Xem mẫu
- Chương V
CỜ THẾ
5.1. KHÁI NIỆM CỜ THẾ
Cờ thế là những thế cờ mà ở đó số lượng quân tương đối ít, song
được đặc trưng bởi nhiệm vụ giải quyết rất rõ ràng. Những thế cờ đó có
thể được lấy từ thực tiễn ván đấu, nhưng phần nhiều là do con người sáng
tạo nên nhằm giải quyết các nhiệm vụ đã được định trước.
5.2. ĐẶC ĐIỂM CỜ THẾ
Cờ thế có những đặc điểm sau:
- Số lượng quân tương đối ít.
- Nhiệm vụ cần giải quyết đã định trước rõ ràng.
Có 3 dạng thức mục đích nhiệm vụ sau:
+ Chiếu hết trong một số nước đi hạn định (kiểm tra tư duy).
+ Định trước thắng cờ, hòa cờ (định hướng tư duy).
+ Buộc chiếu hết cho bên đi trước, hỗ trợ chiếu hết (kiểm định tư
duy phối hợp).
- Các biến thế nảy sinh ít song phức tạp.
- Giá trị các quân không đánh giá theo giá trị thông thường mà
đánh giá theo: không gian, thời gian hoặc vị trí của các quân.
- Do các biến thế nảy sinh ít song phức tạp, vì thế thực chất giải
một bài tập cờ thế thực chất là việc xác định logic của một vấn đề theo
nguyên lý bắc cầu của công thức toán học: nếu A//B mà B//C thì A//C.
5.3. PHÂN LOẠI CỜ THẾ
Cờ thế được phân làm hai nhóm chính đó là: nhóm cờ thế giải
quyết nhiệm vụ và nhóm cờ thế phác họa. (Xem sơ đồ)
97
- Hình 104. Phân loại cờ thế
5.4. TÁC DỤNG CỦA CỜ THẾ
Do đặc điểm tính chất, chủng loại cờ thế rất phong phú nên ta có
thể chọn lựa được rất nhiều bài cờ thế phục vụ cho các mục đích khác
nhau. Tập luyện cờ thế không cần đấu thủ, thậm chí không cần bàn cờ,
quân cờ nhưng tác dụng của nó lại rất lớn.
- Chơi cờ thế là một trong những phương pháp tốt nhất để phát
triển tư duy.
- Tăng cường nhãn quan phối hợp.
- Nâng cao khả năng tính toán góp phần hoàn thiện trình độ người
chơi.
5.5. MỘT SỐ THẾ CỜ THẾ MINH HỌA
* Giải quyết nhiệm vụ sử dụng
chức năng quân (Quân Mã)
1...M:d3!
2.H:f5 M:e1!
3.Vf1! Mc2+
4.Tc1! X:c1+
5.Ve2 Md4+
6.Vd2 Mb3+ + -
Hình 105
98
- * Giải quyết nhiệm vụ phân tích
1.Mg3 M:g3
2. d6 #
(1…M:g5 2. d6#;
1…M:c5 2.f6#)
Hình 106
* Giải quyết nhiệm vụ mang tính
chất nghệ thuật
Trắng thắng sau 8 nước.
1.0-0-0 V:a7
2.Xd8 V:a6
3.Xd7 V:a5
4.Xd6 V:a4
5.Xd5 V:a3
6.Xd4 V:a2 Hình. 107
7. Xd3 Va1
8. Xa3#
CÂU HỎI HƯỚNG DẪN ÔN TẬP
Câu 1. Anh (chị) hãy trình bày khái niệm và đặc điểm cờ thế.
Câu 2. Phân loại và tác dụng của cờ thế.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Liên đoàn cờ TP Hồ Chí Minh - Ban chuyên môn - Cờ vua (2005), Giáo
trình huấn luyện Cờ vua Tập 1, 2, 3 (Lưu hành nội bộ), NXB TDTT.
2. Tiscôp - Trepirnư (1992), Cờ thế - NXB Matxcơva.
99
- THÔNG TIN TRÊN MẠNG
1. www.hoccovua.stt.vn/2013/07/huong-dan-hoc-co-vua-cac-co-trong-
co-vua.html
2. www.chesstempo.com/chess-tactics.html.
3. www.chess24.com/en/learn/tactics-trainer.
100
- Chương VI
CỜ VUA VÀ MỘT SỐ LĨNH VỰC LIÊN QUAN
6.1. SO SÁNH CỜ VUA VỚI CỜ TƯỚNG
6.1.1. Những điểm tương đồng
- Cờ vua và cờ tướng cùng có gốc chung là chaturanga.
- Cùng là môn thể thao chơi trí tuệ, là tinh hoa trong tứ tuyệt “cầm,
kỳ, thi, họa”.
- Cả ngoài đời và trong Cờ vua, cờ tướng đều có luật pháp, luật
chơi nghiêm ngặt (thể hiện với 3 chức năng chủ yếu: quy định, tổ chức và
bảo vệ hiệu quả cho sự hoạt động của bộ máy nhà nước).
- Mỗi bên có 16 quân.
- Quân tốt/chốt có số lượng đông đảo nhưng lại có năng lực thấp
nhất. Nhiệm vụ của chúng là tuyệt đối phục lệnh và luôn dũng cảm tiên
phong, lao lên phía trước mà không bao giờ thối lui.
- Vua hay Tướng đều ở vị trí trung tâm. Mục đích đều là bắt
vua/tướng (chiếu bí/chiếu hết) của đối phương.
- Số thế cờ, số nước đi của Cờ vua, cờ tướng đều lớn kinh khủng,
có thể nói nhiều như số vì sao trên trời. Theo công trình nghiên cứu
“Computer Chinese Chess” của nhóm tác giả Shi-Jim Yen, Jr-Chang
Chen, Tai-Ning Yang, Shun-Chin Hsu từ trường ĐHTH Đài Bắc, Đài
Loan đã tổng hợp và đưa ra số nước đi của 2 môn này như sau:
Cờ vua: 10123, Cờ tướng: 10150
6.1.2. Những điểm khác biệt
Cờ vua Cờ tướng
1. Tư tưởng và mục tiêu
- Mục tiêu là thống nhất. - Mục tiêu là thôn tính, “bình
thiên hạ”.
2. Bàn cờ
- Không gian hẹp hơn với 64 ô. - Không gian thoáng hơn với 90
- Các quân di chuyển theo ô (giao điểm.
nhau giữa cột dọc và hàng ngang). - Các quân di chuyển theo điểm
101
- (giao nhau giữa đường dọc và
đường ngang).
- Không hề có một ranh giới, khu - Giữa hai bên là một đường sông
vực giới hạn nào trên “chiến phân ranh, gọi là “Sở hà Hán
trường”. giới”. Có khu vực giới hạn cung
tướng, sĩ.
3. Lực lượng
- Mỗi bên có 6 loại quân: Vua (1), - Mỗi bên có 7 loại quân: Tướng
Hậu (1), Xe (2), Tượng (2), Mã (2), (1), Sĩ (2), Tượng (2), Xe (2), Pháo
Tốt (8), với 2 dãy cấu trúc quân lúc (2), Mã (2), Chốt (5), với 3 dãy
bắt đầu ván cờ. cấu trúc quân lúc bắt đầu ván cờ.
- 4 loại quân trọng yếu là Hậu, Xe, - 3 loại quân trọng yếu là: Xe,
Tượng, Mã. Pháo, Mã.
- Quân Hậu, thể hiện sự tôn trọng - Không có Hậu mà chỉ có Sĩ như
của người phụ nữ, quyền lực chỉ sau tầng lớp cận thần thái giám.
vua và quyền năng trên tất cả, kể cả
vua. Đây là điểm ưu việt của xã hội
phương tây đối với nữ giới.
102
- - Không có quân Pháo và quân Sĩ. - Pháo là loại quân đặc biệt vì có
nước đi quân và ăn quân khác
nhau.
4. Nước đi
- Vua đi thoải mái, khắp bàn cờ, có - Tướng bị giới hạn trong cung. 2
thể kết hợp dồn ép đối phương như tướng không được phép đối diện
một chiến binh thực thụ. nhau.
- Mã không bị cản, có thể đi bất kỳ - Mã có nước bị cản. Nho Giáo
về mọi hướng, thậm chí nhảy qua phong kiến ngày xưa, kìm hãm sự
đầu các quân khác. Người phương phát triển người Đông Á. Khổng
Tây cổ súy cho thế giới tự do. giáo chỉ bảo vệ cho vương công
quyền quý.
- Có 3 nước đi đặt biệt (nhập thành, - Không có các nước đi đặt biệt
ăn tốt qua đường và phong cấp). như trong Cờ vua nhưng có nước
ăn quân của pháo là khác thường
bằng cách nhảy qua đầu một quân
khác bất kỳ.
- Tượng đi chéo bao nhiêu ô tùy - Tượng cờ tướng chỉ đi chéo
chọn, như là một cung thủ. (khoảng cách mỗi nước đi là 3
điểm), và chỉ quanh quẩn tất cả
có 7 điểm đến ở phần sân nhà.
- Tốt đi thẳng, ăn chéo. - Chốt đi thẳng và ăn thẳng. Khi
qua sông được phép đi ngang,
thẳng và ăn ngang, thẳng.
- Tốt xuống hàng ngang cuối được - Chốt xuống hàng ngang cuối
phong cấp và có thể nhanh chóng xem như mất tác dụng.
thay đổi cục diện thế cờ.
- Khái niệm về dân trong phương Tây - Tốt trong cờ tướng chỉ là đại
khoáng đạt hơn, nhân văn hơn. Một diện cho đám dân đen bị bắt đi
người bình thường có thể trở thành lính.
bất kỳ ai mà họ muốn và phấn đấu.
- Theo Napoléon Bonaparte: “Một - Theo chế độ phong kiến: “Con
người lính không có khát vọng trở vua thì lại làm vua, con sãi ở
thành nguyên soái thì tốt nhất là chùa thì quét lá đa”.
đừng làm lính!”
- Khi bắt Vua không cần hô “chiếu”. - Khi bắt Tướng phải hô “chiếu
tướng”
103
- - Khi hết nước đi (rơi vào thế pat) sẽ - Khi hết nước đi sẽ thua cuộc.
hòa cờ.
5. Giá trị các quân
- Quân Tốt ở vị trí đầu tiên = 1đ, khi - Quân Chốt ở vị trí đầu tiên = 1đ.
tiến đến hàng ngang cuối cùng = giá Quân Chốt khi đã qua sông = 2đ.
trị của quân nó phong cấp.
- Quân Mã = 3đ. - Quân Mã = 4,5đ.
- Quân Tượng = 3đ. - Quân Pháo = 5đ.
- Quân Xe = 5đ. - Quân Xe = 10đ.
- Quân Hậu = 9đ.
- Quân Vua là vô giá. - Quân tướng là vô giá.
6. Chiếu Tướng/Vua
- Khi đe dọa trực tiếp Vua chỉ im - Khi đe dọa trực tiếp Tướng phải
lặng, không cần thiết phải nói gì hô “chiếu” hoặc “chiếu Tướng”
7. Bí nước đi
- Bí nước đi (mà không bị chiếu) - Bí nước đi (mà không bị chiếu
hòa cờ thua cờ
6.2. CỜ VUA VÀ HỘI HỌA
Từ xa xưa, các họa sĩ đã thể hiện trên nền giấy hay nền vải những
bức tranh sinh động và tuyệt vời về thế giới cờ?
Những nghệ sĩ giàu cảm xúc đã nhận ra những quân cờ là một xã
hội thu nhỏ, mỗi một quân cờ có những tính cách thuộc về con người,
tình huống trên bàn cờ thường xuyên biến động và đổi thay bởi vậy mỗi
quân cờ sẽ có số phận riêng của mình, sẽ sống với cuộc đời riêng, đầy đủ
vinh quang và cay đắng, có thể thăng hoa từ chú lính quèn thành bậc
vương tôn mà cũng có thể ngã gục trước trận ngay từ giờ xuất quân.
Dưới con mắt nghệ thuật thì các ô cờ không chỉ là những ô vuông
đen trắng xếp cạnh nhau một cách vô nghĩa, không hồn mà đó là những
mảng sáng - tối đan xen giữa trắng và đen, là cái tốt và cái xấu, cái thiện
và cái ác xuất hiện trên mỗi bước đường đời không bao giờ bằng phẳng
mà ở đó, những quân cờ, bất kể sang hay hèn, bất kể địa vị ra sao đều
phải đi qua, đi từ đầu cho tới cuối cuộc cờ, nghĩa là đến cuối cuộc đời.
104
- Nghệ thuật của cờ, tự thân nó đã rất cao quý và hội họa cũng vậy,
đến một ngày nào đó tất yếu cả hai sẽ gặp nhau. Đó là những gì gọi là
tinh túy của trí tuệ. Từ cảm hứng, mà hội họa cho ra đời những bức tranh
kiệt tác. Các danh kỳ cũng vậy, họ đã thổi một luồng sinh khí cuộc đời
vào các ván cờ tuyệt hay của mình để tạo nên những thế cờ bất tử cho
hậu thế.
Hình 108. The Garden of Love (Finkenzeller 34)
(Nguồn: http://www.wikiwand.com/de/Meister_E._S.)
Ngay từ khi cờ xuất hiện, nhất là thời kỳ cờ xuất hiện ở châu Âu thì
các họa sĩ đã mau chóng tìm thấy cảm hứng của mình ở trò chơi này qua
những bức tranh xưa và những bức khắc chạm mô tả trong vườn tình yêu
với hoa lá và chim chóc như trong cõi thần tiên.
Hội họa ngày càng phát triển và hình thành nhiều trường phái
nhưng có lẽ không một trường phái nào là không có đề tài về cờ. Nếu các
danh họa thời Phục Hưng vẽ chủ yếu về những bức chân dung các cuộc
đấu cờ như đã nói trên, thì trường phái ấn tượng lại cho ra đời những kiệt
tác về chiều sâu nội tâm thông qua quân cờ.
105
- Hình 109. Tranh cờ thuộc trường phái ấn tượng
(Nguồn: https://www.pinterest.com/antmansgirl/check-mate/)
Sofonisba Anguissola, một nữ họa sĩ người Ý, được công nhận là
một trong những họa sĩ nữ hàng đầu của thời kỳ Phục hưng. Bà đã dành
hàng chục năm cuối đời mình để sáng tác những bức tranh về đề tài cờ
nổi tiếng khắp thế giới, mang đầy những ngụ ý triết học sâu xa, màu sắc
hài hòa với gam màu lạnh nhưng rất mạnh mẽ đã thu hút sự chú ý rất lớn
của giới nghệ thuật.
Hình 110. Tranh các chị em chơi Cờ vua (Sofonisba - 1555)
(Nguồn: https://commons.wikimedia.org/.../File:The_Chess_Game_-_Sofonisba_An...)
106
- Một trong những thể loại hội họa được những người chơi cờ ưa
thích là những bức chân dung về các nhà chơi cờ, nhất là những bậc cao
thủ, được vẽ ký họa bằng chì đơn giản hay những bức chân dung vẽ bằng
sơn dầu công phu đã lột tả được cá tính mạnh mẽ, nội tâm phong phú và
phong cách chơi cờ đặc sắc của từng người.
Hình 111. Tranh ký họa Cờ vua - Một ván đấu Cờ vua tại quán cà phê -
bản vẽ của Thư viện ảnh Mary Evans
(Nguồn: https://fineartamerica.com/featured/a-game-of-chess-at-the-cafe-de-la-mary-evans-picture-
library.html)
Có một bức tranh được rất nhiều người biết tới, đó là một bức tranh
tường lớn có đủ 13 nhà vô địch thế giới với nhóm ngồi giữa là những nhà
vô địch đương đại, một nhóm bên phải và một nhóm nữa đứng xa xa bên
trái, mỗi người một vẻ nhưng đều mang tính cách thời đại của mình. Ở
những hội trường thi đấu lớn, những cung Cờ vua nổi tiếng, những câu
lạc bộ được nhiều người biết tới đều có dựng bức tranh này.
Hình 112. Bức tranh tường lớn có đủ 13 nhà vô địch thế giới
(Nguồn:
http://systemecolle.free.fr/textes/les%20champions%20du%20monde/les_champions_du_monde_d.htm)
107
- Người Trung Hoa với trò chơi cờ Tướng đầy sức sống và mang rõ
nét phong cách Á Đông cũng có những tác phẩm hội họa kiệt xuất về cờ.
Nếu ở các triều đại văn hóa hưng thịnh xưa kia, người ta được chiêm
ngưỡng những bức tranh thần tiên chơi cờ trên núi cao, bên bàn đá cạnh
dòng suối nước róc rách chảy hay dưới bóng tùng bách nơi non xanh
nước biếc, thì ở thời loạn vẫn có những bức họa vẽ những mưu sĩ, những
danh tướng ngồi trước thế cờ như đang mưu tính thế sự cuộc đời. Ngày
nay hội họa Trung Hoa khai thác cờ ở khía cạnh cuộc sống và số phận
con người bình thường với một bút pháp điêu luyện và tinh tế, mang
dáng dấp của trường phái trừu tượng.
Hình 113. Một bức tranh phong cách cổ xưa mô tả
các bậc cao niên đang chơi cờ
(Nguồn: mannup.vn/co-vay-tinh-hoa-phuong-dong)
Bất chấp những họa sĩ có biết chơi cờ hay không, điều quan trọng
là ở tâm hồn họ đã tìm thấy vẻ đẹp đích thực của cờ và nhận ra cờ là tấm
gương phản chiếu cuộc đời.
6.3. CỜ VUA VÀ VĂN CHƯƠNG, THƠ CA
Có thể nói cờ là một đề tài không bao giờ cạn của các nhà văn, nhà thơ.
Từ thời Trung cổ và Phục
Hưng, những bản trường ca về cờ
đã xuất hiện. Trong những thế kỷ
tiếp theo, những truyện ngắn,
những tiểu thuyết, những vở kịch,
những bài thơ... lấy cờ làm đề tài
lần lượt ra đời, tính tới nay có tới
Hình 114. Nhà văn Heminway hàng trăm quyển... Các nhà văn,
Nguồn: nhà thơ thường khám phá thế giới
(Nguồn:
https://www.https://www.telesurtv.net/news/cuba-legado- tinh thần, thế giới tình cảm sâu
ernest-hemingway-finca-el-vigia-20180628-0040.html) lắng của con người, tìm đến bản
108
- chất của nó. Biết bao bậc đế vương đã bị văn chương lột hết áo mũ cân
đai bề ngoài để hiện nguyên hình là những kẻ đầy dã tâm tàn bạo. Văn
chương đã chỉ đường cho biết bao người từ trong tối tăm tìm thấy ánh
sáng và niềm vui... Sự đồng cảm giữa văn chương và cờ là điều dễ hiểu,
bởi cuộc chiến trên bàn cờ, số phận mỗi quân cờ sao mà giống cuộc đời.
Và nếu nó như cuộc đời thì tất yếu nó sẽ được phản ánh vào văn chương.
Mỗi một danh kỳ hay một người chơi cờ tài ba cũng thường có
cuộc đời đầy biến cố, nếu kể ra ắt sẽ là những thiên tiểu thuyết khá ly kỳ.
Hình 115. Jonson và Shakespeare đang chơi cờ (1604)
(Nguồn: http://shakespeare.berkeley.edu/system/files/styles/large/private/images/ben-jonson-and-shakespeare-
playing-chess-by-karel-van-mander-2402.jpg?itok=ArhrC0iI)
Rất nhiều những tên tuổi bất diệt của những con người tạo dựng
nên nền văn chương thế giới, những con người đã cầm bút viết nên
những tiểu thuyết, những vở kịch, những bài thơ... bất hủ cho nhân loại
và cũng chính là những con người rất ham mê trò chơi này, coi đó là một
thú vui, một sự say sưa của cuộc đời: Shakespeare, Volter, Dideroi,
Russeau, Chervantes, Dante, Puskin, Dicken, Gơt, Becton Brech,
Heminway, Xvai...
Hình 116. Lev Tolstoi cũng là tín đồ Cờ vua
(Nguồn: https://i.pinimg.com/originals/10/63/19/1063196cbbbc70a1edb8ad0ed192c41f.jpg)
109
- Lev Tolstoi từng bộc bạch: “Tôi không thể sống mà thiếu cờ. Tôi
yêu thích cờ vì đó là cách thư giãn, nghỉ ngơi tuyệt vời. Nó bắt buộc trí
óc phải làm việc, nhưng đó là một cách làm việc rất đặc sắc”.
Nhà thơ Nam
Mỹ Pablo Nêruda viết:
“Cờ là gì? Đó là một
trong những chiến
thắng của con người
đối với chính bản thân
mình. Đối với một số
người, cờ là âm thanh,
đối với một số khác,
đó là hội họa. Còn đối
với tôi, cờ là bài thơ, Hình 117. Pablo Nêruda xem cờ là bài thơ
bài thơ đấu tranh, bài
thơ của trí tuệ, của ý (Nguồn: http://4.bp.blogspot.com/-RsnWiAF1jMo/T_mGGQJjnxI/
chí”. AAAAAAAACNg/AweKdLV44hg/s200/pablo+neruda+libros.jpg)
6.4. CỜ VUA VÀ NGHỆ THUẬT ĐIỆN ẢNH
Humphrey Bogart là một nghệ sĩ trứ danh và cũng là một nhà chơi
cờ thực thụ, người đã đóng bộ phim nổi tiếng “Casablanca”. Đóng phim
và chơi cờ là hai thú làm ông say mê nhất trên đời. Tiêu chuẩn chọn bạn
bè của ông là những ai chơi cờ xứng đáng ngang bằng ông và sành
thưởng thức rượu vang. Những ván cờ ông chơi không chú tâm lắm tới
chuyện thắng thua mà chủ yếu là tìm người tri kỷ. Họ đánh cờ tới khuya,
tận huởng niềm khoái lạc khi khi tìm ra những nước cờ cao và uống trọn
những niềm vui trí tuệ đó bằng những cốc rượu vang tuyệt hảo.
Hình 118. Humphrey Bogart
vừa là nghệ sĩ trứ danh vừa là
một nhà chơi cờ thực thụ
(Nguồn:
https://www.theglobeandmail.com/life/relati
onships/valentines-day/the-9-most-
romantic-movies-of-all-
time/article7533069/
110
- Một ngôi sao màn bạc khác mà tên tuổi có lẽ ít người không biết
tới: Marlon Brando, cũng là một người mê cờ có tiếng. Khi ông đóng bộ
phim “Julius Caesar” thì chơi cờ là thú giải trí chính của ông. Thông
thường, mỗi khi thấy ông, các nhà báo và nhiếp ảnh vây lấy ông để
phỏng vấn, chụp hình. Nhưng gặp khi ông đang đánh cờ thì đừng hòng
moi lấy ở ông nửa lời.
Hình 119. Ngôi sao màn bạc
Marlon Brando là một người mê cờ
có tiếng
(Nguồn: ew.com/article/2015/.../marlon-brando-first-
screen-test-clip/)
Một diễn viên nữa là John Wayne đã từng đánh cho một tay cờ
lừng lẫy là William Windom một trận thua nhớ đời với tỷ số 6 - 0 trong
một trận đấu tay đôi được nhiều người biết tới. Vì sao một diễn viên lại
chơi cờ giỏi thế? Đến nay cũng chưa ai giải thích nổi, phải chăng bên
trong của cờ và nghệ thuật điện ảnh có điều gì tương đồng?
Người ta lại càng ngạc nhiên hơn khi biết một cặp nghệ sĩ nữa là
George Sanders và Zsazsa Gabor. Cả hai đều thích trò chơi trí tuệ và đầy
tính nghệ thuật này. Trong hồi ký của mình Sanders đã viết: “Khi chúng
tôi cùng đi hưởng tuần trăng mật, thú vui làm chúng tôi say sưa nhất là ở
bên nhau và cùng chơi cờ”.
Hình 120. Vua hề Sác-lô (Charlie Chaplin) và Cờ vua
(Nguồn: https://www.pinterest.com/sarah_biegelsen/chaplin/)
111
- Ngoài ra còn có Bop Hope, con người vui nhộn này đã từng đánh
cho Fischer thua xiểng liểng trong một pha trình diễn trên tivi. Hay một
loạt nghệ sĩ tên tuổi khác như: Shirley Temple, Marlene Dietrich, Charlie
Chaplin, Anthony Quinn, Walter Matthau, Henry Fonda... Hẳn là cờ rất
phù hợp với họ bởi chỉ có những con người nghệ sĩ giàu óc tuởng tượng,
yêu thích những tính cách vừa lãng mạn vừa mạnh mẽ và chính là cờ đã
đem đến cho họ những món quà hào phóng đó.
6.5. CỜ VUA VÀ ÂM NHẠC
Giữa cờ và âm nhạc cũng đã có sự gắn bó với nhau từ xa xưa.
Không chỉ có một huyền thoại kể về Philidor, thiên tài âm nhạc Pháp
đồng thời là một nhà chơi cờ vĩ đại của thế kỷ 18. Trong thời đại chúng
ta còn có Sergey Prokofiev với những bản giao hưởng bất hủ cũng là một
kỳ thủ tài năng.
Một trong những nghệ sĩ biểu diễn âm nhạc của thời đại là Yehudi
Menuhin, ông biểu diễn nhạc ở sân khấu nổi tiếng: Nhà hát Opera Paris,
nhưng khi đến nhà ông người ta thường thấy ông chơi cờ.
Hình 121. Sergey Prokofiev với những bản giao hưởng bất hủ và cũng là
một kỳ thủ tài năng
(Nguồn: http://naitimp3.net/img/artist/200x200/205206.jpg)
Người lãnh đạo của ban nhạc Beatles nổi tiếng là John Lennon
cũng là một tay chơi cờ có hạng. Trong tác phẩm “Imagine” của anh có
cảnh Lennon chơi cờ với người yêu của mình là Yoko mà quân của hai
bên đều là màu trắng để tượng trưng cho hòa bình và tình yêu. Một thành
viên khác của ban nhạc này là Ringo đã vẽ hình bàn cờ thành hình bàn
tay con người để làm vật kỷ niệm, đã được sản xuất hàng loạt bằng vàng
và bạc.
112
- Còn ca sĩ Bono, một thủ lĩnh của nhóm nhạc Pop U2 đã từng thi
đấu với Kasparov. Còn có thể kể ra đây những tên tuổi lớn về âm nhạc
từng say mê cờ: Richart Strauss, Chopin, Beethoven, Mendelssohn,
Shostakovich, Verdi, Rossini, Isaac Stern...
Các đại kỳ sư cũng là những người rất mê âm nhạc. Họ say mê sự
logic và hài hòa của những nước đi trên bàn cờ, còn những nhà âm nhạc
say mê sự sáng tạo phong phú, hài hòa của mình trên cung bậc của bảy
nốt nhac. Với bảy nột nhạc họ tạo nên hàng nghìn, hàng vạn bản nhạc,
bài ca từ hùng tráng, du dương tới trữ tình sâu lắng, khác nào với những
quân cờ trên 64 ô đen trắng, các kỳ thủ tạo nên hàng nghìn, hàng vạn ván
cờ muôn hình muôn vẻ, hầu như vô tận, thả sức cho óc sáng tạo của con
người.
Chẳng thế mà người ta đã ví nhà Vô địch thế giới Capablanca là
“Bach trên bàn cờ” còn với nhà quán quân Lasker là “Mozar của cờ” khi
ông chơi những ván quá xuất sắc khi mới 9 tuổi!
6.6. CỜ VUA VÀ CHÍNH KHÁCH
Một giai thoại kể rằng, khi Crixtoph Colomb có dự định đi tìm một
miền đất mới mà ông dự đoán là Ấn Độ thì trong tay ông chẳng có lấy
một đồng ngân quỹ. Con người thông minh này biết được rằng Vua của
mình lúc đó là Ferdinand là người rất mê cờ, ông bèn lựa dịp đức Vua
đang chơi cờ, đứng bên cạnh kiên nhẫn chờ đợi.
Hình 122. Christopher Columbus– người khám phá châu Mỹ
và làm thay đổi thế giới
(Nguồn: http://nghiencuuquocte.org/2015/04/26/christopher-columbus/)
113
- Lần đó dù chơi với một tay cờ có hạng nhưng nhà Vua đi những
nước rất xuất sắc, áp đảo và cuối cùng, thí quân đã đánh gục đối phương
bằng một đòn phối hợp tài tình. Nhằm lúc Vua đang hứng chí cười ha hả
trước thắng lợi của mình, Colombo bèn mạnh dạn tiến tới trước mặt Vua
quỳ xuống tâu: “Thưa bệ hạ, ngài quả là một nhà khai sáng vĩ đại trong
cờ, còn thần, thần cũng muốn noi theo gương bệ hạ, đi khai phá một con
đường thương mại mới, nhằm đưa quốc gia của bệ hạ trở nên một đất
nước hùng cường. Xin bệ hạ chuẩn tấu cho thần số tiền nhỏ mọn này,
như hy sinh một con Tốt để giành một thắng lợi lớn trước các cường
quốc lân bang”. Vua Ferdinand xem qua bản tấu, lấy làm hài lòng và
chuẩn chi ngay lập tức “số tiền nhỏ mọn” khổng lồ đó. Ván cờ của bậc
vua chúa đã đóng góp không nhỏ vào việc tìm ra cả một châu lục mới!
Nữ hoàng Anh Victoria là một phụ nữ thông minh, bà rất thích chơi
cờ nhưng không phải để tỷ thí với các đấng nam nhi tranh phần thắng
thua mà coi cờ là một trò chơi thú vị và dùng nó để giao hảo với các công
nương, hoàng hậu các nước lân bang.
Hình 123. Nữ hoàng Anh Victoria là một phụ nữ thông minh
và rất thích chơi cờ
(Nguồn: https://www.alamy.com/stock-photo-queen-victoria-queen-of-england-engraving-1855-59956103.html)
114
- Hoàng đế Pháp – Napoleon cũng là một tay cờ nghiệp dư khá mạnh.
Hình 124. Napoleon chơi cờ cùng Remusat
(Nguồn: http://www.chesshistory.com/winter/extra/pics/napoleon.jpg)
Về sau này nền quân chủ được thay thế bằng các chế độ tân tiến
hơn thì các chính khách vẫn là những người say mê trò chơi trí tuệ này,
âu cũng là điều dễ hiểu. Ví dụ các Tổng thống Mỹ như George
Wasington, Thomas Jefferson (ông này đặc biệt thích đọc quyển “Luận
giải về Cờ vua” của Philidor và nghiên cứu rất kỹ tàn cục Xe Tượng
chống Xe), Abraham Lincoln (ông chơi cờ rất giỏi, trong gia đình vào
những lúc rảnh hay chơi với con trai mình).
Hình 125. Jefferson và Washington chơi cờ
(Nguồn: https://www.megachess.co/Revolutionary...p/map01.htm)
115
- Benjamin Franklin (1706 - 1790) là một nhà bác học, người phát
minh ra cột thu lôi và kỹ thuật in đồng đô la bằng giấy. Ông còn là một
nhà chính trị, là thống đốc bang Pensilvania, người đã cùng các tổng
thống Jefferson và Adam soạn thảo ra bản tuyên ngôn độc lập nổi tiếng
của nước Mỹ (1776), đồng thời là một tác gia được Voltere, Russeau,
Philidor, Lomonosov, Puskin... đánh giá rất cao.
Hình 126. Benjamin Franklin - một kỳ thủ cự phách
(Nguồn: https://thumbs2.ebaystatic.com/d/l225/m/mnyqSCZfrVSm-oHq2GnuwbQ.jpg)
Nhưng còn một điều người ta còn ít biết đến: ông là một nhà chơi
cờ cự phách, một trong những người sáng lập ra nhóm cờ nổi tiếng ở
Philadenphia. Các đấu thủ Cờ vua nổi tiếng nhất ở Mỹ thời bấy giờ
thường rất thích gặp và thi đấu với Franklin. Ông còn tham gia chơi cờ ở
một số câu lạc bộ nước ngoài. Các ván cờ của ông thường được đăng trên
các tạp chí, trong đó có những ván nổi tiếng. Ông suy nghĩ tìm ra được
mối liên hệ giữa trò chơi trí tuệ này với khoa học, văn hóa, triết học,
thẩm mỹ và đạo đức... ông tổng kết được những gì tốt đẹp mà việc chơi
cờ mang lại, nâng cao hiểu biết và phẩm giá cho con người. Bài báo của
ông “Giá trị tinh thần của Cờ vua” viết năm 1786 đã được in lại nhiều
lần cho tới ngày nay, bao nhiêu thế hệ đã được đọc và chiêm nghiệm.
Trong bài báo đó Franklin viết:
116
nguon tai.lieu . vn
