng néi dung hÕt søc quan träng cña Quy
chÕ lµ viÖc ®a ra ®îc mét tuyªn bè chÝnh thøc vÒ triÕt lý cña tæ
chøc. VÒ h×nh thøc, trong c«ng së HCNN, c¸c triÕt lý hµnh ®éng
thêng ®ù¬c tr×nh bµy lång ghÐp trong c¸c v¨n b¶n chÝnh thøc nh
Quy chÕ lµm viÖc cña c¬ quan hay ®¬n vÞ còng nh c¸c chÝnh s¸ch
cô thÓ kh¸c. Tuy nhiªn, mét triÕt lý chÝnh thøc vµ cô thÓ, nhÊt lµ
nÕu ®ù¬c thÓ hiÖn gãi ghÐm trong mét hoÆc mét vµi c©u v¨n sóc
tÝch, Ên tîng vµ dÔ nhí cã thÓ cung cÊp mét c«ng cô tuyÖt vêi cho
viÖc ph¸t huy ®ù¬c sù thèng nhÊt ý chÝ vµ hµnh ®éng trong c«ng
së, ®Æc biÖt lµ th«ng qua sù tù ý thøc cña mçi thµnh viªn.
- - C¸c quy t¾c xö sù cÇn ®îc ®a ra díi nh÷ng d¹ng thøc kh¸c nhau,
kh«ng nhÊt thiÕt chØ n»m trong mét v¨n b¶n duy nhÊt lµ Quy chÕ
VHCS. V× vËy, ®©y lµ lóc tuyÖt vêi ®Ó rµ so¸t l¹i c¸c quy ®Þnh,
chÝnh s¸ch néi bé.
LÊy ý kiÕn cho Dù th¶o Quy chÕ VHCS vµ ban hµnh
Mét trong nh÷ng th¸ch thøc quan träng nhÊt mµ Ban so¹n th¶o
sÏ ®èi mÆt trong kh©u nµy lµ lµm thÕ nµo ®Ó mäi thµnh viªn trong
c«ng së tham gia vµ tham gia mét c¸ch ®Çy ®ñ vµ cã chÊt lîng vµo
Dù th¶o. Nguyªn nh©n cña khã kh¨n nµy liªn quan tríc nhÊt ®Õn
quan ®iÓm cña kh«ng Ýt ngêi lµ ‘c¬m, ¸o, g¹o, tiÒn’ míi lµ thø ®¸ng
bµn chø ch¼ng ph¶i c¸i nghe rÊt trõu tîng thÕ nµy. H¬n n÷a, Ban
so¹n th¶o còng cÇn tÝnh ®Õn mét nguy c¬ lµ viÖc lÊy ý kiÕn sÏ bÞ
l¹m dông thµnh n¬i ®Ó c¸c c¸ nh©n ca cÈm, phµn nµn, thËm chÝ ‘tè
c¸o’, ‘chöi ®æng’. §iÒu nµy rÊt dÔ x¶y ra ë c¸c c«ng së n¬i lèi sèng
vµ lµm viÖc ë ®ã vèn ®ang tiªu cùc, qu¶n lý yÕu kÐm vµ kh«ng cã
uy tÝn. Vµ, cã thÓ còng lµ v× lý do thø hai nµy mµ c¸c NQL cã thÓ
bá qua kh©u lÊy ý kiÕn.
Cã thÓ lÊy ý kiÕn vµo dù th¶o th«ng qua nh÷ng h×nh thøc phæ
biÕn sau:
- Häp toµn thÓ c¸c CBCC ®Ó nghe ý kiÕn vµ ph¶n håi t¹i chç.
ThÕ lîi cña biÖn ph¸p nµy lµ tiÕt kiÖm thêi gian, thËm chÝ kinh phÝ
so víi c¸c h×nh thøc kh¸c nh häp trong c¸c ®¬n vÞ nhá, råi tæng hîp ý
kiÕn. Tuy nhiªn, khi c¸c NQL, nhÊt lµ c¸c cÊp cao kh«ng cã uy tÝn,
hoÆc khi trong c«ng së ®ang tån t¹i mét kh«ng khÝ kh«ng ‘trong
lµnh’, hiÓu lÇm, hoÆc ®ang cã nhiÒu phÈn tõ ‘ph¸ ®¸m’- lîi dông mäi
diÔn ®µn ®Ó g©y rèi th× biÖn ph¸p nµy cã thÓ kh«ng ph¶i lµ lý tëng.
- Nãi chung lµ t×nh thÕ x¶y ra trªn diÔn ®µn cã thÓ kh«ng kiÓm so¸t
næi.
- Häp t¹i c¸c ®¬n vÞ nhá, sau ®ã tæng hîp ý kiÕn vµ göi vÒ
Ban so¹n th¶o. BiÖn ph¸p nµy cho phÐp rÊt nhiÒu gãp ý cô thÓ cã
thÓ ®îc ®a ra vµ ghi nhËn; ®ång thêi lµ c¬ héi t¨ng møc ®é tham gia
vµ ‘së h÷u’ cña mäi thµnh viªn trong c«ng së vµo c«ng viÖc chung.
Tuy nhiªn, nguy c¬ vÒ viÖc cã qu¸ nhiÒu ‘phin läc’ cã thÓ x¶y ra khi
l·nh ®¹o ®¬n vÞ ®· sµng läc lùa chän ý kiÕn ®Ó ®ãng gãp, ®Õn Ban
so¹n th¶o l¹i mét lÇn n÷a ‘xem xÐt’. ChÝnh v× vËy, cã thÓ nãi biÖn
ph¸p nµy lµ tuyÖt vêi khi (i) l·nh ®¹o c¸c ®¬n vÞ lµ ngêi kh«ng chØ cã
t©m huyÕt, trÝ tuÖ mµ cßn cã ®éng lùc thùc sù ®èi víi viÖc x©y
dùng Quy chÕ nµy; (ii) mét sè ý kiÕn sÏ ®îc sµng läc ®Ó sö dông nh-
ng mäi ý kiÕn ®Òu ®îc tr©n träng vµ cã c¬ héi nãi ra.
5. X©y dùng bé Quy t¾c xö sù (Code of Conduct)
6. Cung cÊp ®Çy ®ñ ®iÒu kiÖn vËt chÊt cho thùc thi vµ
chó träng viÖc bè trÝ, s¾p xÕp n¬i lµm viÖc: Quan s¸t tõ c¸c ®iÓm
¸p dông m« h×nh ‘mét cöa’ trong c¶i c¸ch thñ tôc hµnh chÝnh cho
thÊy c¸ch bè trÝ phßng lµm viÖc mét c¸ch khoa häc (thËm chÝ cã
thÈm mü) (dï kh«ng ph¶i ®¬n vÞ nµo còng ®· ®¸p øng ®ù¬c tiªu
chuÈn hiÖn ®¹i hãa ®iÒu kiÖn lµm viÖc) cã ¶nh hëng tÝch cùc nhÊt
®Þnh ®èi víi c¸ch thøc c«ng vô ®îc gi¶i quyÕt nãi chung còng nh c¸c
quan hÖ nh©n sù vµ víi c«ng chóng nãi riªng.
7. Ph¸t huy vai trß lµm g¬ng cña c¸c nhµ qu¶n lý, l·nh ®¹o-
nh÷ng ngêi dÉn ®¹o vµ tæ chøc qu¸ tr×nh x©y dùng VHCS- lµ hÕt
- søc quan träng. Nã thÓ hiÖn møc ®é thùc tiÔn vµ triÖt ®Ó cña c¸c
nhµ qu¶n lý trong Nãi vµ Lµm. C¸c quy chÕ ho¹t ®éng còng nh mäi
lêi huÊn thÞ kh¸c vÒ sù chÝ thó chuyªn m«n hay v× tinh thÇn v×
tËp thÓ ®Òu cã thÓ trë thµnh v« nghÜa nÕu b¶n th©n hä chØ lo
‘dèi trªn, n¹t díi’ hay ‘nÞnh trªn, n¹t díi’, lo b»ng mäi gi¸ lµm hµi lßng
cÊp trªn ®Ó gi÷ c¸i ghÕ cña hä vµ tiÕp tôc leo cao. Nãi c¸ch kh¸c,
viÖc cã ®ù¬c mét ®éi ngò l·nh ®¹o, qu¶n lý cã tÇm nh×n chiÕn lîc,
cã tham väng, lµm viÖc c«ng t©m, cã uy tÝn vµ kh¶ n¨ng tËp hîp
quÇn chóng lµ ®iÒu kiÖn ®¶m b¶o cho sù ph¸t triÓn VHCS.
8. X©y dùng m«i trêng cho thay ®æi
T¹o c¬ chÕ cho ph¶n biÖn tÝch cùc. §iÒu nµy hoµn toµn phï
hîp víi mét vÊn ®Ò mang t×nh thêi sù hiÖn nay lµ ‘ph¶n biÖn x· héi’.
B¶n chÊt cña vÊn ®Ò nµy g¾n víi nhu cÇu vÒ mét c¬ chÕ ph¶n
biÖn ®èi víi hÖ thèng qu¶n lý trong tõng c«ng së còng nh trong c¶
hÖ thèng c«ng vô nh»m gi¶m thiÓu t¸c ®éng tiªu cùc cña tÝnh chñ
quan, mét chiÒu, quan liªu vµ ®éc quyÒn cña giíi qu¶n lý. Kinh
nghiÖm cña mét sè níc ph¸t triÓn trong trêng hîp nµy lµ thµnh lËp
mét sè c¬ quan ®iÒu tra, ®¸nh gi¸ ®éc lËp, bªn ngoµi chÝnh phñ, cã
®ñ n¨ng lùc vµ ®îc ChÝnh phñ thõa nhËn ®Ó ®îc phÐp vµo cuéc
khi cã nh÷ng nghi ngê hoÆc khiÕu kiÖn vÒ hµnh vi cña c«ng
chøc.
9. X©y dùng c¸c mÉu h×nh tæ chøc/®¬n vÞ cã bÇu kh«ng
khÝ lµm viÖc tÝch cùc vµ hiÖu qu¶ còng lµ mét biÖn ph¸p mµ c¸c
c«ng së cÇn tÝnh tíi.
- 10. Duy tr× kÕt qu¶ bÒn v÷ng cña v¨n hãa c«ng së tÝch
cùc
Râ rµng, v¨n hãa lµ mét c«ng cô quan träng ¶nh hëng ®Õn
nhËn thøc vµ hµnh vi cña nh©n viªn. Nã t¸c ®éng qua l¹i víi c¬ cÊu
chÝnh thøc ®Ó t¹o ra mét kiÓu hµnh vi nhÊt ®Þnh. KiÓu hµnh vi nµy
cã thÓ ®ùoc gäi lµ hÖ thèng c¸c ‘chuÈn mùc xö sù’ – nh÷ng kiÓu
quy t¾c thµnh v¨n hoÆc bÊt thµnh v¨n – mµ c¸c thµnh viªn tù gi¸c
tu©n thñ hoÆc tu©n thñ díi ¸p lùc cña tËp thÓ. KiÓu hµnh vi nµy
®ù¬c thö nghiÖm, thõa nhËn, ph¸t triÓn, duy tr× vµ chuyÓn giao tõ
thÕ hÖ nµy sang thÕ hÖ kh¸c trong tæ chøc. §©y chÝnh lµ chu
tr×nh cho phÐp ph©n biÖt mét hiÖn tîng mang tÝnh v¨n hãa víi mét
yÕu tè v¨n hãa thùc sù. ChØ khi hiÖn tîng nµo ®ã qua ®ù¬c tr¶i
nghiÖm, ®îc thö th¸ch vµ ®îc lÆp l¹i mét c¸ch thêng xuyªn vµ réng r·i,
nã míi trë thµnh mét gi¸ trÞ, tøc lµ thµnh mét khÝa c¹nh cña v¨n hãa
cña tæ chøc.
ChÝnh v× vËy, Quy chÕ VHCS ra ®êi vµ ®îc c«ng nhËn míi
chØ lµ mét nöa qu·ng ®êng.
Duy tr× kÕt qu¶ bÒn v÷ng ®ßi hái mét sè nç lùc cô thÓ:
- §¸nh gi¸ thêng xuyªn th«ng qua ®¸nh gi¸ vµ quan s¸t chñ ®éng
tõ phÝa qu¶n lý; ®¸nh gi¸ tõ phÝa nh©n viªn; ®¸nh gi¸ tõ phÝa nh÷ng
®èi tîng liªn quan, vÝ dô kh¸ch hµng, c«ng d©n hoÆc kh¸ch ®Õn liªn
hÖ nãi chung. C«ng cô chñ yÕu trong giai ®o¹n nµy lµ kh¶o s¸t, sö
dông B¶ng hái.
- §iÒu chØnh cÇn thiÕt ®æi víi Quy chÕ.
- Thùc hiÖn tèt c¸c kü thuËt nh©n sù nh kÌm cÆp, chØ b¶o.
Trong ®ã, c¸c nh©n viªn míi hoÆc trÎ h¬n ®îc ‘tuyªn truyÒn’ vÒ v¨n
hãa cña tæ chøc. Vµ sù giao thoa gi÷a c¸ch t duy vµ hµnh ®éng cña
nguon tai.lieu . vn
