- Trang Chủ
- Y học thường thức
- Khảo sát điểm chất lượng cuộc sống của người dân ở một số khu vực thường xuyên ngập úng tại phường Phú Thuận, quận 7, tp. Hồ Chí Minh
Xem mẫu
- Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 23 * Số 5 * 2019 Nghiên cứu Y học
KHẢO SÁT ĐIỂM CHẤT LƯỢNG CUỘC SỐNG CỦA NGƯỜI DÂN
Ở MỘT SỐ KHU VỰC THƯỜNG XUYÊN NGẬP ÚNG
TẠI PHƯỜNG PHÚ THUẬN, QUẬN 7, TP. HỒ CHÍ MINH
Đặng Văn Chính*, Đặng Ngọc Chánh*, Lê Việt Anh*, Nguyễn Thị Hồng Diễm*
TÓM TẮT
Đặt vấn đề: TP.HCM là đô thị lớn nhất và là trung tâm kinh tế của cả nước với sự đóng góp 20% vào
GDP quốc gia và 30% vào tổng giá trị xuất khẩu. Mặc dù có vai trò quan trọng chiến lược trong nền kinh tế
quốc gia, tuy nhiên TP.HCM lại nằm trên một nền đất thấp và dễ dàng bị ngập do mưa lớn, nước lũ thượng
nguồn hay triều cường. Trước tình trạng ngập úng thường xuyện xảy ra trên diện rộng tại TP.HCM, có thể gây
ảnh hưởng nghiêm trọng đến sinh hoạt và sức khoẻ của người dân.
Mục tiêu nghiên cứu: Xác định sự thay đổi điểm trung bình chất lượng cuộc sống (CLCS) dựa vào thang
đo WHOQOL-BREF của người dân phường Phú Thuận, Quận 7, TP. HCM tại thời điểm bị ngập lụt so với thời
điểm không bị ngập lụt.
Phương pháp nghiên cứu: Sử dụng thiết kế theo dõi dọc có bắt cặp và phương pháp phỏng vấn trực tiếp tại
hộ gia đình. Tiến hành thu thập dữ kiện vào 2 thời điểm khi không bị ngập lụt và khi bị ngập lụt. Sử dụng bộ câu
hỏi bộ câu hỏi WHOQOL-BREF đã được chuẩn hóa tại Việt Nam.
Kết quả nghiên cứu: Điểm CLCS của 3 lĩnh vực Sức khỏe thể chất (SKTC), Sức khỏe tinh thần(SKTT) và
Môi trường sống (MTS) tại thời điểm ngập lụt đều thấp hơn so với thời điểm không bị ngập lụt. Điểm CLCS ở
lĩnh vực MTS của người dân ở khu vực có tình trạng ngập lụt nặng hơn như đường Huỳnh Tấn Phát thấp hơn
so với các khu vực còn lại. Tuổi, giới, trình độ học vấn và thu nhập gây ảnh hưởng tiêu cực tới điểm CLCS ở cả 4
lĩnh vực SKTC, SKTT, QHXH và MTS.
Kết luận: Tình trạng ngập lụt có gây ảnh hưởng tới điểm trung bình CLCS của người dân phường Phú
Thuận, Quận 7, TP. HCM ở 3 lĩnh vực SKTC, SKTT và MTS.
Từ khóa: chất lượng cuộc sống, ngập úng, đô thị
ABSTRACT
QUALITY OF LIFE SCORES ASSESSMENT AMONG PEOPLE LIVING IN SOME AREAS
WITH FREQUENT FLOODING IN PHU THUAN WARD, DISTRICT 7, HO CHI MINH CITY
Dang Van Chinh, Dang Ngoc Chanh, Le Viet Anh, Nguyen Thi Hong Diem
* Ho Chi Minh City Journal of Medicine * Supplement of Vol. 23 – No. 5 - 2019: 503 – 509
Background: Ho Chi Minh City is the biggest city and the economic center of Vietnam with its contribution
of 20 percent to the country’s GDP and 30 percent to the total export value. Despite of its strategic role in the
national economy, Ho Chi Minh City is located in a lowland area and easily flooded by heavy rains, upstream
floods, or strong flood tides. The risks of frequent large-scale flooding in Ho Chi Minh City can lead to serious
impacts on people’s living and health.
Objectives: To examine changes in the average scores of the quality of life of people living in Phu Thuan
ward, district 7, Ho Chi Minh City using WHOQOL-BREF instrument by comparing between the flooding
period and the non-flooding period.
*Viện Y tế công cộng Thành phố Hồ Chí Minh.
Tác giả liên lạc: ThS. Lê Việt An ĐT: 0987123847 Email: levietanh@iph.org.vn
Chuyên Đề Y Tế Công Cộng 503
- Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 23 * Số 5 * 2019
Methods: Using tracking methods and paired comparison and in person interviews with households;
collecting data in both flooding and non-flooding periods; employing WHOQOL-BREF standardized for
Vietnam.
Results: The quality of life (QOL) score in three aspects included physical health, mental health and living
conditions at flooding time was lower than non - flooding time. The QOL score of living conditions of people who
living at affected areas was lower than other areas, such as at Huynh Tan Phat road area. There were 4 factors
including: age, gender, educational level and income have affected to QOL scores in term of physical health,
mental health and living condition.
Conclusion: Flooding did affect the average score of people’s quality of life in Phu Thuan ward, district 7,
Ho Chi Minh City in three aspects of in terms of physical health, mental health and living conditions.
Keywords: quality of life, flooding, urban
ĐẶT VẤN ĐỀ và hệ thống metro có nguy cơ ngập lụt(1). Trước
nguy cơ thường xuyên xảy ra ngập tại TP. Hồ
Thành phố Hồ Chí Minh (TP. HCM) là đô thị
Chí Minh trên diện rộng có thể gây ảnh hưởng
lớn nhất và là trung tâm kinh tế của cả nước với
nghiêm trọng đến sinh hoạt, sức khoẻ của người
sự đóng góp 20% vào GDP quốc gia và 30% vào
dân(3). Tuy nhiên, hiện tại các nhà nghiên cứu chỉ
tổng giá trị xuất khẩu. Mặc dù có vai trò quan
tập trung vào việc đánh giá tình trạng ngập lụt
trọng chiến lược trong nền kinh tế quốc gia, tuy
ảnh hưởng tới giao thông đô thị hay quy hoạch
nhiên TP. Hồ Chí Minh lại nằm trên một nền đất
đô thị. Hầu như, chưa có nhiều nghiên cứu tìm
thấp và dễ dàng bị ngập do mưa lớn, nước lũ
hiểu về những ảnh hưởng của tình trạng này lên
thượng nguồn hay triều cường(6). Theo Trung
đời sống cũng như sức khỏe của người dân.
tâm Chống ngập của thành phố, 60% diện tích
toàn thành có cao độ thấp hơn 2 m, trong khi Quận 7 được hình thành từ 05 xã phía Bắc
mực nước cao nhất tại trạm Phú An trên sông và một phần thị trấn huyện Nhà Bè cũ với
Sài Gòn và gần trung tâm thành phố có thể đạt tổng diện tích tự nhiên là 3576 ha nằm về phía
1,55 m. Với mực nước 1,55 m cộng thêm 1m Đông Nam thành phố. Đây là khu vực có địa
nước biển dâng cao vào cuối thế kỷ sẽ gây ngập hình tương đối thấp trung bình 0,6m đến 1,5m,
phần lớn diện tích thành phố(7). Hơn nữa, tốc độ chịu ảnh hưởng trược tiếp của tình trạng ngập
lún gần 15 mm/năm hiện nay tại nhiều điểm triều với độ ngập sâu có thể từ 0,5 -1,0 m(2).
Trong 5 năm gần đây, các khu vực trên địa bàn
trong thành phố sẽ làm trầm trọng hơn vấn đề.
quận như đường Huỳnh Tấn Phát, Gò Ô Môi,
Hiện nay, cả thành phố có hơn 100 điểm
đường Phú Thuận,thường xuyên xảy ra tình
ngập, tổng cộng 154/322 xã phường đã ghi nhận
trạng ngập lụt kéo dài(5). Người dân sinh sống
bị ngập lụt thường xuyên. Trong điều kiện khí
tại đây cũng đã nhiều năm liền chịu cảnh sống
hậu cá biệt như cơn bão Linda năm 1997 thì 48%
và sinh hoạt chung với ngập lụt. Với hiện
dân số thành phố sẽ chịu cảnh ngập lụt. Một báo
trạng như vậy, có thể gây ảnh hưởng không
cáo khác của Ngân hàng Thế giới xếp TP. Hồ
nhỏ đến CLCS của dân cư sinh sống trên
Chí Minh vào danh sách 25 thành phố rủi ro
những khu vực này. Trên cơ sở đó, nghiên cứu
nhất thế giới về quy mô dân số chịu ảnh hưởng
về CLCS của người dân ở khu vực thường
của các cơn bão liên quan tới BĐKH(4). Nghiên
xuyên ngập lụt phường Phú Thuận, quận 7,
cứu của Trung tâm Quản lý Môi trường Quốc tế
TP. Hồ Chí Minh được tiến hành với mong
(ICEM 2009) dự báo tới năm 2050, 50% các nhà
muốn đưa ra thêm các bằng chứng khoa học
máy nước, 60% các nhà máy xử lý nước thải,
giúp các ban ngành địa phương có cái nhìn
90% diện tích các bãi rác thải và 30% đến 70% hệ
đúng đắn cũng như có thêm các giải pháp
thống giao thông bao gồm đường cao tốc, cảng
ngăn ngừa và giảm bớt ảnh hưởng của tình
504 Chuyên Đề Y Tế Công Cộng
- Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 23 * Số 5 * 2019 Nghiên cứu Y học
trạng ngập lụt lên đời sống của người dân Nghề nghiệp chính
trong khu vực. Công chức/viên chức/nhân viên 72 29,15
Công nhân 71 28,74
Mục tiêu nghiên cứu Nghề tự do 78 31,58
Xác định sự thay đổi điểm trung bình CLCS Nội trợ/hưu trí 26 10,53
dựa vào thang đo WHOQOL-BREF của người Địa điểm
dân phường Phú Thuận, Quận 7, TP. HCM tại Huỳnh Tấn Phát 50 20,24
Gò Ô Môi 50 20,24
thời điểm bị ngập lụt so với thời điểm không bị
Hoàng Quốc Việt 48 19,43
ngập lụt. Đào Trí 49 19,84
ĐỐITƯỢNG- PHƯƠNG PHÁPNGHIÊNCỨU Phú Thuận 50 20,24
Thời gian cư ngụ trên địa bàn
Đối tượng nghiên cứu
Từ 1 đến dưới 5 năm 80 32,39
Có 247 người dân trên 18 tuổi sống ít nhất 1 Từ 5 đến dưới 10 năm 80 32,39
năm ở khu vực thường xuyên bị ngập lụt tại Trên 10 năm 87 35,22
phường Phú Thuận, quận 7, TP. HCM. Thu nhập bình quân (triệu đồng)
Trung bình ± Độ lệch chuẩn 7,49 ± 1,44
Phương pháp nghiên cứu
Giá trị nhỏ nhất – giá trị lớn nhất 3,5 - 16
Sử dụng thiết kế theo dõi dọc có bắt cặp và
Tuổi của các đối tượng tham gia phỏng
phương pháp phỏng vấn trực tiếp tại hộ gia
vấn có trung bình là 39 tuổi. Trong đó người
đình. Các đối tượng nghiên cứu sẽ được lên
nhỏ tuổi nhất tham gia nghiên cứu là 22 tuổi
danh sách và tiến hành thu thập dữ kiện vào 2
và cao tuổi nhất tham gia nghiên cứu là 64
thời điểm khi không bị ngập lụt và khi bị ngập
tuổi. Tỉ lệ giới tính phân bố khá đồng đều với
lụt. Để hạn chế tình trạng bị mất mẫu trong quá
nam 52,23% và nữ 47,77%. Đa số dối tượng có
trình thu thập thông tin, mẫu được lấy dự trù
trình độ học vấn từ cấp 3 trở lên, tỉ lệ này
lên 10%. Trong trường hợp mẫu bị mất nhiều
chiếm gần 75%, chỉ 25,1% có trình độ học vấn
hơn 10%, thì mẫu sẽ được lấy thay thế bằng các
dưới cấp 3. Có 77,73% các đối tượng được
đối tượng sinh sống trong cùng khu vực có độ
phỏng vấn đã kết hôn và có gia đình. Nhóm
tuổi tương đương với các đối tượng đã bị mất
đối tượng làm nghề tự do chiếm tỉ lệ cao nhất
mẫu. Sử dụng bộ câu hỏi WHOQOL-BREF đã
hơn 31,58%, tiếp đó nhóm công nhân viên
được chuẩn hóa tại Việt Nam.
chức, nhân viên văn phòng chiếm tỉ lệ 29,15%
KẾT QUẢ và nhóm công nhân chiếm tỉ lệ 27%. Thời gian
Đặc tính về dân số - xã hội sinh sống của người dân trong khu vực chủ
Bảng 1: Tần số và tỉ lệ người dân phân bố theo đặc yếu là trên 10 năm chiếm 35,22%. Thu nhập
tính dân số- xã hội (N= 247) bình quân theo đầu người hàng tháng của gia
Đặc tính n % đình các đối tượng có trung bình là 7,49 triệu,
Tuổi thấp nhất là 3,5 triệu đồng và cao nhất là 16
Trung bình ± Độ lệch chuẩn 39,33 ±8,36 triệu đồng (Bảng 1).
Giá trị nhỏ nhất – giá trị lớn nhất 22 - 64
Ảnh hưởng của tình trạng ngập lụt lên điểm
Giới tính
Nam 129 52,23 trung bình CLCS của người dân
Nữ 118 47,77 Trong vòng 4 tuần (01 tháng), đa số đối
Trình độ học vấn tượng tham gia trả lời phỏng vấn ở thời điểm
Biết đọc, viết/Cấp 1/Cấp 2 62 25,10 khộng bị ngập lụt tự đánh giá mức “Tốt” đối với
Từ cấp 3 trở lên 185 74,90
chất lượng bản thân (44,9%). Tỉ lệ tự đánh giá
Tình trạng hôn nhân
Độc thân 55 22,27
chất lượng cuộc sống bình thường trong thời
Có vợ/chồng 192 77,73 điểm không bị ngập cũng khá cao (41,3%). Trong
Chuyên Đề Y Tế Công Cộng 505
- Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 23 * Số 5 * 2019
thời điểm bị ngập lụt thì mức tự đánh giá của chất lượng cuộc sống “Tốt” tại thời điểm này
các đội tượng về chất lượng cuộc sống chủ yếu giảm xuống còn 29,3%, sự thay đổi này có ý
là mức “Bình thường” (50,8%). Mức đánh giá nghĩa thống kê (p
- Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 23 * Số 5 * 2019 Nghiên cứu Y học
lĩnh vực với tuổi của đối tượng tham gia nghiên Có sự khác biệt có ý nghĩa thống kê giữa khu
cứu (p
- Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 23 * Số 5 * 2019
Sức khỏe thể chất Sức khỏe tinh thần Quan hệ xã hội Môi trường
Đặc tính
(TB ± ĐLC) (TB ± ĐLC) (TB ± ĐLC) (TB ± ĐLC)
Khu vực sống
Huỳnh Tấn Phát 63,40 ± 13,62 51,20 ± 13,96 55,61 ± 14,06 44,79 ± 10,78
Gò Ô Môi 64,49 ± 15,46 49,44 ± 17,23 52,07 ± 11,82 42,79 ± 14,09
Hoàng Quốc Việt 65,14 ± 15,95 53,17 ± 18,34 50,98 ± 15,52 59,18 ± 13,92
Đào Trí 67,06 ± 9,64 54,80 ± 11,42 53,20 ± 13,05 47,02 ± 10,97
Phú Thuận 65,07 ± 16,13 47,72 ± 18,46 53,20 ± 13,11 59,78 ± 12,34
p 0,50 0,02 0,49* < 0,001
Thời gian cư ngụ trên địa
bàn
- Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 23 * Số 5 * 2019 Nghiên cứu Y học
KIẾN NGHỊ khu vực thường xuyên ngập lụt trên địa bàn TP
Cần sớm có giải pháp giải quyết tình trạng HCM để có những đánh giá xác thực hơn về
ngập lụt này như xây dựng thêm các hồ điều những ảnh hưởng của hiện tượng ngập lụt.
hòa để thu gom và điều tiết nước cho toàn bộ TÀI LIỆU THAM KHẢO
khu vực. Đặc biệt ưu tiên giải quyết ở hai khu 1. Nguyễn Kỳ Phùng (2011). Biến đổi khí hậu và tác động đến
thành phố Hồ Chí Minh. Nhà xuất bản Đại học Quốc gia thành phố
vực đường Huỳnh Tấn Phát và Gò Ô Môi. Đây
Hồ Chí Minh, pp.82-83.
là 2 khu vực này có mức độ ngập nghiêm trọng 2. Nguyễn Thị Thanh Hương (2007). Nghiên cứu đánh giá tình
và điểm CLCS của người dân thấp hơn hẳn so trạng ngập lụt và đề xuất giải pháp giảm ngập cho quận Bình
Thạnh. Luận văn Thạc sĩ chuyên ngành Quản Lý Môi Trường, Đại
với các khu vực khác. học Khoa học Tự nhiên thành phố Hồ Chí Minh.
Đẩy mạnh vai trò của các câu lạc bộ trong 3. Nguyễn Thị Thu Hằng, Vũ Thụy Hà Anh và Nguyễn Lê Anh
Pha (2014). Ảnh hưởng của ngập lụt do triều cường đến đời
việc nâng cao sức khỏe của người dân, đặc biệt
sống người dân quận 8 TP. HCM. Đại học Sài Gòn, pp.17-18.
trong nhóm người cao tuổi. 4. Susmita Dasgupta and et al (2009). Climate Change and the
Future Impacts of Storm-Surge Disasters in Developing
Tăng cường các chiến lược dài hạn trong
Countries. Center for global development, pp.11-12.
chính sách an sinh xã hội, hỗ trợ tìm kiếm việc 5. Trung tâm Điều hành chương trình chống ngập nước TP. HCM
làm, duy trì và phát triển các quỹ hỗ trợ cho vay (2014). Chương trình giảm ngập nước giai đoạn 2011-2015 và
định hướng đến năm 2025. Trung tâm Điều hành chương trình
xóa đói giảm nghèo. chống ngập nước TP. HCM, pp.4-5.
Trong các chương trình chăm sóc và nâng 6. Trương Văn Hiếu (2008). Đánh giá ảnh hưởng của mưa, triều
đến tình trạng ngập và biện pháp thoát nước đô thị khu vực TP
cao sức khỏe cho người dân, cần quan tâm nhiều
Hồ Chí Minh. Viện Khí tượng thủy văn vả môi trường phía
hơn đến đối tượng nữ giới, trình độ học vấn Nam, pp.8-9.
thấp và đối tượng công nhân. 7. Vũ Thị Loan (2010). Tình hình ngập lụt ở thành phố Hồ Chí
Minh và những vấn đề cần giải quyết. Đại học Kĩ thuật Công
Hội phụ nữ tại phường cần có nhiều hơn nghệ Thành phố Hồ Chí Minh, pp.2-3.
các chương trình tư vấn tâm lý, hoạt động vui
chơi để nhằm tăng CLCS ở lĩnh vực SKTT cho Ngày nhận bài báo: 15/08/2019
nữ giới. Ngày phản biện nhận xét bài báo: 31/08/2019
Cần tiến hành thêm nhiều nghiên cứu với Ngày bài báo được đăng: 15/10/2019
quy mô lớn hơn về sức khỏe của người dân ở các
Chuyên Đề Y Tế Công Cộng 509
nguon tai.lieu . vn
