Xem mẫu
- Đua ngựa
Một cuộc đua ngựa ở bang Victoria, Úc năm 2006
Đua ngựa là một một môn thể thao cưỡi ngựa đã được tồn tại qua các thế kỷ; đua
xe ngựa của thời kỳ La Mã là một dạng đua ngựa đầu tiên. Đua ngựa thường gắn
liền với sự cá cược mạo hiểm. Tên phổ biến của đua ngựa là Thể thao Hoàng gia.
Các hình thức đua ngựa
Một trong những hình thức chính của đua ngựa phổ biến ở nhiều nơi trên thế giới
là đua ngựa thuần chủng, đua ngựa kéo khung xe (harness racing) cũng phổ biến ở
miền Đông Hoa Kỳ, ở Canada (Gia Nã Đại). Đua ngựa 400m (quarter-horse) phổ
biến ở miền Tây Hoa Kỳ (quarter là 1/4, ám chỉ 1/4 dặm (mile), tức khoảng 400m.
Tóm lại quarter-horse là ngựa chỉ chuyên chạy độc nhất đường đua 1/4 dặm.
Giống ngựa này nhỏ hơn ngựa đua thường, chỉ cao độ 1,50m-1,55m.
Việc chăn nuôi, đào tạo và các cuộc đua ngựa trong một số nước hiện nay là một
hoạt động kinh tế quan trọng, thêm vào đó là ngành công nghiệp cá cuộc ủng hộ
rất mạnh. Đặc biệt là những con ngựa thắng cuộc sẽ giành hàng triệu đô la và cũng
tạo ra nhiều hơn do việc cung cấp các dịch vụ cho nó như dịch vụ chăm sóc, nuôi
dưỡng.
- Đua ngựa ở Bắc Mỹ
Monmouth Racetrack in New Jersey in May 2005.
Đua ngựa ở Bắc Mỹ là một kỹ nghệ khổng lồ, trị giá hàng nhiều tỷ Mỹ Kim. Ngựa
đua ở Bắc Mỹ bắt đầu cho chạy từ năm khi ngựa chỉ mới được 2 tuổi. Những giải
lớn nhất Bắc Mỹ là Kentucky Derby, Preakness, và Belmont. Ba giải này chỉ dành
riêng cho ngựa 3 tuổi, gọi chung là "The Triple Crown". Cho đến nay chỉ có được
11 con ngựa thắng được cả 3 giải này trong một năm. Đó là Sir Barton (1919),
Gallant Fox (1930), Omaha (1935), War Admiral (1937), Whirlaway (1941),
Count Fleet (1943), Assault (1946),Citation (1948), Secretariat (1973), Seattle
Slew (1977), và Affirmed (1978). Xuất sắc nhất lịch sử có lẽ là thần mã
Secretariat, năm 1973 đã thắng được cả 3 giải Triple Crown với tốc độ kỷ lục mới
cho đến nay vẫn chưa bị phá, chạy 1 1/4 dặm (mile) (khoảng trên 2000m) với tốc
độ 1'59 2/5", Preakness (hơn 1900m) với 1'53 2/5" (ai cũng tin chắc là đây mới
đúng thật là tốc độ chiến thắng của Secretariat thay vì 1'54 2/5". Cho đến nay vấn
đề này vẫn không ngừng được tranh cãi). Nhưng xuất sắc hơn cả là giải Belmont
(1 dặm rưỡi, khoảng trên 2400m) bỏ xa ngựa về nhì tới 31 mình ngựa với tốc độ
kinh người là 2'24". Secretariat được bầu là "Thần Mã Của Năm" (Horse of the
Year) cả năm 2 tuổi (1972) và năm 3 tuổi (1973). Sau đó, Secretariat giải nghệ để
làm "ngựa giống". Trong 2 năm đua, Secretariat xuất trận tất cả 21 lần, về mức
- trước 17 lần (nhưng được coi là 16 thôi vì giải Champagne Stake cho dù
Secretariat thắng, nhưng do lỗi của nài để va chạm với ngựa khác nên sau đó bị
truất xuống hạng nhì); về nhì 2 lần; về ba 1 lần; về tư 1 lần (trận đầu tiên xuất
quân). Trong những trận thua của Secretariat, sự thật không phải do con thần mã
kém tài, mà do rủi ro cả. Trận thứ nhất do nài điều khiển vụng về để Secretariat
kẹt cứng, không có vị trí tốt cho nên đến lúc cần lên thì không có đường ra. Trận
thua thứ nhì (Champagne Stakes), đáng lý là thắng, nhưng bị truất xuống hạng nhì.
Trận thứ ba thua (Wood Memorial, về ba) Secretariat bị ốm, chưa phục sức, đáng
lý không nên chạy. Trận thua thứ tư (Whitney Handicap, về nhì) và trận thua thứ
năm (Woodward Stakes) đáng lý Secretariat cũng không nên ra sân, vì không phục
sức 100%, ấy thế mà vẫn về được hạng nhì còn suýt thắng. Trước Secretariat hơn
nửa thế kỷ có thần mã Man O' War (1920), theo ý nhiều người cũng xứng đáng
mệnh danh là "đệ nhất thần mã" của lịch sử đua ngựa. Trong 21 lần xuất trận, Man
O' War giựt giải 20 lần với đủ các số chì nặng nhẹ, còn 1 lần về nhì vì bị chậm cờ.
Man O' War thắng giải Preakness và Belmont quá dễ dàng, nhưng tiếc thay trước
đó chủ không cho Man O' War tham dự giải Kentucky Derby, nếu không chắc
chắn cũng có tên trong danh sách ngựa thắng cả 3 giải "Triple Crown" ở trên. Sự
tranh cãi giữa Secretariat và Man O' War rằng con nào mới thật sự là "đệ nhất thần
mã" của lịch sử cũng rất là sôi nổi. Để dung hòa cho việc tranh cãi này, nhiều nhà
báo và giới sành điệu đề nghị nên bầu Man O' War là "đệ nhất thần mã" của tiền
bán thế kỷ XX (1900-1950), và Secretariat là "đệ nhất thần mã" của hậu bán thế kỷ
XX (1950-2000). Ngoài giải Triple Crown, giải lớn nhất hiện nay tại Hoa Kỳ là
giải Breeders' Cup, thường tổ chức vào cuối năm. Giải này chỉ mới bắt đầu khai
mạc kể từ năm 1984. Bắt đầu từ năm 2008, giải Breeders' Cup sẽ bao gồm tất cả
14 độ kéo dài trong 2 ngày liên tiếp, cho mọi lứa tuổi "chiến mã", với tiền độ tổng
cộng trên 20 triệu Mỹ Kim. Những năm sau này, nhất là từ 1978 đến nay chưa có
chiến mã nào đoạt nổi Triple Crown, Breeders' Cup đã trở thành giải quan trọng để
quyết định hơn thua cho các thần mã giành lấy danh dự "Thần Mã Trong Năm".
- Đua ngựa ở Úc
Đua ngựa ở Úc là một môn thể thao thành công nhất với giải đua nổi tiếng thế giới
Melbourne Cup. Ở Úc, ngựa đua nổi tiếng nhất là Phar Lap. Trong 51 lần xuất trận
trong đời, Phar Lap đoạt giải nhất 37 lần. Từ năm 2003-2005 Makybe Diva trở
thành người đầu tiên với duy nhất một con ngựa đã giành chiến thắng liên tiếp tại
giải Melbourne Cup.
Đua ngựa ở Châu Âu
Đua ngựa ở Châu Á
Happy Valley Racecourse at night
Đua ngựa ở Á Châu rất thịnh hành, đã có từ thời xưa, vua chúa vẫn thường mở
những cuộc đua ngựa để giải trí. Ngày nay, tại các nước như Nhật Bản, Hồng
Kông (Trung Quốc), Mã Lai, Tân-Gia-Ba (Singapore)..., đua ngựa vừa là một kỹ
nghệ, vừa là một môn thể thao giải trí. Ngành đua ngựa ở Việt Nam dù vẫn còn
kém đối với thế giới, tuy nhiên dân Việt Nam cũng rất mến mộ môn thể thao này.
Trường đua Phú Thọ là nổi tiếng nhất ở Việt Nam nếu nói về vấn đề đua ngựa. Từ
1932 cho đến 1975, ngựa đua Việt Nam được chia làm 4 hạng: A, B, C, và D. Mỗi
hạng gồm ngựa 3 tuổi, và 4 tuổi sấp lên. Duy chỉ có hạng A là sấp từ 3 tuổi trở lên.
Hạng D: ngựa cao từ 1,20m-1,23m: Gồm 2 loại D3 (ngựa hạng D, 3 tuổi) và D4
(ngựa hạng D từ 4 tuổi sấp lên) Hạng C: ngựa cao từ 1,24m-1,27m: Gồm 2 loại C3
- (ngựa hạng C, 3 tuổi) và C4 (ngựa hạng C từ 4 tuổi sấp lên) Hạng B: ngựa cao từ
1,28m-1,32m: Gồm 2 loại B3 (ngựa hạng B, 3 tuổi) và B4 (ngựa hạng B từ 4 tuổi
sấp lên) Hạng A: ngựa cao từ 1,33m trở lên. Sấp từ 3 tuổi trở lên. Tiêu chuẩn đo
ngựa trước khi cấp giấy phép cho đua là ngựa phải tối thiểu 3 tuổi trở lên và phải
có chiều cao không dưới 1,20m. Sau đó, mỗi năm ngựa phải được đo lại. Nếu tăng
trưởng thì sẽ căn cứ vào tiêu chuẩn trên để xếp hạng cho đua. Đến năm 7 tuổi thì
ngựa không phải đo nữa, lúc đó cho dù ngựa D có cao như ngựa A cũng vẫn chỉ
đua trong hạng D mà thôi. Những con ngựa nổi tiếng trong lịch sử trường đua Phú
Thọ hạng A là: Alcyons, Attila, Hoành Sơn (Hồng Nhung khi còn ở hạng C3),
Phước Vân, Đạm Phi Tiên (Đạm Anh), Thái Dương (Đồng Áng khi còn ở hạng
B), Hồng Khanh, Thoại Lan (Tana), Vương Khanh, Astro Boy.... Hạng B có
những con Nam Sơn, Đại Anh Hùng (Hồng Phi Long), Huỳnh Long, Mã Thượng,
Thanh Thanh Hoa... Hạng C có những con như: Nữ Thần, Vàng Hoa II, Anh
Huê... Hạng D có những con như Tân Sơn, Hoàng Long, Ngọc Lợi, Long Sơn
Hiệp, Ngự Bình... Mỗi hạng thời đó có tranh 3 giải lớn là: Tiêu Chuẩn Tốc Độ
(đua 1000m); Phó Hội (từ 1500m đến 2400m, tùy hạng) và Độ Hội (từ 1500m đến
3000m, tùy hạng). Thời đó ngựa thắng giải Độ Hội được xem là ngựa vô địch, bất
luận thành tích trong mùa thế nào. Ngựa thắng giải Độ Hội A được xem là "vô
địch trường đua". Ngựa nổi tiếng nhất lịch sử trường đua Phú Thọ có lẽ là Thoại
Lan. Trong các năm 1970-1972, Thoại Lan gần như không có đối thủ, và hiếm có
khi về nhì. Cho đến năm 1973 khi có đợt ngựa A mới như Thuận Hùng, Hoàng
Lộc, Astro Boy..., Thoại Lan mới chịu "nhường ngôi".
nguon tai.lieu . vn