1. Trang Chủ
  2. Sức khỏe phụ nữ
  3. Kiến thức, thái độ về quản lý vệ sinh kinh nguyệt của học sinh nữ 10-18 tuổi

Kiến thức, thái độ về quản lý vệ sinh kinh nguyệt của học sinh nữ 10-18 tuổi

Quản lý vệ sinh kinh nguyệt là một vấn đề thiết yếu trong chăm sóc sức khỏe phụ nữ và trẻ em gái. Tại Việt Nam, nghiên cứu về quản lý vệ sinh kinh nguyệt chưa có nhiều. Nghiên cứu nhằm mô tả kiến thức và thái độ về quản lý vệ sinh kinh nguyệt của học sinh nữ 10-18 tuổi. | TOÅNG QUAN & NGHIEÂN CÖÙU | mothers being able to detect some severe signs of diarrhea and ARI was low. Only 6.6% of mothers Kiến thức, recognized wrinkledthái skin signsđộ (14.4 về quản % in urban lý invệ and 2.1% rural sinh k

Thể loại Tài liệu miễn phí Sức khỏe phụ nữ

Số trang 14

Ngày tạo 4/8/2023 12:09:40 AM +00:00

Loại tệp PDF

Kích thước 0.90 M

Tên tệp

Tải Kiến thức, thái độ về quản lý vệ sinh kinh nguyệt ... (.pdf)

Xem mẫu

  1. | TOÅNG QUAN & NGHIEÂN CÖÙU | mothers being able to detect some severe signs of diarrhea and ARI was low. Only 6.6% of mothers Kiến thức, recognized wrinkledthái skin signsđộ (14.4 về quản % in urban lý invệ and 2.1% rural sinh kinh nguyệt region, respectively); 11 % of mothers recognized signs of dyspnea (25.9 % in urban and 1.5% in mountainous region). Mothers’ của họcabout knowledge sinh nữ of10-18 prevention tuổi diarrhea and ARI in urban was better than that of mothers in rural and mountain regions. Bùi Thị Tú Quyên1, Phan Đình Hiệp2, Bùi Thị Ngọc2, Nguyễn Thị Ngân3, Lê Minh Thi1 Keywords: Diarrhea, acute respiratory infections, knowledge, under 5-year-old child. Tóm tắt Đặt vấn đề: Quản lý vệ sinh kinh nguyệt là một vấn đề thiết yếu trong chăm sóc sức khỏe phụ nữ Taùc giaû: và trẻ em gái. Tại Việt Nam, nghiên cứu về quản lý vệ sinh kinh nguyệt chưa có nhiều. Nghiên cứu 1. Vieän ñaøo taïo Y hoïc döï phoøng vaø Y teá coâng coäng, tröôøng Ñaïi hoïc Y Haø Noäi nhằm mô Email: tả kiến thức và thái độ về quản lý vệ sinh kinh nguyệt của học sinh nữ 10-18 tuổi. thangtcyt@gmail.com Phương 2. pháp: Cuïc phoønNghiên cứu mô –tảBoäcắt g choáng HIV/AIDS Y teángang, kết hợp định lượng và định tính. Nghiên cứu định Email: longmoh@yahoo.com lượng thực hiện trên 494 học sinh nữ. Nghiên cứu định tính thực hiện 7 thảo luận nhóm và 14 3. phỏng vấnCNYTCC4 sâu đối naê với m hoïc 2015-2016, Vieän ñaøo taïo Y hoïc döï phoøng vaø Y teá coâng coäng, tröôøng Ñaïi hoïc Y Haø Noäi giáo viên và học sinh tại 7 trường của Hà Nội và Quảng Bình năm 2021. Email: vietanhmsg1@gmail.com, dinhminhnb01@gmail.com Kết4.quả: Nghiên Boä Y teá cứu cho thấy gần 2/3 học sinh (64,6%) có kiến thức về vệ sinh kinh nguyệt đạt yêu cầu/hoặc Email: ở mứcdducthien@yahoo.com, trantuananh2000@yahoo.com độ “đạt”, trong đó kiến thức này đạt mức trung bình là 40,9% và tốt là 23,7%. Chỉ có 1,6% học sinh tiểu học có kiến thức tốt về quản lý vệ sinh kinh nguyệt. Đa số có thái độ kém hoặc mức trung bình với kinh nguyệt và quản lý vệ sinh kinh nguyệt (98,2%). Tỷ lệ học sinh tự tin ở trường khi có kinh nguyệt là rất thấp (1,6%). Có sự khác biệt về kiến thức, thái độ và mức độ tự tin về quản lý vệ sinh kinh nguyệt theo khu vực, dân tộc, và theo cấp học. Học sinh còn có các quan niệm cơ thể phụ nữ khi hành kinh là ‘bẩn’ và cho rằng cần kiêng kị một số hoạt động khi 1. Ñaët vaán ñeà naêm 2014. Töø ñoù coù theå ñöa ra moät soá khuyeán nghò hành kinh tại cộng đồng. phuø hôïp vaøo coâng taùc truyeàn thoâng phoøng choáng Tieâu chaûy vaø nhieãm khuaån hoâ haáp caáp ôû treû em caùc beänh nhieãm khuaån cho treû em trong giai ñoaïn Kết luận và Khuyến nghị: Cần nâng cao kiến thứchieä laø hai beänh coù tyû leä maéc vaø töû vong cao nhaát ôû nhöõng vànthái nay. độ của học sinh về quản lý vệ sinh kinh nöôù c ñang nguyệt, phaùtrọng chú t trieån.đối ÔÛ nöôù c ta, 80% tượng töû vong học sinh dohọc tiểu tieâu và học sinh khu vực nông thôn. Nhà trường, thầy chaû cô và phụ huynh chú trọng cải tạo nhà vệ sinh itại trường y xaû y ra ôû treû em döôù i 2 tuoå i , bình quaâ n 1 treû döôù 2. Phöông phaùpý nghieâ học và chú đảm bảon cöùnước u và xà phòng 5 tuoåi moãi naêm maéc töø 0,8-2,2 ñôït tieâu chaûy, öôùc tại nhà tính haøngvệnaêsinh m coùcủa 1100 trường, tröôøngtạo hôïpmôi trường töû vong [6], thân [5]. thiện và 2.1.tăng Ñòa tự ñieåtin cho m vaø thôøhọc sinh i gian nữ khi nghieâ n cöùởu trường. Veà NKHH, trung bình moãi naêm moät ñöùa treû maéc 4-9 Từ khóa: kiến thức, thái độ, vệ sinh kinh nguyệt, học sinh nữ. laàn, tyû leä töû vong do NKHH chieám 1/3 (30-35%) so Nghieân cöùu ñöôïc thöïc hieän vaøo naêm 2014 taïi 3 vôùi töû vong chung [1], [4]. Tyû leä maéc vaø töû vong cuûa tænh: Hoøa Bình, Haø Tónh vaø Kieân Giang, ñaïi dieän cho hai beänh naøy raát cao nhöng hoaøn toaøn coù theå haïn cheá 3 mieàn Baéc, Trung, Nam cuûa Vieät Nam. Knowledge and attitude of menstrual hygiene baèng caùch chuû ñoäng phoøng traùnh taùc nhaân gaây beänh vaø xöû lí kòp thôøi khi bò beänh. Ñeå phoøng choáng beänh, 2.2. Ñoái töôïng nghieân cöùu management among female students between 10-18 ngöôøi daân noùi chung vaø ngöôøi chaêm soùc treû noùi rieâng phaûi coù kieán thöùc ñaày ñuû veà phoøng beänh vaø caùch xöû Caùc baø meï coù con döôùi 5 tuoåi. lyù khi treû bò maéc beänh ñeå giaûm tyû leä maéc vaø töû vong. years old Chính vì lyù do ñoù, chuùng toâi thöïc hieän nghieân cöùu: Tieâu chuaån löïa choïn: Laø caùc baø meï coù con döôùi “Kieán thöùc cuûa caùc baø meï coù con döôùi 5 tuoåi veà 5 tuoåi, coù tinh thaàn minh maãn, töï nguyeän, hôïp taùc traû phoø n g choá n g tieâ u chaû 1y vaø nhieãm khuaån hoâ Bui Thi Tu Quyen , Phan Dinh Hiep , Bui Thi Ngoc 2 haáp caáp lôøi phoû 2 ng vaán. , Nguyen Thi Ngan3, Le Minh Thi1 tính ôû treû em taïi moät soá vuøng/mieàn Vieät Nam”, vôùi muï c tieâu moâ taû kieán thöùc cuûa caùc baø meï coù con döôùi Abstract: Tieâu chuaån loaïi tröø: Tinh thaàn khoâng minh maãn 5 tuoåi veà phoøng choáng tieâu chaûy vaø nhieãm khuaån hoaëc khoâng coù maët taïi hoä gia ñình trong thôøi gian hoâ haáp ôû treû em Background: taïi moät soáhygiene Menstrual vuøng/mieà n Vieät Nam (MHM) management nghieâisn cöù anu hoaë c khoângissue essential töï nguyeä n, hôïp taùcand in women’s trong quaù girls’ 14 6 Taïp chí Y teá Tạp Coâng coä tế Công ng, 3.2017, cộng, Soá 4309/2021 Số 56 tháng
  2. | TOÅNG QUAN & NGHIEÂN CÖÙU | trình phoû ng vaáIn 2.6. Xöû lyù vaø phaân tích soá lieäu: Soá lieäu ñònh löôïng n. Vietnam, there is not much research on menstrual hygiene management. The study health care. sau khi thu thaäp ñöôïc kieåm tra, laøm saïch, maõ hoaù vaø aims2.3. to Thieá describe the knowledge and attitude t keá nghieân cöùu: Moâ taû caét ngang of nhaäp baè menstrual ng phaànmanagement hygiene meàm Epidataamong3.1, xöû10–18-year- lyù thoáng keâ baèng phaàn meàm Stata 11, thoáng keâ moâ taû vôùi tyû leä old female students. 2.4. Côõ maãu vaø caùch choïn maãu %, thoáng keâ suy luaän vôùi kieåm ñònh 2 . Methods: A cross-sectional study design, combining quantitative and qualitative methods. 2.4.1. Côõ maã Quantitative u was conducted with 494 female students study 2.7. using Ñaïo ñöù c nghieâ self n cöùu: Nghieâ administration n cöùu ñöôïc questionaires. tieán haønh döôùi söï chaáp thuaän cuûa chính quyeàn ñòa Qualitative study was applied with 7 group discussions Söû duïng coâng thöùc tính côõ maãu cho moät tyû leä ñeå with female students and 14 indepth phöông, laõnh ñaïo cô quan y teá treân ñòa baøn nghieân interviews with xaùc ñònh soá hoä giateachers. ñình coù baøThe meï study coù conwas döôùiconducted 5 tuoåi: inu Hanoi cöù vaø ñoái and töôïngQuang nghieânBinh cöùu. in 2021. Thoâ ng tin ñöôïc hoaøn toaøn baûo maät vaø keát quaû chæ ñöôïc söû duïng cho muïc Results: The study resultspshowed 1 P that about two thirds of students ñích nghieâ n cöùu. (64.6%) had good knowledge N about menstrual hygiene, Z 2 x ofpxwhich2 the average knowledge was 40.9% and good was 23.7%. Only 1 1.6% of primary school students have good knowledge3.ofKeá t quaû hygiene management. Most of 2 menstrual Vôùi Z = students had1,96poor (öùng vôù and i moderate = 0,05), p = attitude 0,37 [3], of = menstrual 0,14 hygiene management (98.2%). The percentage tính ñöôïc N = 334. Döï phoøng khoaûng 20% ñoái töôïng töø of students choái traû lôøwho i, cuoáare i cuønconfident g côõ maãu laø at 409school when hoä gia ñình 3.1.isKieá menstruating coù con veryn thöù low c cuû a baø meï veà caùwere (1.6%).There ch cho treû aên/ significant döôùi 5 tuoåi. buù ñuùng khi bò tieâu chaûy differences in knowledge and attitude of menstrual hygiene management by educational level and by areas. 2.4.2. CaùFemale n maãu: also have the notion that the female body during menstruation was ‘dirty’ ch choïstudents Choï n maã u nhieà and they should followu giai ñoaïnsome negative traditional practices during their period. Giai ñoaïn and Conclusion 1: moãRecommendations: i mieàn choïn ngaãu nhieân 1 tænh: The study recommends that knowledge and attitude of Hoøa Bình-mieàn Baéc, Haø Tónh – Mieàn Trung vaø Kieân menstrual hygiene management should be improved among students. The school, teachers and Giang- Mieàm Nam; parents focus on building and cleaning school’s toilets, providing enough soap and water, and Hình 1. Kieán thöùc cuûa baø meï veà caùch cho treû aên/ Giai ñoaï creating n 2: moãi environment a friendly tænh choïn ngaãufor nhieâ n 3 xaõ bao students at schools. buù ñuùng khi bò tieâu chaûy phaân theo ñòa dö goàm xaõ noâng thoân, thaønh thò (thò traán/phöôøng) vaø khoù (n=409) Keywords: khaê knowledge, n (mieàn nuù attitude, i/haûi ñaûo): toå ng 9 xaõ; menstrual hygiene management, female students. Nhaän xeùt: Gaàn 80% baø meï coù kieán thöùc ñuùng veà Giai ñoaïn 3: moãi xaõ choïn 46 hoä gia ñình coù caùch cho treû aên/buù khi bò tieâu chaûy, tyû leä baø meï ôû con Tácdöôù i 5 tuoåi, choïn ngaãu nhieân hoä gia ñình ñaàu giả: mieàn nuùi coù kieán thöùc ñuùng veà caùch cho treû buù/aên khi tieâu, sau ñoù löïa choïn caùc hoä gia ñình tieáp theo, theo bò tieâu chaûy chieám tyû leä cao nhaát vôùi 83,9%, sau ñoù phöông 1 T phaù ng p laø ạ “coå h cngYlieà tếnCông coång”.cộng, 1 c Th ng,ñeán mieà c Tn nuùi vaø,thaáp nhaá ộ t laø ôû noâng thoân vôùi 74,3%. 2 T2.5.chPhöông c nphaù ntp, kyõ n thuaä t n t thu , 5 thaä C p soá lieäu , ộBaûng 1. Lyù do khoâng cho treû aên buù bình thöôøng khi bò tieâu chaûy (n=409) ộ n h p ph n t , ng Ch ố , ộ Boä coâng cuï: Phieáu phoûng vaán ñöôïc xaây döïng vaø Thaønh Noâng Mieàn nuùi Toång chænh söûa sau thò thoân Đặt vấn đề khi coù thöû nghieäm taïi Thaïch Thaát, Haø Noäi. nh Noäi dung 1 t 1 ế t n n nh% t png n % n % n % nhPhöông ng phaù t p thuộtthaä u: Ñieà h p nsoát lieäng nhu tra vieâ nhn nh c ng Ngöôøi khaùc khuyeân 1 0,7 ph n6 4,3 50 0 th0 c6 t 1,7 1 00 phoûng vaán tröïc tieáp caùc baø meï coù con döôùi 5 tuoåi. ng th ng, t h n nh h ng tháng t ng g Sôï treû beätnh naë ngng c ộc 5 3,6 17ột 12,1 ng 11 ph n 8,1 ph 8,5 33 0,006 theâm ạnSait soá hvaø khoánth t sai soán: Sai g cheá nhsoác do ngngöôøi cungph n nh nh ng t ch nh2. caá n p thoâ n ột g tin boû soù t t hoaë c c coá tình nh ng t cáchaïn sai thöï c teá , ñeå n n xeùt: Veà Nhaä nh lyù nhdo khoâ ng ng tcho treû S aên buù bình ột cheá sai soá, ñieàu tra vieân ñöôïc taäp huaán kyõ, coù kinh thöôøng khi bò tieâu chaûy, gaàn 10% ngöôøi ñöôïc phoûng gá t m trong nghieä th ộcgiaoh tieáp. cSau khi keá , ch t thuùng tộc, c phoû ng vaánh n, vaáhá n chon raèng treû bò naëng theâm neáu tieáph tuïc cho ng aên/buùn ñieàungtra vieânh n kieåm tra c laïi phieá cáunh ngay n ñeåhác khoângcácboû bìnhp thöôøốc ng, trong h ñoù,ng ngöôø nhi daânthôû noâ c nhg thoâ n chn chieáng m soù n t thoâ c cng th tin. nh Giaùpmth saùtpvieânt kieång m tranh,phieáộu tkhi keáct tyû leä cao nhaát vôùi 12,1%, gaáp gaàn 4 laàn so vôùi thaønh t nh ngh t 20 0 n S c p thuùc ñeå kòp thôøi phaùt hieän sai soá vaø boå sung kòp thôøi. thò. Coù 1,7% ngöôøi khoâng cho treû aên/buù bình thöôøng nh n gá h ng t 16 t , t ng doếnngöôøickhaù t ếp c n n. Söï c khuyeâ cáckhaùnc ph bieät naøy coùnh nh yù nghóa Tạp chíTaï Y ptếchí Y teácộng, Công CoângSố coä56 ng,tháng 3.2017, Soá 43 09/2021 15
  3. | TOÅNG QUAN & NGHIEÂN CÖÙU | ng mothers t hbeing p thable áto detect t ngsome severe nh ngsignst,of diarrhea ạ and g á ARI wasn c low. ng hOnlynh6.6% chof mothersc recognized wrinkled skin signs (14.4 % in urban and 2.1% in rural region, respectively); 11 % of c th recognized mothers t thsigns ofá dyspnea tạ n (25.9ng% tin urban tạ and 1.5% in mountainous n ng g region). ng ạ Mothers’ hí cạnh t ng knowledge á t nh about h nh prevention nh, of diarrhea ng and ph ARI ng in urban n wasCác 5,6 bettert thanngthat h of c mothers th ế cácin rural c and t mountain regions. n c th c t ếp c n các c ch t g p các h c nh n nh nh nh Keywords: nh, thDiarrhea, ng ác acute respiratory t các infections, t ng t, under knowledge, g 5-year-old nh nh, th ết child. n nh ng t ng 2 n ng t n t n, các t g các ế tố h thống ộng h n n nh cá nh n c n th ết gh n c n t ích t ết Taùnh c giaûng : t c h , hạnh ph c, nh ánh g á án Tự tin là chính mình ng1. g Vieä , gnáñaøo taïoc,Ycông ng, hoïc döï phoø t Y teá coângncoäng, tröôøng Ñaïci th ng vaø hoïc cY h n i Haø Noä ộ nh p h n t n 2 Email:n thangtcyt@gmail.com S hông tốt c th t ch c ốc tế tạ t 2. Cuïc phoøng choáng HIV/AIDS – Boä Y teá ạ nh nh h ng c h , t nh ng t t t c nh n h ng t th ộc t p Email: longmoh@yahoo.com ch ng nh nh ng ch ến nh ng nh h ng n C án c t t n 3. CNYTCC4 naêm hoïc 2015-2016, Vieän ñaøo taïo Y hoïc döï phoøng vaø Y teá coâng coäng, tröôøng Ñaïi hoïc Y Haø Noäi n ng n nh nh , c th ô dinhminhnb01@gmail.com Email: vietanhmsg1@gmail.com, nh2 g h t tháng /2020 t tháng 5/202 c 4. n Boä Y S teá c ng g p ph n g t t gá th nh n n ống t ng hông Email: dducthien@yahoo.com, t nh ng, t ng ng c ngh h c t trantuananh2000@yahoo.com g n ô th cộng ng n tộc th ố các gá n cạnh nh ng h c h 5 Các ng nông thôn t t n n nh ng t c ngh n c t c ch t p t ng nộ ng nh, các ết nh ng c h gá c g tính, c h nh n h c n nh n á n t ích t ánh g á ngh n h t nh c ch ng . 2,6 c ánh g á th c h n tạ ộ T ng 1. Ñaët vaá ếnnthñeàc nh ng t tốt c t naêm ng2014. nh Töø n ñoù coù 2021 theå ñöa ra cmoä t t soá ckhuyeán nghò á gá g p các t ánh c h h c nh phuø hôïmôp vaøtảo kiến coâng thức taùc truyeà n thoâđộ và thái ngcủa phoøhọc ng choá ng sinh Tieâu chaûy vaø nhieãm khuaån hoâ haáp caáp ôû treû em caùc về beäquản nh nhieã lýmvệkhuaå n kinh cho treû em trongếtgiai ñoaï c n nhhaingbeätnhncoù laø thtyû leängmaéc vaø t töû vonghcao nhaá t ng th ng nữ t ôû nhöõ hieän nay. sinh nguyệt nöôùc ñang t h phaù n tctrieån. ÔÛá nöôùc ta, 80% ạ , töû vong ến thdoctieâtốtu ánh g á n nh ng t g ng ạ chaûy xaûy ra ôû treû em döôùi 2 tuoåi, bình quaân 1 treû döôùi g pt gá t ánh c các nh t2. Phöông n thông phaùtpngnghieâ c nngcöùu ến th c thá 5 tuoåi moãi naêm maéc töø 0,8-2,2 ñôït tieâu chaûy, öôùc nh haøngnh h coùng ộ n nh nh ng t ch h c nh tính naêm 1100ếntröôøncg hôï hp töû10vong Th[6], [5]. 2.1. Ñòa ñieåm vaø thôøi gian nghieân cöùu c n 10 1 t . 1 Veàh NKHH,ng trung n bìnhpmoãi ốc, naêmtmoäng t ñöùa treûến maécth4-9 laàn, tyû leä töû vong do NKHH chieám 1/3 (30-35%) so Nghieân cöùu ñöôïc thöïc hieän vaøo naêm 2014 taïi 3 vôùi töû vong nhchung nh [1], ng [4].t Tyû n nleä th maécc vaø h töûnvong cuût a tænh: Hoøa Bình, Phương phápHaø Tónh vaø nghiên Kieân Giang, ñaïi dieän cho cứu haicbeä t nh naøh yc,raátt caoc nhöng h các hoaøn toaøn coù c theå haïộntcheá 3 mieàn Baéc, Trung, Nam cuûa Vieät Nam. baèng thcaùc2 h chuûng ñoänthg phoø , gán g traù n h taù c c g tínhnhaâ n gaây beänh Thiết kế nghiên cứu: vaø xöû lí kòp thôøi khi bò beänh. Ñeå phoøng choáng beänh, 2.2. Ñoái töôïng nghieân cöùu nh i daânh ngöôø ngi chung n noù t cvaøngngöôø c ni chaêm c soùp cthtreû noùi rieâcác ng gh n c ô t c t ng ng ng ph ng phaûing ph coù tkieá c nt thöù p c ñaàány ñuû nhveàh phoø ngngt beäph nh vaø n caùch txöû Caùcếtbaøhmeï pháp p coùnh con döôù ngi 5 tuoåi.nh tính lyù khi treû bò maéc beänh ñeå giaûm tyû leä maéc vaø töû vong. gá t ng ch nh ng t, nh g Chính vì lyù do ñoù, chuùng toâi thöïc hieän nghieân cöùu: Tieâu chuaån löïa choïn: Laø caùc baø meï coù con döôùi th “Kieán gthöùc cuûat caù công c baø meïng coù g con 2,5 . döôùi 5 tuoåi veà 5 tuoåi, coù tinh thaàn minh maãn, töï nguyeän, hôïp taùc traû phoøng choáng tieâu chaûy vaø nhieãm khuaån hoâ haáp caáp lôøi phoûng vaán. t em ,taïgi moä tính ôû treû á t soácvuøng/mieànn Vieät Nam”, nh vôù nhi 1. Báo cáo này trình bày kết quả khảo sát, nghiên cứu muïc tieâtu moâ taûckieáhn thöùcnh ng cuûa caùn c Sbaø meï SS coù conn ch döôùi Tieâhiện và thể u chuaå quann loaï điểmi tröø của : Tinh nhómthaà tácngiả, khoâkhông ng minh thể maã hiệnn 5 tuoåi veà phoøng choáng tieâu chaûy vaø nhieãm khuaån hoaëc khoâng coù maët taïi hoä gia ñình trong thôøi gian c chính th c ch ng t nh g ng quan điểm chính thức của Tổ chức Plan International hoâ haáp ôû treû em taïi moät soá vuøng/mieàn Vieät Nam nghieân cöùu hoaëc khoâng töï nguyeän, hôïp taùc trong quaù Việt Nam và/hoặc Kotex. 14 Taïp chí Y teá Tạp Coâng coä tế Công ng, 3.2017, cộng, Soá 4309/2021 Số 56 tháng
  4. | TOÅNG QUAN & NGHIEÂN CÖÙU | trình điểm phoûngvà vaánthời . 2.6. Xöû lyù vaø phaân tích soá lieäu: Soá lieäu ñònh löôïng Địa gian thực hiện ph khi sau n t thu ng thaä th p ñöôïhố c kieåmp tra, Tạlaøm saïch,hố p cvaø maõ hoaù Th 2.3.g Thieá n nght keá nghieâ n c n cöùnu: Moâ taû caét ngang 2021 gh n c nhaä 2 ppbaèng cphaàn meà chmnEpidata th ph3.1, ng xöû lyù phápthoánng g keâ baèng phaàn meàm Stata 11, thoáng keâ moâ taû vôùi tyû leä c th c h n tạ ột ố t ng t h c, t ng nh n n T ng ố t nh ng ố 2.4. Côõ maãu vaø caùch choïn maãu %, thoáng keâ suy luaän vôùi kieåm ñònh 2. h cc T CS , t ng h c ph thông T T h c nh th c 50 S t nh n ch c c 2.4.1. Côõ ộ maãu ng nh 9 2.7. h c Ñaïnh th c nghieâ o ñöù g nghn cöùun: cNghieân cöùu Tñöôïc tieá phnếhaønh döôùi söï phchaá n ptích thuaä t n ncuûta ng chính quyeà ố ph ế n th ñòa ĐốiSöû tượng duïng nghiên coâng thöùcứu: c tính côõ maãu cho moät tyû leä ñeå phöông, laõnh ñaïo cô quan y teá treân ñòa baøn nghieân xaùc ñònh soá hoä gia ñình coù baø meï coù con döôùi 5 tuoåi: cöùu cvaø ñoá9i töôï ,0 ng nghieân cöùu. Thoâng tin ñöôïc hoaøn gh n c nh ng c nh n p 5 ến toaøgh n baûno cmaät vaø nh keát tính quaû chæ ñöôïcốsöût duïnng g cho các nghmuïnc p 12 các t ng2 t hp c, 1 TP CS, T T tạ ñích nghieân cöùu. N Z x 2 c gá n ch n ch ích c nh th t ng t n 1 n nghpxn c ộ 2 g 3. thKeát quaû n nh t ng ng nh n, ng nh Vôùi Z = 1,96 (öùng vôùi = 0,05), p = 0,37 [3], = 0,14 hố p 2 t t ng T tính chíñöôïcạN =Các 334. hDöï cphoønnh g khoaû ng 20% ñoác hông i töôï chng töø choái traû lôøi, cuoái cuøng côõ maãu laø 409 hoä gia ñình coù con 3.1. Kieán thöùc cuûa baø meï veà caùch cho treû aên/ ng döôùi 5thtuoåi. g ngh n c Phương pháp buù ñuùng khi thu bò tieâ thập u chaû y số liệu gh n c nh tính tạ t ng th c h n gh n c nh ng ng h nh ng 2.4.2. Caùch choïn maãu: ph nngmaãunnhieàu giai 2ñoaï Choï g ná n ch nh /g á c th ngh t c h t ch nh n ạ ôn n n, 1 th n nh c h ch ph h p h c nh T n ộ h c Giai ñoaïn 1: moãi mieàn choïn ngaãu nhieân 1 tænh: Hoøha Bình-mieà c nh n n Baé ạ c, Haøn Tónh các –hốMieàT ng ốvaø Kieâ n Trung th n nh n t ng p th nh ách c ch Giang- n nhMieàm Nam;1 ph ng n th c h n ng th g ngh n c c ph ng Mẫu và ñoaï phương Hìnhn th1. Kieáhn nh thöùcthcuûca baø t meï veàn caùchh chongh treû aênn / c Giai n 2: moãpháp i tænh chọn mẫu: choïn ngaã u nhieân 3 xaõ bao goàm xaõ noâng thoân, thaønh thò (thò traán/phöôøng) vaø khoù 10 buù 12ñuùng khi n bò tieâ ố uh chaû c y nh phaânn theo c ñòaột dö p Nghiên cứu định lượng Ch n nh g (n=409) khaên (mieàn nuùi/haûi ñaûo): toång 9 xaõ; n ph ng h p h c ph ng á tính n ạn Nhaän xeùt: Gaàn 80% baø meï coù kieán thöùc ñuùng veà Giai ñoaïn 3: moãi xaõ choïn 46 hoä gia ñình coù phchế cho caù nhtreû aên/buù khi bòcác tieâu chaûng y, tyû leä ,baø hông meï ôû ạn 1 Ch n t nh, h n Ch n th nh con döôùi 5 tuoåi, choïn ngaãu nhieân hoä gia ñình ñaàu mieà nh nn nuùếti coù kieán thöù n cphñuùếng veà c caùnh ch cho treû ghbuù/naênckhi tieâ phố u, sau ñoùộlöï, ahchoïnncaùc hoä gia ñình tieá ộ p, theo, theo nh bò tieâ n uhchaût y chieá t m tyûth leä cao c nhaá c tcvôùi h83,9%, c nh saunếñoù phöông phaùpng laø “coång lieànngcoång”. nh ñeán mieàn nuùi vaø thaáp nhaát laø ôû noâng thoân vôùi 74,3%. c Th g n n ph ế hác nh t th ộc Baûng 1. Lyù do khoâng cho treû aên buù bình thöôøng khi bò 2.5. ạn Phöông 2 Chphaùnp,t kyõ thuaä ng ttạthu thaäph soá lieänuch n h c nh c y h(n=409) nh nh h ch , ố các tieâu chaû 1 t ng t h c 1 t ng T CS g , ch h nh Thaø nhnhch tNoâng Mieà phn nuù n i ến th c Boä coâng cuï: Phieáu phoûng vaán ñöôïc xaây döïng vaø Toång th söûa sau chænh c khinh t nghieä coù thöû t ,mch n thch Thaá1t, tHaø Noä taïi Thaï ngi. thá Noäội dungn n thòến S thoân p n % n % n % n % t ng h c ph thông tạ nộ th nh ộ nh ng h t n c ng t n các nộ Phöông phaùp thu thaäp soá lieäu: Ñieàu tra vieân Ngöôøi khaùc khuyeân 1 0,7 6 4,3 0 0 6 1,7 ánh phoû nggvaáán tröïnc tieáp ccaùcngbaø6meï t coùng chi 5ntuoå con döôù nhi. ng n nh nh ng t2 , g Sôï treû beänh naëng 5 3,6 17 12,1 11 8,5 33 8,1 0,006 t n h th các h ạt ộng c n th p n theâến m th c 16 c thá ộ 10 c , các c h Sai soá vaø khoá n T ng t ng h c ph thông tạ g cheá sai soá : Sai soá do ngöôø i ộ ch ncung caáp thoâng tin boû soùt hoaëc coá tình sai thöïc teá, ñeå haïn g n các Nhaä xeùt: nộ Veà lyù ng do khoâếnnth g choc treût aên cbuù bình nh cheá saingsoáth , ñieàu tra vieâc n ñöôï t phí c taäp huaánánkyõ, coù kinh, thöôø ng ngt,khihếtbò tieânh,u chaû thy, gaàgn 10% n n ngöôø n thi ñöôïc ngphoûng nghieä ngh m n trong c t giao ến htieánhp. tSaun khit keát ng thuùtc phoû n ng vaánn, vaán cho raèng treû bò naëng theâm neáu tieáp tuïc cho aên/buù ñieàu tra vieân kieåm tra laïi phieáu ngay ñeå khoâng boû nh, cách th ng nh, t bình thöôøng, trong ñoù, ngöôøi daân ôû noâng thoân chieám ph ng 2 t nh/th nh phố soùt thoâng tin. Giaùm saùt vieân kieåm tra phieáu khi keát tyû leän caoc nhaá ạch, t vôùcách th gaáp gaàn t4 laàn sothvôùi thaøánh i 12,1%, thuùc ñeå kòp ạn thôøi phaù Cht hieä n n psai Tạ soá vaø boå sung t kòp ng, thôø cáci. thò.nh, Coù 1,7%nh ngöôø ngi khoâncác g cho treû aêộng h ạt n/buù bình h c thöôønh ng do ngöôøi khaùc khuyeân. Söï khaùc bieät naøy coù yù nghóa p c ch n th ph ng pháp ng nh n Tạp chíTaï Y ptếchí Y teácộng, Công CoângSố coä56 ng,tháng 3.2017, Soá 43 09/2021 159
  5. | TOÅNG QUAN & NGHIEÂN CÖÙU | ng mothers t ánh being g áable thá toộdetect some n severe S signs of diarrhea Bảng 1:and ARIchí Tiêu was low.giá đánh Only 6.6% kiến of mothers thức, thái độ về recognized wrinkled skin signs (14.4 % in urban and 2.1% in rural region, respectively); 11 % of g mothers các nộrecognized ng c ofộ th signs dyspnea á(25.9 %nh quản in urban andlý1.5% vệ sinh kinh nguyệtregion). in mountainous của của học sinh Mothers’ ng knowledge t t ng aboutnh hprevention ạt h coft diarrhea p, th andá ARI tạ in urban was better than that ofTmothers ng nh in ruralTốt and mountain regions. nh nh, th á h ng nh T 50 T n th Keywords: , ng h acute c nh ng t infections, g ộ ng 50 Diarrhea, respiratory knowledge, under 5-year-old child. 0 c 0 c , ngh n c c ng ng c ột tnc ánh g á c t t t h c nh t ế thông t n nh nh ng ng ng ng Taùct/giaû:c h nh n, c ột tn c ến th c c 1. ng nh c ộ t t n nế c nh Vieän ñaøo taïo Y hoïc döï phoøng vaø Y teá coâng coäng, tröôøng Ñaïi hoïc Y Haø Noäi 11 11 16 c ng t tạ Email: t ng thangtcyt@gmail.com Thá ộ 2. Cuïc phoøng choáng HIV/AIDS – Boä Y teá 5 5 gh n c Email:nh tính th c h n ph ng n longmoh@yahoo.com 10 c th 3. n nh naêm CNYTCC4 tạhoïtc 2015-2016, ng ngh Vieä n ñaøn o taïco Y hoïc döï phoøng ạt vaø Y teá coâến thng,ctröôøngnÑaïi hoïcSY Haø Noähi ạt ng coä n c Email: nh ngh vietanhmsg1@gmail.com, nh tính th dinhminhnb01@gmail.com ch n ộ t n 50 Thá ộ tích c c h thá ộ t 4. Boä Y teá ng ph ng n g á n nộ ng g ng ạ 50 c t ng t n, ch tích c c h Email: dducthien@yahoo.com, trantuananh2000@yahoo.com h t h c nh n h h nh nh tạ t ng h c nh t các c thá ộ 50 c ộ ng th n h c nh ến th c, t ng c ột tn c ánh g á th các nn c h c nh nh ng t t ph n t t n S tạ t ng ph ng n tạ ph ng h p nh t ng c ộc ph ng n/ Đạo đức nghiên cứu th 1. Ñaënt nh vaán ñeà t 0 ến 60 ph t naêhm 2014. át Töø ñoù c coùộtheå ñöa ng raạmoät soá c khuyeá t ngn nghò ạ phuø hôïp vaøo coâng taùc truyeàn thoâng phoøng choáng Phân h c Y tế Công cộng thông ố 22/ Tieâtích u chaûsố liệu: y vaø nhieãm khuaån hoâ haáp caáp ôû treû em caùc beänh nhieãm khuaån cho treû em trong giai ñoaïn laø Sốhai beätnh các coù tyûph leä ếmaétc vaø töû vongccao nh nhaá p t ôû nhöõ ph nng hieän nay. h ngh n c áp nöôùc ñang phaùt trieån. ÔÛ nöôùc ta, 80% töû vong do tieâu ng các nh ố t ng ngh n chaûy xaûypra ôût treû em 1 döôùi 2 tuoå c i, bình í, ph quaânn 1tích t ni treû döôù 2. Phöông phaùp nghieân cöùu 5 phtuoåni moãi naê S mSS maéc22töø 0,8-2,2 Thống ñôït tieâôu tchaûy, öôù t nc c c t t th nh th ế n n t ng tính haøng naêm coù 1100 tröôøng hôïp töû vong [6], [5]. ố t c ng ô t các ến ph h p c2.1. th Ñòath ñieå m vaø thôø p thông t n,i gian nghieâ t n cöùu thông Veà NKHH, trung bình moãi naêm moät ñöùa treû maéc 4-9 t n T n ộ h c nh c h át c laànến , tyûthleä töû c, vong thá do ộ cNKHH h cchieánhm 1/3 (30-35%) c ph n so ạ Nghieân cöùu ñöôïc thöïc hieän vaøo naêm 2014 taïi 3 vôùi töû vong chung [1], [4]. Tyû leä maéc vaø töû vong cuûa ph tænh:ế Hoøa Bình, ng Haøng n KieânncGiang, Tónh vaø ch ñaïi dieätn choc th nh hai beäncác h naøy raáct cao ộ nh nhöngt nhhoaøn toaøtn coù ngtheå ng haïn cheá 3 hmieà t nếnBaéhc,nh Trung, th cNam cuûahVieät ngh Nam. n c ết baèng caùch chuû ñoäng phoøng traùnh taùc nhaân gaây beänh vaø xöû lí kòp thôøi khi bò beänh. Ñeå phoøng choáng beänh, á Ñoái töôï 2.2. c ng nghieâ ng n ccöùu t ch c n ốc ngöôøi daân noùi chung vaø ngöôøi chaêm soùc treû noùi rieâng tế n t t th c h n án n phaûi coù kieán thöùc ñaày ñuû veà phoøng beänh vaø caùch xöû Caùc baø meï coù con döôùi 5 tuoåi. lyù khi treû bò maéc beänh ñeå giaûm tyû leä maéc vaø töû vong. Kết quả nghiên cứu Chính vì lyù do ñoù, chuùng toâi thöïc hieän nghieân cöùu: Tieâu chuaån löïa choïn: Laø caùc baø meï coù con döôùi “Kieán thöùc cuûa caùc baø meï coù con döôùi 5 tuoåi veà 5 tuoåi, coùtintinh Thông thaàn minh chung maãnsinh về học , töï nguyeä thamngia , hôïpnghiên taùc traû phoøng choáng tieâu chaûy vaø nhieãm khuaån hoâ haáp caáp lôøi phoûng vaán. cứu tính ôû treû em taïi moät soá vuøng/mieàn Vieät Nam”, vôùi muïc tieâu moâ taû kieán thöùc cuûa caùc baø meï coù con döôùi C Tieâ 9 u ph chuaåế n loaï : Tinh h ci tröønh n cthaàn khoâ t ngng minh nghmaãnn 5 tuoåi veà phoøng choáng tieâu chaûy vaø nhieãm khuaån hoaëc khoâng coù maët taïi hoä gia ñình trong thôøi gian hoâ haáp ôû treû em taïi moät soá vuøng/mieàn Vieät Nam cnghieân cöùcu hoaëc khoânph n tích ng 2 t nh g töï nguyeän, hôïp taùc trong quaù 14 0 Taïp chí Y teá Tạp Coâng coä tế Công ng, 3.2017, cộng, Soá 4309/2021 Số 56 tháng
  6. | TOÅNG QUAN & NGHIEÂN CÖÙU | trình thông phoûng vaá 2.6. Xöû lyù vaø phaân tích soá lieäu: Soá lieäu ñònh löôïng các t nn.ch ng c ố t ng th g T ng sau khi ốthuc thaä9 h cckieånh p ñöôï h m nsaïth m tra, laø ch,nh maõ hoaù vaø ngh2.3. n Thieá c t keá nghieân cöùu: Moâ taû caét ngang nhaä ph ếp baènánh g phaà g ná meànm Epidata t ng3.1, xöû65lyù hthoácng nh keâ baèng phaàn meàm Stata 11, thoáng keâ moâ taû vôùi tyû leä Bảng 2: Đặc điểm chung của học sinh (N=494) th ộc h c nộ th nh ộ 1 ,1 1 2.4. Côõ maãu vaø caùch choïn maãu %, thoáng keâ suy luaän vôùi kieåm ñònh 2. h c nh t ộ 26,9 1 6h c Đặc điểm của học sinh Tần số Tỷ lệ 2.4.1. Côõ maãu nh2.7. t Ñaïongñöùc nghieân cöù ngu: Nghieâ nh 29,5n cöùu ñöôï c nc Khu vực tieá ạ n haøhnhcdöôùnhi söï chaá nhp thuaän cuûa chính ng quyeà nh n150 ñòa Söû duïộngth coânnh g thöùc tínhộ côõ maãu 65 cho moät tyû1 leä,2ñeå phöông, laõnh ñaïo cô quan y teá treân ñòa baøn nghieân xaùc ñònh soá hoä gia ñìnhộcoù baø meï coù1 con döôùi26,9 5 tuoåi: h uc vaønh cöù 0,ng nghieânn cöù ñoái töôï 61u. Thoânhg tin c ñöôïnhct hoaøngn ng ng nh 1 6 29,5 toaø h cn cbaûo maät hvaø keángt quaû 25,9chæ ñöôïhc söû c duï nhngt cho hmuïc,c p 1 P ñích c n ạ nghieâ n cöù u . h c nh t ng h c ph thông 1 nh N Zng xnh2 150 2 0, 1 px C ph c 2 3.ố Keáht quaû c nh n tộc nh 92,5 ,9 T h c 12 25,9 ống c ng c ch , ,1 ch ống Vôùi Z = 1,96 (öùng vôùi = 0,05), p = 0,37 [3], = 0,14 T cng tính ñöôï N =h334. c cDöï phoøng khoaûng 20%01 ñoái töôï 60,9 ng töø choái traû lôøi, cuoái cuøng côõ maãu laø 409 hoä gia ñình coù con ến th Kieá 3.1. c cn thöù hc ccuûanh baønmeï veà caùnh chng t aên/n cho treû T ng h c ph thông 65 1 ,2 döôùi 5 tuoåi. buù ñuùngnhkhi bò nhtieâ ngu chaûty n tộc 2.4.2. Caùch choï nhn maãu: 5 92,51 ng t nh ết ánh g á c ộ ến Choïn maãu nhieàuhác giai ñoaïn , 9 th c c 9 h c nh n nh ng t Sống c ng ch Giai ñoaïn 1: moãi mieàn choïn ngaãu nhieân 1 tænh: n nh nh ng t ng ống Hoøa Bình-mieà c cng n Baé , Haøc Tónh ch – Mieàn Trung vaø Kieân 9 ,9 Giang- Mieàm Nam; Ch ống 5 ,1 Hình 1. Kieán thöùc cuûa baø meï veà caùch cho treû aên/ Giai ñoaïn 2: moãi tænh choïn ngaãu nhieân 3 xaõ bao Chng thoâ ống buù ñuùng khi bò tieâu chaûy phaân theo ñòa dö goàm xaõ noâ n, thaønhốthò (thò traán10 2,0khoù /phöôøng) vaø (n=409) khaên (mieàn nuùi/haû hác i ñaûo): toång 9 xaõ;10 2,0 Nhaän xeùt: Gaàn 80% baø meï coù kieán thöùc ñuùng veà Giai ñoaï n 3: moã i xaõ choï n 46 hoä gia ñình Bảng 3: Kiến thức của học sinh về kinh nguyệt và quản coù caù c h cholýtreû aên/buù khi bò tieâu chaûy, tyû leä baø meï ôû VSKN con döôùi 5 tuoåi, choïn ngaãu nhieân hoä gia ñình ñaàu mieàn nuùi coù kieán thöùc ñuùng veà caùch cho treû buù/aên khi tieâu, sau ñoù löïa choïn caùc hoä gia ñình Kémtieán(%) p theo, theo bò tieâun(%) Trung bình chaûy chieá m tyû Tốt; leä cao nhaá n(%) t vôùi 83,9%, sau ñoù Tổng Đặc điểm phöông phaùp laø “coång lieàn coång”. ñeán mieàn nuùi vaø thaáp nhaát laø ôû noâng thoân vôùi 74,3%. 2.5. Phöông ến th cphaù chp,ng kyõ thuaät thu 1 thaä 5 p5,soá lieäu 202Baûn0,9 g 1. Lyù do khoâng cho treû aên buù bình thöôøng khi bò 11 2 , 9 100 tieâu chaûy (n=409) h c Boä coâng cuï: Phieáu phoûng vaán ñöôïc xaây döïng vaø Thaønh Noâng Mieàn nuùi Toång ộ th nh ộ 0 21 2, Noäi dung 6 , thoân 65 thò chænh söûa sau khi coù thöû nghieäm taïi Thaïch Thaát, Haø Noäi. p ộ 50 ,6 55 1, 2n 21,1 % n % 1n % n % 0,001 ng phaùp thungthaäpnhsoá lieäu: Ñieà Phöông 2,2u tra vieân 66 Ngöôø 5,2i khaùc khuyeân 1 22,6 0,7 6 4,3 1 0 60 6 1,7 phoûng vaá n nh tröï c tieá p caù c ng nh baø meï coù con döôù 52,0 i 5 tuoå i . 60 Sôï0,0 12 treû beänh naëng 5 3,6,0 17 12,1 150 11 8,5 33 8,1 0,006 theâm C ph c Sai soá vaø khoáng cheá sai soá: Sai soá do ngöôøi cung caáp thoâng tinTboû soùht hoaëc c coá tình sai 96 thöï5,0 c teá, ñeå haïn 0 2 ,Nhaän xeùt: Veà2 lyù 1,6do khoâng 12 cho treû aên buù bình cheá sai soá T , ñieà nguhtrac vieâ c n ñöôïc taäp huaá n kyõ, coù kinh 151thöôø 9 26,2 50,2 ng khi bò tieâu1 chaû 2 ,6y, gaàn 10%01 ngöôøi ñöôï0,001 c phoûng nghieäTm trong giao ng h c ph thông tieá p . Sau khi keá t thuù 0 c phoû n g vaá n , vaá 21 2,2 n cho raè n g treû bò naë 6 ,n g theâ m neá 65u tieá p tuï c cho aên/buù ñieàu tra vieân kieåm tra laïi phieáu ngay ñeå khoâng boû bình thöôøng, trong ñoù, ngöôøi daân ôû noâng thoân chieám n tộc soùt thoâng tin. Giaù m saùt vieân kieåm tra phieáu khi keát tyû leä cao nhaát vôùi 12,1%, gaáp gaàn 4 laàn so vôùi thaønh nh 156 ,1 thuùc ñeå kòp thôøi phaùt hieän sai soá vaø boå sung kòp thôøi. 1 thò.0,Coù 1,7% ngöôø 11 i khoâ 25,6 ng cho treû5aên/buù bình thöôøng 0,001 hác 19 51, 1 do ngöôø ,6 i khaùc khuyeâ 0 n. Söï khaùc bieät naøy coù yù nghóa Tạp chíTaï Y ptếchí Y teácộng, Công CoângSố coä56 ng,tháng 3.2017, Soá 43 09/2021 151
  7. | TOÅNG QUAN & NGHIEÂN CÖÙU | mothers Kiểm địnhbeing able to detect some severe signs of diarrhea Fisher c andc ARI p t was ng low. nộ Onlyng6.6% of mothers chính h ộ recognized wrinkled skin signs (14.4 % in urban and 2.1% in rural region, respectively); 11 % of T mothers c h crecognized nh ến signs th c ofạtdyspnea % in urbanng 6 ,6 (25.90,9 andg 1.5% ng inạ mountainous ch c pregion). ch ng Mothers’ nh h cknowledge nh c aboutến th prevention c t ng of nhdiarrhea c n ạ and ARIến in urban th n was th better t ng than ch that ng oft mothers nh h in hrural c and p5 mountain regions. th c tốt T h c nh c ến th c nh t h c T ng ch ng t nh t ng h c c , ng Keywords: t Diarrhea, nh nh acute ng respiratory t infections, 5, nộ ng under knowledge, n hông 5-year-old c child. c ph c c p ến th c c h c nh t ng n th c p h c, th áng t ng ch ng t nh nh h c p c p t h c ch c 1,6 h c nh c ến th c Ch ng t nh t ng h c ph thông hông c tốt Taù5c giaû:h c nh c ến th c t ng nộ ng n n nt nh nh ng t h c1.c Vieä , c n ñaø 2 o,6 taïo Yhhoïcc döï nh phoøncg vaø Yến teá th coângc coä ng, tröôøngốÑaïi hoïchYcHaø Noä tốt, nh,i các ch thông t n c Email: thangtcyt@gmail.com t c ến th c 26 c n ạ t ng c ng c p ph ến ch h các c 2. Cuïc phoøng choáng HIV/AIDS – Boä Y teá nh c p tlongmoh@yahoo.com Email: ng h c ph thông, 6 , h c nh ng t t n, h nh t ít h c nh nh3.c ến th c tốt CNYTCC4 naêmchoïnc 2015-2016, ạ ếnVieä c nch th n cñaøo taïo Yc hoïc döï phoø g vaø Y teáhcoângth coäng, cô tröôøph ếnc Y ến ng Ñaïi hoï th i c c Haø Noä t ng nhEmail: vietanhmsg1@gmail.com, hông c h c nh n dinhminhnb01@gmail.com ến th c n nh nh ng t t c h c nh 4. S BoähácY teá t ến th c th c p h c ng t h ng t ng h c Email: dducthien@yahoo.com, trantuananh2000@yahoo.com th h cc ngh thống p 0,001 nh ng t n ột nh h c nh t ng T ng nh h c nh n tộc nh, t c th n nh ch ến th c ến th c t ng nh “Con tưởng con bị bệnh vì máu chảy ra. Khi đó 0, c n ạ ến th c tốt T ng nh h c con đang ở trường, con rất lo lắng” T 1 nh n tộc hác, 51, h c nh c ến th c “Con nhớ cô giáo có dạy về vệ sinh thân thể 1., Ñaë,6 t vaán ñeà ến th c t ng nh hông naêm 2014. Töø ñoù coù theå ñöa ra moät soá khuyeán nghò hồi đầu năm lớp 5 nhưng sang đầu lớp 7 con phuø hôïp vaøo coâng taùc truyeàn thoâng phoøng choáng n Tieâc u chaû ếnythvaøcnhieã tốt mSkhuaåhácn hoâ haátp caáp ôûếntreûthem c caù mới c beä bắtnh đầu nhieãbị m hành khuaånkinh, cho treû con emchả trong nhớgiai đãñoaï họcn laø g hai hbeäcnh coù nhtyû leänmaé tộcc vaø töû nhvong cao n nhaá tộc t ôûhác nhöõcng hieä n nay. gì, chủ yếu con hỏi mẹ hướng dẫn” (TLN3) nöôùc ñang phaùt trieån. ÔÛ nöôùc ta, 80% töû vong do tieâu ngh thống p 0,001 chaûy xaûy ra ôû treû em döôùi 2 tuoåi, bình quaân 1 treû döôùi Thá2. Phöông ộ c h phaù c pnhnghieân cöù nu S 5 htuoåi moã át i naênh m tính maéc töø 0,8-2,2 các thñôït côtieâuchchaûnh y, öôùc tính haøng naêm coù 1100 tröôøng hôïp töû vong [6], [5]. ng t nhñieåm vaøếtthôøi gian 2.1. Ñòa nghnghieâ n c n cöùu thá ộ ôn n n nh h c, h h c ch th Veà NKHH, trung bình moãi naêm moät ñöùa treû maéc 4-9 c 9 h c nh nh ng t n nộn, tyû leä laà ngtöû vong n do NKHH nhchieánh ng (30-35%) m 1/3 t hông so Nghieân cöùu ñöôïc thöïc hieän vaøo naêm 2014 taïi 3 vôùi töû vong chung [1], [4]. Tyû leä maéc vaø töû vong cuûa nh nh ng t tænh: Hoøa Bình, Haø Tónh vaø Kieân Giang, ñaïi dieän cho hai beänh naøy raát cao nhöng hoaøn toaøn coù theå haïn cheá 3 mieàn Baéc, Trung, Nam cuûa Vieät Nam. baèng caùch chuû ñoäng phoøng traùnh taùc nhaân gaây beänh vaø xöû lí kòp thôøi khi bò beänh. Ñeå phoøng choáng beänh, 2.2. Ñoái töôïng nghieân cöùu ngöôøi daân noùi chung vaø ngöôøi chaêm soùc treû noùi rieâng phaûi coù kieán thöùc ñaày ñuû veà phoøng beänh vaø caùch xöû Caùc baø meï coù con döôùi 5 tuoåi. lyù khi treû bò maéc beänh ñeå giaûm tyû leä maéc vaø töû vong. Chính vì lyù do ñoù, chuùng toâi thöïc hieän nghieân cöùu: Tieâu chuaån löïa choïn: Laø caùc baø meï coù con döôùi “Kieán thöùc cuûa caùc baø meï coù con döôùi 5 tuoåi veà 5 tuoåi, coù tinh thaàn minh maãn, töï nguyeän, hôïp taùc traû phoøng choáng tieâu chaûy vaø nhieãm khuaån hoâ haáp caáp lôøi phoûng vaán. tính ôû treû em taïi moät soá vuøng/mieàn Vieät Nam”, vôùi muïc tieâu moâ taû kieán thöùc cuûa caùc baø meï coù con döôùi Tieâu chuaån loaïi tröø: Tinh thaàn khoâng minh maãn 5 tuoåi veà phoøng choáng tieâu chaûy vaø nhieãm khuaån hoaëc khoâng coù maët taïi hoä gia ñình trong thôøi gian hoâ haáp ôû treû em taïi moät soá vuøng/mieàn Vieät Nam nghieân cöùu hoaëc khoâng töï nguyeän, hôïp taùc trong quaù 14 2 Taïp chí Y teá Tạp Coâng coä tế Công ng, 3.2017, cộng, Soá 4309/2021 Số 56 tháng
  8. | TOÅNG QUAN & NGHIEÂN CÖÙU | trình phoû 2.6. Xöû lyù vaø phaân tích soá lieäu: Soá lieäu ñònh löôïng Bảng 4:nThái g vaán.độ của học sinh về kinh nguyệt về quản lý VSKN sau khi thu thaäp ñöôïc kieåm tra, laøm saïch, maõ hoaù vaø Kém 2.3. Thieát keá nghieân cöùu: Moâ (%) Trung nhaä taû caént ngang bình p baè n n(%) g phaànTốt; meàmn Epidata (%) Tổng 3.1, xöû lyù thoá png keâ Đặc điểm baèng phaàn meàm Stata 11, thoáng keâ moâ taû vôùi tyû leä 2.4. Côõ maãu vaø caùch choïn maãu %, thoáng keâ suy luaän vôùi kieåm ñònh 2. Thá ộ ch ng 206 1, 2 9 56,5 9 1, 9 2.4.1. Côõh maãu c 2.7. Ñaïo ñöùc nghieân cöùu: Nghieân cöùu ñöôïc ộ th nh ộ 6,2 5 tieán9,2 haønh döôùi söï chaá,6 p thuaän cuû65 a chính quyeàn ñòa Söû duïng coâng thöùộ c tính côõ maã66 u cho9,6moät tyû leä ñeå phöông, 65 ,9 laõ n h ñaï o cô quan 2 1,5 y teá treâ 1 n ñòa baø0,001 n nghieân xaùc ñònh soá hoä gia ñình coù baø meï coù con döôùi 5 tuoåi: cöùu vaø ñoái töôïng nghieân cöùu. Thoâng tin ñöôïc hoaøn ng ng nh 56 , 9toaø61,0 n baûo maät vaø keá 1t 0, quaû chæ ñöôï1c söû 6 duïng cho muïc nh ng nhp 1 P0 5 , 6 ñích ,nghieân cöùu. 2,0 150 N Z2 x C ph c 1 px 2 2 3. Keát quaû T h c 102 9, 25 19,5 1 0, 12 VôùiTZ =ng 1,96h(öùcngcvôùi = 0,05), p 100 = 0,37 [3], 0,001 ,2 = 0,14 196 65,1 5 1, 201 tính ñöôïc N = 334. Döï phoøng khoaûng 20% ñoái töôïng töø T choái ng h i, ccuoá traû lôø phi cuønthông g côõ maãu laø 409 hoä6,2 gia ñình coù con 3.1. Kieán thöùc cuûa,6baø meï veà65 5 9,2 caùch cho treû aên/ döôùi 5 tuoåi. n tộc buù ñuùng khi bò tieâu chaûy nh 1 0,0 266 5 ,2 1, 5 0,001 2.4.2. Caùch choïn maãu: Choïn maãu nhieàhác u giai ñoaïn 2 62,2 1 5,1 1 2, *Kiểm Giaiđịnh ñoaïnFisher 1: moãi mieàn choïn ngaãu nhieân 1 tænh: ch tích c c t n nh t ng Hoøa Bình-mieàn Baéc, Haø Tónh – Mieàn Trung vaø Kieân h cc ,2 nh h c nh t ng ** Kiểm định Khi bình phương Giang- Mieàm Nam; h c ph thông ch 6,2 T ng nh h c ốh c nh n c thá ộ nh ng t Hình 1. Kieán thöùc cuûa baø meï veà caùch cho treû aên/ Giai ñoaïn 2: moãi tænh choïn ngaãu nhieân 3 xaõ bao nh n tộc nh, t c thá ộ ch tích c c buù ñuùng khi bò tieâu chaûy phaân theo ñòa dö goàm xaõ nnoâng thoâ Sn, thaønh thò c(thò traán/phöôø t nng nh, g) vaø khoù 0 (n=409) thá ộ t ng nh 5 ,2 c n ạ khaê t ng n (mieàn nuùci/haûi ñaûo): 1, toång 9 xaõ; c t ng nh thá Nhaäộ ntốt xeùtT : Gaàng nh baø hmeïccoù nh n 80% n tộc kieán thöù c ñuùnhác, g veà 56,5 ố h c nh thá ộ tốt c ết t Giai ñoaïn 3: moãi xaõ choïn 46 hoä gia ñình coù caù c cth cho62,2treû aênh/buù c khi nhbòc tieâthá u chaûộy,ch tyû leätích baø meï c c,ôû th pdöôù9i h5 tuoå con c i,nh choïn1,ngaãu nhieân ốhoä gia 9,2ñình hñaàuc mieàn nuùi coù kieán thöùc ñuùng veà caùch cho treû buù/aên khi 5,1 thá ộ t ng nh t c thá ộ tốt ch tieânh u, sau t ng ñoù hlöïac choï ph n thông caùc hoä giah ñìnhc tieá nộp theo, th nhtheo bò tieâu chaûy chieám tyû leä cao nhaát vôùi 83,9%, sau ñoù phöông phaùp laø “coång lieàn coång”. ñeán2,mieàn nuù 1 hi vaøc thaánh S t laø hác p nhaá t thn vôùci 74,3%. ôû noâng thoâ ph c ộ c thá ộ ạt c t ng nh, t c Baûng 1.n Lyù tộcdo khoâtháng choộ treû aên buùnbình thöôø S ng khic bò 2.5. 6,2 Phöông phaù h p, kyõc thuaät thu c thaä 9,6p soáhlieäcu nh ngh thống tieâu chaûy (n=409)0,001 c thá ộ ,t h c nh c thá ộ t ng Boä coâng cuï: Phieáu phoûng vaán ñöôïc xaây döïng vaø ng 5 ô t Thaø nh c ộ Noâ t ng t nMieàcn nuùih Toå c ng nh nh söûa sau,9khi coù thöû nghieä chænh ng m taïi Thaïch ng nh,Noät i. Thaát, Haø Noäi dung thò thoân p h c nh c thá ộ , , thá ộ n nh n nh% ngn %t th n % hín cạnh % t Phöông phaùp thu thaäp soá lieäu: Ñieàu tra vieân tNgöôø n ti khaùng t n 1ế 0,7 6 h 4,3 n0 0 S6 1,7, t t n c khuyeâ t ng nh 61 nh h c nh nh phoûng vaán tröïc tieáp caùc baø meï coù con döôùi 5 tuoåi. ng nh, t h c nh c thá ộ cSôï treû beänch naëngng 5 3,6nh 17h 12,1 c n11 8,5 t t 33n 8,1t 0,006 ng theâm 5Sai , soá vaø chkhoá p sai2soá: hSaic soá nh c ng cheá do ngöôø c thá i cungộ h c h nh nh caáp thoâng tin boû soùt hoaëc coá tình sai thöïc teá, ñeå haïn Nhaän xeùt: Veà lyù do khoâng cho treû aên buù bình tốt sai soánh cheá ngu trat vieân ñöôï , ñieà S c taäS p huaáhác n kyõ, coùt thkinh thöôøng khi bò tieâu chaûy, gaàn 10% ngöôøi ñöôïc phoûng nghieä h mctrongthá giao ộtieáp. Sau nkhi keáS t thuùc cphoûng vaán, ngh vaán cho raèng treû bò naëng theâm neáu tieáp tuïc cho aên/buù ñieà thốngu tra vieâ n kieå m 0,001 tra laï i phieá u ngay ñeå khoâ n g boû bình thöôøng, trong ñoù, ngöôøi daân ôû noâng thoân chieám soùt thoâng tin. Giaùm saùt vieân kieåm tra phieáu khi keát tyû leä cao nhaát vôùi 12,1%, gaáp gaàn 4 laàn so vôùi thaønh thuù Thác ñeåộkòp c thôøhi phaù c tnhhieätích n saic soác vaø boå n thsungckòp p hthôøc,i. thò. Coù 1,7% ngöôøi khoâng cho treû aên/buù bình thöôøng do ngöôøi khaùc khuyeân. Söï khaùc bieät naøy coù yù nghóa c pt h cc t 9, h c nh c thá ộ Tạp chíTaï Y ptếchí Y teácộng, Công CoângSố coä56 ng,tháng 3.2017, Soá 43 09/2021 15
  9. | TOÅNG QUAN & NGHIEÂN CÖÙU | mothers Bảng 5: Sựbeing able tự tin họcto sinh detecttrong some quản severelý signs of diarrhea vệ sinh and ARI was low. Only 6.6% of mothers kinh nguyệt recognized wrinkled skin signs (14.4 % in urban and 2.1% in rural region, respectively); 11 % of mothers recognized signs ofTự dyspnea tin tìm(25.9 kiếm% lời in urban Tựand tin1.5% in mountainous có được Tự tin ởregion). trườngMothers’ knowledge about prevention of diarrhea and ARI in urban was better than that of mothers in rural and Đặc regions. mountain điểm khuyên về VSKN/ băng vệ sinh nếu có kinh Tổng SKSS n(%) khi cần; n(%) nguyệt; n(%) Keywords: Diarrhea, acute respiratory infections, knowledge, under 5-year-old child. c ột tn n 6 6 ,0 n 5 69, n 1,6 9 h c ộ th nh Taùc giaû: ộ 55 ,6 60 92, 2 ,1 65 ộ 5 56, 9 69,9 0 1 1. Vieän ñaøo taïo Y hoïc döï phoøng vaø Y teá coâng coäng, tröôøng Ñaïi hoïc Y Haø Noäi ng Email: thangtcyt@gmail.com ng nh 109 , 105 1,9 2, 1 6 2.nh Cuïc phoønngg choángnh HIV/AIDS – 9 Boä Y6teá, 5 ,0 2 1, 150 p Email: longmoh@yahoo.com 0,001 0,001 3. CCNYTCC4 p h c naêm hoïc 2015-2016, Vieän ñaøo taïo Y hoïc döï phoøng vaø Y teá coâng coäng, tröôøng Ñaïi hoïc Y Haø Noäi TEmail:hvietanhmsg1@gmail.com, c 6dinhminhnb01@gmail.com 5,9 1 2,0 ,1 12 4.T ngBoähY teá cc 2 5 ,1 2 11 2 0, 01 Email: dducthien@yahoo.com, trantuananh2000@yahoo.com T ng h c ph thông 55 ,6 60 92 2 ,1 65 p 0,001 0,001 n tộc nh 1 6 , 25 1,1 1,5 5 hác 22 59,5 20 5 ,1 1 2, p 0,2 6 0,0 1. Ñaët vaán ñeà naêm 2014. Töø ñoù coù theå ñöa ra moät soá khuyeán nghò phuø hôïp vaøo coâng taùc truyeàn thoâng phoøng choáng **Kiểm định Tieâu chaû Khinhieã y vaø bình phương m khuaå n hoâ haáp caáp ôû treû em caùccbeäpnhh nhieã c pm 0,001 khuaån choT treûnh em ntrong hông giaicñoaïn Claø hai6 beänhhcoùctyû leänhmaét c vaø töû vong t t ncaot nhaát ôûế nhöõng hieä hác n nay.t c ột tng h c nh ng nöôùc ñang phaùt trieån. ÔÛ nöôùc ta, 80% töû vong do tieâu h y xaûny ra ôû treû emnhdöôùinh ngi, bìnht quaân 1 ctreû döôù h i n tộc nh nh n tộc hác chaû 2 tuoå 2. Phöông phaùp nghieân cöùu 5 nhtuoåi moã n iTnaêm maé n c ttöø ng 0,8-2,2 nh ñôïth tieâ c u chaû nh yth, öôù nhc T h c nh t t n c c ng nh h tính haøng naêm coù 1100 tröôøng hôïp töû vong [6], [5]. 2.1. Ñòa ñieåm vaø thôøi gian nghieân cöùu phố ộ ,6 th nh phố ng c n 69, t n các h c th nh th Veà NKHH, trung bình moãi naêm moät ñöùa treû maéc 4-9 laàn,, tyû leäTtöû vong ng hdo NKHH , cácchieá t mng 1/3tạ h (30-35%) soc c Nghieâh n cácn cöùuhñöôïc cthöï nông c hieäthôn n vaøo T naêm 2014h c taïnh i3 vôùi töû vong nông thôn chung [1], [4]. Tyû leänh maéc vaø töû c vongố hcuûca ttænh:t nHoøca Bình,cHaø Tónh ng vaø Kieâ nhn Giang, h c nñaïc i dieä ng nt cho ng hai beänh naøy raát cao nhöng hoaøn toaøn coù theå haïn cheá 3 mieàn Baéc, Trung, Nam cuûa Vieät Nam. baènh t cth nchuû ng caù t ñoängếphoøng traùhnh taùnc nhaâ n n gaâyt beänh n th c p h c T h c nh n tộc nh vaø xöû lí kòp6thôø 56, , i khiSbò beähác nh. Ñeå tphoøng choá c nộg tbeänt h,n t t2.2. n t Ñoái töôïncg nghieâ ng n cöùunh c h n tngöôøi daâế n noùi chung h vaø n cngöôøhi chaê c mnhsoùth c treû noùi rieâng h c nh h c nh n tộc hác c ột tnc phaûi coù kieán thöùc ñaày ñuû veà phoøng beänh vaø caùch xöû Caùc baø meï coù con döôùi 5 tuoåi. clyù khi ngh treû bò maé thống c beänh ñeåTgiaûm tyû h leäc maénh n töûtvong. c vaø tn h c nh n ng nh th h c, c p tChính vì ế lyù do ñoù h n t ng n th c p h c, u: , chuù n g toâ i thöï c hieä n nghieâ n cöù Tieâ h c th nh u chuaå n löï a choï n : Laø caù n tộc hác t cc baø meï coù con döôùi ngh “Kieán thöùc cuûa caùc baø meï coù con döôùi 5 tuoåi veà 5 tuoåi, coù tinh thaàn minh maãn, töï nguyeän, hôïp taùc traû tphoønhg choác ch 5,9 t n c p t ng h c ng tieâu chaûy vaø nhieãm khuaån hoâ haáp caáp thống p 0,05 lôøi phoûng vaán. ng 5 ch ết áng ctính ôû treû em,1taïi moät tsoá ng vuønhg/mieàc phn Vieä t Nam”, thông n vôù t i t h c nh t t n t ng h c nh muï,6c tieâuCmoâ taû kieá n thöù hác t c c cuû a caù c baø meï ngh thống coù con döôù i Tieâ u chuaå n loaï ng t t th p 1,6 th c nh i tröø : Tinh thaà n khoâ n g minh h maãc,n 5 tuoåi veà phoøng choáng tieâu chaûy vaø nhieãm khuaån hoaëc khoâng coù maët taïi hoä gia ñình trong thôøi gian c pộôût treû hoâ haá t nemt taïi ếmoät soá vuø h ng/mieàn thn Vieäht Namc cnghieâ p hn ccöùu hoaënc khoâ tộcng töï nguyeän, hôïp taùc trong quaù 14 Taïp chí Y teá Tạp Coâng coä tế Công ng, 3.2017, cộng, Soá 4309/2021 Số 56 tháng
  10. | TOÅNG QUAN & NGHIEÂN CÖÙU | trình 2.6. Xöû lyù vaø phaân tích soá lieäu: Soá lieäu ñònh löôïng h phoûátng vaá nhn. tính ch th các c n ng n nh thu thaänh sau khi p ñöôïtc kieå n m tra,ột hlaømc saïnh ch, ch maõ hoaù vaø ngạ2.3.n Thieát keá nh ngn cöùut,: Moâ nghieâ cáctaû caét ngang th ng nhaä “Con mà bị (máu thấm) ra quần, conthoá p baè n g phaà n meà m Epidata 3.1, xöû lyù sợngcác keâ baèng phaàn meàm Stata 11, thoáng keâ moâ taû vôùi tyû leä ng các t n t ánh nh ngày ấy’, bị , đến bạnthoátrêu. 2.4. Côõ maãu vaø caùch choïn maãu %, ng keâCon suy phải mượn luaän vôù i kieåmáo ñònhkhoác 2 . che lại để tháng , đèn đỏ h c ngày dâu ôt không ai nhìn thấy” (TLN5) nh2.4.1. ng Côõt maãCác u n c nh th ng c 2.7. Ñaïo ñöùc nghieân cöùu: Nghieân cöùu ñöôïc h ng g t nh t ạng h nh nh các ạn tieá Bànhaø n nh döôùi söï chaáp thuaän cuûa chính quyeàn ñòa luận Söû duïng coâng thöùc tính côõ maãu cho moät tyû leä ñeå phöông, laõnh ñaïo cô quan y teá treân ñòa baøn nghieân xaùcng ñònh soánh, hoä gia cñìnhạn coù nbaø meï háccoù conộtdöôù h i c5 tuoå nhi: cöùu vaøn ñoái töôïnh nh ng ng nghieâ n cöùu. tThoâ g nng tin ñöôïcc hoaøn t h c ch toaøhn baûongmaät vaø n keá h tpquaû ốc chæ ñöôï t c söûc duï t ng cho ch muï cácc p 1 P ñích nghieân cöùu. C n các N ạn t Z 2 hx ết c n2 h nh nh ốc g nh tạ th á c h 1 px T 1 2 ch 3.h Keá c t nh quaûn , c t các ốc g c th CácVôùi Z = 1,96c (öù chng vôùi =ạ0,05), p cơ = 0,37thể[3], bẩn=khi 0,14có nh p th p t ng nh2 nt ến n tính ñöôïc N = 334. Döï phoøng khoaûng 20% ñoái töôïng töø kinh’choáni traû n lôøkhông i, cuoái cuøđược tớiu laø ng côõ maã đền 409chùa, hoặccoù làm hoä gia ñình con 3.1. nh Kieán nh thöùng t chmeïhveàccaùcnh c cuûa baø gá treû h cho c ngaên/ döôùi 5 tuoåi. một số việc liên quan đến thờ cúng như thắp gbuù pñuùph ng nkhi bò tieâu chaûnh y ng g ch t hương2.4.2.hay Caùclàm h choïcỗ’. n maãCác u: h c nh t ng h c nh, t gá hông c n ph ngh h c Choï t n maã h c u nhieà u giai t ng h c c ñoaï n ch thá ộ h c ch ph n t á ng h h nh nh hông g pt gá c th th h c Giaithñoaïn 1:á moãi mieà nhn choïn nh ngaãtu nhieâ ngnh1 ctænh: Hoøáa tBình-mieà h c nh n Baéc, Haønh Tónhhông – Mieàn Trung ng t ,vaøhông Kieân phát h hết t n ng c nh t ng t ng Giang- Mieàm Nam; h c h ngh n c c th n c n c ộ / , hông c ph ng/n c t Giai ñoaï n n 2:ph nh 1. Hình c Kieátn thöùng c cuûha c baø meï veàhcaùcch cho h treûn aêng n/ t ếp moãihtænh p choïn ngaãết u nhieânnh3 xaõ bao ng goàhm xaõ noânthá g thoân,ộthaø n h thò (thò c h c nh ch ạt traá n /phöôø n g) vaø khoù c c n buùn ñuùncg khi bònh, tieâu chaû phy phaâ ng/n theongñòa dö ch (n=409) khaên (mieàn nuùi/haûi ñaûo): toång 9 xaõ; nh, ng nh h ến t gá ph ngh t ng nh Nhaän xeùt: Gaàn 80% baø6 meï coù kieán thöùc ñuùng veà h cch chothtreû aêchín/buù khih bòc tieâunh chaûhy, tyû ngleä ến c ộcôû cGiainhñoaï chn 3: moãi cxaõ choïn ng 46 hoä gia nh ñình há coù caù baø meï con döôùi 5 tuoåi, choïn ngaãu nhieân hoä gia ñình ñaàu mieà ốngn nuù c i coùt kieán thöù gác ñuùng veà caùch cho treû buù/aên khi tieâng tạ ñoùcác u, sau löïa choïn caùán h gia c hoä ng ñình tạp tieá h p theo, tạ cộng theo bò tieâu chaûy chieám tyû leä cao nhaát vôùi 83,9%, sau ñoù phöông ng, t phaùnh p laø n, “coå nếng lieành coå nhng”.nh t ch t t ng ñeáánh n mieàgn ánuùi vaø ếnthaá thp nhaá c ch t laø ng ôû noâcng thoâ h ncvôùi 74,3%. nh t ng, các há ng t ng ột ố t tn S ch th t h c nh n c Baûng 1. Lyù do khoâng cho treû aên buù bình thöôøng khi bò ến th c 2.5. Phöông phaùp, kyõ thuaät thu thaäp soá lieäu tieâ5, t n u chaûy (n=409) c tc nh ch ng c th n các ạn gá hác nế c h Boä ngcoângt nh cuï: Phieá hu cphoûnnh g vaáchn ñöôïng c xaânế y döïtng ng vaø h c nh t h Thaø c nh5 NoângghMieànn cnuùi tToånng g n chænh söûa sau khi coù thöû nghieäm taïi Thaïch Thaát, Haø Noäi. thò thoâ n t ng hông c n án ng nh, các c Noä Chi dungn cộng c ng ch th các pt n % n % n % n % n nPhöông nh phaùth p thu , thaäpCác soá lieäu:c Ñieà ngu hông tra vieât n gá các n c c th nh p t ng nh Ngöôøi khaùc khuyeân 1 0,7 6 4,3 0 0 6 1,7 phoûng vaán tröïc tieáp caùc baø meï coù con döôùi 5 tuoåi. th p c ến th c ch tốt n nh t n n ph p g á n nế c n ph h c Sôï treû beänh naëng 5 3,6 17 12,1 11 8,5 33 8,1 0,006 theânh m ng t9 n c ng c ng cố cc n nh Sai soánh vaø th ng sai soánh khoáng cheá t soá : Sai ngdog ngöôø h ci cungt n caáp p thoâ n g tin h c t ng g th boû soù t hoaë c coá tình c sai thöï h c teá , ñeå ngạhaïn ph Nhaä c nngxeùct: pVeà ến th khoâ lyù do c ph h ptreû ng cho ch aênh buùc bình nh cheá sai soá, ñieàu tra vieân ñöôïc taäp huaán kyõ, coù kinh thöôø c ngng khi cbò ng tieâutốt, chaûty, gaàcn 10% h các ngöôøi ñöôï c c phoûnh ng T ng t ng h p ng t n, các nghieäm trong giao tieáp. Sau khi keát thuùc phoûng vaán, t h vaán cho raèng treû bò naëng theâm neáu tieáp tuïc cho aên/buù ñieàu hông tra vieâtn kieå t nm htrahlaïci phieágu ngay, ñeå cáckhoângh boûc ng t t n nh ch n t th bình thöôøng, trong ñoù, ngöôøi daân ôû noâng thoân chieám á soùnh t thoâ n c ng g tin. Giaù ngm saù t vieâ n kieå t m t c h u khi tra phieá á keáct n nhaá tyû leä cao ngt vôùin12,1%, nh n th gaáp gaàn 4 claànth so vôùh i thaønh thuùc ñeå kòp thôøi phaùt hieän sai soá vaø boå sung kòp thôøi. thò. th Coùh1,7%n chngöôøng hi khoâ c ngnhcho treû nh c ng aên/buùt bìnhththöôøến ng th th ng t n ng nh ngạ do ngöôøi khaùc khuyeân. Söï khaùc bieät naøy coù yù nghóa Tạp chíTaï Y ptếchí Y teácộng, Công CoângSố coä56 ng,tháng 3.2017, Soá 43 09/2021 155
  11. | TOÅNG QUAN & NGHIEÂN CÖÙU | th cmothers c t being c ngable th ptoh detect n cácsome h c severe nh signs p nof diarrhea andthôn c nông ARI was nlow. n Only 6.6% of mothers recognized wrinkled skin signs (14.4 % in urban and 2.1% in rural region, respectively); 11 % of h nmothers ết recognized c ch signsng tôofcdyspnea ng ph (25.9 h p % in urbanếtand 1.5% ngh innmountainous c ch hregion). c nhMothers’ c th t ếp nghknowledge n c cabout ột prevention ố tác gof diarrhea t c and ARI 10 in urban was better than that of mothers in rural and . c n ng nh ng tạ cộng ng mountain regions. n c ng h c pt h cg n T t t n t ng n th c p h c c ng ph nh Keywords: ch c các t ết h c, nộ ng h c n Diarrhea, acute respiratory infections, knowledge, h p undern 5-year-old ngh c t n thế child. g 9,10 T nh n, n ến nh ng t n S ột áng ng nh ph ng ết ngh n c n ch 1, h c nh hông n c tạ t ng c nh ch c th h c thá Taùc giaû:ộ nh ng t n n c nh h c n ph p nh th ng S 1. Vieänố ñaø h octaïo nh Y hoïchông döï phoøth ng vaø Y teá á coâng coä nhng, tröôønếng Ñaïci hoïc YnhHaøng Noäi t t h n tạ t ng ết Email: thangtcyt@gmail.com nh t ng h c, c t các h c nh n ng ch ng ch nh t ng c th 2. Cuïc phoøng choáng HIV/AIDS – Boä Y teá h c nông Email: thôn nh longmoh@yahoo.com , các t ng nh ph ng ph ng tế ch th 3. CNYTCC4 á naêm hoïnh c 2015-2016, nhVieä t n ñaøng o taïho Y c hoïc ch hngcvaø Y döï phoø nhteáncoâng coäng, tröôøng Ñaïi hoïc Y Haø Noäi hông Email: th vietanhmsg1@gmail.com, á c th dinhminhnb01@gmail.com ng nh, gh n c n c ng ch c h c nh n 4.t tạBoätY teá ng n ph h p các th ế t t n nế c Email: dducthien@yahoo.com, trantuananh2000@yahoo.com nh ng t h t ng ngh n c t ng t tạ các n c c th nh p T h c nh t t n t ng nh ng t t th p/t ng nh nh th p h n th p 1,6 ết ngh n c nh tính ch cạnh , t ng ngh n c n , ố các th c nh ế tố 1 hông hông th c n ch ng h c nh ng t hông c á hông t t n h ng nh nh th p nh ng, hông c ến c tôn g á tạ t ng h c, 2 ng, t t c h 1. Ñaë n, ch t vaán ñeà n c th các c naêám 2014. c th th Töø ñoù coù theångñöa ra moä t soá khuyeá hông nt nghò tn ch cộng ng ch ạ th các n phuø hôï p vaø o coâ n g taù c truyeà n thoâ n g phoø ng choáng Tieâu chaûy vaø nhieãm khuaån hoâ haáp caáp ôû treû em caùnc ph beänhp nhieã g á m khuaå n nh cho c ntreû th em trong ng/ngh ng n giai ñoaï nlaø hai beänt ht coù tyûnleäthống nh c th hông maéc vaø töû vong cao nhaát ôû nhöõng ạch hieä t ng n nay. g h c chính g h c th c ết nöôùc ñang c phaùnhtctrieångn.ch ÔÛ nöôùcng ta, 80%n töû vong nh ng do tieâut n c ng t ng t các ết ngh n c chaûy xaûy ra ôû treû em döôùi 2 tuoåi, bình quaân 1 treû döôùi 2. Phöông phaùp nghieân cöùu n ng t n n các c nc th hác tạ các tác g hác th c h n n 5 tuoåi moãi naêm maéc töø 0,8-2,2 ñôït tieâu chaûy, öôùc h , hông th á h ch tính haøng naêm coù 1100 tröôøng hôïp töû vong [6], [5]. ng 2.1. nh Ñòanhñieång m vaø thôø t ci ngiannhạnghieâc n cöù,11,12 u h Veà hác NKHH, ch trung bình n Các moã i naê m moä ng n t ñöù a treû maé c c 4-9 laàn, tyû leä töû vong do NKHH chieám 1/3 (30-35%) so nh á t , hông ạch th ết ế nh Nghieân cöùu ñöôïc thöïc hieän vaøo naêm 2014 taïi 3 cvôùpi töûthvong chungn n [1], c[4].t Tyû leäc maéc1 vaø,1 nh ng töû vong cuûa n nh Hoøhông tænh: a Bình, thHaøn Tónh th nvaø Kieâhn Giang, c nhñaïni dieän cho ế hai beä c nch h naøy raáttcao nhöng n ạ hoaø chn toaøcácn coù theågáhaïn cheá 3 tốmieàn nBaét c, ng Trung, nhNam h cuû nga tVieätthá Nam.ộ t tn baèn, ng caùncht chuûcác ñoäng phoø nn n g traù n h taù g c nhaâ n gaâ thếy beä g nh vaø xöû lí kòp thôøi khi bò beänh. Ñeå phoøng choáng beänh, c 2.2.h cÑoánh n ng nghieânh i töôï ngu t n cöù n nhạ h ci daânnhnoùni chung vaø ngöôøi chaêm soùc treû noùi rieâng ngöôø c , h c nh c n h hông á c p phaûi coù kieán thöùc ñaày ñuû veà phoøng beänh vaø caùch xöû Caùc baø meï coù con döôùi 5 tuoåi. T h c nh t t n t ế h n th ng g g ế t nh t ạng c nh ng t lyù khi treû bò maéc beänh ñeå giaûm tyû leä maéc vaø töû vong. Chínhnhvì lyùnh dong t cng toâi các ñoù, chuù thöïcthieänng tạ nthcöùnh nghieâ u: n nTieâcác u chuaåch t tn:nLaøhcaùgc baø n löïa choï p meïcốcoùnh con döôùt ni “Kieán thöù phố t cngcuûth a caùccbaøp meï h ccoù con döôù n i 5phtuoåhi veà p 5 tuoå ngi,hcoù tinh c phthaànthminh maãngn,tạtöï tnguyeä ng ng, hôïhp taùc/g c traû phoøng choáng tieâu chaûy vaø nhieãm khuaån hoâ haáp caáp lôøi phoûng vaán. tính th c tế ôû treû em taïcác i moät soáhvuøcng/mieà nh n nVieä h tn,Nam”, ống vôù tạ i th c n c ng ng ch ng g p ch muïcnh th tieâphố u moâhtaûckieá nhn thöùhc cuû n,atcaùct baø n hmeïn coù con döôù cáci g á Tieâu nchuaå c nn nhạ c : Tinh loaïi tröø h n,thaàn khoân tng minh h nmaãốn 5 tuoåi veà phoøng choáng tieâu chaûy vaø nhieãm khuaån hoaëc khoâng coù maët taïi hoä gia ñình trong thôøi gian h c nh t h c các ống tạ h h c nh n t th hoâ haáp ôû treû em taïi moät soá vuøng/mieàn Vieät Nam nghieân cöùu hoaëc khoâng töï nguyeän, hôïp taùc trong quaù 14 6 Taïp chí Y teá Tạp Coâng coä tế Công ng, 3.2017, cộng, Soá 4309/2021 Số 56 tháng
  12. | TOÅNG QUAN & NGHIEÂN CÖÙU | trình phoû 2.6. Xöû lyù vaø phaân tích soá lieäu: Soá lieäu ñònh löôïng Hạn chếngcủa vaánnghiên . cứu sau khi nthu thaäpSñöôïc hkieåcm tra, nh,laømcsaïch,tmaõ h choaù nh vaø 2.3. Thieá t keá nghieâ ột ngh n c n cöù thuết : Moâế taû ô caétt ngang c t ng ng, nhaä t p hbaècng phaà t n ng meàm h Epidata cc 3.1, xöû lyùnhthoángh keâc baèng phaàn meàm Stata 11, thoáng keâ moâ taû vôùi tyû leä ng ph ế t n, t ng ngh n c c nh n th ộc nh t t th c n 2.4. Côõ maãu vaø caùch choïn maãu %, thoáng keâ suy luaän vôùi kieåm ñònh 2. nh ng h c nh p 5 10 11 t c n t ng th ế ến th c n ng n nh ố 2.4.1. nh nCôõnmaãu c h n ph ế c h c nh2.7. ng Ñaïot ñöùng T ngn ccöùung c nghieâ ến nth cöùcuc ñöôï : Nghieâ th c tieá th nchaø h nhndöôùi söï nh chaánh p thuaä t n cuû a chính ng, g quyeà nh n ñòa c nh c ng h h n c th thông t n h c nh Söû duïng coâng thöùc tính côõ maãu cho moät tyû leä ñeå phöông, laõnh ñaïo cô quan y teá treân ñòa baøn nghieân n ch soá th xaùc ñònh c ñình hoä gia chính coù baøác meï coùghconndöôù c i 5ch tuoåi: t ung cöù vaønh hngc nghieâ ñoái töôï nh nn cöùtạu. tThoânng g tin ñöôïc hoaøn ánh c các ngh n c t ng t toaøhn baû t o maä ng,t vaø th keát cô quaû chæph ñöôïch söû nh duïnch g chot muï ngc p 1 P ñích nghieân cöùu. t N ngh các Z 2 n xc t 2 c ch ánh th nn cộng ng th c th 1 px g á ch ng gá 2 c g tính, n h t nh ph 3.nKeát quaû t gá h h nh nh, tạ ô cVôù h i Zc= 1,96 (öùnhngcvôùith = ch ngp = 0,37 0,05), n n[3], , =ch0,14 t ng th n th n tạ nh nh t ng h c tính ñöôïc N = 334. Döï phoøng khoaûng 20% ñoái töôïng töø n i traû lôøi, nh choá cuoái cuønh ngmaãu laøt 409ch ng côõ hoä gia ñình coù con g Kieá 3.1. c n thöù tạ c nh cuûa baø meïnhveà ạch caùch cho , c treû ngaêcn/p döôù t i 201 5 tuoåi. n n c n t ít ngh n c tạ t nbuù ñuù c ng khit bò, tieâuph chaûng, y g nh ch h c th cCaùhchnchoïánh 2.4.2. n maãguá: nh, c t nh h c nh n tộc th Choïn maãu nhieàu giai ñoaïn ố nh h c nh hố t h c,T CS h Kết luận t ng n n t nh phí ng nh Giai ñoaïn 1: moãi mieàn choïn ngaãu nhieân 1 tænh: Hoøha Bình-mieà ng 2/ hn cBaécnh , Haø6Tónh ,6 – Mieà c n ến th cvaø ạt Trung Kieân ph ng thông á ch h c nh n Giang- Mieà m Nam; nh nh ng t, t ng ến th c ạt c ng nh nh ph ng tế t ng h c nh t ng nh 0,9 tốt 2 , T ng t ng Hình tạ 1.ô Kieá t n thöù ngcthcuûanbaø t meï veà caùhchcchonh n ch treûnaên/ á Giai ñoaïn 2: moãi tænh choïn ngaãu nhieân 3 xaõ bao ố m 9xaõ noâ goà h ncg thoâ nh, 5 nhhthòc(thònh n, thaø traátn/phöôøh ncg)c vaø khoù ến n th buù ñuùcng khig bò á tieâu chaû n chy phaân theo ñòa dö nh c ng c n (n=409) khaê n (mieà th c hông ạt n nuù i /haû i ñaû o ): toå n g 9 xaõ ; nh nh ng t, t ng h n t h n, h th ố các h c nh n Nhaän xeùt: Gaàn 80% baø meï coù kieán thöùc ñuùng veà t Giai n ñoaï26,2n 3: moãi hố T nCS46 hoä hông xaõ choï gia ñìnhc h coùc nếchccho caù n gtreûpaên/buù , h khit bò tieâ h uc chaûnh ngleä baøt, meï y, tyû g pôû connhdöôù n i 5c tuoåi,ếnchoïthn ngaãc u nhieân hố hoä gia T ñình T ñaàuc mieà các n nuùigácoù kieá t n thöùc ñuùng nh veà ng caùch chot thtreû buù/aêán khi tieânh u, sau ñoù löï a choï c thá ộ ch tích c c n caù c hoä gia ñình Stieá p theo,1, theo bò tieâu chaûy chieám tyû leä cao nhaát vôùi 83,9%, sau ñoù g p ph n t ng t t n ch h c nh n phöông phaùp laø “coång lieàn coång”. ñeán mieàn nuùi vaø thaáp nhaát laø ôû noâng thoân vôùi 74,3%. c nh tạ h c nông thôn c ến th c Baûng 1. Lyù do khoâng cho treû aên buù bình thöôøng khi bò thá 2.5. ộ Phöôngn phaù Sp, kyõ thuaäththu n thaäp soáhlieäcu nh Tài liệutieâtham u chaûy khảo (n=409) h c th nh phố C hác t ến th c, Boä coâng cuï: Phieáu phoûng vaán ñöôïc xaây döïng vaø Thaønh Noâng Mieàn nuùi Toång thá söûộa sau khiccoù thöû ộ t nghieä t n m taïSi Thaïcthh Thaát,hHaø Noäc,i. 1 n , th thò , n thoâ S , tt , chænh Noäi dung p c p h c th nh n tộc T h c nh t C n gn % t nn %ch n n % th n % nc Phöông phaùp thu thaäp soá lieäu: Ñieàu tra vieân Ngöôøi khaùp t n 1 0,7 c khuyeâ c 6 t4,3n 0 n0 6 n1,7S th t n tng ng phoû vaán tröïc nhtieápng caùc baøt tạ meït coù con ng cdöôù nith5 tuoå p i. c c p h c 1,6 c nh ch th á Sôï treûcbeänh naëng 5 3,6 17 2009 1 133 08,12 0,006 12,1 1121 8,5 theâm Sai soá vaø khoáng cheá sai soá: Sai soá do ngöôøi cung 2 C nc n n t h th n S tạ nh nh t ng, c nh ến c caáp thoâng tin boû soùt hoaëc coá tình sai thöïc teá, ñeå haïn Nhaän xeùt: Veà lyù do khoâng cho treû aên buù bình th sai n, cheá hông soá, ñieà u traạch vieân ñöôïh ch taänh p huaánh n kyõ, coù kinhng h g ngnkhi bò tieâCu chaûy2019 thöôø , gaàn 10% ngöôøi ñöôï t chttp phoûn// g nghieä t m ttrongc t giao ng tieáp. Sau nh ng khi keátt thuùc phoûng vaán, vaán cho n raèncg treû bòg/naëng theâ/91 m neáu1/ tieáp tuï/ c choCaên/buù ñieàu tra vieân kieåm tra laïi phieáu ngay ñeå khoâng boû bình thöôøng, trong ñoù, ngöôøi daân ôû noâng thoân chieám nc nt h th h g n 2019 p soùt thoâng tin. Giaùm saùt vieân kieåm tra phieáu khi keát tyû leä cao nhaát vôùi 12,1%, gaáp gaàn 4 laàn so vôùi thaønh Khuyến nghị thuùc ñeå kòp thôøi phaùt hieän sai soá vaø boå sung kòp thôøi. thò. Coù 1,7% ngöôø h nn , i khoângS,chohtreû aên/buù bìnhnthöôøt ng C n t ng c ng ến th c gá c c h do ngöôøi khaùc khuyeân. Söï khaùc bieät naøy coù yù nghóa ct c n p ct St Tạp chíTaï Y ptếchí Y teácộng, Công CoângSố coä56 ng,tháng 3.2017, Soá 43 09/2021 15
  13. | TOÅNG QUAN & NGHIEÂN CÖÙU | motherscbeing nt able tondetect some th nsevere signsthof diarrhea 9 Ch and n ARI was low. , Only t 6.6% S of mothers pp ng th recognized wrinkled skin signs (14.4 % in urban and 2.1% in rural region, respectively); 11 % of nmothers g 2005 p 1 signs recognized 1 91of10 dyspnea (25.9 % in urban n and 1.5% g inn mountainous n t n region). ng Mothers’ n ch , Sknowledge about , C prevention , Sofhdiarrhea n , C and ARIn in urbann was t better h g than n that n of mothers nt inh rural th and ng mountain regions. T, C S, h n T, t T c nt g n n nc ctKeywords: n Diarrhea, ng acute respiratory nt infections, g n c nt knowledge, underp 5-year-old th child. 201 c1 1 0 n g nt n Sch S 10 C S ct n St n g n 2016 2 1 2 1001962 ct c t p ct th ng Taùc giaû: c nt n n n S 5 T t n h g n , nt t n n t n 1. Vieän ñaøo taïo Y hoïc döï phoøng vaø Y teá coâng coäng, tröôøng Ñaïi hoïc Y Haø Noä ni n p ct ch nt n thangtcyt@gmail.com Email: t n c t 2021 n 6 2. http // c nt n th nt n t c t 2021 n 6 Cuïc phoøng choáng HIV/AIDS – Boä Y teá g / n / pEmail: longmoh@yahoo.com c t n/ c nt p t / http // h t c /n php/ h/ c3. ntCNYTCC4t / 9naêm 1hoïc62015-2016, 155 Vieä1/T n ñaøo taïo Yt hoïc döïtphoø c n/g vaø Y /1 teá coâ1ng coäng, tröôøng Ñaïi hoïc Y Haø Noäi Email: vietanhmsg1@gmail.com, dinhminhnb01@gmail.com nh g n nt t n n t n ch 11 n , , nt t n 4. Boä Y teá 6 ng,Email: g dducthien@yahoo.com, n nh Th c t ạng gá c n trantuananh2000@yahoo.com nt h g n ng t c nt g tính t ng t h c tạ Th nh phố ch g n n , th t n g Chí nh Tạp chí Khoa học 10 2016 p th 2010 S p 1 1 201 161 nt t n ng n p , c n n 12 S ,S h n c ng th T h gh ch n tn n nt n t n nc ng th g n nt tn , 2021 g n n g nt Sch g 1. Ñaët vaán ñeà naêm 2014. Töø ñoù coù theå ñöa ra moät soá khuyeán nghò S , n , Th , c th 201 S p 10 9 1556 9 1 phuø hôïp vaøo coâng taùc truyeàn thoâng phoøng choáng Tieâu chaû , y vaøt nhieã C, mShkhuaå n n hoâS, haát p caáp ôû treû ct em caùác beä phnh nhieã n ng m khuaå n n choh treû n emếntrong ng giai ñoaï n n laø hai beänh coù tyû leä maéc vaø töû vong cao nhaát ôû nhöõng hieä c n nn nay. ch , ph t t c p ng 15/9/21 nöôùnc ñang t tphaùnt trieå n gn. ÔÛ nöôù n c ta, th 80%ch töû vongng, nu do tieâ chaû c y xaû t ty ra ôû treû emndöôù t i 2 tuoå h ig, bình n quaânn1gtreû döôù nti tạ 2. Phöông http //ph phaùnp nghieâ t n n/ph cöùu n n ng 5 tuoåi moãi naêm maéc töø 0,8-2,2 ñôït tieâu chaûy, öôùc n c n n ch ph t 9 9 1 ht n ch n g n nt ch tính haøng naêm coù 1100 tröôøng hôïp töû vong [6], [5]. 2.1. Ñòa ñieåm vaø thôøi gian nghieân cöùu n th Veà NKHH,ttrung t bìnhn nmoãi,naê2015m moät ñöùa treû maéc 4-9 th 1 hạ n h n ến tháng c c laànt n, tyûnleät töû vong do NKHH c t 2021 n 6 9 1 chieá m 1/3 (30-35%) so t Nghieâ ộ ng th nh nh hông Tạp chí Si 3c n cöù u ñöôï c thöï c hieä n vaø o naê m 2014 taï vôùi töû vong chung [1], [4]. Tyû leä maéc vaø töû vong cuûa tænh: Hoøa Bình, Haø Tónh vaø Kieân Giang, ñaïi dieän cho hai beänh naøyhttp // nhöngnc raát cao hoaøn ntoaøn ncoùhtheå g haï/pn cheá c/ 3 hmieàncộng ng 2021 Baéc, Trung, Nam cuû Ta Vieäct Nam. p 15/9/2021 tạ baètng c caùc/ h chuûC62ñoän6g phoø/ng traùnh taùc nhaân gaây beänh http // c h c ng ng n n n/ph n vaø xöû lí kòp thôøi khi bò beänh. Ñeå phoøng choáng beänh, n2.2. th Ñoángi töôï c ng nghieâc n cöù t u ng th nh ngöôøhi daânp noùi chung vaø,ngöôøith chaêch m soù,cTtreû noùi rieâng, phaûi coù t kieá, n thöù ngc ñaà,y ñuûh veà C, phoø t ng beännh vaøt caùcch xöû p nh Caùc hbaøng 206526 meï coù con döôùhti 5 tuoåi. lyù khi treû bò maéc beänh ñeå giaûm tyû leä maéc vaø töû vong. n nt p t c ch tt t n, Chính vì lyù do ñoù, chuùng toâi thöïc hieän nghieân cöùu: Tieâu chuaån löïa choïn: Laø caùc baø meï coù con döôùi n n thöùc cuûta caù “Kieá n c baøtt meï ncoù conp döôùict5 tuoåti veà ct 5 tuoåi, coù tinh thaàn minh maãn, töï nguyeän, hôïp taùc traû phoø n nctg choán ng tieâuc chaûty vaø nhieãn m khuaån choânt haáp caáp lôøi phoûng vaán. tính ôû treû em taïi moät soá vuøng/mieàn Vieät Nam”, vôùi muïc tieâu tmoâ ttaû kieánnthöùc cuûa caùct baønmeï coù n con döôùi Tieâu chuaån loaïi tröø: Tinh thaàn khoâng minh maãn 5p tuoåni veà 2016 phoøng choá 1 n6g tieâ 01u chaû 229y vaø nhieãm khuaån hoaëc khoâng coù maët taïi hoä gia ñình trong thôøi gian hoâ haáp ôû treû em taïi moät soá vuøng/mieàn Vieät Nam nghieân cöùu hoaëc khoâng töï nguyeän, hôïp taùc trong quaù 14 Taïp chí Y teá Tạp Coâng coä tế Công ng, 3.2017, cộng, Soá 4309/2021 Số 56 tháng
  14. Hội Y tế Công cộng Việt Nam 503-504, E1, Khu ngoại giao đoàn Trung Tự 6 Đặng Văn Ngữ, Đống Đa, Hà Nội. Tel: (84-24) 3736 6265 Fax: (84-24) 3736 6265 E-mail: vpha@vpha.org.vn Website: http://www.vpha.org.vn
nguon tai.lieu . vn
Y học thường thức Y khoa - Dược Sức khỏe trẻ em Sức khỏe người cao tuổi Thời trang - Làm đẹp Sức khỏe phụ nữ Sinh học Thạc sĩ - Tiến sĩ - Cao học Xã hội học