Xem mẫu
- L I C M ƠN
L i u tiên cho Em xin g i l i c m ơn n toàn th Ban Giám
Hi u khoa Kinh T và Qu n Tr Kinh Doanh – Vi n i H c M Hà
N i ã t o i u ki n cho Em ư c làm Khóa lu n t t nghi p này, ây là
m t cơ h i t t cho Em có th th c hành các k năng ư c h c trên l p
và cũng giúp ích r t l n Em ngày càng t tin v b n thân mình hơn.
Em xin g i l i c m ơn chân thành nh t n Cô Giáo – Giáo viên
hư ng d n Th c Sĩ Lê Th H ng trong su t th i gian v a qua ã không
qu n ng i khó khăn và ã nhi t tình ch d y, giúp Em có th hoàn
thành t t bài khóa lu n t t nghi p này.
Em xin g i l i c m ơn n toàn b các cán b nhân viên Công ty
TNHH Tùng Phương, c bi t là các Cô, Chú, Anh, Ch trong phòng
hành chính, nh ng ngư i ã tr c ti p hư ng d n, ch b o và ã cho Em
nhi u kinh nghi m quý báu trong su t th i gian th c t p t i công ty.
Em cũng xin g i l i c m ơn sâu s c n toàn th b n bè, ngư i thân,
gia ình nh ng ngư i ã luôn bên c nh Em, c vũ tinh th n l n lao và ã
ng h Em trong su t th i gian qua.
- Khóa Lu n T t Nghi p Vi n H M Hà N i
ào t o và phát tri n ngu n nhân l c Khoa Kinh T & QTKD
M CL C
L I C M ƠN
DANH M C CÁC CH VI T
T T....................................................................................4
DANH M C B NG, HÌNH V ............................................................................................5
L IM U .....................................................................................................7
1.1. T ng quan v ào t o và phát tri n ngu n nhân l c ..................................9
1.1.1. Các khái ni m ....................................................................................................... 9
1.1.2. M c tiêu c a ào t o – phát tri n ngu n nhân l c............................................... 10
1.1.3. Các y u t nh hư ng n ào t o – phát tri n ngu n nhân l c........................... .11
1.1.4. T m quan tr ng c a ào t o và phát tri n ngu n nhân l c ................................... 14
1.2. Các phương pháp ào t o..........................................................................16
1.2.1. ào t o trong công vi c ...................................................................................... 16
1.2.2. ào t o ngoài công vi c ...................................................................................... 18
1.3. Quy trình ào t o – phát tri n ngu n nhân l c ........................................20
1.3.1. Xác nh nhu c u ào t o .................................................................................... 20
1.3.2. Xác nh m c tiêu ào t o................................................................................... 21
1.3.3. Xác nh i tư ng ào t o ................................................................................. 23
1.3.4. Xây d ng chương trình ào t o và l a ch n phương pháp ào t o....................... 23
1.3.5. D tính chi phí ào t o........................................................................................ 24
1.3.6. L a ch n giáo viên.............................................................................................. 25
1.3.7. ánh giá chương trình ào t o ............................................................................ 26
1.4. S c n thi t hoàn thi n công tác ào t o – phát tri n ngu n nhân l c...27
PH N 2: TH C TR NG CÔNG TÁC ÀO T O–PHÁT TRI N T I CÔNG TY
TNHH TÙNG PHƯƠNG..................................................................................29
2.1. Gi i thi u khái quát v Công ty TNHH Tùng Phương ............................29
2.1.1. Khái quát v Công ty TNHH Tùng Phương......................................................... 29
2.1.2. Khái quát tình hình s n xu t kinh doanh c a công ty TNHH Tùng Phương ......... 35
Ph n 2.2. Th c tr ng công tác ào t o phát tri n nhân l c trong Công ty TNHH
Giáo viên hư ng d n Sinh Viên th c hi n
2
Th c Sĩ Lê Th H ng Nguy n Qu c Phi – L p: K17QT1
- Khóa Lu n T t Nghi p Vi n H M Hà N i
ào t o và phát tri n ngu n nhân l c Khoa Kinh T & QTKD
Tùng Phương.....................................................................................................41
2.2.1. khái quát v công tác ào t o và phát tri n nhân l c t i công ty........................... 41
2.2.2. Nhu c u và m c tiêu ào t o c a công ty............................................................ 43
2.2.3. Chương trình ào t o và phát tri n nhân l c ........................................................ 47
2.2.4. Th i gian và a i m ào t o c a công ty........................................................... 48
2.2.5. i tư ng ào t o, yêu c u v i i tư ng ào t o c a công ty............................. 49
2.2.6. Phương pháp ào t o c a công ty ........................................................................ 50
2.2.7. Kinh phí cho ào t o ......................................................................................... 55
2.2.8. K t qu ào t o qua các năm t 2007- 2011 ........................................................ 58
2.2.9. ánh giá lao ng sau ào t o............................................................................. 59
2.3.1. Nh ng thành t u trong công tác ào t o và phát tri n nhân l c t i công ty TNHH
Tùng Phương................................................................................................................ 66
2.3.2. Nh ng t n t i trong công tác ào t o và phát tri n nhân l c t i công ty TNHH
Tùng Phương................................................................................................................ 67
2.3.3. Nguyên nhân c a nh ng t n t i trong công tác ào t o và phát tri n ngu n nhân
l c t i công ty TNHH Tùng Phương ............................................................................. 68
PH N 3 : M T S GI I PHÁP – KI N NGH NH M HOÀN THI N CÔNG
TÁC ÀO T O –PHÁT TRI N NGU N NHÂN L C T I CÔNG TY TNHH
TÙNG PHƯƠNG ..............................................................................................70
3.1. nh hư ng phát tri n c a công ty TNHH Tùng Phương trong các năm t i 70
3.2. M t s gi i pháp nh m hoàn thi n công tác ào t o và phát tri n ngu n nhân
l c t i công ty TNHH Tùng Phương ................................................................72
3.2.1. Hoàn thi n vi c xác nh nhu c u........................................................................ 73
3.2.2. Hoàn thi n công tác ánh giá hi u qu c a các chương trình ào t o................... 76
3.2.3. a d ng hóa các phương pháp và n i dung ào t o nh m áp ng s thay i c a
công vi c ...................................................................................................................... 81
3.2.4. T ch c thi th gi i............................................................................................. 83
3.2.5. ào t o g n li n v i các bi n pháp khuy n khích ................................................ 84
3.2.6. S d ng lao ng sau ào t o.............................................................................. 85
3.2.7. Hoàn thi n giai o n th c hi n ào t o............................................................... 86
3.2.8. Tuy n ch n i ngũ lao ng ch t lư ng cao ...................................................... 86
3.3. Ki n ngh ....................................................................................................87
3.3.1. i v i Nhà Nư c............................................................................................... 87
3.3.2. i v i công ty ................................................................................................... 88
K T LU N .......................................................................................................89
TÀI LI U THAM KH O ................................................................................91
Giáo viên hư ng d n Sinh Viên th c hi n
3
Th c Sĩ Lê Th H ng Nguy n Qu c Phi – L p: K17QT1
- Khóa Lu n T t Nghi p Vi n H M Hà N i
ào t o và phát tri n ngu n nhân l c Khoa Kinh T & QTKD
DANH M C CH VI T T T
• TNHH : Trách nhi m h u h n
• VT : ơn v tính
• STT : S th t
• T và PT : ào t o và phát tri n
• H T i ch c : i h c t i ch c
• CBCNV: Cán b , công nhân viên
• CNVC: Công nhân viên ch c
• BQ: Bình quân
• FV: Giá tr tương lai
• PV: Giá tr hiên t i
• NPV: Giá tr hiên t i ròng
• BHXH: B o hi m xã h i
Giáo viên hư ng d n Sinh Viên th c hi n
4
Th c Sĩ Lê Th H ng Nguy n Qu c Phi – L p: K17QT1
- Khóa Lu n T t Nghi p Vi n H M Hà N i
ào t o và phát tri n ngu n nhân l c Khoa Kinh T & QTKD
DANH M C B NG, HÌNH V
DANH M C B NG:
B ng 2.1. S n lư ng t ng m t hàng qua các năm t 2007-2011 ................................... 35
B ng 2.2. Khái quát tình hình s n xu t kinh doanh c a công ty trong 5 năm
t 2007-2011 ......................................................................................................36
B ng 2.3. so sánh 5 năm v s tương i và tuy t i.....................................37
B ng 2.5. Nhu c u ào t o – phát tri n qua các năm t 2007 n 2011 .........44
B ng 2.7. Các chương trình ào t o và phát tri n ngu n nhân l c c a Công ty
TNHH
Tùng Phương năm 2009-2011..........................................................................47
B ng 2.8. Th i gian và a i m ào t o c a công ty TNHH Tùng Phương ..48
B ng 2.9. ào t o và thi nâng b c c a công nhân trong công ty ....................52
B ng 2.10. Phân tích bi n ng ch tiêu ào t o thi nâng b c.........................52
B ng 2.11. T ng k t s lư ng lao ng ào t o các hình th c.....................54
B ng 2.12. Chi phí ào t o c a Công ty qua 5 năm (2007-2011) ..................56
B ng 2.13. Tình hình s d ng Qu ào t o và phát tri n - công ty TNHH
Tùng Phương.....................................................................................................57
B ng 2.14. K t qu ào t o t ng quan cán b công nhân viên t i công ty TNHH
Tùng Phương.....................................................................................................58
B ng 2.15. K t qu ào t o c a Công ty TNHH Tùng Phương......................60
Giáo viên hư ng d n Sinh Viên th c hi n
5
Th c Sĩ Lê Th H ng Nguy n Qu c Phi – L p: K17QT1
- Khóa Lu n T t Nghi p Vi n H M Hà N i
ào t o và phát tri n ngu n nhân l c Khoa Kinh T & QTKD
B ng 2.16. Phân tích k t qu ào t o c a Công ty qua các năm ...................61
B ng 2.17. M t s ch tiêu th hi n k t qu làm vi c........................................63
DANH M C HÌNH V
Hình 2.1: Cơ c u t ch c b máy công ty ........................................................32
Hình 2.2: Th hi n doanh thu t năm 2007-2011 ............................................39
Hình 2.3: Th hi n l i nhu n trư c thu t năm 2007-2011...........................40
Hình 2.4: Th hi n l i nhu n sau thu t năm 2007-2011 ..............................40
Hình 2.5: Th hi n t ng chi phí s n xu t t năm 2007-2011...........................41
Hình 2.6: Sơ ào t o và phát tri n ngu n nhân l c....................................42
Hình 2.7: Phi u kh o sát nhu c u ào t o c a nhân viên ...............................75
Giáo viên hư ng d n Sinh Viên th c hi n
6
Th c Sĩ Lê Th H ng Nguy n Qu c Phi – L p: K17QT1
- Khóa Lu n T t Nghi p Vi n H M Hà N i
ào t o và phát tri n ngu n nhân l c Khoa Kinh T & QTKD
L IM U
Quá trình phát tri n các tư tư ng và h c thuy t qu n lý ch ra r ng : con ngư i
luôn là ngu n l c cơ b n và quy t nh s phát tri n c a các t ch c. Trong th i kỳ
xã h i công nghi p ã có m t s h c thuy t qu n lý t p trung vào s phát tri n c a
các y u t k thu t khoa h c và kinh t . Nhưng ngay c nh ng h c thuy t này
cũng ph i th a nh n không th t ư c hi u qu và nh ng ti n b kinh t b n
v ng n u thi u thi u t ch t c a con ngư i hay là thi u s u tư phát tri n con
ngư i áp ng s thay i. Do v y, vi c ào t o và phát tri n ngu n l c trong t
ch c ã và ang tr thành m t nhi m v quan tr ng b c nh t c a nh ng ngư i làm
công tác qu n lý.
Qua tìm hi u công tác t ch c lao ng t i Công ty TNHH Tùng Phương ã
cho th y vai trò và t m quan tr ng c a công tác ào t o và phát tri n trong doanh
nghi p i v i s trư ng thành và phát tri n c a doanh nghi p. Cùng v i nhi u
công tác khác công tác này giúp Công ty hoàn thành t t nhi m v mà công ty
ra, giúp ng v ng ư c trên th trư ng và nâng cao ư c v th c nh tranh. Công
ty không ng ng nâng cao s c c nh tranh, nh p m i thi t b , áp ng s thay i
ó, công tác ào t o và phát tri n i v i Công ty hi n nay ang chi m m t v th
r t l n. Song qua th c hi n và nh n th c v công tác này còn m t s h n ch , làm
hi u qu ào t o chưa áp ng n i nhu c u. Chính vì v y chuyên v i tài:
"Hoàn thi n công tác ào t o và phát tri n ngu n nhân l c t i Công ty TNHH
Tùng Phương " ư c th c hi n nh m gi i quy t v n trên.
M c ích nghiên c u tài: v lý thuy t, h th ng hoá ki n th c ào t o và
phát tri n ngu n nhân l c, ánh giá ư c hi u qu ngu n nhân l c qua công tác
ào t o. V th c ti n, áp d ng lý thuy t vào công tác ào t o, so sánh ánh giá
th c hi n c a Công ty, tìm ra nh ng t n t i và ưa ra m t s gi i pháp nh m hoàn
thi n hơn công tác ào t o trong Công ty.
Giáo viên hư ng d n Sinh Viên th c hi n
7
Th c Sĩ Lê Th H ng Nguy n Qu c Phi – L p: K17QT1
- Khóa Lu n T t Nghi p Vi n H M Hà N i
ào t o và phát tri n ngu n nhân l c Khoa Kinh T & QTKD
Ph m vi nghiên c u: t p trung tìm hi u công tác ào t o và phát tri n t i Công
ty, hi u qu c a công tác và nh ng y u t làm nh hư ng d n n nh ng t n t i.
Phương pháp nghiên c u: áp d ng phương pháp phân tích, t ng h p s li u,
b ng bi u, th ng kê, kh o sát nh m ánh giá hi u qu ào t o và nguyên nhân d n
n t n t i trong công tác ào t o c a Công ty TNHH Tùng Phương.
Ngoài ph n m u, k t lu n, m c l c, danh m c, tài li u tham kh o, danh m c
b ng bi u ch vi t t t. N i dung bài khóa lu n c a em bao g m nh ng ph n sau
ây:
Ph n 1 : Nh ng lý lu n cơ b n v công tác ào t o và phát tri n
ngu n nhân l c trong doanh nghi p.
Ph n 2: Th c tr ng công tác ào t o phát tri n nhân l c t i Công
ty TNHH Tùng Phương.
Ph n 3: M t s gi i pháp – ki n ngh nh m hoàn thi n công tác
ào t o – phát tri n ngu n nhân l c t i công ty TNHH Tùng Phương.
Qua nghiên c u, tìm hi u và phân tích tài, em mong mu n hi u rõ hơn
v lý lu n công tác ào t o ngu n nhân l c trong m t t ch c. Góp ph n nâng
cao ki n th c v công tác ào t o ngu n nhân l c nói riêng cũng như b sung
thêm ki n th c v chuyên ngành qu n tr nhân l c nói chung. Nh ng ki n th c
ó s giúp ích cho em r t nhi u trong công vi c sau này.
Em xin chân thành c m ơn Th c Sĩ Lê Th H ng ã tr c ti p
hư ng d n và ã t n tình giúp em hoàn thành t t khóa lu n này.
Giáo viên hư ng d n Sinh Viên th c hi n
8
Th c Sĩ Lê Th H ng Nguy n Qu c Phi – L p: K17QT1
- Khóa Lu n T t Nghi p Vi n H M Hà N i
ào t o và phát tri n ngu n nhân l c Khoa Kinh T & QTKD
PH N 1: NH NG LÝ LU N CƠ B N V CÔNG TÁC ÀO T O – PHÁT
TRI N NGU N NHÂN L C TRONG DOANH NGHI P
1.1. T ng quan v ào t o và phát tri n ngu n nhân l c
1.1.1. Các khái ni m
1.1.1.1. Ngu n nhân l c
Nhân l c: ư c hi u là toàn b kh năng v th l c, trí l c và tâm l c c a
con ngư i ư c v n d ng trong quá trình lao ng s n xu t1
Th l c là s c kh e c a b n thân ngư i lao ng, ph thu c vào nhi u y u
t như tu i tác, cân n ng, gi i tính… Còn trí l c liên quan t i kh năng hi u
bi t, ti p thu, h c h i c a b n thân m i ngư i .
Ngu n nhân l c
N u xét theo nghĩa r ng thì ngu n nhân l c ư c th hi n là s lư ng và
ch t lư ng dân s trong tu i lao ng (t 15 – 60 tu i i v i nam và t 15 –
55 tu i i v i n ) và có kh năng lao ng, ang tham gia ho t ng kinh t .
Trong ó, ch t lư ng ngu n nhân l c chính là y u t t ng h p t nhi u y u t
b ph n như: trí tu , trình , s hi u bi t, o c, s c kh e, kĩ năng, th m
m …c a ngư i lao ng. Nhưng trong các y u t trên thì th l c và trí l c là
hai y u t quan tr ng trong vi c xem xét ch t lư ng ngu n nhân l c.
N u xét trong ph m vi m t doanh nghi p thì ngu n nhân l c bao g m t t c
nh ng ngư i làm vi c cho doanh nghi p (bao g m c v s lư ng và ch t
lư ng), ch u s qu n lý c a doanh nghi p ó.
Ngu n nhân l c là cơ s t n t i và phát tri n c a m i doanh nghi p, vì v y
mà ph i ti n hành qu n lý ngu n nhân l c như m t y u t chi phí u vào quan
tr ng trong m i doanh nghi p.
1.1.1.2. ào t o – phát tri n ngu n nhân l c
ào t o – phát tri n ngu n nhân l c là các ho t ng nh m duy trì và nâng
cao ch t lư ng ngu n nhân l c hi n có c a doanh nghi p. ng th i, ho t ng
này óng vai trò quan tr ng trong vi c giúp doanh nghi p giành ư c th ng l i
trong môi trư ng c nh tranh.
1,.
Giáo trình qu n tr nhân l c, Th.S Nguy n Vân i m và PGS.TS Nguy n Ng c Quân ch
biên, NXB Lao ng- Xã h i, 2004
Giáo viên hư ng d n Sinh Viên th c hi n
9
Th c Sĩ Lê Th H ng Nguy n Qu c Phi – L p: K17QT1
- Khóa Lu n T t Nghi p Vi n H M Hà N i
ào t o và phát tri n ngu n nhân l c Khoa Kinh T & QTKD
Ho t ng ào t o – phát tri n ngu n nhân l c bao g m ba ho t ng, ó là:
ào t o, giáo d c và phát tri n.
ào t o: là quá trình h c t p giúp cho ngư i lao ng hi u và n m v ng
hơn v công vi c c a mình. ào t o liên quan tr c ti p t i vi c ti p thu
và rèn luy n các kĩ năng c n thi t giúp ngư i lao ng th c hi n t t
hơn nhi m v , ch c năng c a mình
Giáo d c:
Giáo d c là quá trình h c t p chu n b con ngư i cho tương lai; có th
cho ngư i ó chuy n t i công vi c m i trong m t th i gian thích h p.
Giáo d c bao g m các ho t ng nh m c i ti n, nâng cao s thu n th c
khéo léo c a m t cá nhân m t cách toàn di n theo m t hư ng nh t nh nào ó
vư t ra ngoài công vi c hi n hành.
Giáo d c mang tính ch t chung, cung c p cho h c viên các ki n th c
chung có th s d ng vào trong các lĩnh v c khác nhau.
Phát tri n:
Phát tri n là quá trình h c t p nh m m ra cho cá nhân nh ng công vi c
m i d a trên nh ng nh hư ng tương lai c a t ch c.
Phát tri n bao g m các ho t ng nh m chu n b cho công nhân viên theo
k p v i cơ c u t ch c khi nó thay i và phát tri n.
Phát tri n liên quan n vi c nâng cao kh năng trí tu và c m xúc c n
thi t th c hi n các công vi c t t hơn.
1.1.2. M c tiêu c a ào t o – phát tri n ngu n nhân l c
Ho t ng ào t o – phát tri n ngu n nhân l c nh m s d ng t i a ngu n
l c hi n có c a doanh nghi p ng th i nâng cao tính hi u qu c a doanh
nghi p thông qua vi c giúp cho ngư i lao ng hi u rõ hơn v công vi c c a
mình, có s thay i tích c c trong thái làm vi c và nâng cao kh năng thích
ng c a h i v i s thay i c a công vi c trong tương lai.
Giáo viên hư ng d n Sinh Viên th c hi n
10
Th c Sĩ Lê Th H ng Nguy n Qu c Phi – L p: K17QT1
- Khóa Lu n T t Nghi p Vi n H M Hà N i
ào t o và phát tri n ngu n nhân l c Khoa Kinh T & QTKD
1.1.3. Các y u t nh hư ng n ào t o – phát tri n ngu n nhân l c
1.1.3.1. Môi trư ng bên ngoài
B i c nh kinh t
M i doanh nghi p u t n t i và v n ng không ng ng theo n n kinh t , do
ó m t s thay i nh c a n n kinh t cũng tác ng t i s phát tri n c a
doanh nghi p, hay nói m t cách khác th c tr ng c a n n kinh t nh hư ng tr c
ti p n ho t ng s n xu t kinh doanh, m c tiêu chi n lư c c a các doanh
nghi p, và ho t ng ào t o – phát tri n ngu n nhân l c cũng b nh hư ng
không nh .
Khi n n kinh t suy thoái, các doanh nghi p có xu hư ng thu h p quy mô
s n xu t, vi c c t gi m lao ng là i u khó tránh kh i. Lúc này, các ho t ng
ào t o – phát tri n ngu n nhân l c cũng ư c cân nh c kĩ lư ng hơn v chi n
lư c và chi phí ào t o. Ngư c l i, khi n n kinh t phát tri n n nh thì nhu
c u m r ng ki n th c, kĩ năng là i u c p thi t.
Th trư ng lao ng
S thay i m nh m c a cơ c u các ngành ngh d n t i s thay i c a th
trư ng lao ng, c th là s thay i v cung – c u lao ng trong t ng ngành
ngh . Bên c nh ó, do s nh n th c t t v t m quan tr ng c a giáo d c và tính
th c ti n cao trong công vi c nên ch t lư ng lao ng ngày càng ư c nâng cao
rõ r t. T b n thân m i ngư i u c m th y ph i không ng ng hoàn thi n mình
b ng cách không ng ng h c h i các ki n th c, ti p thu các kinh nghi m, nâng
cao tay ngh và trình chuyên môn áp ng nhu c u bi n ng c a doanh
nghi p và tránh b ào th i ra kh i doanh nghi p.
Công ngh kĩ thu t
Cùng v i s phát tri n không ng ng c a n n kinh t là s ra i c a hàng lo t
các máy móc thi t b hi n i, s xu t hi n c a công ngh thông tin, hay s thay
i trong tác phong làm vi c c a ngư i lao ng. Do ó các doanh nghi p không
ng n ng i u tư ti n c a làm m i máy móc thi t b và dây chuy n s n xu t v i
m c ích là nâng cao t i a năng su t lao ng và áp ng kip v i s thay ic a
môi trư ng kinh doanh
Chính s c i ti n v công ngh kĩ thu t ã khi n cho các doanh nghi p ph i
ào t o cho i ngũ lao ng c a mình cách th c s d ng và v n hành các máy
móc thi t b m i cũng như các kĩ năng qu n lý, kĩ năng thuy t trình thuy t
Giáo viên hư ng d n Sinh Viên th c hi n
11
Th c Sĩ Lê Th H ng Nguy n Qu c Phi – L p: K17QT1
- Khóa Lu n T t Nghi p Vi n H M Hà N i
ào t o và phát tri n ngu n nhân l c Khoa Kinh T & QTKD
ph c….Có như th , ngư i lao ng m i t tin trong công vi c và doanh nghi p
m i có th yên tâm v ch t lư ng lao ng c a mình.
Nhưng cũng t ó, s c nh tranh v công ngh kĩ thu t tr d n tr nên quan
tr ng hơn vì nó nh hư ng tr c ti p t i năng su t lao ng, ch t lư ng và giá
thành s n ph m….Nên i cùng v i s phát tri n và i m i v công ngh ph i
là s thay i v chuyên môn nghi p v và cơ c u nghành ngh c a nhân viên.
i th c nh tranh
S ra i c a các t p oàn, các doanh nghi p ho t ng cùng lĩnh v c càng
khi n cho s lư ng i th c nh tranh ngày m t tăng. M i doanh nghi p c n
ph i t bi t cách làm th nào tăng s c m nh c a doanh nghi p mình, chi m
ư c th ph n l n hơn hay duy trì và phát tri n ư c hình nh c a mình trong
con m t c a ngư i tiêu dùng. Nó òi h i b n thân m i doanh nghi p không ch
c nh tranh v ch t lư ng s n ph m mà còn ph i c nh tranh c v ch t lư ng
ngu n nhân l c.
M t doanh nghi p v i l c lư ng lao ng d i dào nhưng ch t lư ng lao
ông không cao thì dù có c g ng bao nhiêu mà không u tư c i thi n ch t
lư ng ngu n nhân l c hi n có thì m i c g ng ó cũng không em l i hi u qu .
Nhưng v i m t l c lư ng lao ng d i dào, dày d n kinh nghi m, kĩ năng th c
hi n công vi c t t thì vi c nâng cao ch t lư ng s n ph m và năng su t lao ng
là i u hoàn toàn có th . Và lúc này, con ngư i chính là y u t em l i thành
công cho doanh nghi p.
Như v y, doanh nghi p nào có i ngũ lao ng sáng t o, nhi t tình, năng
ng và thích ng t t v i s thay i thì doanh nghi p ó s th ng trên th
trư ng c nh tranh.
1.1.3.2. Môi trư ng bên trong
M c tiêu và chi n lư c s n xu t kinh doanh c a doanh nghi p
M i doanh nghi p u có nh ng m c tiêu phát tri n riêng c a mình và
nh ng m c tiêu này chi ph i toàn b các ho t ng ư c di n ra và ho t ng
ào t o – phát tri n ngu n nhân l c cũng không ph i là m t ngo i l . Do ó có
th nói m c tiêu s n xu t kinh doanh chi ph i v n m nh c a toàn doanh nghi p.
Giáo viên hư ng d n Sinh Viên th c hi n
12
Th c Sĩ Lê Th H ng Nguy n Qu c Phi – L p: K17QT1
- Khóa Lu n T t Nghi p Vi n H M Hà N i
ào t o và phát tri n ngu n nhân l c Khoa Kinh T & QTKD
Tuy nhiên, v i m i m t th i kì phát tri n khác nhau thì m c tiêu cũng khác
nhau, công tác ào t o – phát tri n cũng không tránh kh i nh ng thay i
phù h p v i xu hư ng phát tri n c a doanh nghi p trong t ng th i kì nh t nh.
C th như n u m t doanh nghi p mu n chi m ươc th ph n l n trong c
nư c thì òi h i doanh nghi p ó ph i có m t m c tiêu s n xu t trong năm t i
s như th nào t khâu s n xu t s n ph m n khâu marketing trên th trư ng.
Trên cơ s ó, ra các chi n lư c th c hi n phù h p và có tính kh thi cho
t ng khâu. Tuy nhiên n u ch d ng ây cùng v i các trang thi t b máy móc
hi n i mà thi u i s th c hi n c a nh ng ngư i lao ng có tay ngh , có
kinh nghi m và chuyên môn thì m c tiêu c a doanh nghi p cũng không th
th c hi n ư c. i u này cho th y vai trò h t s c quan tr ng c a i ngũ lao
ng lành ngh , v i trình cao trong t ng khâu, t ng giai o n s n xu t.
Vì v y, tùy thu c vào m c tiêu và chi n lư c phát tri n c a doanh nghi p
trong t ng giai o n phát tri n mà ưa ra k ho ch ào t o – phát tri n ngu n
nhân l c cho phù h p.
Quan i m và chính sách c a doanh nghi p v công tác ào t o – phát
tri n ngu n nhân l c
Quan i m c a doanh nghi p v công tác ào t o – phát tri n ngu n nhân
l c ph thu c vào quan i m c a nhà lãnh o doanh nghi p ó. N u nhà lãnh
o quan tâm t i công tác này thì h s quan tâm nhi u t i s thay i v khoa
h c công ngh vì v i m i m t thi t b máy móc m i thì i kèm v i nó là hàng
lo t các cách th c v n hành m i m , mà i u này không ph i ngư i lao ng
nào cũng bi t và s d ng thành th o. Thêm vào ó là nh ng thông tin v các
dòng s n ph m cùng ch ng lo i trên th trư ng hay nh ng tính năng m i v s n
ph m… Nh ng thông tin này khi n cho ngư i lãnh o quan tâm nhi u hơn t i
ho t ng ào t o - phát tri n i ngũ lao ng c a mình áp ng và thích
nghi ư c s thay i ó.
Công tác ào t o – phát tri n ngu n nhân l c s t hi u qu hơn n u như i
kèm v i nó là nh ng chính sách khuy n khích ngư i lao ng như: nâng lương,
rút ng n th i gian thi nâng b c ( i v i công nhân s n xu t, kĩ thu t), m ra các
cơ h i thăng ti n trong tương lai hay các chính sách thư ng khác. V i vi c s
d ng các bi n pháp khuy n khích, doanh nghi p ã thu hút ư c ngư i lao
Giáo viên hư ng d n Sinh Viên th c hi n
13
Th c Sĩ Lê Th H ng Nguy n Qu c Phi – L p: K17QT1
- Khóa Lu n T t Nghi p Vi n H M Hà N i
ào t o và phát tri n ngu n nhân l c Khoa Kinh T & QTKD
ng tham gia và hư ng ng tích c c vào ho t ng ào t o ng th i nh ng
h c viên cũng có tinh th n trách nhi m hơn trong quá trình h c.
c i m s n xu t kinh doanh
M i m t ngành ngh l i có nh ng c i m và nét c thù riêng v cách
th c s n xu t, cơ s v t ch t kĩ thu t, các trang thi t b máy móc hay th m chí
là nh ng nét văn hóa riêng nên tính ch t lao ng m i ngành ngh là hoàn
toàn khác nhau. Do ó ta không th áp d ng m t chương trình ào t o này cho
t t c các doanh nghi p. Hay nói m t cách khác, tùy vào c i m c a t ng
doanh nghi p mà ưa ra các chương trình ào t o phù h p.
Vi c tìm hi u c i m s n xu t kinh doanh c a t ng ngành ngh nh t nh
là r t quan tr ng vì nó không ch nh hư ng t i n i dung ào t o, phương pháp
ào t o mà nó còn nh hư ng tr c ti p t i k t qu c a công tác ào t o – phát
tri n ngu n nhân l c cũng như ngu n kinh phí dành cho ho t ng này.
Ngu n kinh phí dành cho ho t ng ào t o – phát tri n ngu n nhân l c
Kinh phí ph c v cho ào t o - phát tri n ngu n nhân l c m i doanh
nghi p là khác nhau. Nó ph thu c vào tình hình tài chính c a doanh nghi p, s
quan tâm c a ngư i lãnh o i v i ch t lư ng ngu n nhân l c. Nhưng h u
h t chi phí dành cho ào t o u ư c l y t các ngu n như: ngu n chi phí ho t
ng s n xu t kinh doanh, qu u tư phát tri n hay các ngu n tài tr khác.
Quy mô c a ho t ng ào t o - phát tri n ph thu c l n vào chi phí dành
cho ho t ng này. N u ngu n chi là l n thì công tác này s ư c th c hi n m t
cách d dàng v i nh ng chương trình ào t o ch t lư ng cao. Và ngư c l i, v i
ngu n chi h n h p thì vi c u tư và t ch c th c hi n các chương trình ào t o
– phát tri n s g p ph i nhi u khó khăn.
1.1.4. T m quan tr ng c a ào t o và phát tri n ngu n nhân l c
Trong n n kinh t th trư ng, s c lao ng ư c nhìn nh n theo m t quan
i m m i. Nó là m t y u t u vào c a quá trình s n xu t kinh doanh. V i
cách nhìn nh n như v y, m t yêu c u ư c t ra v i các nhà doanh nghi p là
ph i ào t o và phát tri n ngu n nhân l c như th nào có th s d ng t i a
hoá ngu n nhân l c hi n có, nâng cao tính hi u qu c a t ch c thông qua vi c
giúp cho ngư i lao ng hi u rõ hơn v công vi c, n m v ng hơn v ngh
Giáo viên hư ng d n Sinh Viên th c hi n
14
Th c Sĩ Lê Th H ng Nguy n Qu c Phi – L p: K17QT1
- Khóa Lu n T t Nghi p Vi n H M Hà N i
ào t o và phát tri n ngu n nhân l c Khoa Kinh T & QTKD
nghi p và th c hi n ch c năng nhi m v c a mình m t cách t giác hơn. Chúng
ta có th th y rõ t m quan tr ng c a công tác này qua m t vài lu n i m sau:
ào t o và phát tri n là m t v n s ng còn c a m i qu c gia, là m t
nhu c u không th thi u v i b t kỳ lo i hình t ch c doanh nghi p nào. Trong
các y u t phát tri n nhanh và b n v ng c a doanh nghi p, c a n n kinh t
thì ngu n l c con ngư i là y u t cơ b n nh t. Ngu n nhân l c như v y c n
ư c ào t o, giáo d c nâng cao trình và c n ư c s d ng m t cách y ,
có hi u qu , c n ph i u tư ào t o và b i dư ng l i i ngũ cán b , công
nhân k thu t, chu n b k ho ch phát tri n ào t o m i có ch t lư ng cao
nh m áp ng k p th i s ti n b c a khoa h c k thu t cũng như vi c chuy n
i cơ ch , m r ng th trư ng.
ào t o là ho t ng nh m m c ích nâng cao tay ngh hay k năng
c a nhân viên i v i công vi c hi n hành hay trư c m t. Phát tri n bao g m
các ho t ng nh m chu n b cho nhân viên theo k p v i cơ c u t ch c khi nó
thay i và phát tri n trong tương lai. S d ng t i a ngu n nhân l c là m c
ích chính c a công tác ào t o và phát tri n ngu n nhân l c. ào t o ngư i lao
ng là chu n b cho con ngư i th c hi n ch c năng, nhi m v c a h m t
cách t giác và t t hơn, có nh ng am hi u hơn v công vi c c a h , phát tri n
m t thái h p tác t nguy n gi a nh ng ngư i lao ng và b ph n qu n lý.
ào t o và phát tri n ngu n nhân l c là m t v n ph c t p b i vì có
r t nhi u ho t ng ào t o và phát tri n khác nhau. M c ích c a nh ng ho t
ng ó g m:
Th nh t: nh hư ng cho ngư i ư c ào t o. M c ích c a lo i hình
ào t o này là nh m cung c p và ch d n v nh ng ki n th c m i. Nó bao g m
vi c ph bi n cho nh ng ngư i lao ng m i v chương trình phúc l i c a
doanh nghi p và gi i thích cho h v cơ c u t ch c c a doanh nghi p.
Th hai: Phát tri n k năng, có nhi u công vi c ph i s d ng nh ng k
năng m i. Nh ng ngư i lao ng m i c n t ư c nh ng k năng m i khi
công ngh thay i, công vi c ph c t p hơn.
Giáo viên hư ng d n Sinh Viên th c hi n
15
Th c Sĩ Lê Th H ng Nguy n Qu c Phi – L p: K17QT1
- Khóa Lu n T t Nghi p Vi n H M Hà N i
ào t o và phát tri n ngu n nhân l c Khoa Kinh T & QTKD
Th ba: ào t o trong i u ki n an toàn, lo i hình ào t o ư c thi t k
m t cách an toàn nh t, tránh tai n n lao ng x y ra và tuân th theo m t n i
quy ra. Ngư i lao ng s không ư c phép th c hi n b t c m t công vi c
nào cho n khi h bi t cách th c hi n công vi c m t cách m b o an toàn.
Th tư: Giáo d c v chuyên môn k thu t. M c ích c a lo i hình ào t o
này là tránh s l i th i trong chuyên môn ngh nghi p. B i vì, cùng v i s ti n
b c a khoa h c k thu t, nh ng ngư i lao ng có chuyên môn k thu t c n
ư c ào t o l i theo t ng th i kỳ. Vi c ào t o này bao g m vi c trang b ki n
th c m i ư c ưa vào ng d ng g n ây nh t.
1.1.5. Nguyên t c c a ào t o và phát tri n ngu n nhân l c
ào t o và phát tri n c n d a trên m t s nguyên t c sau:
- Th nh t, con ngư i s ng hoàn toàn có năng l c phát tri n. M i ngư i
trong t ch c u có kh năng phát tri n và s c g ng thư ng xuyên phát tri n
gi v ng s tăng trư ng c a doanh nghi p cũng như cá nhân h .
- Th hai, m i ngư i u có giá tr riêng. Vì v y, m i ngư i là m t con
ngư i c th , khác v i nh ng ngư i khác và u có kh năng óng góp nh ng
sáng ki n.
- Th ba, l i ích c a ngư i lao ng và nh ng m c tiêu c a t ch c có th
k t h p ư c v i nhau.
- Th tư, phát tri n ngu n nhân l c và ào t o ngư i lao ng là m t s
u tư s sinh l i áng k , vì phát tri n và ào t o ngu n nhân l c là phương
ti n t ư c s phát tri n t ch c có hi u qu nh t.
1.2. Các phương pháp ào t o
1.2.1. ào t o trong công vi c
1.2.1.1. ào t o theo ki u ch d n công vi c
ây là phương pháp ào t o áp d ng i v i công nhân s n xu t và m t s
cán b qu n lý. Trong quá trình ào t o, ngư i d y s gi i thi u, gi i thích cho
ngư i h c hi u ư c m c tiêu c a công vi c. H c viên s ư c hư ng d n t
m và có cơ h i trao i tr c ti p v i ngư i d y.
Giáo viên hư ng d n Sinh Viên th c hi n
16
Th c Sĩ Lê Th H ng Nguy n Qu c Phi – L p: K17QT1
- Khóa Lu n T t Nghi p Vi n H M Hà N i
ào t o và phát tri n ngu n nhân l c Khoa Kinh T & QTKD
V i phương pháp này, các doanh nghi p không c n trang b nh ng thi t b
riêng ph c v cho h c t p và do có s hư ng d n t m c a ngư i d y và ư c
làm th cho t i khi thành th o nên ngư i h c d dàng ti p thu nh ng ki n th c,
kĩ năng c n thi t. Tuy nhiên, s can thi p tr c ti p vào quá trình làm vi c cũng
ít nhi u làm hư h ng các máy móc thi t b .
1.2.1.2. ào t o theo ki u h c ngh
Trong phương pháp này, chương trình ào t o g m hai ph n: lý thuy t và
th c hành. Trư c khi ư c ưa n làm vi c dư i s hư ng d n c a công nhân
lành ngh , ngư i h c ph i tham gia h c lý thuy t trên l p. Trong quá trình
làm vi c ngư i h c s ư c h c t t c các kĩ năng c n thi t c a ngh cho t i khi
thành th o. Vì th , ây có th coi là phương pháp ư c dùng ph bi n Vi t
Nam hi n nay.
Do chương trình ào t o i t lý thuy t n th c hành nên vi c h c và ti p
thu ki n th c s d dàng hơn và phù h p d y m t ngh hoàn ch nh cho công
nhân. Nhưng bên c nh ó, vi c thi t k và t ch c chương trình ào t o s t n
kém v m t chi phí, th i gian cũng như n i dung ào t o có th không liên quan
tr c ti p t i công vi c.
1.2.1.3. Kèm c p và ch b o
ây là phương pháp mà ngư i lao ng s ư c ngư i qu n lý có trình ,
kinh nghi m hơn hư ng d n, ch b o cho các ki n th c, kĩ năng c n thi t cũng
như hư ng d n cho ngư i lao ng cách tránh và s a ch a các sai sót nh m
giúp h có th c l p th c hi n t t các công vi c trư c m t ho c trong tương
lai. Ngư i kèm c p có th là ngư i lãnh o tr c ti p, c v n hay ngư i qu n lý
có kinh nghi m hơn.
Ngư i kèm c p có th th c hi n các thao tác, công vi c sau giúp cho ngư i
lao ng:
+ Làm m u cho ngư i lao ng quan sát, h c t p và hi u hơn v cách
ti n hành công viêc.
+ V a thao tác v a hư ng d n và gi i thích giúp ngư i lao ng d n m
b t các thông tin và hi u rõ hơn v công vi c
+ Quan sát ngư i lao ng làm vi c, ch ra nh ng sai sót c a h trong quá
trình làm vi c và hư ng d n cách kh c ph c các thi u sót ó.
Giáo viên hư ng d n Sinh Viên th c hi n
17
Th c Sĩ Lê Th H ng Nguy n Qu c Phi – L p: K17QT1
- Khóa Lu n T t Nghi p Vi n H M Hà N i
ào t o và phát tri n ngu n nhân l c Khoa Kinh T & QTKD
Phương pháp ào t o này có th áp d ng i v i công nhân s n xu t, cán b
qu n lý hay th m chí v i c các nhân viên c p cao. Và ưu i m c a nó là th i
gian ào t o ng n vì ngư i lao ng n m b t nhanh các ki n th c, kĩ năng c n
thi t. Tuy nhiên, s kèm c p, ch b o tr c ti p này s khi n cho ngư i lao ng
d h c theo cách làm vi c không hi u qu c a ngư i kèm c p.
1.2.1.4. Luân chuy n và thuyên chuy n công vi c
i tư ng ch y u c a phương pháp này là ngư i qu n lý, h s ư c
chuy n t công vi c này sang m t công vi c khác nh m giúp h có nhi u kinh
nghi m làm vi c các lĩnh v c khác nhau trong t ch c. Phương pháp ào t o
này t o ra s linh ho t trong vi c s d ng lao ng và giúp cho ngư i lao ng
ư c m r ng kĩ năng, kinh nghi m c a mình nh ng công vi c khác nhau.
Nhưng th i gian l i m t v trí công vi c là ng n nên s hi u biêt y v
m t công vi c còn h n ch . Bên c nh ó, n u vi c luân chuy n và thuyên
chuy n công vi c không ươc quy nh rõ ràng thì vi c l i d ng ho t ng này
y nh ng ngư i lao ng không ư c ưa thích n các b ph n khác làm
vi c không ph i không x y ra. i u này s gây m t oàn k t n i b , nh hư ng
tr c ti p t i các ho t ng khác trong t ch c.
1.2.2. ào t o ngoài công vi c
1.2.2.1. T ch c các l p c nh doanh nghi p
Phương pháp này ư c áp d ng i v i nh ng công vi c có tính ch t ph c
t p và mang tính c thù. Chương trình ào t o cũng bao g m 2 ph n: lý thuy t
và th c hành. Ph n lý thuy t s do các kĩ sư, cán b qu n lý tr c ti p gi ng d y
ho c có s tham gia gi ng d y c a i ngũ gi ng viên t bên ngoài. Còn ph n
th c hành s do nh ng kĩ sư, công nhân lành ngh hư ng d n.
Do chương trình ào t o ư c h th ng hóa và ư c trang b riêng các thi t
b ph c v cho vi c h c tâp nên ki n th c ào t o có h th ng và g n ch t v i
th c t công vi c. Tuy nhiên, vi c u tư các thi t b h c t p cũng khá t n kém.
1.2.2.2. C i h c các trư ng chính quy
V i phương pháp ào t o này, các doanh nghi p s c ngư i lao ng c a
mình n các trư ng ào t o chính quy tham gia vào các khóa h c. Vi c c
ngư i i h c các trư ng s không nh hư ng t i s th c hi n công vi c c a
ngư i khác, và chi phí s là nh n u doanh nghi p c nhi u ngư i i h c.
Giáo viên hư ng d n Sinh Viên th c hi n
18
Th c Sĩ Lê Th H ng Nguy n Qu c Phi – L p: K17QT1
- Khóa Lu n T t Nghi p Vi n H M Hà N i
ào t o và phát tri n ngu n nhân l c Khoa Kinh T & QTKD
1.2.2.3. Các bài gi ng, h i ngh ho c các h i th o
Các bu i h i ngh , gi ng bài có th ư c t ch c riêng ho c k t h p v i các
chương trình ào t o khác. Trong các bu i th o lu n, ngư i hư ng d n s ưa
ra m t ch và các h c viên s th o lu n theo ch ó dư i s hư ng d n
c a ngư i lãnh o. T ó, h s h c ư c nh ng ki n th c, kĩ năng và kinh
nghi m c n thi t. Phương pháp này d t ch c và không òi h i trang thi t b
riêng, nhưng ph m vi t ch c h p và gây t n kém v m t th i gian.
1.2.2.4. ào t o theo ki u chương trình hóa
Phương pháp ào t o này không c n ngư i d y mà ngư i h c v n có th h c
h i ư c nh ng ki n th c, kĩ năng b ích thông qua các chương trình ào t o
ư c vi t s n trên ĩa m m c a máy vi tính. Ngư i h c ch c n th c hi n theo
úng nh ng hư ng d n c a máy tính là có th h c ư c.
V i cách th c ào t o này, th i gian h c c a h c viên khá linh ho t và chi
phí ph i b ra th p hơn nhi u so v i các chương trình ào t o khác. Nhưng vi c
thiêt k chương trình ào t o không ph i d dàng và òi h i ngư i h c ph i bi t
s d ng thành th o máy vi tính.
1.2.2.5. ào t o theo phương th c t xa
Phương pháp ào t o này không yêu c u ngư i h c và ngư i d y ph i tr c
ti p g p nhau mà t t c u thông qua các phương ti n nghe nhìn trung gian.
i u này áp ng nhu c u h c t p c a các h c viên xa cũng như t o i u
ki n cho ngư i h c có th b trí l ch h c phù h p v i k ho ch cá nhân. Tuy
nhiên, vi c gi i quyêt nh ng khúc m c c a ngư i h c i v i các n i dung ào
t o cũng g p ph i khó khăn khi thi u i s giao ti p tr c ti p gi a ngư i h c và
ngư i d y.
1.2.2.6. ào t o theo ki u phòng thí nghi m
ào t o theo ki u phòng thí nghi m là phương pháp ưa ra các bài t p tình
hu ng, trò chơi qu n lý sát v i th c t ngư i h c th c t p gi i quy t các tình
hu ng này. Trên cơ s ó giúp cho ngư i h c có nh ng ph n x nhanh và
không lúng túng trư c nh ng tình hu ng tương t x y ra trong th c t công
vi c. Vi c thi t k các bài gi ng t n khá nhi u th i gian, công s c và òi h i
ngư i xây d ng ph i gi i c v lý thuyêt và th c hành.
Giáo viên hư ng d n Sinh Viên th c hi n
19
Th c Sĩ Lê Th H ng Nguy n Qu c Phi – L p: K17QT1
- Khóa Lu n T t Nghi p Vi n H M Hà N i
ào t o và phát tri n ngu n nhân l c Khoa Kinh T & QTKD
1.2.2.7. ào t o kĩ năng x lý công văn, gi y t
Theo phương pháp này, ngư i h c s nh n ư c nh ng tài li u báo cáo, các
b n ghi nh , l i d n c a c p trên… và h có trách nhi m ph i x lý nhanh,
chính xác các tài li u v a nh n ư c.
Ưu i m c a phương pháp này là giúp cho ngư i h c ư c làm vi c th c s ,
có cơ h i rèn luy n kĩ năng làm vi c và ra quy t nh. Tuy nhiên, phương pháp
này s nh hư ng t i s th c hi n công vi c b ph n liên quan.
1.3. Quy trình ào t o – phát tri n ngu n nhân l c
1.3.1. Xác nh nhu c u ào t o
Bư c u tiên c a m t ti n trình ào t o và phát tri n là xác nh ư c
m t cách chính xác nhu c u nhân l c c n ph i ư c ào t o. Vi c xác nh nhu
c u ào t o và phát tri n ngu n nhân l c là nhân t liên quan và quy t nh tr c
ti p n vi c th c hi n các bư c ti p theo c a m t ti n trình ào t o và phát
tri n. Nhu c u ào t o và phát tri n thư ng ư c xác nh t các k ho ch ho t
ng kinh doanh c a Công ty và k ho ch ngu n nhân l c, d a vào ó mà xác
nh nhu c u ào t o và phát tri n cho Công ty mình áp ng yêu c u công vi c
và th c hi n ư c k ho ch t ra. Nhu c u công tác ào t o thư ng xác nh t
các i tư ng sau:
Nhu c u cá nhân ngư i lao ng: Con ngư i v i tư cách là m t sinh v t
c p cao có suy nghĩ, có y u t tâm sinh lý òi h i ph i có và ư c tho mãn
nh ng nhu c u c n thi t t n t i và phát tri n. Ngoài nh ng nhu c u như ăn
m c, … con ngư i còn có nh ng nhu c u v m t tinh th n, v t ch t khác.
Theo h c thuy t nhu c u c a Maslow thì nhu c u thành t là cao nh t, có th
gi i thích r ng con ngư i khi ã tho mãn nhu c u thi t y u thì nhu c u ư c
ngư i ta tôn tr ng, có v th xã h i là c n thi t và vì v y nhu c u ư c ào t o
và phát tri n chính mình là nhu c u thi t y u không th thi u ư c trong h
th ng các nhu c u c a con ngư i.
Nhu c u c a doanh nghi p: doanh nghi p ti n hành ào t o và phát tri n
ngu n nhân l c c a mình nh m:
- Th nh t: bù p nh ng ch b thi u, b b tr ng. S bù p và b
sung này di n ra thư ng xuyên nh m làm cho doanh nghi p ho t ng liên t c.
Giáo viên hư ng d n Sinh Viên th c hi n
20
Th c Sĩ Lê Th H ng Nguy n Qu c Phi – L p: K17QT1
nguon tai.lieu . vn
