- Trang Chủ
- Du lịch
- Giải pháp đào tạo hướng dẫn viên du lịch chất lượng cao đáp ứng nhu cầu nhân lực cho các doanh nghiệp du lịch
Xem mẫu
- LIÊN NGÀNH VĂN HÓA - NGHỆ THUẬT - THỂ DỤC THỂ THAO
Giải pháp đào tạo hướng dẫn viên du lịch chất lượng cao
đáp ứng nhu cầu nhân lực cho các doanh nghiệp du lịch
Training high quality guide for tourism enteprises to meet human
resources demand
Nguyễn Thị Sao, Tăng Thị Hồng Minh
Email: maisaobms@gmail.com
Trường Đại học Sao Đỏ
Ngày nhận bài: 12/2/2020
Ngày nhận bài sửa sau phản biện: 24/6/2020
Ngày chấp nhận đăng: 30/6/2020
Tóm tắt
Hướng dẫn viên du lịch là nhân tố rất quan trọng trong ngành kinh doanh du lịch nói chung và kinh doanh
lữ hành nói riêng. Hướng dẫn viên du lịch chính là người đại diện cho hình ảnh của một quốc gia, đại sứ
không chính thức của đất nước, người thực hiện các dịch vụ trong chuyến du lịch đem lại sự hài lòng cho
du khách. Tuy vậy, hiện nay chất lượng của hướng dẫn viên du lịch còn rất nhiều điều đáng bàn. Bài viết
dưới đây sẽ đề cập đến tiêu chí để hướng dẫn viên du lịch trở thành hướng dẫn viên du lịch chất lượng
cao. Bên cạnh đó nêu lên những cơ hội và thách thức trong quá trình học tập và rèn luyện để trở thành
hướng dẫn viên du lịch chất lượng cao của sinh viên khi còn ngồi trên giảng đường đại học.Trong khuôn
khổ bài viết này tác giả đề cập tới hướng dẫn viên suốt tuyến và tiếp cận các cơ sở đào tạo trên địa bàn
các tỉnh phía Bắc.
Từ khóa: Đào tạo; du lịch; hướng dẫn viên du lịch; hướng dẫn viên du lịch chất lượng cao.
Abstract
Tour guides play a very important role in the tourism business in general and travel business in particular.
The tour guide is the person who represents the image of a country, an unofficial ambassador of the
country who conducts travel services to bring satisfaction to visitors. However, at present, the quality of
tour guides is still very worthy to discuss. The following article will mention the criteria for a tour guide to
become a high quality tour guide, besides the opportunities and challenges are available when training a
tour guide high quality when studying at the university. In this article, the author mentions guides during
the tour and access to training facilities in the Northern provinces.
Keywords: Training; tourism; tour guides; high quality tour guides.
1. ĐẶT VẤN ĐỀ đóng góp cho sự phát triển kinh tế xã hội một cách
hiệu quả nhất.
Chất lượng nguồn nhân lực là một trong những
mối quan tâm hàng đầu của các quốc gia trong Đối với ngành du lịch hiện nay việc phát triển và tạo
bối cảnh toàn cầu hóa hiện nay. Khái niệm nguồn ra nguồn nhân lực chất lượng cao là đòi hỏi và yêu
nhân lực có nhiều cách hiểu, kế thừa các nghiên cầu cấp thiết trước sự gia tăng về số lượng khách.
cứu của các học giả về nguồn nhân lực [7]. Nguồn Từ quan niệm về nguồn nhân lực chất lượng cao
nhân lực chất lượng cao được coi là một bộ phận tác giả cũng đưa ra cách hiểu về nguồn nhân lực
nhân lực có sức khỏe đáp ứng yêu cầu, được đào chất lượng cao trong du lịch là bộ phận nhân lực du
tạo dài hạn, có chuyên môn kỹ thuật cao, có phẩm lịch có sức khỏe đáp ứng được yêu cầu của ngành
chất đạo đức tiêu biểu, có khả năng thích ứng du lịch, được đào tạo dài hạn tại các cơ sở đào
nhanh theo những thay đổi của công nghệ, biết tạo, có trình độ chuyên môn kỹ thuật cao về các
vận dụng sáng tạo những tri thức, những kỹ năng ngành nghề du lịch như (lữ hành, khách sạn, bàn,
đã được đào tạo vào quá trình lao động sản xuất, bar, bếp, hướng dẫn viên…), có phẩm chất đạo
đức tiêu biểu, có khả năng thích ứng nhanh theo
Người phản biện: 1. PGS.TS. Trần Thúy Anh những thay đổi của công nghệ, biết vận dụng sáng
2. TS. Nguyễn Đăng Tiến tạo những tri thức, những kỹ năng đã được đào tạo
Tạp chí Nghiên cứu khoa học, Trường Đại học Sao Đỏ, ISSN 1859-4190, Số 2 (69) 2020 97
- NGHIÊN CỨU KHOA HỌC
vào quá trình làm việc tại các doanh nghiệp kinh lực phát triển toàn diện, đủ sức tinh thông và nắm
doanh du lịch, đóng góp cho sự phát triển ngành du nhanh chóng toàn bộ hệ thống sản xuất thực tiễn
lịch nói riêng và kinh tế xã hội nói chung một cách trong thực tế” [1]. Theo cách hiểu mang tính chất
hiệu quả nhất. chung nhất thì “Nguồn nhân lực chất lượng cao là
một bộ phận của lực lượng lao động, có khả năng
Nguồn nhân lực chất lượng cao tạo điều kiện thuận
đáp ứng những yêu cầu phức tạp của công việc,
lợi cho ngành và doanh nghiệp du lịch tận dụng
từ đó tạo ra năng suất và hiệu quả cao trong công
được chất xám. Sự sáng tạo, ý tưởng của con
việc [7]. Như vậy, nguồn nhân lực chất lượng cao
người sẽ tạo ra sự khác biệt trong sản phẩm du
có thể được hiểu như là một bộ phận của nguồn
lịch, tăng khả năng cạnh tranh. Tất cả những điều
nhân lực, kết tinh những gì tinh túy, chất lượng của
đó có được khi doanh nghiệp xây dựng được đội
nguồn nhân lực. Nguồn nhân lực này không chỉ có
ngũ nhân viên có trình độ, nhận thức, ý thức, trách
trình độ học vấn mà quan trọng phải có chuyên môn
nhiệm cao, đảm nhận công việc phù hợp với năng
kỹ thuật cao. Đặc biệt, là có kỹ năng thực hiện công
lực, có tinh thần gắn bó với doanh nghiệp. Hơn thế
việc tốt, có năng lực sáng tạo, năng lực vận dụng,
nữa, nguồn nhân lực chất lượng cao sẽ đảm bảo
đáp ứng được những yêu cầu của thực tiễn. Mặt
nâng cao về chất lượng, chủ động sáng tạo, đề
khác, đây còn là bộ phận lao động có sức khỏe, có
xuất xây dựng sản phẩm dịch vụ du lịch mới. Chính
phẩm chất tốt, có tác phong nghề nghiệp, có tính kỷ
nguồn nhân lực chất lượng cao là đội ngũ để thu
luật, tinh thần yêu nước, ý chí tự lực, tự cường và
hút khách du lịch và tạo động lực để khách hàng có
đạo đức nghề nghiệp.
những nhu cầu mới. Bên cạnh đó, nguồn nhân lực
chất lượng cao sẽ khai thác hợp lý, hiệu quả nguồn Đối với du lịch - là lĩnh vực thiên về dịch vụ với
tài nguyên du lịch. Với trình độ, kiến thức, kỹ năng các nghiệp vụ đặc thù như buồng, bàn, bếp, lễ tân,
của nguồn nhân lực du lịch chất lượng cao, họ sẽ hướng dẫn viên, điều hành... ngành này đòi hỏi
giúp cho doanh nghiệp khai thác được tài nguyên nhiều yêu cầu cao về chất lượng nguồn nhân lực.
du lịch và bảo vệ tài nguyên du lịch. Nâng cao chất Lao động trong du lịch cũng có những đặc trưng
lượng đào tạo nguồn nhân lực đang là vấn đề cấp riêng bên cạnh những đặc điểm chung của lao
bách trong chiến lược phát triển ngành du lịch của động. Vì vậy, nguồn nhân lực du lịch chất lượng
nước ta trong bối cảnh toàn cầu hóa nhằm tạo ra cao bên cạnh trình độ học vấn cũng phải có các
một đội ngũ lao động đảm bảo về chất và đáp ứng kỹ năng tốt về nghiệp vụ du lịch và các phẩm chất
được nhu cầu của doanh nghiệp. khác mà nghề này cần đòi hỏi. Dựa trên một số ý
kiến của các tác giả khác về nguồn nhân lực chất
2. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
lượng cao tác giả cũng đưa ra một số đặc điểm về
Phương pháp nghiên cứu chủ yếu trong bài viết nguồn nhân lực du lịch chất lượng cao như sau:
này tác giả sử dụng nhóm các phương pháp sau:
- Thứ nhất, nguồn nhân lực du lịch chất lượng cao
- Phương pháp nghiên cứu lý luận: Phân tích tổng phải là lao động có trình độ học vấn, có kỹ năng
hợp các tài liệu, văn bản có liên quan về đào tạo chuyên môn, nghiệp vụ tốt; có kỹ năng vận dụng,
hướng dẫn viên du lịch chất lượng cao để xây dựng khả năng sáng tạo trong công việc.
làm cơ sở lý luận cho bài báo.
- Thứ hai, nguồn nhân lực du lịch chất lượng cao
- Phương pháp phân tích, tổng kết kinh nghiệm phải là lực lượng lao động có thể lực tốt: các chỉ
thực tiễn. Phân tích số liệu thống kê từ các cơ sở
số về thể lực như cân nặng, chiều cao trung bình,
đào tạo thông qua các buổi trao đổi, tọa đàm, các
tuổi thọ, tỷ lệ mắc các bệnh tật… Thể lực tốt là điều
hội thảo chuyên đề, các sáng kiến về đào tạo du
kiện để phát triển trí tuệ. Thể lực và tinh thần, trí tuệ
lịch… làm cơ sở đánh giá.
tồn tại thống nhất trong mỗi con người cấu thành
- Phương pháp chuyên gia tham khảo một số ý nguồn nhân lực.
kiến của các chuyên gia, cán bộ giảng viên, cán bộ
quản lý trong đào tạo du lịch để lấy ý kiến làm cơ - Thứ ba, nguồn nhân lực du lịch chất lượng phải là
sở thực tiễn. lực lượng lao động có tác phong nghề nghiệp, có
3. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU tính kỷ luật, tinh thần yêu nước và đạo đức nghề
nghiệp. Đây được xem như tiêu chí mang tính chất
3.1. Khái quát chung cơ bản trong việc xây dựng các tiêu chí xác định
3.1.1. Nguồn nhân lực du lịch chất lượng cao nguồn nhân lực chất lượng cao.
Cho đến nay vẫn chưa có khái niệm thống nhất và - Thứ tư, có năng lực áp dụng vào thực tế tạo nên
tiêu chí cơ bản để xác định thế nào là nguồn nhân hiệu quả cao trong công việc; có các kỹ năng làm
lực chất lượng cao. Theo C. Mác thì nguồn nhân việc chuyên nghiệp, có năng lực để đáp ứng nhu
lực chất lượng cao là: “Những con người có năng cầu hội nhập quốc tế…
98 Tạp chí Nghiên cứu khoa học, Trường Đại học Sao Đỏ, ISSN 1859-4190, Số 2 (69) 2020
- LIÊN NGÀNH VĂN HÓA - NGHỆ THUẬT - THỂ DỤC THỂ THAO
3.1.2. Hướng dẫn viên du lịch chất lượng cao có thể hiểu hướng dẫn viên du lịch họ phải giống
như là bộ bách khoa toàn thư biết đi.
Theo tác giả Bùi Thanh Thúy trong cuốn “Nghiệp vụ
hướng dẫn du lịch” đã đưa ra khái niệm hướng dẫn Ngoài những yêu cầu cần đạt được của một hướng
viên như sau: “Hướng dẫn viên du lịch là những dẫn viên du lịch thông thường như: phẩm chất đạo
người có chuyên môn làm việc cho các tổ chức đức, tư tưởng tốt, kiến thức chuyên môn sâu và
kinh doanh du lịch với nhiệm vụ tổ chức thực hiện rộng thì hướng dẫn viên du lịch chất lượng cao cần
các chương trình du lịch đã được kí kết trên thực tế phải là những người có khả năng đáp ứng được
nhằm đảm bảo đúng kế hoạch và đáp ứng nhu cầu công việc hướng dẫn du lịch mang tính chuyên
được thỏa thuận của du khách. Chỉ dẫn và cung nghiệp và nghệ thuật, có ý thức phục vụ, kỹ năng
cấp lời thuyết minh về các điểm du lịch. Giải quyết phục vụ, đồng thời còn có trình độ hướng dẫn,
những vấn đề phát sinh trong quá trình thực hiện thuyết minh, có tài năng của một nhà chỉ huy, bản
chương trình du lịch trong phạm vi, quyền hạn, khả lĩnh của một nhân viên giỏi.
năng của mình và tạo ra những ấn tượng tích cực Trong bài báo này, tác giả xin được kế thừa và tổng
cho du khách” [8]. hợp từ nhiều nguồn tài liệu khác nhau để đưa ra
Với đặc điểm là một nghề mang tính chuyên nghiệp quan niệm về hướng dẫn viên du lịch chất lượng
cao như sau: Hướng dẫn viên viên du lịch chất
và nghệ thuật cao. Hướng dẫn viên du lịch luôn phải
lượng cao là người có khả năng đáp ứng cao nhất
làm việc với những cường độ cao và áp lực công
các nhu cầu của khách du lịch trong chuyến hành
việc lớn, họ phải có ý thức phục vụ, kỹ năng phục
trình của họ từ các vấn đề an toàn, an ninh, thưởng
vụ, đồng thời còn có trình độ hướng dẫn, thuyết
thức các dịch vụ du lịch, vui chơi giải trí, phục hồi
minh, có tài năng của một nhà chỉ huy, bản lĩnh của
sức khỏe, thẩm nhận giá trị văn hóa lịch sử trên
một nhân viên, có phẩm chất tư tưởng đạo đức tốt,
tuyến điểm du lịch cũng như cung cấp các hệ thống
yêu nghề và tôn trọng nghề nghiệp của mình.
thông tin đầy đủ, chính xác về tuyến, điểm du lịch
Hiện nay, theo như các nhà nghiên cứu trong lĩnh cũng như các thông tin khác trong chuyến đi và tạo
vực du lịch, phạm trù hướng dẫn viên du lịch chất ra ấn tượng tốt đẹp cho du khách.
lượng cao còn có rất nhiều quan điểm khác nhau,
3.2. Thực trạng công tác đào tạo hướng dẫn
chưa được biết đến nhiều vì đây được coi là quan
viên du lịch tại các cơ sở đào tạo du lịch
điểm mới đang dần được tiếp cận và có những định
hướng tiền đề. 3.2.1. Số lượng các cơ sở đào tạo du lịch
Hướng dẫn viên chuyên nghiệp là người có đủ khả Cả nước có 62 trường đại học, 80 trường cao đẳng
năng đáp ứng kỳ vọng của tất cả các thành viên (trong đó có 8 trường cao đẳng nghề), 117 trường
trong đoàn khách du lịch. Là đầu mối liên hệ giữa trung cấp (trong đó có 12 trường trung cấp nghề), 2
khách, nhà cung cấp và công ty lữ hành, hướng công ty và 23 trung tâm có tham gia đào tạo nghiệp
dẫn viên có trách nhiệm tạo sự thoải mái, dễ chịu và vụ du lịch. Do đặc thù của ngành nên dù quá trình
đảm bảo an toàn cho mỗi cá nhân tham gia chương đào tạo yêu cầu gắn lý thuyết với thực hành nhưng
trình du lịch. Khi gặp khó khăn hay tình huống khẩn các cơ sở đào tạo, nhất là khối cao đẳng, trung cấp
cấp, hướng dẫn viên sẽ là người quyết định và tổ
chuyên nghiệp thường dạy thiên về lý thuyết, thiếu
chức trợ giúp nhằm bảo đảm quyền lợi cho khách.
thực hành so với các trường nghề. Điều này dẫn
Bắt đầu chương trình du lịch, sau khi gặp gỡ đoàn,
đến chất lượng đào tạo của nhiều trường không
hướng dẫn viên sẽ đi cùng với đoàn suốt chương
trình, ở cùng khách sạn với đoàn và là người đại đáp ứng được nhu cầu doanh nghiệp, nhất là đội
diện tại chỗ của công ty lữ hành. ngũ hướng dẫn viên du lịch [6]
Trong cuốn “Hướng tới sự chuyên nghiệp trong Bảng 1. Số lượng các cơ sở đào tạo du lịch tại Việt
hướng dẫn du lịch” (Cẩm nang cho đào tạo viên), Nam tính đến tháng 8/2020
của tổ chức UASID đã đưa ra 20 tiêu chí để tạo nên
Đơn vị Số lượng
hướng dẫn viên du lịch chất lượng cao [7]. Các tiêu
1. Trường đại học 62
chí đều hướng tới sự chuyên nghiệp từ khâu chuẩn
bị tổ chức hướng dẫn tham quan cho đoàn khách 2. Trường cao đẳng 80
đến khi kết thúc. - Trong đó cao đẳng nghề 8
3. Trường trung cấp 117
Ở các nước có ngành kinh tế du lịch phát triển như
Anh, Pháp, Mỹ,Tây Ban Nha… khi tuyển hướng - Trong đó trung cấp nghề 12
dẫn viên họ luôn đưa ra các tiêu chuẩn như: tự tin, 4. Doanh nghiệp 2
có hiểu biết về ngôn ngữ, nói trôi chảy hai, ba ngoại 5. Trung tâm đào tạo, bồi dưỡng nghề
23
ngữ, bắt buộc biết tiếng Anh, khả năng nhạy bén du lịch ngắn hạn
trong ứng xử và xử lý tình huống. Vì vậy, chúng ta Nguồn: Viện Nghiên cứu phát triển du lịch Việt Nam
Tạp chí Nghiên cứu khoa học, Trường Đại học Sao Đỏ, ISSN 1859-4190, Số 2 (69) 2020 99
- NGHIÊN CỨU KHOA HỌC
Các cơ sở đào tạo hầu hết tập trung tại các thành muốn tuyển dụng được các nhân sự vào là có thể
phố lớn: Hà Nội, thành phố Hồ Chí Minh, Đà Nẵng, làm việc được ngay.
Huế. Nhiều địa phương có tiềm năng và điều kiện
Đội ngũ hướng dẫn viên du lịch chất lượng cao
phát triển du lịch nhưng chưa có trường đào tạo không chỉ thiếu về mặt số lượng mà còn yếu về
du lịch như một số tỉnh miền núi phía Bắc và đồng mặt chuyên môn. Một thực tế không thể phủ nhận
bằng sông Cửu Long… Do vậy, lực lượng lao động rằng vẫn còn những tour du lịch hướng dẫn viên
nói chung và hướng dẫn viên du lịch chất lượng làm việc chưa hết mình, chưa tận tâm với công việc
cao nói riêng chưa được đào tạo, chất lượng thấp. nhất là đội ngũ trẻ mới vào nghề đôi khi họ có một
Một số địa phương có cơ sở đào tạo du lịch nhưng số nguyên tắc “nguyên tắc vàng” là tiết kiệm thông
đội ngũ giảng viên còn thiếu và yếu, cơ sở vật chất tin càng nhiều càng tốt. Tránh nói nhiều về các sự
chưa đảm bảo, chất lượng đào tạo thấp. kiện lịch sử có mốc thời gian; tập trung nói nhiều về
truyền thuyết (vì hướng dẫn viên cho rằng khách
3.2.2. Thực trạng đào tạo hướng dẫn viên du
du lịch khó có thể bắt bí được về truyền thuyết) và
lịch hiện nay cuối cùng là trang bị cho mình một kho tàng truyện
Có nhiều ý kiến cho rằng nguồn nhân lực chất tiếu lâm. Bởi vậy, đôi khi trong chuyến hành trình
lượng cao là yếu tố quan trọng hàng đầu của sự hướng dẫn viên tránh việc chỉ kể truyện tiếu lâm
phát triển, là tài sản vô giá của mọi quốc gia. Vùng miễn khách cười càng nhiều càng tốt và không
lãnh thổ, doanh nghiệp. Song trong thực tế, nhân thực hiện thuyết minh. Và hậu quả là những câu
chuyện của hướng dẫn viên kể không phù hợp với
lực chất lượng cao nói chung và hướng dẫn viên
hoàn cảnh và đối tượng khách.
du lịch chất lượng cao nói riêng lại đang thiếu về
lượng và hạn chế về chất. Trong mỗi chuyến du lịch có nhiều lí do khiến tour
bị “vỡ”, song lý do quan trọng nằm chính ở hướng
Theo thống kê của Tổng cục Du lịch tính đến tháng dẫn viên du lịch. Thực trạng hướng dẫn viên du lịch
6/2019 [3], Việt Nam có 17.313 hướng dẫn viên không đáp ứng được yêu cầu của khách du lịch vẫn
quốc tế phục vụ cho gần 8 triệu lượt khách inbound còn là bài toán chưa có lời giải của ngành du lịch
và hơn 6,5 triệu khách outbound; 8.784 hướng dẫn nói chung và công ty lữ hành nói riêng. Bởi nhiều
viên nội địa phục vụ hơn 45 triệu lượt khách. 827 hướng dẫn viên “được” ngoại ngữ, thì lại “trống”
hướng dẫn viên du lịch tại điểm. Số lượng hướng hoàn toàn về nghiệp vụ, chưa kể là còn tình trạng
dẫn viên hiện tại mới chỉ đáp ứng 40% khách quốc một số hướng dẫn viên du lịch không có thẻ hành
tế và hơn 15% khách nội địa. Theo các chuyên nghề, không khác gì hành nghề “chui”. Và dễ dàng
gia, để có thể phục vụ 100% lượng khách trong và nhận thấy, đội ngũ hướng dẫn viên du lịch đạng bị
ngoài nước phải cần ít nhất khoảng 25.000 hướng “vênh” giữa cung và cầu. Bên cạnh đó, vấn đề đào
dẫn viên quốc tế và 50.000 hướng dẫn viên nội địa. tạo hướng dẫn viên du lịch chất lượng cao đang có
nhiều bất cập. Hiện nay, nghề hướng dẫn viên du
Biểu đồ 1. Số lượng hướng dẫn viên cả nước lịch được đánh giá là một trong những ngành đào
tạo có sự tăng trưởng mạnh mẽ ở bậc cao đẳng và
đại học trên cả nước. Song, nhiều hướng dẫn viên
du lịch sau khi được đào tạo bài bản tại các trường
cao đẳng, đại học, khi được tuyển dụng vào các
doanh nghiệp lữ hành, khách sạn vẫn phải đào tạo
lại hoặc bổ sung thêm kỹ năng mềm, ngoại ngữ.
Nguồn nhân lực hướng dẫn viên chất lượng cao
tạo điều kiện thuận lợi cho ngành du lịch và doanh
nghiệp du lịch tận dụng được chất xám. Sự sáng
tạo, ý tưởng sẽ tạo ra được sự khác biệt trong sản
Nguồn: Tổng cục Du lịch phẩm du lịch, tăng khả năng cạnh tranh. Tất cả
Mỗi năm cả nước có khoảng 50.000 sinh viên du những điều đó có được khi cơ sở đào tạo kết hợp
với doanh nghiệp xây dựng được đội ngũ hướng
lịch ra trường trong đó có 60% là hệ đại học, số còn
dẫn viên có trình độ cao, nhận thức, ý thức trách
lại thuộc hệ trung cấp, cao đẳng; nhưng chỉ 5% của
nhiệm cao, đảm nhận công việc phù hợp với năng
hệ đại học, 30% hệ cao đẳng, trung cấp ra trường lực, có tinh thần gắn bó với doanh nghiệp
đáp ứng nhu cầu công việc và gắn với ngành học.
Còn lại phần lớn sinh viên tốt nghiệp vào làm việc 3.2.3. Đánh giá kết quả đào tạo hướng dẫn viên
tại các doanh nghiệp lữ hành và khách sạn đều du lịch chất lượng cao đáp ứng nhu cầu của
phải đào tạo lại từ 6 tháng đến 1 năm [5]. Và đó doanh nghiệp
không phải là kỳ vọng của các doanh nghiệp, họ Hiện nay, trong điều kiện còn khó khăn, các cơ sở
100 Tạp chí Nghiên cứu khoa học, Trường Đại học Sao Đỏ, ISSN 1859-4190, Số 2 (69) 2020
- LIÊN NGÀNH VĂN HÓA - NGHỆ THUẬT - THỂ DỤC THỂ THAO
đào tạo về du lịch luôn cố gắng đảm bảo việc nâng (VTOS), trong đó có tiêu chuẩn nghề kỹ năng
cao chất lượng đào tạo. Tập trung đào tạo lý thuyết nghiệp vụ hướng dẫn du lịch tạo điều kiện nâng
gắn với thực hành ngày càng được quan tâm hơn, cao kỹ năng nghề nghiệp cho đội ngũ hướng dẫn
khắc phục cơ bản tình trạng dạy “chay”. Theo khảo viên du lịch.
sát của các chuyên gia về du lịch thì hầu hết sinh Theo kết quả của đề án “Tăng cường công tác đào
viên du lịch nói chung và đội ngũ hướng dẫn viên tạo theo nhu cầu xã hội trong lĩnh vực du lịch đến
du lịch nói riêng được tổ chức thực hành, kiến tập, năm 2025” như sau:
thực tập, tham gia các tour tuyến du lịch ngay từ khi
còn ngồi trên giảng đường. Về kiến thức chuyên môn nghiệp vụ được đào tạo
của đội ngũ nhân lực du lịch hiện nay, qua kết quả
Các cơ sở đào tạo tăng cường mối liên kết giữa điều tra cho thấy, mức độ đánh giá của các doanh
nhà trường, doanh nghiệp và các hiệp hội du lịch nghiệp chỉ đạt mức trên trung bình 3,1351/5 điểm.
tạo điều kiện phối hợp nâng cao chất lượng đào Với kiến thức chuyên môn nghiệp vụ, mức độ đánh
tạo, xây dựng, chỉnh sửa chương trình đào tạo, giá thấp nhất dừng ở mức độ. Chưa đầy đủ, tần
cấp chứng chỉ các trình độ, tham gia đóng góp xây xuất hiện đánh giá này vẫn còn tương đối nhiều
dựng và đánh giá chương trình đào tạo, tạo điều (tham khảo bảng 2).
kiện cho các cơ sở đào tạo tiếp cận tốt hơn với nhu
cầu đào tạo, khảo sát nhu cầu về nguồn nhân lực Về kĩ năng nghề nghiệp, kiến thức chuyên môn
tại các doanh nghiệp du lịch. nghiệp vụ được đào tạo của đội ngũ nhân lực du lịch
hiện nay, kết quả điều tra cho thấy, mức độ đánh
Đối với các cơ quan quản lý, các tổ chức nghề
giá của doanh nghiệp chỉ đạt mức trên trung bình,
nghiệp về du lịch: thường xuyên tổ chức các lớp bồi
tương ứng với 3,0811. Như vậy, theo đánh giá của
dưỡng cán bộ, giảng viên cho các cơ sở đào tạo
các chủ thể nguồn nhân lực, kỹ năng chuyên môn
du lịch Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch chỉ đạo cho
nghiệp vụ chưa được cao, mới đáp ứng phần nào
Tổng cục Du lịch tổ chức các lớp bồi dưỡng kiến
nhu cầu thực tế.
thức về du lịch cho cán bộ quản lý, các giảng viên
tại các trường đại học, cao đẳng, trung cấp thường Về thái độ, đạo đức nghề nghiệp của đội ngũ nhân
xuyên và liên tục như: các lớp bồi dưỡng thuyết lực du lịch hiện nay, kết quả điều tra cho thấy, mức
minh viên, tham dự các hội nghị hội thảo, diễn đàn độ đánh giá của doanh nghiệp cũng chỉ đạt mức
về du lịch trong cả nước để trao đổi, cập nhật các trên trung bình tương ứng với 3,3243/5 điểm. Mức
kiến thức về du lịch. độ đánh giá này có cao hơn so với mức độ đánh
Dự án Phát triển nguồn nhân lực du lịch Việt Nam giá về kiến thức chuyên môn nghiệp vụ và kỹ năng
do EU tài trợ xây dựng và đưa vào vận hành hệ nghiệp vụ. Tuy nhiên, vẫn chưa cao so với mong
thống thẩm định và cấp chứng chỉ theo hệ thống muốn. Đây cũng là vấn đề đặt ra đối với hoạt động
Tiêu chuẩn kỹ năng 10 nghề du lịch Việt Nam nguồn nhân lực hiện nay.
Bảng 2. Đánh giá của các doanh nghiệp du lịch về kiến thức, kỹ năng và thái độ của lao động du lịch trong
nhà trường
Các chỉ tiêu Kiến thức được đào tạo Kỹ năng được đào tạo Thái độ được đào tạo
Số doanh nghiệp 37 37 37
Giá trị trung bình cộng 3,1351 3,0811 3,3243
Tổng điểm 116,00 114,00 123,00
Mức độ đánh giá cao nhất 4 5 5
Mức độ đánh giá thấp nhất 2 1 2
Ghi chú: Mức điểm đánh giá từ 1 đến 5, cụ thể: Rất tốt (5 điểm), Khá (4 điểm), Bình thường (3 điểm),
Chưa đầy đủ (2 điểm), và Hoàn toàn không phù hợp (1 điểm).
Nguồn: Đề án “Tăng cường công tác đào tạo theo nhu cầu xã hội trong lĩnh vực du lịch đến năm 2025”
3.4. Một số giải pháp đào tạo hướng dẫn viên du đào tạo lại và bồi dưỡng để “chuẩn hóa” đội ngũ
lịch chất lượng cao giảng viên. Người giảng viên phải có năng lực về
kiến thức chuyên môn, kỹ năng sư phạm, kỹ năng
3.4.1. Xây dựng và bồi dưỡng đội ngũ giảng viên
nghề nghiệp, kỹ năng quản lý, kỹ năng giao tiếp tốt.
Giảng viên là người quyết định chất lượng đào tạo, Xây dựng, phát triển đội ngũ giảng viên đủ về số
vì vậy cần phải tập trung nỗ lực vào việc đào tạo, lượng, hợp lý về cơ cấu. Đa dạng hóa hình thức
Tạp chí Nghiên cứu khoa học, Trường Đại học Sao Đỏ, ISSN 1859-4190, Số 2 (69) 2020 101
- NGHIÊN CỨU KHOA HỌC
đào tạo, kết hợp đào tạo trong nước và ngoài nước tạo nên tập trung sâu vào mảng thực tập, thực tế
cho các giảng viên đầu ngành về du lịch. đảm bảo khả năng thực hành, kỹ năng nghề nghiệp
cho sinh viên.
Khuyến khích đội ngũ giảng viên học tập và nâng
cao trình độ chuyên môn nghiệp, trau dồi kinh Hiệu chỉnh chương trình đào tạo thường xuyên phù
nghiệm. Trong đó, chú trọng nâng cao trình độ hợp với nhu cầu thực tiễn: hằng năm, theo chu kỳ
ngoại ngữ, tin học và phương pháp giảng dạy để hiệu chỉnh, xác định chuẩn đầu ra, mục tiêu chương
đội ngũ giảng viên có khả năng giảng dạy, nghiên trình phù hợp với thực tiễn, nội dung điều chỉnh cần
tăng cường thực hành, cần có nhiều doanh nghiệp
cứu và hội nhập quốc tế. Đặc biệt các cơ sở đào
đang sử dụng lao động của cơ sở đào tạo tham gia
tạo cần có chính sách tuyển dụng giảng viên du lịch
xây dựng chương trình…
đã có kinh nghiệm làm việc thực tế tại các doanh
3.4.3. Đào tạo gắn với trải nghiệm thực tế
nghiệp du lịch, các công ty lữ hành; được đào tạo
chuyên ngành du lịch ở trình độ cao. Tạo điều kiện Có thể nói đây là vấn đề khó nhất trong các cơ sở
thuận lợi để đội ngũ giảng viên, giáo viên dạy nghề đào tạo hiện nay bởi học tập thực tế gắn liền với chi
du lịch trải nghiệm thực tế tại các doanh nghiệp du phí mà hầu như sinh viên phải tự đóng góp thêm.
lịch để cập nhật kiến thức. Trong thực tế, tất cả các giảng viên, sinh viên,
doanh nghiệp tuyển dụng đều nhận thức sâu sắc
3.4.2. Xây dựng chương trình đào tạo
được tầm quan trọng của học tập thực tế trên các
Triển khai xây dựng chương trình đào tạo, biên đường tour trong vấn đề nâng cao khả năng kiến
soạn giáo trình, tài liệu giảng dạy chuyên ngành thức thực tế của sinh viên. Tuy nhiên, còn một số
chất lượng cao và phù hợp với nhu cầu thực tế. vẫn đề vướng mắc là kinh phí. Dưới đây là một số
Ngành du lịch nói chung và ngành hướng dẫn viên gợi ý những tour thực tế gắn với du lịch chuyên đề
du lịch nói riêng đòi hỏi phải có kiến thức thực tế và dành cho các cơ sở đào tạo hướng dẫn viên du lịch
kỹ năng nghề nghiệp, không nên chú trọng đào tạo tại miền Bắc mà có thể áp dụng cho sinh viên ngay
mang tính hàn lâm. Vì vậy, các chương trình đào trong quá trình học tập.
Bảng 3. Xây dựng một số chương trình du lịch chuyên đề dành cho thực tế
TT Mã Tên chương trình du lịch Thời gian Phương tiện
Chương trình chuyên đề tôn giáo, tín ngưỡng (đền Trần - phủ
1 CT1 Dày - Phát Diệm - Bái Đính; chùa Dâu - chùa Bút Tháp - đền 2 ngày/1 đêm Ô tô
Đô - Đình Bảng - chùa phật Tích)
Chương trình chuyên đề làng nghề (Bát Tràng - Đông Hồ - Vạn
2 CT2 1 ngày Ô tô
Phúc - Phú Vinh)
Chương trình chuyên đề di tích lịch sử cách mạng (Tuyên
3 CT3 4 ngày/3 đêm Ô tô
Quang - Bắc Cạn - Cao Bằng)
Chương trình chuyên đề tìm hiểu văn hóa các dân tộc thiểu số
4 CT4 2 ngày/1 đêm Ô tô
(Mai Châu - Hòa Bình)
5 CT5 Chương trình chuyên đề bảo tàng (Hà Nội) 1 ngày Ô tô
Ô tô kết hợp
6 CT6 Chương trình du lịch biển đảo (Hạ Long - Cát Bà) 2 ngày/1 đêm
với tàu thủy
Hành trình di sản miền Trung (Hà Nội - Quê Bác - Ngã Ba
Đồng Lộc - Khu mộ Đại tướng Võ Nguyên Giáp - Phong Nha Ô tô hoặc máy
7 CT8 7 ngày/6 đêm
Kẻ Bàng - Nghĩa trang liệt sĩ Trường Sơn - city tour Huế - city bay giá rẻ
tour Đà Nẵng - Phố cổ Hội An - Thánh địa Mỹ Sơn)
Nguồn: Tác giả tổng hợp từ một số chương trình đào tạo của các trường đại học
(Đại học Khoa học xã hội và Nhân văn, Cao đẳng Du lịch Hà Nội)
Tất cả những chương trình du lịch này đều là những tế cho phù hợp. Tuy nhiên, dù chọn nhiều hay chọn
chương trình du lịch rất quan trọng và đang được ít mỗi chuyến đi thực tế, các cơ sở đào tạo phải xác
các công ty du lịch đưa vào kinh doanh rất hiệu định được những điều sinh viên trực tiếp thu nhận
quả trên thị trường hiện nay. Tùy theo điều kiện về được qua mỗi chuyến đi thực tế như sau:
chương trình khung, tùy theo khả năng kinh tế mà - Nắm bắt được cung đường của tuyến du lịch,
các trường có thể lựa chọn các chương trình thực những điểm nhấn cần giới thiệu trên tuyến.
102 Tạp chí Nghiên cứu khoa học, Trường Đại học Sao Đỏ, ISSN 1859-4190, Số 2 (69) 2020
- LIÊN NGÀNH VĂN HÓA - NGHỆ THUẬT - THỂ DỤC THỂ THAO
- Giúp sinh viên giới thiệu được những điểm đặc sinh viên về vai trò quan trọng của ngôn ngữ đối với
sắc trên tuyến, hiểu được các giá trị văn hóa của nghề nghiệp: Tại mỗi cơ sở đào tạo nên đa dạng
điểm du lịch. hóa các ngoại ngữ để sinh viên có thể lựa chọn loại
ngôn ngữ phù hợp với khả năng học tập của mình
- Nắm bắt được những cơ sở dịch vụ phục vụ khách như: Trung Quốc, Pháp, Nhật, Hàn, Tây Ban Nha…
du lịch trên tuyến và tại điểm du lịch.
Theo khảo sát, các cơ sở đào tạo hiện nay hầu hết
- Tổ chức được các hoạt động hoạt náo trên xe.
đều có những học phần ngoại ngữ chuyên ngành
- So sánh được phong cách của hướng dẫn viên dành cho đào tạo hướng dẫn viên du lịch. Các học
suốt tuyến và hướng dẫn viên tại điểm. phần này đã góp phần nâng cao trình độ tiếng Anh
- Tiếp cận với các phương pháp xử lý tình huống cho hướng dẫn viên. Tuy nhiên, các chương trình
linh hoạt và nhạy bén. này vẫn thiên nhiều về lý thuyết. Để đáp ứng nhu
3.4.4. Nâng cao năng lực ngoại ngữ, tin học cho cầu hướng dẫn viên du lịch inbound, nhà trường
sinh viên nên kết hợp với các doanh nghiệp là các công ty
du lịch, lữ hành uy tín, mời những hướng dẫn viên
Các cơ sở đào tạo xây dựng môi trường học tập
du lịch chuyên nghiệp, kết hợp cùng với giảng viên
tiếng Anh phổ biến. Trong lĩnh vực du lịch đặc biệt
đào tạo những kiến thức từ thực tế về hướng dẫn
là ngành hướng dẫn du lịch tiếng Anh được xem là
du lịch trên những đường tour cụ thể chắc chắn
ngôn ngữ phổ biến dùng trong học tập và ứng dụng
sẽ tạo được những hứng thú và hiệu quả cho sinh
trong thực tế nghề nghiệp. Xây dựng khối lượng
viên trong việc nâng cao chất lượng học ngoại ngữ
học phần ngoại ngữ trong chương trình đào tạo
chuyên ngành. Tác giả đề xuất một số tuyến cơ bản
đảm bảo phù hợp để đáp ứng chuẩn đầu ra đào
về đào tạo tiếng Anh chuyên ngành như sau:
tạo (bậc 4/6…). Nâng cao nhận thức của học sinh,
Bảng 4. Xây dựng chương trình các bài thực hành thuyết minh bằng tiếng Anh về tuyến điểm du lịch
Thời gian Nội dung Hình thức
- Những câu giao tiếp thông dụng khi giao tiếp với khách du
lịch: Gặp mặt, trên xe, nhà hàng, khách sạn, thông báo…
- Thực hành giao tiếp trên lớp giữa
Buổi 1-3 - Một số kĩ năng mềm trong hoạt động hướng dẫn du lịch giảng viên và sinh viên.
(thuyết trình, ngôn ngữ cơ thể, chọn vị trí thuyết minh, quan
sát đoàn khách…).
- City tour Hà Nội: Xây dựng bài thuyết minh, tập thuyết minh
về các tuyến điểm: Văn Miếu – Quốc Tử Giám, Hồ Tây – chùa - Thực hành trên lớp qua video,
Buổi 4-5
Trấn Quốc, Hồ Hoàn Kiếm – đền Ngọc Sơn, phố cổ Hà Nội, Bảo hình ảnh và thực hành tại điểm.
tàng Dân tộc học, Lăng chủ tịch Hồ Chí Minh - Phủ Chủ tịch…
- Tuyến điểm du lịch Ninh Bình: Tam Cốc - Bích Động - chùa Bái
Buổi 6-7 - Thực hành trên lớp, tại điểm.
Đính - Khu du lịch sinh thái Tràng An - Nhà thờ đá Phát Diệm.
- Viết bài thuyết minh và thực hành
Buổi 8-9 - Tuyến điểm Mộc Châu, Mai Châu.
thuyết minh qua video, tại điểm.
- Tuyến điểm làng nghề: Làng lụa Vạn Phúc, gốm Bát Tràng, - Viết bài thuyết minh và thực hành
Buổi 10-11
tranh Đông Hồ, gốm Chu Đậu. thuyết minh qua video, tại điểm.
- Xây dựng bài thuyết minh, thực
Buổi 12-15 - Tuyến du lịch biển đảo Hạ Long - Cát Bà. hành thuyết minh qua video, thực
tế tại điểm.
- Xây dựng bài thuyết minh, thực
Buổi 16-20 - Tuyến con đường di sản miền Trung. hành thuyết minh qua video,
powerpoint.
Nguồn: Tác giả tổng hợp từ giáo trình Tiếng Anh chuyên ngành hướng dẫn du lịch
trường Đại học Khoa học xã hội và Nhân văn
Mặt khác đối với sinh viên chuyên ngành du lịch ngoại ngữ mà còn phải trang bị thêm cho mình kiến
không chỉ am hiểu kiến thức chuyên môn, giỏi thức về tin học. Chính vì điều đó các cơ sở đào tạo
Tạp chí Nghiên cứu khoa học, Trường Đại học Sao Đỏ, ISSN 1859-4190, Số 2 (69) 2020 103
- NGHIÊN CỨU KHOA HỌC
nên đưa một số học phần tin học ứng dụng như: và sự tham gia, phối hợp chặt chẽ giữa cơ sở đào
Tin văn phòng, tin ứng dụng trong du lịch… nhằm tạo, doanh nghiệp du lịch và các cơ quan quản lý
đào tạo sinh viên du lịch đáp ứng công nghệ 4.0. về du lịch trong phối hợp đào tạo và tuyển dụng.
Bên cạnh đó, mỗi hướng dẫn viên du lịch tương lai
3.4.5. Làm tốt công tác giáo dục sinh viên và rèn
cần phải thực sự nỗ lực, học tập, rèn luyện để ngày
luyện các kỹ năng mềm cho sinh viên
càng đáp ứng nhanh nhất các tiêu chuẩn của một
Mục đích của đào tạo hướng dẫn viên du lịch chất hướng dẫn viên du lịch chất lượng cao.
lượng cao là cung cấp cho sinh viên những năng
lực cần thiết để làm việc và phát triển trong tương
lai. Năng lực đó được tạo thành bởi thái độ, kiến TÀI LIỆU THAM KHẢO
thức và kỹ năng. Ngoài những kiến thức được
trang bị cần rèn luyện ý thức tổ chức kỷ luật ngay [1] C.Mác, Ph.Awnghen (1995), Toàn tập - Tập
từ khi còn trên ghế giảng đường (đảm bảo yếu tố ý 4, NXB. Chính trị Quốc gia, Hà Nội.
thức, thái độ làm việc). [2] Bộ Văn hóa - Thể thao và Du lịch, Quy hoạch
phát triển nhân lực ngành du lịch gia đoạn
Tổ chức tốt các hoạt động ngoại khóa tạo môi
2011-2020
trường, cơ hội cho sinh viên được trải nghiệm,
[3] Nguyễn Cường Hiền (1994), Nghệ thuật
được thể hiện mình (đảm bảo yếu tố tự lập, liên kết
hướng dẫn du lịch, NXB Văn hóa, Hà Nội.
nhóm khi làm việc). Tạo tiền đề vững chắc để sinh
[4] Đinh Trung Kiên (2004), Nghiệp vụ hướng
viên ra trường tiếp nhận kiến thức mới, bắt nhịp
dẫn du lịch, NXB Đại học Quốc gia Hà Nội,
với công việc nhanh chóng, dễ dàng. Giáo dục cho
[5] And conduct field trips, Australian Science
sinh viên về đạo đức nghề nghiệp, tinh thần trách
Teacher's Journal, 44 (4).
nhiệm đối với xã hội, với cộng đồng, cũng như ý
[6] Đỗ Trần Phương (2016), Đào tạo hướng
thức bảo vệ môi trường.
dẫn viên du lịch chất lượng cao - thực
4. KẾT LUẬN trạng và giải pháp, Kỷ yếu hội thảo khoa
học toàn quốc - Đào tạo nguồn nhân lực
Quá trình hội nhập khu vực và thế giới của ngành du lịch chất lượng.
Du lịch đòi hỏi yêu cầu cao về chất lượng nguồn [7] Quyết định số 844/QĐ - BVHTTDL ngày
nhân lực đặc biệt là đội ngũ hướng dẫn viên, nhằm 11/3/2016 của Bộ trưởng Bộ văn hóa Thể
tạo ra sức cạnh tranh cao trên thị trường lao động thao và Du lịch phê duyệt Đề án, Tăng cường
mang tính quốc tế. Nguồn nhân lực chất lượng cao công tác đào tạo theo nhu cầu xã hội trong
đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao năng lĩnh vực du lịch đến 2025.
lực cạnh tranh của Việt Nam về lĩnh vực du lịch. [8] Đường Vĩnh Sương (2014), Giáo dục đào
Phát triển nguồn nhân lực hướng dẫn viên du lịch tạo với phát triển nguồn nhân lực chất lượng
chất lượng cao chính là nhằm mục đích đáp ứng cao ở nước ta hiện nay, Học viện Chính trị
Quốc gia Hồ Chí Minh.
nhu cầu tuyển dụng của các doanh nghiệp du lịch
và nhu cầu của khách hàng, việc định hướng phát [9] Bùi Thanh Thủy (2005), Nghiệp vụ hướng
dẫn du lịch, Trường Đại học Văn hóa Hà Nội.
huy vai trò của hoạt động đào tạo nguồn nhân lực
hướng dẫn viên du lịch là nhu cầu cấp thiết. Xây [10] Tổng cục du lịch Việt Nam. Tiêu chuẩn VTOS
dựng đội ngũ hướng dẫn viên du lịch chất lượng - Nghiệp vụ hướng dẫn du lịch.
cao chính là mục tiêu hướng tới để có thể đáp ứng [11] UASID (2012), Toward Professionalism in
nhu cầu tuyển dụng của các doanh nghiệp du lịch Tour Guiding, Publishing: The Unieted State
Agency for International Development.119p.
một cách tối ưu nhất. Đây là một quá trình đồng bộ
104 Tạp chí Nghiên cứu khoa học, Trường Đại học Sao Đỏ, ISSN 1859-4190, Số 2 (69) 2020
nguon tai.lieu . vn
