- Trang Chủ
- Y học thường thức
- Khuyến cáo và dự phòng nhiễm Covid-19 (SARS-CoV-2) cho bệnh nhân và nhân viên y tế tại Trung tâm Điện Quang (Khoa chẩn đoán hình ảnh)
Xem mẫu
- KHUYẾN CÁO VÀ DỰ PHÒNG NHIỄM COVID-19 (SARS-CoV-2)
CHO BỆNH NHÂN VÀ NHÂN VIÊN Y TẾ
TẠI TRUNG TÂM ĐIỆN QUANG (Khoa chẩn đoán hình ảnh)
Cn. Nguyễn Tuấn Dũng
Trung tâm Điện quang - Bệnh Viện Bạch Mai
I. KHUYẾN CÁO VÀ DỰ PHÒNG NHIỄM COVID-19 (SARS-CoV-2)
1. Giới thiệu
Covid-19 là viết tắt của Coronavirus disease 2019 - một đại dịch truyền nhiễm gây ra
bởi virus SARS-CoV-2 là một chủng mới của virus Corona, gây viêm đường hô hấp cấp ở
người và có khả năng lây lan từ người sang người. đã được tuyên bố là đại dịch và đang
ảnh hưởng trầm trọng tới hệ thống chăm sóc sức khỏe trên toàn thế giới.
Virus SARS-CoV-2 lây qua tiếp xúc với dịch cơ thể của người bệnh. Ví dụ như:
Giọt nước bọt từ việc ho, hắt hơi, sổ mũi….
Lây trực tiếp: khi tiếp xúc với người bệnh như nói chuyện trực tiếp, bắt tay….
Lây truyền gián tiếp: Lây nhiễm khi chúng ta vô tình chạm vào các bề mặt có chứa
virus, sau đó đưa lên mắt, mũi, miệng và nhiễm bệnh.
Nhân viên y tế có nguy cơ cao do virus rất dễ lây lan, đặt biệt qua tiếp xúc gần trong
quá trình chụp x quang tim phổi cho bệnh nhân.
Virus SARS-CoV-2 có nguy cơ gây tử vong và nhập viện cao, đặc biệt ở một số
nhóm bệnh nhân (người già, người bị bệnh mạn tính, người suy giảm miễn dịch và phụ nữ
có thai). Đơn vị chụp x quang có thể được yêu cầu chụp x quang tim phổi, cắt lớp vi tính
cho bệnh nhân nghi ngờ hoặc xác định SARS-CoV-2. Do đó, các bác sỹ và kỹ thuật viên
có thể bị phơi nhiễm với SARS-CoV-2.
Biện pháp phòng ngừa tiêu chuẩn áp dụng cho tất cả bệnh nhân mọi lúc và là cơ sở
chính của việc kiểm soát nhiễm khuẩn (nhiễm vius). Vệ sinh tay đúng cách bao gồm rửa
tay bằng xà phòng và nước rửa tay nhanh khi tiếp xúc với một số giọt bắn nhỏ mang
nguồn truyền nhiễm. Việc sử dụng thiết bị bảo vệ cá nhân phù hợp theo khuyến nghị của
Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa dịch bệnh bao gồm đeo khẩu trang, đeo găn tay y tế,
mặc trang phục phòng tránh giọt bắn và nhiễm bẩn môi trường. Bởi vì các bác sĩ, kỹ thuật
viên…. X quang có thực hiện các thăm khám cho bệnh nhân mắc bệnh SARS CoV-2 hoặc
- nghi ngờ, nên việc phòng, chống và bảo vệ là rất quan trọng. Trong trường hợp chấn
thương cần thiết, nhân viên X quang cần nhanh chóng xử lý, chính vì vậy sẽ gây ra tình
trạng mất an toàn trong bảo hộ khi tiếp xúc với bệnh nhân.
Tài liệu này nhằm mục đích hướng dẫn thực hành kỹ thuật chụp X quang trong thời
hiện nay và được xây dựng trên ý kiến từ nhiều đơn vị và bác sỹ, kỹ thuật viên trong nước
và trên thế giới đã có kinh nghiệm tiếp xúc với bệnh nhân nhiễm SARS CoV 2 hoặc đã
chủ động chuẩn bị kỹ càng cho tình huống này. Tình hình bùng phát dịch bệnh có thể diễn
biến phức tạp và khuyến cáo có thể thay đổi.
Thêm vào đó, chúng tôi cũng liệt kê các phương tiện cần thiết được khuyến cáo sử
dụng trong phòng chụp X quang để dự phòng lây nhiễm.
2. Đại cương
Giáo dục, tuyên truyền kiểm soát nhiễm khuẩn còn thiếu trong số các kỹ thuật viên
chụp X quang. Theo một khảo sát nhân viên y tế, bác sỹ, kỹ thuật viên X quang, X quang
can thiệp, chỉ 44% báo cáo có tham gia đào tạo kiểm soát nhiễm khuẩn trước khi bắt đầu
thực hành. Khoảng 50% những người được khảo sát thường xuyên sử dụng kính bảo vệ,
mặt nạ hoặc hoặc kính trong khi chụp X quang và can thiệp X quang…. [1]. Những dữ
liệu này nhấn mạnh sự cần thiết của kiểm soát nhiễm khuẩn phù hợp với thực hành kỹ
thuật chụp X quang hiện tại.
Việc xuất hiện gần đây các bệnh nhân nhiễm virus Ebola, SARS, SARS CoV 2…
tại Hoa Kỳ càng nhấn mạnh thêm nhu cầu của tất cả các nhân viên cận lâm sàng, bao gồm
cả bác sĩ, kỹ thuật viên, nhân viên y tế X quang, phải có hiểu biết về các biện pháp kiểm
soát nhiễm khuẩn thích hợp.
Phơi nhiễm, nhiễm của bệnh nhân, nhân viên y tế với các tác nhân lây nhiễm và
nhiễm tại môi trường có thể xảy ra khi các cá nhân bị phơi nhiễm, nhiễm bệnh đến chụp
phim X quang ... Điều này có thể diễn ra trong các khu vực làm thủ tục, khu vực chờ
chụp, phòng chụp X quang và trên các thiết bị chụp x quang (ví dụ: tấm CR, DR, máy
chụp X quang hoặc máy chụp cắt lớp điện toán (CT), MRI ...).
Tiếp xúc với các virus lây nhiễm không chỉ giới hạn ở các nhân viên y tế lâm sàng
mà còn có thể xảy ra với bác sĩ, kỹ thuật viên chụp X quang (cận lâm sàng), nhân viên
tiếp tân và nhân viên vận chuyển cũng có nguy cơ.
- Chúng tôi sẽ mô tả các đường lây truyền bệnh, áp dụng các biện pháp phòng ngừa
dựa trên tiêu chuẩn, sử dụng trang bị thiết bị bảo vệ cá nhân phù hợp, xử lý an toàn các
dụng cụ được sử dụng trong quy trình chụp X quang, X quang tại giường, cắt lớp vi
tính, cộng hưởng từ và đồng thời khử khuẩn các dụng cụ sử dụng và bề mặt thường tiếp
xúc, xem xét đặc biệt đối với các bệnh Ebola, SARS, COVID-19 hay SARS CoV-2. [2]
3. Mục tiêu
- Xác định các quy trình kiểm soát nhiễm khuẩn trong môi trường chăm sóc sức khỏe.
- Thực hiện việc khử nhiễm các thiết bị y tế dành riêng cho các phòng X quang, Khoa
chẩn đoán hình ảnh.
- Mô tả quy trình bảo vệ an toàn trong trường hợp chấn thương hoặc nhiễm, phơi nhiễm
SARS-CoV-2 và các tác nhân truyền nhiễm khác….
4. Các phương thức truyền bệnh
- Truyền bệnh truyền nhiễm trong phòng X quang xảy ra chủ yếu thông qua tiếp
xúc trực tiếp và gián tiếp và các giọt bắn nhỏ…. Bất kỳ loại phơi nhiễm nào, bao gồm cả
tiếp xúc với giọt bắn nước nhỏ và không khí, có thể xảy ra trong quá trình đăng ký, hỏi
thông tin, khám lâm sàng, vận chuyển, chụp X quang hoặc trong khu vực chờ cho bệnh
nhân.
Do đó, điều quan trọng là xác định các cá nhân có thể gây rủi ro phơi nhiễm cho
người khác và thực hiện các biện pháp phòng ngừa thích hợp dựa trên đường lây truyền
có khả năng cho một mầm bệnh ( Hình 1 ).
(a) (b)
- (c)
(d)
Hình 1: Các đường lây truyền bệnh. (a) Truyền tiếp xúc trực tiếp liên quan đến việc
chuyển vi sinh vật từ người này sang người khác mà không có đối tượng trung gian hoặc
bề mặt. Điều này bao gồm da kề da, từ máu đến da và tiếp xúc với màng nhầy dịch
tiết. (b) Truyền tiếp xúc gián tiếp đòi hỏi một đối tượng trung gian bị lây nhiễm để truyền
vi sinh vật thông qua thiết bị bảo vệ cá nhân hoặc trang thiết bị bệnh viện như đầu dò
siêu âm). (c.., d) Trong lây truyền qua đường không khí (d), mầm bệnh nhỏ giọt, bắn vào
không khí, tương ứng, gặp phải trong quá trình hút đường thở, đặt nội khí quản, hồi sức
tim phổi, nói chuyện, ho và hắt hơi… [ 3].
Có một sự phân biệt quan trọng giữa các đường truyền và giọt bắn trong không
khí. Truyền giọt bắn có thể được coi là một hình thức lây truyền tiếp xúc trực tiếp và xảy
ra khi các giọt hô hấp có kích thước lớn hơn 5 mm mang mầm bệnh trực tiếp từ đường hô
hấp của người nhiễm bệnh đến bề mặt niêm mạc nhạy cảm (ví dụ, niêm mạc mũi, niêm
mạc miệng hoặc kết mạc) của người nhận. Các giọt có thể di chuyển đến 1,83 m (6 ft) từ
cá nhân nguồn nhiễm. Truyền qua không khí liên quan đến sự phân tán của các hạt giọt
bắn truyền nhiễm nhỏ hơn (≤5 mm) bởi các luồng không khí thông thường. Theo nghiên
cứu gần đây, những hạt này có thể di chuyển quãng đường dài và vẫn truyền nhiễm theo
thời gian, nhất là đối với siêu vi kích thước nm (1/10.000nm). Các tác nhân truyền nhiễm
trong không khí như bệnh lao M có thể được hít phải bởi những người không tiếp xúc
trực tiếp với người nhiễm bệnh [3]; [4] ( Bảng 1 ).
Bảng 1: Các vi sinh vật có thể gặp trong phòng chụp X quang…., theo đường lây
nhiễm
Lưu ý. Danh sách này không đầy đủ các loại vi sinh vật có thể được truyền nhiễm.
- 5. Phòng ngừa dựa trên sự lây nhiễm
Thiết bị bảo vệ cá nhân được định nghĩa là: thiết bị bảo vệ được đeo để tránh tiếp
xúc với các tác nhân hóa học hoặc sinh học nguy hiểm. Thiết bị bảo vệ cá nhân có thể đơn
giản, chẳng hạn như găng tay, khẩu trang, kính mắt y tế, bộ quần áo cách ly áp suất dương
được mặc trong phòng thí nghiệm ngăn chặn ngăn chặn nguy cơ cao ( Hình 2 ).
Các yêu cầu đối với thiết bị, vận dụng và máy chụp x quang được bố trí theo từng
tình huống cụ thể dựa, phải dựa trên đánh giá rủi ro, tác hại đối với một mầm bệnh cụ thể
và mức phơi nhiễm dự kiến. Nhưng căn vẫn phải có các yêu cầu sau:
Việc sử dụng đúng cách các thiết bị bảo vệ cá nhân là bắt buộc và phải được thực
hiện theo các quy định của Cơ quan Y tế quy định, khuyến cáo [5] ( Hình 3).
Thiết bị bảo vệ cá nhân được chế tạo từ nhiều vật liệu khác nhau có mức độ không
thấm chất lỏng và lọc hạt giọt bắn khác nhau về sự tiến bộ của thiết bị y tế.
Thể loại Mô tả kỹ thuật Mục đích Lưu ý
Ngăn sự tiếp xúc
Nhựa hoặc ... trực tiếp hoặc gián Khi sử dụng
(trong trường hợp tiếp với bệnh phẩm, găng cùng áo
di ứng với nhựa) dịch cơ thể có nguy choàng hãy đảm
dùng cho bảo hộ cơ lây nhiễm hoặc bảo găng chùm
với nguy cơ lây vết thương hở và là bên ngoài cổ tay
nhiễm cao một biên pháp ngăn của áo
tiếp xúc trực tiếp
- Làm từ nhiều vật Áo choàng
chọn mức độ chống
liệu khác nhau và phòng thí
thẩm thấu phù hợp
có lớp phủ ngoài nghiệm không
để chống lại sự tiếp
để chống thấm được chấp nhận
xúc trực tiếp với
nhiều dịch, vi là áo choàng
dịch cơ thể
khuẩn cách ly
Có thể chỉnh các
Không bảo vệ
góc, lưới lọc, chất
Sử dụng để bảo vệ các loại thẩm
liệu chống thấm.
mắt, mũi, miệng thấu nhỏ 5
Được cấp phép
khỏi dịch tiết trong micromet. Khẩu
bởi cục kiểm
quá trình thăm trang chắn mặt
duyệt thực phẩm
khám. cũng giúp bảo vệ
và thuốc Hoa Kỳ
mắt và mũi
(FDA)
Loại N95 có tác
dụng khác với
Lọc các hạt nhỏ
Sử dụng như một loại khẩu trang
hơn 5 micromet.
biện pháp bảo vệ phẫu thuật. N95
Bảo vệ khỏi các
đường thở có tác dụng bảo
loại dịch
vệ đường thở và
tránh giọt bắn
Mặt nạ nửa mặt, Là một biện pháp
kín mặt hoặc kín bảo hộ đường thở
Yêu cầu hướng
đầu gắn với bộ pin cho người không
dẫn kĩ trước khi
giúp lọc không thể đeo khẩu trang
sử dụng
khí thông qua lưới hoặc do điều kiện
lọc môi trường
- Bao gồm kính
Kính mắt thường
mắt, kính bảo hộ
Bảo vệ mắt khỏi hoặc kính sát
hoặc chắn mặt. Có
dịch tiết hoặc chất tròng không
thể được gắn liền
hóa học được coi là đồ
với che mặt, khẩu
bảo hộ mắt
trang
Hình 2: Mục đích của thiết bị bảo vệ cá nhân thường được sử dụng trong phòng chụp X
quang, cắt lớp vi tính, cộng hưởng từ
6. Các biện pháp phòng ngừa theo tiêu chuẩn
Năm 2007, CDC đã đưa ra các biện pháp phòng ngừa theo tiêu chuẩn, kết hợp các
biện pháp phòng ngừa thông thường [3]; [6] và thực hành cách ly chất gây nhiễm khuẩn
với cơ thể [7].
Hình 3: Các trình tự được đề xuất cho việc bảo hộ và trang bị thiết bị bảo vệ cá nhân
theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh (CDC) [ 3 ]. Vệ sinh tay phải được
thực hiện trước và sau khi sử dụng thiết bị bảo vệ cá nhân. Để giảm thiểu lây nhiễm, các
thiết bị bảo vệ cá nhân đã sử dụng nên được xử lý trong môi trường diệt khuẩn và phải
được thay đổi giữa các lần trực tiếp chụp cho bệnh nhân.
Các biện pháp phòng ngừa tiêu chuẩn là chiến lược chính để phòng ngừa lây nhiễm
trong chăm sóc sức khỏe y tế và áp dụng cho tất cả bệnh nhân mọi lúc mọi nơi. Các thành
phần của biện pháp phòng ngừa lây nhiễm theo tiêu chuẩn bao gồm vệ sinh tay, sử dụng
các thiết bị bảo vệ cá nhân phù hợp khi tiếp xúc với máu hoặc chất dịch giọt bắn, thực
hành tiêm an toàn và thực hành kiểm soát lây nhiễm cho các thủ thuật, kỹ thuật chụp x
quang hay cắt lớp …..
- Vệ sinh tay phải được thực hiện cả trước và sau khi tiếp xúc với bệnh nhân và
trước và sau khi sử dụng thiết bị bảo vệ cá nhân (bao gồm cả găng tay). Để sử dụng đúng
cách chà tay bằng cồn, hãy thoa đủ để làm ướt hoàn toàn cả hai tay và sau đó chà mạnh
cho đến khi khô. Rửa tay bằng xà phòng và nước là cần thiết cho bệnh nhân và nhân viên
chụp X quang [ 3 ], [8 ]. ( Hình 4 )
Hình 4: Vệ sinh tay. rửa tay
bằng xà phòng và nước trong 15
đến 20 giây hoặc sử dụng chất
khử khuẩn tay chứa cồn trước
và sau khi tiếp xúc với bệnh
nhân, cả khi trước và sau khi sử
dụng thiết bị bảo vệ cá nhân.
Những người ho hoặc hắt hơi (cả bệnh nhân và nhân viên y tế) có thể làm lây
nhiễm truyền mầm bệnh và mầm bệnh trong không khí. Lúc này cần tuyên truyền cách
phòng tránh và xử lý tức thì [3] ( Hình 5 ).
Cần vệ sinh tay sau khi tiếp xúc với dịch tiết đường hô hấp và các mô đã sử dụng
nên được loại bỏ ngay lập tức. Ho hoặc hắt hơi vào khuỷu tay hoặc tay áo trên của bạn
được khuyến cáo nếu không có sẵn khăn giấy.
Nhân viên y tế bị nhiễm hay nghi nhiễm khuẩn đường hô hấp nên tránh tiếp xúc
trực tiếp với bệnh nhân hoặc đeo khẩu trang phẫu thuật khi ở gần bệnh nhân.
(a) (b)
Hình 5: (a) Áp dụng cho tất cả các cá nhân ho hoặc hắt hơi, che mũi và miệng bằng khăn
giấy trong khi ho hoặc hắt hơi. (b) Các cá nhân có triệu chứng hô hấp hoặc nghi ngờ nên
đeo khẩu trang, và nên dãn cách với những người khác ít nhất 91,44 cm (3 ft) trong các
khu vực chờ chung. (Khuyễn cáo cách nhau trên 2 mét để đảm bảo an toàn hơn)
- 7. Phòng ngừa giọt bắn và phòng ngừa trong không khí
Các biện pháp phòng ngừa giọt bắn hạn chế việc truyền mầm bệnh như virus
SARS CoV-2 và các loại vius khác… lây lan qua sự tiếp xúc gần gũi của màng nhầy hoặc
đường hô hấp với dịch tiết đường hô hấp bị nhiễm khuẩn ( Bảng 1 ). Nguy cơ lây nhiễm
vi sinh vật lớn nhất là trong vòng 91,44 cm (3 ft) của cá thể nguồn lây nhiễm virus ... [3].
Điều trị bệnh nhân nhiễm virus Ebola đã nhận được sự quan tâm đáng kể vì sự
bùng phát gần đây ở Tây Phi. Virus Ebola lây truyền qua các giọt bắn và tiếp xúc với chất
dịch cơ thể lây nhiễm, chẳng hạn như nước bọt, nước tiểu, phân và chất nôn.
Mặc dù virus không được lây truyền qua đường khí dung, nhưng nên thận trọng
khi sử dụng thuốc trong không khí vì tỷ lệ tử vong rất cao ở những bệnh nhân mắc bệnh
(50% 90% 90%) [10].
Nên nhân viên chụp X quang cần tham khảo ý kiến các chuyên gia kiểm soát
nhiễm khuẩn xem quy trình của họ khi tham gia chăm sóc bệnh nhân có khả năng bị
nhiễm vi rút Ebola.
Các biện pháp phòng ngừa trong không khí được thực hiện để giảm lây nhiễm
mầm bệnh:
- Một phòng chụp X quang tuân thủ các quy trình phòng ngừa trong lây nhiễm trong
không khí, bề mặt. (các dụng cụ chụp x quang, máy x quang).
- Tăng cường thông gió. Đảm bảo nhân viên chụp không mắc các bệnh lây nhiễm
qua đường hô hấp [ 3 ].
Việc sử dụng khẩu trang, mũ kính bảo hộ đòi hỏi nhân viên y tế phải kiểm tra sự
phù hợp. Kiểm tra sự phù hợp theo quy định của cơ quan quản lý sức khỏe và an toàn lao
động được sử dụng ví dụ như khẩu trang N95 và được sử dụng khẩu trang, mũ kính bảo
hộ đúng cách [5], [9], [ 10].
- Hình 6: Kiểm tra sự phù hợp vì có nhiều kích cỡ, kiểu máy và nhà sản xuất mặt nạ giọt
bắn khác nhau và người dùng cần kiểm tra khẩu trang, mặt nạ cung cấp một miếng đệm
khí thích hợp.
8. Khử nhiễm các mặt hàng tái sử dụng và các bề mặt thường gặp
Hầu hết các dụng cụ được sử dụng trong các kỹ thuật chụp X quang, cắt lớp vi tính
và cộng hưởng từ là dùng nhiều lần. Các dụng cụ sử dụng này có thể lây nhiễm từ bệnh
nhân sang bệnh nhân đến nhân viên chụp nếu chúng không được khử khuẩn đúng
cách. Khử khuẩn là giảm quá trình phát triển lây nhiễm vi sinh vật trên bề mặt xuống mức
không có nguy cơ lây nhiễm bệnh cho một cá nhân [4].
Lưu ý. Một số tác nhân tương tự được Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm
Hoa Kỳ coi là chất khử trùng cấp độ cao trong thời gian tiếp xúc ngắn (10 phút đến 30
phút) hoạt động như chất khử khuẩn trong thời gian tiếp xúc dài (3 đến 12 giờ). Khử trùng
- ở mức độ thấp còn được gọi là khử trùng vệ sinh [4 ], [11]. EPA = Cơ quan bảo vệ môi
trường.
Theo phân loại Spaulding được thông qua bởi các tổ chức như CDC và Cục quản
lý thực phẩm và dược phẩm Hoa Kỳ, các thiết bị có thể tái sử dụng có thể được phân loại
là quan trọng, bán tự động hoặc không độc hại [4 , 11 , 12 ].
Tóm lại, các dụng cụ, máy móc chụp X quang là những vật tiếp xúc với cơ thể
nghi nhiễm, nhiễm virus, các thiết bị là những vật tiếp xúc với màng nhầy, dịch bắn, giọt
bắn nhỏ.
Các bề mặt môi trường thường gặp trong phòng chụp X quang, chụp MR hoặc
chụp CT, đầu dò siêu âm không xâm lấn, và bàn phím và chuột của trạm làm việc của
máy.
Vì vậy việc khử khuẩn các dụng cụ, máy móc nên khử khuẩn sau mỗi lần sử dụng
và bao gồm rửa bằng xà phòng và nước hoặc khử khuẩn nhanh bằng dung dịch cồn sát
khuẩn.
9. Tiến hành chụp Điện quang như thế nào để an toàn?
9.1. Quy trình:
Xem xét chụp X quang, cắt lớp vi tính và cộng hưởng từ được thực hiện bởi đội ngũ
nhân viên, máy móc và các quy trình đa dạng.
Chụp X quang, cắt lớp vi tính và cộng hưởng từ hỗ trợ thăm khám lâm sàng, chụp X
quang tại giường được tiến hành tại giường bệnh bởi kỹ thuật viên, những bệnh nhân trên
là lựa chọn thích hợp để sàng lọc những vấn đề quan trọng về hình ảnh x quang tim phổi,
làm sáng tỏ sự liên quan của tim phổi tới các triệu chứng, dấu hiệu và xác định thứ tự ưu
tiên, điều trị của bệnh nhân khi nhiễm SARS CoV-2.
Bệnh nhân cần được thực hiện chụp X quang, cắt lớp vi tính và cộng hưởng từ hoàn
chỉnh tại đơn vị Trung tâm Điện quang theo mức độ nặng nhẹ trong quá trình nhiễm
SARS CoV-2, tất cả cần tránh phơi nhiễm cho những người khác và sử dụng các phương
tiện phòng hộ kèm theo.
Chụp X quang, cắt lớp vi tính và cộng hưởng từ cho bệnh nhân nghi ngờ hoặc đã xác
định SARS CoV-2 cần tập trung vào chụp X quang, cắt lớp vi tính tim phổi để sàng lọc và
theo dõi tiến triển phải trên cơ sở an toàn cho bệnh nhân và nhân viên y tế. Thời gian chụp
- X quang, cắt lớp vi tính và cộng hưởng từ càng dài, nguy cơ phơi nhiễm cho nhân viên y
tế càng cao. Những trường hợp chụp X quang, cắt lớp vi tính và cộng hưởng từ này không
được do sinh viên thiếu kinh nghiệm thực hiện, nhằm giảm thiểu thời gian làm chụp X
quang, cắt lớp vi tính và cộng hưởng từ.
Khuyến cáo cho những đơn vị được phân quyền quản lý, điều trị bệnh COVID 19,
thu xếp các máy móc riêng từ X quang, Siêu âm, CLVT … ở một khu vực riêng biệt hoặc
ngay tại khu vực cấp cứu. Tránh nguồn nhiễm chéo cho các đối tượng khác.
9.2. Bảo vệ
9.2.1. Đối với bệnh nhân:
- Sử dụng thiết bị chụp X quang di động hạn chế di chuyển bệnh nhân
- Bệnh nhân phải mang khẩu trang phẫu thuật (y tế) khi vào và ra khỏi phòng
chụp X quang, cắt lớp vi tính và cộng hưởng từ.
9.2.2. Đối với nhân viên y tế:
- Nên được thực hiện dựa trên chuẩn hóa của bệnh viện và dự phòng phát tán virus. Rửa
tay kỹ càng và thường xuyên đặc biệt quan trọng. Ở một số đơn vị, các trường hợp
nghi ngờ hoặc xác định SARS CoV-2 được điều trị tương tự nhau. Các loại phương
tiện phòng hộ cá nhân được phân loại theo mức độ và danh mục.
- Áo choàng cách ly chịu được dịch sử dụng một lần
- Khẩu trang y tế (Tốt nhất là khẩu trang N95)
- Bảo vệ mắt với mask phủ hết phần lồi của mắt
- Găng tay sử dụng một lần phủ qua cổ tay áo
- Việc sử dụng các phương tiện phòng hộ cá nhân tại chỗ có thể thay đổi theo mức độ
và loại nguy cơ đối với chụp X quang tim phổi, tại Trung tâm Điện quang hay chụp X
quang tại giường bệnh nhân, nhưng dự phòng lây theo đường không khí rất cần thiết
trong quá trình chụp X quang tim phổi cho bệnh nhân nghi ngờ hoặc đã xác định
SARS CoV-2 do tăng nguy cơ xuất hiện các giọt khí dung nhỏ.
9.2.3. Môi trường – phương tiện
- Phương tiện dụng cụ chụp X quang, cắt lớp vi tính và cộng hưởng từ …đóng vai trò
thiết yếu trong dự phòng lây nhiễm. Một số đơn vị chụp X quang, cắt lớp vi tính và
cộng hưởng từ đã bọc bằng màng plastic dùng một lần. Một số đơn vị bố trí một vài
- máy X quang di động và phòng để sử dụng riêng cho bệnh nhân nghi ngờ hoặc đã xác
định nhiễm bệnh. Mặc dù SARS-CoV-2 nhạy cảm với các hóa chất sát trùng diệt virus
tiêu chuẩn nhưng cần lưu ý khi tiến hành vệ sinh.
- Mặc dù tiêu chuẩn có thể khác nhau ở các bệnh viện và trung tâm, máy X quang, cắt
lớp vi tính và cộng hưởng từ cần được vệ sinh toàn bộ, lý tưởng nhất nhất là vệ sinh
trong phòng chụp X quang và vệ sinh lại ở hành lang. Các máy X quang di động, dụng
cụ, laptop cần vệ sinh, cần tham vấn nhà sản xuất về hướng dẫn khử khuẩn máy X
quang di động, dụng cụ, laptop trên websites của nhà sản xuất vì nếu thủ thuật khử
khuẩn không đúng, có thể ảnh hưởng tới chức năng của máy.
- Khử khuẩn trước và sau khi tiếp xúc với mỗi bệnh nhân nghi hoặc nhiễm SARS CoV-2:
Màn hình, chuột và bàn phím, máy chụp X quang; Gantry máy CT; MRI và Đầu dò
siêu âm không xâm lấn.
9.2.4. Những lưu ý khác
Nguy cơ lây nhiễm có thể xảy ra trong các phòng chụp phim X quang. Bàn phím,
màn hình, chuột máy tính, ghế ngồi, điện thoại, máy tính để bàn và tay nắm cửa cần được
vệ sinh thường xuyên, và sử dụng hệ thống thông gió nếu có thể. Tại một số phòng chụp
X quang, phòng đọc phim qua hệ thống PACS được đặt tại nơi các đơn vị lâm sàng tập
hợp để xem lại hình ảnh phim chụp X quang tim phổi. Trong hoàn cảnh hiện tại, các đơn
vị lâm sàng nên xem lại hình ảnh từ xa và tham vấn các bác sỹ chẩn đoán hình qua điện
thoại hoặc cùng phân tích hình ảnh qua hệ thống PACS.
9.3. Bảng các phương tiện phòng hộ cá nhân:
Găng Khẩu Khẩu Hệ
Kính Mũ Giày
Rửa tay/Đi Áo trang trang thống
bảo phẫu bảo
tay găng choàng phẫu N-95 thông
hộ thuật hộ
2 lần thuật N-99 gió
Thường
X X X
quy
Giọt bắn X X X X (*) X (*) X X X X
Không khí
X X X X X X X X
**
- * Khẩu trang phẫu thuật có thể được sử dụng để dự phòng lây truyền qua giọt bắn
để dự trữ khẩu trang N-95, N-99
** Địa điểm điều trị của bệnh nhân có thể quyết định mức độ bảo vệ (ví dụ: các
phương tiện dự phòng lây qua đường không khí được sử dụng đối với tất cả các bệnh
nhân tại đơn vị hồi sức tích cực)
Trên đây là hướng dẫn dựa trên khuyến cáo/thực hành ở thời điểm hiện tại và có thể
thay đổi để phù hợp với điều kiện thực tế của từng bệnh viện/trung tâm.
II. HƯỚNG DẪN SỬ DỤNG PHƯƠNG TIỆN PHÒNG HỘ CÁ NHÂN KHI CHỤP ĐIỆN
QUANG (chẩn đoán hình ảnh) CHO BỆNH NHÂN NGHI NGỜ NHIỄM, NHIỄM
VIRUS MERS-COV, SARS, SARS COV-2….
Hình 7: Trang phục từ khâu tiếp đón đến khi chụp X quang và CT trong phòng chống
dịch lây nhiễm như virus SARS-CoV-2
Phương tiện phòng hộ cá nhân (PHCN) là những phương tiện để nhân viên y tế
bảo vệ mình khỏi bị nhiễm bệnh khi tiếp xúc gần với người bệnh. Phương tiện phòng
- hộ cá nhân cũng có thể bảo vệ người bệnh không bị nhiễm các vi sinh vật thường trú và
vãng lai của nhân viên y tế.
1. Mục đích
Ngăn ngừa nguy cơ lây nhiễm virus MERS-CoV, SARS, SARS CoV-2… từ
người bệnh sang nhân viên y tế, người nhà người bệnh và khách thăm.
Ngăn ngừa nguy cơ phát tán nguồn bệnh tới người bệnh khác, môi trường xung
quanh người bệnh và cộng đồng.
2. Phạm vi áp dụng
Mọi nhân viên y tế, người nhà người bệnh, khách thăm, những người có tiếp xúc
với người bệnh nghi ngờ hoặc xác định nhiễm virus MERS-CoV, SARS, SARS CoV-2
3. Nguyên tắc thực hiện
3.1. Nguyên tắc chung
Sử dụng các phương tiện PHCN theo khuyến cáo của phòng ngừa chuẩn kết
hợp với phòng ngừa qua tiếp xúc và giọt bắn trong chăm sóc người bệnh nghi ngờ
hoặc xác định nhiễm virus như MERS-CoV, SARS, SARS CoV-2…..
Sử dụng phương tiện PHCN nhằm bảo vệ niêm mạc miệng, mũi mắt và da của
nhân viên y tế khỏi máu và dịch tiết các chất lây nhiễm. Vệ sinh tay, mang đầy đủ các
phương tiện PHCN là biện pháp quan trọng nhất trong phòng ngừa lây nhiễm cho nhân
viên y tế.
Phương tiện PHCN chỉ hiệu quả khi áp dụng nó cùng với những biện pháp
kiểm soát nhiễm khuẩn khác như tổ chức quy trình sàng lọc, cách ly, vệ sinh môi
trường, quản lý chất thải.
Quan trọng nhất cần chú ý trong sử dụng phương tiện PHCN là việc tuân thủ
đúng quy trình sử dụng các phương tiện PHCN này.
3.2. Các nguyên tắc cần tuân thủ khi sử dụng phương tiện phòng hộ cá nhân
1. Chỉ mặc phương tiện PHCN trong buồng đệm.
2. Luôn mang phương tiện PHCN khi tiếp xúc, thăm khám, chăm sóc cho
người nhiễm hoặc nghi ngờ nhiễm virus như MERS-CoV, SARS, SARS CoV-2…..
3. Thực hành mặc và tháo bỏ phương tiện PHCN phải được thực hiện thuần thục
trước khi chăm sóc người nhiễm hoặc nghi ngờ nhiễm virus như MERS-CoV, SARS,
- SARS CoV-2….. và phải được giám sát bởi thành viên đã được đào tạo.
4. Chuẩn bị đầy đủ các vật dụng của bộ phương tiện PHCN trước khi mặc.
5. Khi đã vào phòng bệnh, tránh sờ hoặc điều chỉnh phương tiện PHCN.
6. Phải đảm bảo phương tiện PHCN phủ kín toàn bộ cơ thể, không được hở
da trần.
7. Thay găng khi chuyển từ người bệnh này sang chăm sóc người bệnh
khác, thay găng nếu bị rách; Vệ sinh tay trước khi mang găng mới.
8. Khi tháo phương tiện PHCN, chú ý các nguyên tắc:
Mặt ngoài trang phục phòng hộ cá nhân lây nhiễm cao, khi tháo phải lộn mặt
ngoài vào trong, luôn cuộn trang phục phòng hộ cá nhân trong lúc tháo, không
được giũ trang phục phòng hộ cá nhân khi tháo.
Phần trước trang phục phòng hộ cá nhân có nguy cơ lây nhiễm cao hơn phần
sau, nên sờ vào phần sau để tháo trang phục phòng hộ cá nhân.
Tháo các trang phục phòng hộ cá nhân ở vùng mặt sau cùng, khẩu trang phải
tháo sau cùng.
9. Trang phục phòng hộ cá nhân chỉ dùng một lần, là chất thải lây nhiễm, sau
khi tháo phải bỏ ngay vào thùng chất thải lây nhiễm (thùng màu vàng). Thùng đựng chất
thải phải đủ lớn và phải có nắp đậy tự động.
4. Các loại phương tiện phòng hộ cá nhân
4.1. Loại phương tiện phòng hộ cá nhân
Có thể chọn 01 trong 02 loại trang phục phòng hộ cá nhân sau:
Loại thứ nhất: Loại quần, áo choàng và mũ trùm đầu riêng biệt:
Áo choàng chống thấm hoặc áo choàng có kèm tấm choàng chống thấm.
Quần chống thấm
Tạp dề chống thấm
Khẩu trang y tế
Khẩu trang N95.
Kính bảo hộ
Mặt nạ che mặt.
Găng tay y tế.
- Găng cao su.
Mũ che đầu loại trùm kín đầu và cổ.
Bao giầy loại ống cao.
Ủng cao su.
Có sẵn dung dịch vệ sinh tay nhanh.
Loại 2: Loại quần, áo choàng, mũ trùm đầu và bao giày chung
Bộ quần, áo choàng, mũ và bao giày chung, có khóa kéo phía trước.
Tạp dề chống thấm.
Khẩu trang y tế.
Khẩu trang N95.
Kính bảo hộ.
Mạng che mặt.
Găng tay y tế.
Găng cao su.
Ủng chống thấm và chống thủng.
Ủng cao su.
Có sẵn dung dịch vệ sinh tay nhanh.
4.2. Tiêu chí kỹ thuật
Kính bảo hộ và mạng che mặt phải cố định chặt vào khuôn mặt và ngăn chặn
không để dịch thấm vào
Khẩu trang y tế phải không thấm nước và không được xẹp ở vùng mặt.
Khẩu trang hô hấp phải kháng thấm
Găng tay: Khuyến cáo dùng găng nitrile hơn găng latex.
Áo choàng và tạp dề phải kháng thấm máu và dịch
Ủng cao su kháng thấm.
Bao giầy cao đến gần gối, kháng thấm, chống trượt.
Mũ che đầu và cổ, có chỗ mở phía trước để tháo ra sau.
Bộ trang phục y tế trước khi mặc PHCN nên sử dụng bộ quần áo mặc bên
trong quần áo phẫu thuật.
- Kính bảo hộ Mặt nạ che mặt
Các loại khẩu trang
Áo choàng và tạp dề
Bộ quần áo mặc bên Bộ quần áo mặc bên ngoài
Mũ trùm kín đầu và cổ
trong bộ PHCN và găng tay PHCN
Hình 8: Trang thiết bị phòng hộcá nhân(PHCN)
- 5. Quy trình mặc và tháo bỏ phương tiện phòng hộ cá nhân của nhân viên y tế
chụp X quang, cắt lớp vi tính….cho người bệnh nhiễm virus như MERS-CoV,
SARS, SARS CoV-2…..
5.1. Trước khi vào buồng bệnh:
5.1.1. Nếu người bệnh cần chụp X quang phổi tại giường hoặc tại phòng chụp nhân
viên y tế lưu ý điều gì ?
Thực hiện theo các bước sau:
Chọn ra tất cả những phương tiện cần thiết.
Chuẩn bị tất cả những phương tiện cần thiết.
Mặc đồ bảo hộ gồm mũ, khẩu trang, găng tay, kính, quần áo, ủng…(Thiết bị bảo hộ
cá nhân)
Cassette chụp hình:
+ Bọc nylon 3 lớp
+ Sau khi chụp, bỏ lớp nylon ngoài
+ Ra ngoài phòng, bỏ lớp nylon thứ 2, các bao này xử lý theo quy trình rác nhiễm khuẩn
+ Ra khỏi khu cách ly bỏ bao thứ 3
+ Cassette sau đó khử khuẩn bằng đèn cực tím hoặc lau bằng dung dịch sát khuẩn
Hình 9: bọc bảo vệ cassette và
khi chụp xong thì bóc bảo vệ
như hình
Máy chụp XQ tại giường để luôn trong phòng cách ly và kiểm soát nhiễm khuẩn
(KSNK) phụ trách phun thuốc khử khuẩn máy này.
- KTV được lưu tên để quản lý
Sau khi chụp súc họng bằng dung dịch súc miệng do KSNK cung cấp (Edito)
Tắm giặt sau khi chụp với xà phòng
KTV bỏ áo bảo hộ sau khi chụp tại khu cách ly
Sau khi về Khoa CĐHA, bỏ áo màu xanh lá cây và tắm tại Khoa.
Nên mặc trước trang phục y tế (quần áo mặc bên trong quần áo phẫu thuật) trước khi
mặc trang phục phòng hộ cá nhân.
Mặc trang phục theo thứ tự các bước như sau:
Loại thứ nhất: Loại quần, áo choàng và mũ trùm đầu riêng biệt:
Bước 1. Vệ sinh tay.
Bước 2. Mặc quần và áo choàng.
Bước 3. Đi ủng chống thấm và chống thủng, trùm ngoài ống quần khi chăm sóc
người bệnh. Đi ủng cao su để xử lý tử thi hoặc xử lý môi trường.
Bước 4. Mang khẩu trang y tế chống thấm trong chăm sóc người bệnh chưa cần
làm thủ thuật tạo khí dung như thở máy, thở khí dung. Mang khẩu trang N95 trong
chăm sóc người bệnh có làm những thủ thuật tạo khí dung như đặt nội khí quản, hút
đờm, cho thở khí dung. Khi mang khẩu trang N95, chú ý đeo dây trên trước, dây dưới
sau, đeo xong phải kiểm tra độ kín của khẩu trang.
Bước 5. Mang kính bảo hộ.
Bước 6. Mang mặt nạ che mặt.
Bước 7. Đội mũ trùm kín đầu và cổ.
Bước 8. Vệ sinh tay.
Bước 9. Mang găng. Đeo thêm găng tay cao su khi xử lý tử thi hoặc xử lý môi
trường.
Bước 10. Mang tạp dề chống thấm nếu có nguy cơ tiếp xúc với máu và dịch cơ
thể nhiều như khi đặt nội khí quản, xử lý dụng cụ, đồ vải và tử thi. Buộc dây trên
trước, dây dưới sau.
nguon tai.lieu . vn