Xem mẫu
TẠP CHÍ NGHIÊN CỨU Y HỌC
Summary
THE DIAGNOSTIC VALUE OF SERUM ASCITES ALBUMIN
GRADIENT - (SAAG) IN PATIENTS WITH LIVER CIRRHOSIS
The aim of this study was to investigate the significance of SAAG in differentiating ascite and
determine the correlation between SAAG and the presence of portal hypertension. The result
showed that, the mean SAAG value for patients with malignant tuberculosis was 7.11 ± 7.95,
while the SAAG value was 23.25 ± 7.69 for patients with liver cirrhosis. The SAAG cut off value
from differentiating ascites from cirrhosis and tuberculosis was 15.2g/L (AUROC: 0.812). Using
the ROC curve, a SAAG value of greater than 18.6 and 19.7 were a good predictor of the
presence of varices and bleeding varices. In conclusion, SAAG gradient value was valuable in
differentiating ascites caused by portal hypertension or malignancy. For cirrhosis patients, SAAG
values can be used to predict the presence of varices, but not valuable in predicting bleeding from
esophageal varices.
Keywords: portal hypertension, bleeding varices
HIỆU QUẢ CỦA VÉC-NI SHELLAC F TRONG NGĂN CHẶN
SÂU RĂNG Ở TRẺ 12 TUỔI SAU 12 THÁNG
Nguyễn Thị Thủy Tiên, Hoàng Trọng Hùng,
Trần Đức Thành, Hoàng Đạo Bảo Trâm
Đại học Y Dược Thành phố Hồ Chí Minh
Thử nghiệm cộng đồng, ngẫu nhiên, mù đơn, có nhóm chứng được thực hiện trên 207 trẻ 12 tuổi, sống ở
vùng không bổ sung fluor trong nước sinh hoạt tại thành phố Hồ Chí Minh nhằm đánh giá hiệu quả của vécni Shellac F trong ngăn chặn sâu răng ở trẻ. Hai nhóm thử nghiệm được bôi véc-ni fluor (Shellac F,
Duraphat®) ba tháng một lần, nhóm chứng không sử dụng véc-ni. Khám đánh giá sâu răng theo tiêu chí
ICDAS II bởi 3 người khám đã được chuẩn hóa. Sau 12 tháng: hai nhóm sử dụng véc-ni có tỷ lệ giảm sâu
răng cao hơn nhóm chứng, tỷ lệ sâu răng mới, số răng, mặt răng sâu mất trám trung bình, và mức độ gia
tăng số mặt răng sâu mất trám trung bình thấp hơn nhóm chứng khi đánh giá ở mức S1, khác biệt có ý
nghĩa thống kê (p < 0,05), không có khác biệt giữa hai nhóm sử dụng véc-ni (p > 0,05); tỷ lệ giảm sâu răng
đã thành lỗ ở nhóm sử dụng Shellac F là 29% và nhóm sử dụng Duraphat® là 11% so với nhóm chứng,
không có khác biệt có ý nghĩa thống kê (p > 0,05). Véc-ni Shellac F có hiệu quả trong ngăn chặn sâu răng ở
trẻ 12 tuổi và hiệu quả này tương đương véc-ni Duraphat® sau 12 tháng.
Từ khóa: véc-ni fluor, Shellac F, ngăn chặn sâu răng, ICDAS II
I. ĐẶT VẤN ĐỀ
Các số liệu điều tra dịch tễ học cho thấy
tình trạng sâu răng ở trẻ em tại Việt Nam còn
ở mức cao. Theo điều tra quốc gia năm 2000,
TCNCYH 82 (2) - 2013
tỷ lệ ở trẻ 6 - 8 tuổi sâu răng sữa là 85%, chỉ
số sâu mất trám răng sữa là 5,4, và sâu mất
trám mặt răng sữa là 12,98, phần lớn sâu
răng không được điều trị. Tỷ lệ trẻ sâu răng
51
TẠP CHÍ NGHIÊN CỨU Y HỌC
vĩnh viễn khá cao và gia tăng nhanh theo tuổi,
ở lứa tuổi 9 - 11 là 54,6% và ở lứa tuổi 15 - 17
là 68,6%. Chỉ số sâu mất trám răng vĩnh viễn
và sâu mất trám mặt răng vĩnh viễn ở lứa tuổi
9 - 11 tương ứng là 1,15 và 1,74, ở lứa tuổi 15
tương ứng là 2,4 và 4,16. Tỷ lệ không được
điều trị cao tương tự ở bộ răng sữa [1]. Tại
các tỉnh thành phía Nam, theo số liệu điều tra
năm 2000, tỷ lệ sâu răng vĩnh viễn ở lứa tuổi
12 là 66,37%, lứa tuổi 15 là 83,65%, chỉ số
sâu mất trám tương ứng là 1,88 và 2,47 [2].
nhiều nước trên thế giới. Từ năm 2000, khoa
Răng Hàm Mặt - Đại học Y Dược thành phố
Hồ Chí Minh, với sự hỗ trợ của khoa Nha Đại học Adelaide (Nam Úc) và khoa Hóa - Đại
học Bách khoa thành phố Hồ Chí Minh đã
nghiên cứu chế tạo véc-ni Shellc F, một sản
phẩm phòng ngừa sâu răng có thành phần
nhựa cánh kiến đỏ có bổ sung fluor [4].
Nghiên cứu này được thực hiện nhằm đánh
giá hiệu quả của véc-ni Shellac F trong ngăn
chặn sâu răng ở trẻ 12 tuổi sau 12 tháng.
Tại thành phố Hồ Chí Minh, kết quả điều
tra năm 1999 cho thấy chỉ số sâu mất trám
răng ở trẻ 8 tuổi vùng nội thành là 0,68 (±
1,37) và ở vùng ngoại thành là 1,19 (± 1,33).
Năm 2003, kết quả điều tra về tỷ lệ và mức độ
trầm trọng của bệnh sâu răng, của Đào Thị
Hồng Quân và cộng sự cho thấy: (1) Ở vùng
fluor hóa nước, tỷ lệ sâu răng là 36,4%, sâu
mất trám răng là 1,22 và SiC là 2,39; (2) Ở
vùng không fluor hóa nước, tỷ lệ sâu răng là
72,9%, sâu mất trám răng là 2,7 và SiC là
4,83 [3]. Việc tìm giải pháp hiệu quả và kinh
tế, phù hợp với các đối tượng cộng đồng và
cá thể khác nhau, đặc biệt là trẻ sống tại vùng
không bổ sung fluor trong nước sinh hoạt và
đối tượng trẻ có nguy cơ sâu răng cao là một
câu hỏi đặt ra đối với các nhà nghiên cứu lâm
sàng và dịch tễ học. Bên cạnh con đường
toàn thân, vai trò của việc sử dụng fluor tại
chỗ ngày càng được đánh giá cao, đặc biệt
đối với các đối tượng có nguy cơ sâu răng
cao hoặc không có điều kiện tiếp xúc với
nguồn nước có bổ sung fluor.
II. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP
Véc-ni fluor là vật liệu đã được sử dụng ở
1. Đối tượng
Thử nghiệm cộng đồng, phân nhóm ngẫu
nhiên, mù đơn, có nhóm chứng trên 207 trẻ
12 tuổi đang học tại trường trung học cơ sở
An Lạc, quận Bình Tân, thành phố Hồ Chí
Minh, thỏa mãn tiêu chí chọn mẫu và tiêu chí
loại trừ. Các đối tượng được phân ngẫu nhiên
vào 3 nhóm nghiên cứu: (1) sử dụng Shellac
F, (2) sử dụng Duraphat®, (3) nhóm chứng.
2. Vật liệu và phương tiện
Shellac F (Trung tâm Khoa học Công nghệ
Dược Sài Gòn); Duraphat® (Colgate Oral
Pharmaceuticals); Bộ đồ khám với gương
khám có đèn và thám trâm đầu tròn; máy thổi
hơi; Phiếu đánh giá sâu răng theo tiêu chí
ICDAS II.
3. Tiến trình
Tất cả các đối tượng nghiên cứu được
hướng dẫn chải răng, cung cấp kem đánh
răng và bàn chải 6 tháng/lần, và được mời điều
trị các vấn đề răng miệng cơ bản bao gồm lấy
Địa chỉ liên hệ: Hoàng Đạo Bảo Trâm, trường Đại học Y
Dược Thành phố Hồ Chí Minh, 217 Hồng Bàng, Quận 5,
thành phố Hồ Chí Minh.
Email: hoangdaobaotram@gmail.com
Ngày nhận: 15/01/2013
Ngày được chấp thuận: 26/4/2013
52
vôi răng, trám răng, chữa tủy và nhổ răng.
Khám đánh giá tình trạng sâu răng được
thực hiện vào thời điểm bắt đầu nghiên cứu
và thời điểm 6 tháng và 12 tháng. Học sinh
được yêu cầu chải sạch răng trước khi khám.
TCNCYH 82 (2) - 2013
TẠP CHÍ NGHIÊN CỨU Y HỌC
Khám phát hiện và đánh giá mức độ sâu răng
trên tất cả các mặt răng theo tiêu chí ICDAS II
[5], bao gồm cả tổn thương sâu răng sớm và
tổn thương đã thành lỗ, sâu răng nguyên phát
và sâu răng thứ phát lân cận miếng trám. Bôi
véc-ni theo hướng dẫn của Tổ chức sức khỏe
Thế giới theo phác đồ 3 tháng/lần trong 12 tháng.
Kiểm soát sai lệch thông tin: Huấn luyện
khám sâu răng theo tiêu chí ICDAS II và đánh
giá độ tin cậy của ba người khám sâu răng.
Chỉ số Kappa chung của ba người khám so
với người huấn luyện là 0,84 (0,88 - 0,86 0,77). Tỷ lệ kiên định của ba người khám
tương ứng là 97%, 98% và 96%. Người khám
không biết đối tượng được khám thuộc nhóm
thử nghiệm nào.
Phương pháp thu thập dữ liệu: Tình trạng
của tất cả các răng, mặt răng được tổng hợp,
phân tích dựa trên hai mức độ:
S1: các tổn thương sớm và tổn thương
thành lỗ ở men và ngà (mã số 1, 2, 3, 4, 5, 6
theo ICDAS II);
S3: các tổn thương liên quan đến ngà răng
(mã số 4,5,6 theo ICDAS II, tương đương
mức đánh giá tổn thương sâu có lỗ theo tiêu
chí WHO).
Các chỉ số ghi nhận tình trạng sâu răng: tỷ
lệ phần trăm sâu răng, tỷ lệ phần trăm giảm
sâu răng, số trung bình S1MT-R, S1MT-MR,
trung bình S3MT-MR, S3MT-R, trung bình tổn
thương sâu răng mới ở mức S1 và S3.
4. Phương pháp xử lý số liệu
Phân tích thống kê sử dụng phần mềm
SPSS phiên bản 20.0. Thống kê mô tả (tỷ lệ
phần trăm sâu răng, số trung bình S1MT-R,
S3MT-R, S1MT-MR, S3MT-MR). So sánh tỷ lệ
phần trăm sâu răng và chỉ số sâu mất trám
giữa 3 nhóm bằng kiểm định χ2, kiểm định
Kruskal Wallis, kiểm định Mann-Whitney. Tất
cả các phép kiểm được áp dụng với độ tin
cậy 95%.
TCNCYH 82 (2) - 2013
5. Đạo đức nghiên cứu
Nghiên cứu được sự chấp thuận của Hội
đồng Đạo đức trong nghiên cứu y sinh học,
Đại học Y Dược Thành phố Hồ Chí Minh
(Chứng nhận số 21/HĐĐĐ ngày 5/10/2010).
III. KẾT QUẢ
Nghiên cứu thực hiện trên 207 học sinh 12
tuổi của trường trung học cơ sở An Lạc gồm
107 học sinh nam (52%) và 100 học sinh nữ
(48%), với ba nhóm: sử dụng Shellac F (65),
sử dụng Duraphat® (70) và nhóm chứng
không sử dụng véc-ni fluor (72).
Sau 12 tháng đánh giá các biến số nghiên
cứu bao gồm: tỷ lệ sâu răng toàn bộ, tỷ lệ
sâu răng mới, mức độ giảm sâu răng, chỉ số
sâu mất trám răng và sâu mất trám mặt răng,
mức độ gia tăng chỉ số sâu mất trám răng và
mặt răng.
Tỷ lệ sâu răng
Bảng 1 mô tả tỷ lệ trẻ sâu răng ở các nhóm
nghiên cứu tại thời điểm ban đầu và sau 12
tháng. Không có sự khác biệt có ý nghĩa giữa
3 nhóm ở các thời điểm, kể cả khi xét tình
trạng sâu răng bao gồm cả các tổn thương
sâu răng mới chớm (S1), hoặc chỉ xét các tổn
thương thành lỗ (S3) (p > 0,05; kiểm định χ2).
Khi xét tình trạng sâu răng bao gồm cả các
tổn thương sâu răng mới chớm, tỷ lệ sâu răng
mới sau 12 tháng ở nhóm sử dụng Shellac F
và Durphat® là 60,0% và 64,3%, thấp hơn so
với nhóm chứng không sử dụng véc-ni fluor
(84,7%), khác biệt có ý nghĩa thống kê
(p < 0,01; kiểm định χ2). Khi chỉ xét các tổn
thương thành lỗ, tỷ lệ sâu răng mới sau 12
tháng ở nhóm sử dụng Shellac F và Durphat®
là 50,8% và 47,1%, thấp hơn so với nhóm
chứng không sử dụng véc-ni fluor (52,8%), tuy
nhiên khác biệt không có ý nghĩa thống kê
(p > 0,05; kiểm định χ2). Khi so sánh tỷ lệ sâu
53
TẠP CHÍ NGHIÊN CỨU Y HỌC
răng ở ba nhóm, kết quả cho thấy sau 12
tháng, mức độ giảm sâu răng tương ứng ở
nhóm Shellac F và Duraphat® là 69% là 62%
(ở mức S1) và 29% và 11% (ở mức S3) so
với nhóm chứng.
Bảng 1. Phân bố tỷ lệ sâu răng của ba nhóm ở thời điểm ban đầu và sau 12 tháng
Nhóm
S1
S3
Ban đầu n (%)
12 tháng n (%)
Ban đầu n (%)
12 tháng n (%)
62 (95,4)
63 (96,9)
36 (55,4)
42 (64,6)
Duraphat (70)
67 (95,7)
69 (98,6)
37 (52,9)
45 (64,3)
Chứng (72)
67 (93,1)
72 (100)
47 (65,3)
55 (76,4)
Shellac F (65)
®
Chỉ số sâu mất trám răng (SMT-R) và sâu mất trám mặt răng (SMT-MR)
Biểu đồ 1 mô tả số trung bình mặt răng sâu mất trám của ba nhóm thử nghiệm tại thời điểm
bắt đầu nghiên cứu, và sau 6 tháng và 12 tháng. Sau 12 tháng, số răng, mặt răng sâu mất trám
trung bình ở nhóm sử dụng Shellac F và Duraphat® thấp hơn so với nhóm chứng, khác biệt có ý
nghĩa thống kê (p < 0,001; kiểm định Mann-Whitney).
Biểu đồ 1. Trung bình S1MT - MR của ba nhóm thử nghiệm tại các thời điểm
Biểu đồ 2 mô tả số trung bình mặt răng sâu mất trám (S3MT - MR), khi xét ở mức sâu răng
thành lỗ của ba nhóm thử nghiệm tại các thời điểm nghiên cứu. Số mặt răng sâu mất trám trung
bình ở nhóm sử dụng Shellac F và Duraphat® thấp hơn so với nhóm chứng ở cả thời điểm đánh
giá sau 6 tháng và 12 tháng, tuy nhiên khác biệt không có ý nghĩa thống kê (p > 0,05; kiểm định
Kruskal Wallis).
Khi xét mức độ gia tăng chỉ số sâu mất trám răng và mặt răng, bao gồm cả các tổn thương
mới chớm, kết quả cho thấy cả hai nhóm Shellac F và Duraphat® có mức độ gia tăng chỉ số sâu
mất trám răng và mặt răng thấp hơn so với nhóm chứng, khác biệt có ý nghĩa ở thời điểm 12
tháng (p < 0,001; kiểm định Mann-Whitney). Không có khác biệt có ý nghĩa về mức độ gia tăng
chỉ số sâu mất trám răng và mặt răng khi chỉ xét tổn thương thành lỗ (p > 0,05; kiểm định
Kruskal Wallis).
54
TCNCYH 82 (2) - 2013
TẠP CHÍ NGHIÊN CỨU Y HỌC
Biểu đồ 2. Trung bình S3MT-MR của ba nhóm thử nghiệm tại các thời điểm
IV. BÀN LUẬN
Nghiên cứu theo dõi hiệu quả ngăn chặn
sâu răng sau 12 tháng của véc-ni Shellac F và
véc-ni Duraphat®, áp dụng phác đồ bôi véc-ni
ba tháng một lần trên hai nhóm thử nghiệm
can thiệp, so sánh với nhóm chứng không sử
dụng véc-ni.
Tình trạng sâu răng bao gồm cả các tổn
thương sâu răng mới chớm
Khi đánh giá tình trạng sâu răng theo tiêu
chí ICDAS II, sau 12 tháng, nhóm không sử
dụng véc-ni có 100% trẻ bị sâu răng, trong đó
84,7% học sinh có thêm ít nhất 1 mặt răng sâu
mất trám mới. Tỷ lệ này khác biệt có ý nghĩa
thống kê so với nhóm Shellac F (60%) và
nhóm Duraphat® (64,3%), (p = 0,003). Tỷ lệ
giảm sâu răng ở nhóm Shellac F là 69%
(p = 0,001) và nhóm Duraphat® là 62% (p =
0,005) so với nhóm chứng.
Chỉ số sâu mất trám răng và sâu mất trám
mặt răng của nhóm Shellac F và nhóm
Duraphat® đều thấp hơn so với nhóm chứng ở
thời điểm 12 tháng (p < 0,01; p < 0,001). Ở
nhóm chứng, mức độ sự gia tăng số răng và
mặt răng sâu mất trám sau 12 tháng đều cao
hơn so với hai nhóm sử dụng véc-ni, khác biệt
có ý nghĩa thống kê (p < 0,001). Đồng thời, tỷ
lệ trẻ có tối thiểu 3, 6 hoặc 9 mặt răng sâu mới
TCNCYH 82 (2) - 2013
sau 12 tháng ở nhóm không được sử dụng
véc-ni fluor cũng cao hơn so với các nhóm sử
dụng véc-ni fluor (p < 0,001). Kết quả nghiên
cứu ủng hộ cơ chế tác dụng của véc-ni fluor
trong việc ngăn ngừa sự mất khoáng, thúc
đẩy quá trình tái khoáng, làm tăng sức đề
kháng với acid của mô khoáng hóa của răng,
đặc biệt đối với các răng mới mọc và các tổn
thương sâu răng mới chớm.
Khi so sánh tình trạng sâu răng ở hai nhóm
can thiệp, không thấy có khác biệt về mức độ
gia tăng số trung bình sâu mất trám mặt răng
giữa nhóm sử dụng Shellac F và nhóm sử
dụng Duraphat® (p = 0,302).
Khi so sánh với kết quả nghiên cứu
của Arruda, đánh giá tác dụng của véc-ni
Cavity Shield® NaF 5% trên răng vĩnh viễn của
210 trẻ 6 đến 14 tuổi, sống tại vùng có nguồn
nước sinh hoạt không bổ sung fluor, có nguy
cơ sâu răng cao, áp dụng tiêu chí ICDAS II, tỷ
lệ giảm sâu răng sau 12 tháng của nhóm sử
dụng véc-ni Shellac F đạt 69%, cao hơn so
với tỷ lệ 49% (nhóm được bôi véc-ni 2 lần) và
31% (nhóm chỉ bôi véc-ni 1 lần) trong nghiên
cứu của Arruda [6]. Bên cạnh yếu tố về đặc
tính của vật liệu, tần suất sử dụng véc-ni có
thể là một yếu tố có ý nghĩa đối với hiệu quả
của việc sử dụng các vật liệu fluor tại chỗ vì
việc lặp lại bôi véc-ni fluor không những gia
55
nguon tai.lieu . vn
Summary
THE DIAGNOSTIC VALUE OF SERUM ASCITES ALBUMIN
GRADIENT - (SAAG) IN PATIENTS WITH LIVER CIRRHOSIS
The aim of this study was to investigate the significance of SAAG in differentiating ascite and
determine the correlation between SAAG and the presence of portal hypertension. The result
showed that, the mean SAAG value for patients with malignant tuberculosis was 7.11 ± 7.95,
while the SAAG value was 23.25 ± 7.69 for patients with liver cirrhosis. The SAAG cut off value
from differentiating ascites from cirrhosis and tuberculosis was 15.2g/L (AUROC: 0.812). Using
the ROC curve, a SAAG value of greater than 18.6 and 19.7 were a good predictor of the
presence of varices and bleeding varices. In conclusion, SAAG gradient value was valuable in
differentiating ascites caused by portal hypertension or malignancy. For cirrhosis patients, SAAG
values can be used to predict the presence of varices, but not valuable in predicting bleeding from
esophageal varices.
Keywords: portal hypertension, bleeding varices
HIỆU QUẢ CỦA VÉC-NI SHELLAC F TRONG NGĂN CHẶN
SÂU RĂNG Ở TRẺ 12 TUỔI SAU 12 THÁNG
Nguyễn Thị Thủy Tiên, Hoàng Trọng Hùng,
Trần Đức Thành, Hoàng Đạo Bảo Trâm
Đại học Y Dược Thành phố Hồ Chí Minh
Thử nghiệm cộng đồng, ngẫu nhiên, mù đơn, có nhóm chứng được thực hiện trên 207 trẻ 12 tuổi, sống ở
vùng không bổ sung fluor trong nước sinh hoạt tại thành phố Hồ Chí Minh nhằm đánh giá hiệu quả của vécni Shellac F trong ngăn chặn sâu răng ở trẻ. Hai nhóm thử nghiệm được bôi véc-ni fluor (Shellac F,
Duraphat®) ba tháng một lần, nhóm chứng không sử dụng véc-ni. Khám đánh giá sâu răng theo tiêu chí
ICDAS II bởi 3 người khám đã được chuẩn hóa. Sau 12 tháng: hai nhóm sử dụng véc-ni có tỷ lệ giảm sâu
răng cao hơn nhóm chứng, tỷ lệ sâu răng mới, số răng, mặt răng sâu mất trám trung bình, và mức độ gia
tăng số mặt răng sâu mất trám trung bình thấp hơn nhóm chứng khi đánh giá ở mức S1, khác biệt có ý
nghĩa thống kê (p < 0,05), không có khác biệt giữa hai nhóm sử dụng véc-ni (p > 0,05); tỷ lệ giảm sâu răng
đã thành lỗ ở nhóm sử dụng Shellac F là 29% và nhóm sử dụng Duraphat® là 11% so với nhóm chứng,
không có khác biệt có ý nghĩa thống kê (p > 0,05). Véc-ni Shellac F có hiệu quả trong ngăn chặn sâu răng ở
trẻ 12 tuổi và hiệu quả này tương đương véc-ni Duraphat® sau 12 tháng.
Từ khóa: véc-ni fluor, Shellac F, ngăn chặn sâu răng, ICDAS II
I. ĐẶT VẤN ĐỀ
Các số liệu điều tra dịch tễ học cho thấy
tình trạng sâu răng ở trẻ em tại Việt Nam còn
ở mức cao. Theo điều tra quốc gia năm 2000,
TCNCYH 82 (2) - 2013
tỷ lệ ở trẻ 6 - 8 tuổi sâu răng sữa là 85%, chỉ
số sâu mất trám răng sữa là 5,4, và sâu mất
trám mặt răng sữa là 12,98, phần lớn sâu
răng không được điều trị. Tỷ lệ trẻ sâu răng
51
TẠP CHÍ NGHIÊN CỨU Y HỌC
vĩnh viễn khá cao và gia tăng nhanh theo tuổi,
ở lứa tuổi 9 - 11 là 54,6% và ở lứa tuổi 15 - 17
là 68,6%. Chỉ số sâu mất trám răng vĩnh viễn
và sâu mất trám mặt răng vĩnh viễn ở lứa tuổi
9 - 11 tương ứng là 1,15 và 1,74, ở lứa tuổi 15
tương ứng là 2,4 và 4,16. Tỷ lệ không được
điều trị cao tương tự ở bộ răng sữa [1]. Tại
các tỉnh thành phía Nam, theo số liệu điều tra
năm 2000, tỷ lệ sâu răng vĩnh viễn ở lứa tuổi
12 là 66,37%, lứa tuổi 15 là 83,65%, chỉ số
sâu mất trám tương ứng là 1,88 và 2,47 [2].
nhiều nước trên thế giới. Từ năm 2000, khoa
Răng Hàm Mặt - Đại học Y Dược thành phố
Hồ Chí Minh, với sự hỗ trợ của khoa Nha Đại học Adelaide (Nam Úc) và khoa Hóa - Đại
học Bách khoa thành phố Hồ Chí Minh đã
nghiên cứu chế tạo véc-ni Shellc F, một sản
phẩm phòng ngừa sâu răng có thành phần
nhựa cánh kiến đỏ có bổ sung fluor [4].
Nghiên cứu này được thực hiện nhằm đánh
giá hiệu quả của véc-ni Shellac F trong ngăn
chặn sâu răng ở trẻ 12 tuổi sau 12 tháng.
Tại thành phố Hồ Chí Minh, kết quả điều
tra năm 1999 cho thấy chỉ số sâu mất trám
răng ở trẻ 8 tuổi vùng nội thành là 0,68 (±
1,37) và ở vùng ngoại thành là 1,19 (± 1,33).
Năm 2003, kết quả điều tra về tỷ lệ và mức độ
trầm trọng của bệnh sâu răng, của Đào Thị
Hồng Quân và cộng sự cho thấy: (1) Ở vùng
fluor hóa nước, tỷ lệ sâu răng là 36,4%, sâu
mất trám răng là 1,22 và SiC là 2,39; (2) Ở
vùng không fluor hóa nước, tỷ lệ sâu răng là
72,9%, sâu mất trám răng là 2,7 và SiC là
4,83 [3]. Việc tìm giải pháp hiệu quả và kinh
tế, phù hợp với các đối tượng cộng đồng và
cá thể khác nhau, đặc biệt là trẻ sống tại vùng
không bổ sung fluor trong nước sinh hoạt và
đối tượng trẻ có nguy cơ sâu răng cao là một
câu hỏi đặt ra đối với các nhà nghiên cứu lâm
sàng và dịch tễ học. Bên cạnh con đường
toàn thân, vai trò của việc sử dụng fluor tại
chỗ ngày càng được đánh giá cao, đặc biệt
đối với các đối tượng có nguy cơ sâu răng
cao hoặc không có điều kiện tiếp xúc với
nguồn nước có bổ sung fluor.
II. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP
Véc-ni fluor là vật liệu đã được sử dụng ở
1. Đối tượng
Thử nghiệm cộng đồng, phân nhóm ngẫu
nhiên, mù đơn, có nhóm chứng trên 207 trẻ
12 tuổi đang học tại trường trung học cơ sở
An Lạc, quận Bình Tân, thành phố Hồ Chí
Minh, thỏa mãn tiêu chí chọn mẫu và tiêu chí
loại trừ. Các đối tượng được phân ngẫu nhiên
vào 3 nhóm nghiên cứu: (1) sử dụng Shellac
F, (2) sử dụng Duraphat®, (3) nhóm chứng.
2. Vật liệu và phương tiện
Shellac F (Trung tâm Khoa học Công nghệ
Dược Sài Gòn); Duraphat® (Colgate Oral
Pharmaceuticals); Bộ đồ khám với gương
khám có đèn và thám trâm đầu tròn; máy thổi
hơi; Phiếu đánh giá sâu răng theo tiêu chí
ICDAS II.
3. Tiến trình
Tất cả các đối tượng nghiên cứu được
hướng dẫn chải răng, cung cấp kem đánh
răng và bàn chải 6 tháng/lần, và được mời điều
trị các vấn đề răng miệng cơ bản bao gồm lấy
Địa chỉ liên hệ: Hoàng Đạo Bảo Trâm, trường Đại học Y
Dược Thành phố Hồ Chí Minh, 217 Hồng Bàng, Quận 5,
thành phố Hồ Chí Minh.
Email: hoangdaobaotram@gmail.com
Ngày nhận: 15/01/2013
Ngày được chấp thuận: 26/4/2013
52
vôi răng, trám răng, chữa tủy và nhổ răng.
Khám đánh giá tình trạng sâu răng được
thực hiện vào thời điểm bắt đầu nghiên cứu
và thời điểm 6 tháng và 12 tháng. Học sinh
được yêu cầu chải sạch răng trước khi khám.
TCNCYH 82 (2) - 2013
TẠP CHÍ NGHIÊN CỨU Y HỌC
Khám phát hiện và đánh giá mức độ sâu răng
trên tất cả các mặt răng theo tiêu chí ICDAS II
[5], bao gồm cả tổn thương sâu răng sớm và
tổn thương đã thành lỗ, sâu răng nguyên phát
và sâu răng thứ phát lân cận miếng trám. Bôi
véc-ni theo hướng dẫn của Tổ chức sức khỏe
Thế giới theo phác đồ 3 tháng/lần trong 12 tháng.
Kiểm soát sai lệch thông tin: Huấn luyện
khám sâu răng theo tiêu chí ICDAS II và đánh
giá độ tin cậy của ba người khám sâu răng.
Chỉ số Kappa chung của ba người khám so
với người huấn luyện là 0,84 (0,88 - 0,86 0,77). Tỷ lệ kiên định của ba người khám
tương ứng là 97%, 98% và 96%. Người khám
không biết đối tượng được khám thuộc nhóm
thử nghiệm nào.
Phương pháp thu thập dữ liệu: Tình trạng
của tất cả các răng, mặt răng được tổng hợp,
phân tích dựa trên hai mức độ:
S1: các tổn thương sớm và tổn thương
thành lỗ ở men và ngà (mã số 1, 2, 3, 4, 5, 6
theo ICDAS II);
S3: các tổn thương liên quan đến ngà răng
(mã số 4,5,6 theo ICDAS II, tương đương
mức đánh giá tổn thương sâu có lỗ theo tiêu
chí WHO).
Các chỉ số ghi nhận tình trạng sâu răng: tỷ
lệ phần trăm sâu răng, tỷ lệ phần trăm giảm
sâu răng, số trung bình S1MT-R, S1MT-MR,
trung bình S3MT-MR, S3MT-R, trung bình tổn
thương sâu răng mới ở mức S1 và S3.
4. Phương pháp xử lý số liệu
Phân tích thống kê sử dụng phần mềm
SPSS phiên bản 20.0. Thống kê mô tả (tỷ lệ
phần trăm sâu răng, số trung bình S1MT-R,
S3MT-R, S1MT-MR, S3MT-MR). So sánh tỷ lệ
phần trăm sâu răng và chỉ số sâu mất trám
giữa 3 nhóm bằng kiểm định χ2, kiểm định
Kruskal Wallis, kiểm định Mann-Whitney. Tất
cả các phép kiểm được áp dụng với độ tin
cậy 95%.
TCNCYH 82 (2) - 2013
5. Đạo đức nghiên cứu
Nghiên cứu được sự chấp thuận của Hội
đồng Đạo đức trong nghiên cứu y sinh học,
Đại học Y Dược Thành phố Hồ Chí Minh
(Chứng nhận số 21/HĐĐĐ ngày 5/10/2010).
III. KẾT QUẢ
Nghiên cứu thực hiện trên 207 học sinh 12
tuổi của trường trung học cơ sở An Lạc gồm
107 học sinh nam (52%) và 100 học sinh nữ
(48%), với ba nhóm: sử dụng Shellac F (65),
sử dụng Duraphat® (70) và nhóm chứng
không sử dụng véc-ni fluor (72).
Sau 12 tháng đánh giá các biến số nghiên
cứu bao gồm: tỷ lệ sâu răng toàn bộ, tỷ lệ
sâu răng mới, mức độ giảm sâu răng, chỉ số
sâu mất trám răng và sâu mất trám mặt răng,
mức độ gia tăng chỉ số sâu mất trám răng và
mặt răng.
Tỷ lệ sâu răng
Bảng 1 mô tả tỷ lệ trẻ sâu răng ở các nhóm
nghiên cứu tại thời điểm ban đầu và sau 12
tháng. Không có sự khác biệt có ý nghĩa giữa
3 nhóm ở các thời điểm, kể cả khi xét tình
trạng sâu răng bao gồm cả các tổn thương
sâu răng mới chớm (S1), hoặc chỉ xét các tổn
thương thành lỗ (S3) (p > 0,05; kiểm định χ2).
Khi xét tình trạng sâu răng bao gồm cả các
tổn thương sâu răng mới chớm, tỷ lệ sâu răng
mới sau 12 tháng ở nhóm sử dụng Shellac F
và Durphat® là 60,0% và 64,3%, thấp hơn so
với nhóm chứng không sử dụng véc-ni fluor
(84,7%), khác biệt có ý nghĩa thống kê
(p < 0,01; kiểm định χ2). Khi chỉ xét các tổn
thương thành lỗ, tỷ lệ sâu răng mới sau 12
tháng ở nhóm sử dụng Shellac F và Durphat®
là 50,8% và 47,1%, thấp hơn so với nhóm
chứng không sử dụng véc-ni fluor (52,8%), tuy
nhiên khác biệt không có ý nghĩa thống kê
(p > 0,05; kiểm định χ2). Khi so sánh tỷ lệ sâu
53
TẠP CHÍ NGHIÊN CỨU Y HỌC
răng ở ba nhóm, kết quả cho thấy sau 12
tháng, mức độ giảm sâu răng tương ứng ở
nhóm Shellac F và Duraphat® là 69% là 62%
(ở mức S1) và 29% và 11% (ở mức S3) so
với nhóm chứng.
Bảng 1. Phân bố tỷ lệ sâu răng của ba nhóm ở thời điểm ban đầu và sau 12 tháng
Nhóm
S1
S3
Ban đầu n (%)
12 tháng n (%)
Ban đầu n (%)
12 tháng n (%)
62 (95,4)
63 (96,9)
36 (55,4)
42 (64,6)
Duraphat (70)
67 (95,7)
69 (98,6)
37 (52,9)
45 (64,3)
Chứng (72)
67 (93,1)
72 (100)
47 (65,3)
55 (76,4)
Shellac F (65)
®
Chỉ số sâu mất trám răng (SMT-R) và sâu mất trám mặt răng (SMT-MR)
Biểu đồ 1 mô tả số trung bình mặt răng sâu mất trám của ba nhóm thử nghiệm tại thời điểm
bắt đầu nghiên cứu, và sau 6 tháng và 12 tháng. Sau 12 tháng, số răng, mặt răng sâu mất trám
trung bình ở nhóm sử dụng Shellac F và Duraphat® thấp hơn so với nhóm chứng, khác biệt có ý
nghĩa thống kê (p < 0,001; kiểm định Mann-Whitney).
Biểu đồ 1. Trung bình S1MT - MR của ba nhóm thử nghiệm tại các thời điểm
Biểu đồ 2 mô tả số trung bình mặt răng sâu mất trám (S3MT - MR), khi xét ở mức sâu răng
thành lỗ của ba nhóm thử nghiệm tại các thời điểm nghiên cứu. Số mặt răng sâu mất trám trung
bình ở nhóm sử dụng Shellac F và Duraphat® thấp hơn so với nhóm chứng ở cả thời điểm đánh
giá sau 6 tháng và 12 tháng, tuy nhiên khác biệt không có ý nghĩa thống kê (p > 0,05; kiểm định
Kruskal Wallis).
Khi xét mức độ gia tăng chỉ số sâu mất trám răng và mặt răng, bao gồm cả các tổn thương
mới chớm, kết quả cho thấy cả hai nhóm Shellac F và Duraphat® có mức độ gia tăng chỉ số sâu
mất trám răng và mặt răng thấp hơn so với nhóm chứng, khác biệt có ý nghĩa ở thời điểm 12
tháng (p < 0,001; kiểm định Mann-Whitney). Không có khác biệt có ý nghĩa về mức độ gia tăng
chỉ số sâu mất trám răng và mặt răng khi chỉ xét tổn thương thành lỗ (p > 0,05; kiểm định
Kruskal Wallis).
54
TCNCYH 82 (2) - 2013
TẠP CHÍ NGHIÊN CỨU Y HỌC
Biểu đồ 2. Trung bình S3MT-MR của ba nhóm thử nghiệm tại các thời điểm
IV. BÀN LUẬN
Nghiên cứu theo dõi hiệu quả ngăn chặn
sâu răng sau 12 tháng của véc-ni Shellac F và
véc-ni Duraphat®, áp dụng phác đồ bôi véc-ni
ba tháng một lần trên hai nhóm thử nghiệm
can thiệp, so sánh với nhóm chứng không sử
dụng véc-ni.
Tình trạng sâu răng bao gồm cả các tổn
thương sâu răng mới chớm
Khi đánh giá tình trạng sâu răng theo tiêu
chí ICDAS II, sau 12 tháng, nhóm không sử
dụng véc-ni có 100% trẻ bị sâu răng, trong đó
84,7% học sinh có thêm ít nhất 1 mặt răng sâu
mất trám mới. Tỷ lệ này khác biệt có ý nghĩa
thống kê so với nhóm Shellac F (60%) và
nhóm Duraphat® (64,3%), (p = 0,003). Tỷ lệ
giảm sâu răng ở nhóm Shellac F là 69%
(p = 0,001) và nhóm Duraphat® là 62% (p =
0,005) so với nhóm chứng.
Chỉ số sâu mất trám răng và sâu mất trám
mặt răng của nhóm Shellac F và nhóm
Duraphat® đều thấp hơn so với nhóm chứng ở
thời điểm 12 tháng (p < 0,01; p < 0,001). Ở
nhóm chứng, mức độ sự gia tăng số răng và
mặt răng sâu mất trám sau 12 tháng đều cao
hơn so với hai nhóm sử dụng véc-ni, khác biệt
có ý nghĩa thống kê (p < 0,001). Đồng thời, tỷ
lệ trẻ có tối thiểu 3, 6 hoặc 9 mặt răng sâu mới
TCNCYH 82 (2) - 2013
sau 12 tháng ở nhóm không được sử dụng
véc-ni fluor cũng cao hơn so với các nhóm sử
dụng véc-ni fluor (p < 0,001). Kết quả nghiên
cứu ủng hộ cơ chế tác dụng của véc-ni fluor
trong việc ngăn ngừa sự mất khoáng, thúc
đẩy quá trình tái khoáng, làm tăng sức đề
kháng với acid của mô khoáng hóa của răng,
đặc biệt đối với các răng mới mọc và các tổn
thương sâu răng mới chớm.
Khi so sánh tình trạng sâu răng ở hai nhóm
can thiệp, không thấy có khác biệt về mức độ
gia tăng số trung bình sâu mất trám mặt răng
giữa nhóm sử dụng Shellac F và nhóm sử
dụng Duraphat® (p = 0,302).
Khi so sánh với kết quả nghiên cứu
của Arruda, đánh giá tác dụng của véc-ni
Cavity Shield® NaF 5% trên răng vĩnh viễn của
210 trẻ 6 đến 14 tuổi, sống tại vùng có nguồn
nước sinh hoạt không bổ sung fluor, có nguy
cơ sâu răng cao, áp dụng tiêu chí ICDAS II, tỷ
lệ giảm sâu răng sau 12 tháng của nhóm sử
dụng véc-ni Shellac F đạt 69%, cao hơn so
với tỷ lệ 49% (nhóm được bôi véc-ni 2 lần) và
31% (nhóm chỉ bôi véc-ni 1 lần) trong nghiên
cứu của Arruda [6]. Bên cạnh yếu tố về đặc
tính của vật liệu, tần suất sử dụng véc-ni có
thể là một yếu tố có ý nghĩa đối với hiệu quả
của việc sử dụng các vật liệu fluor tại chỗ vì
việc lặp lại bôi véc-ni fluor không những gia
55