Xem mẫu
- D ÁN
TR NG VÀ SƠ CH DƯ C LI U S CH
THEO HƯ NG S N XU T HÀNG HÓA
1
- C NG HÒA XÃ H I CH NGHĨA VI T NAM
c l p – T do – H nh phúc
________________
D ÁN
TR NG VÀ SƠ CH DƯ C LI U S CH THEO HƯ NG
S N XU T HÀNG HÓA
T I: T NH HÒA BÌNH
CÔNG TY TNHH U TƯ VÀ NG D NG CÔNG NGH MÔI TRƯ NG
A CH : T NH HÒA BÌNH
I N THO I: EMAIL:
Hòa Bình, tháng 02 năm 2012
2
- Ch−¬ng 1
S C N THI T VÀ M C TIÊU U TƯ
1.1. C¨n cø ph¸p lý vµ tµi liÖu sö dông
1.1.1. C¨n cø ph¸p lý
Nh n th c rõ ư c t m quan tr ng c a ngành công nghi p dư c trong n n kinh
t và s nghi p chăm sóc s c kh e nhân dân, Chính ph ã có chính sách phát
tri n ngành công nghi p dư c theo l trình và ư c th hi n vi c ã ban hành
các văn b n pháp lý sau:
• Quy t nh s 108/2002/Q -TTg ngày 15 tháng 08 năm 2002 c a Th
tư ng Chính ph phê duy t chi n lư c phát tri n ngành dư c t i năm
2010.
• Quy t nh s 61/2007/Q -TTg c a Th tư ng Chính ph v “Chương
trình nghiên c u khoa h c công ngh tr ng i m Qu c gia phát tri n
công nghi p hóa dư c n năm 2020”.
• Quy t nh s 43/2007/Q -TTg c a Th tư ng chính ph v án án
“Phát tri n công nghi p dư c và xây d ng mô hình h th ng cung ng
thu c Vi t Nam giai o n 2007-2015 và t m nhìn n 2020”.
• Thông tư s 14/2009/TT-BYT ngày 03/9/2009 c a B Y T hư ng d n
tri n khai ‘ Th c hành t t tr ng tr t và thu hái cây thu c’ theo khuy n
cáo c a t ch c Y t th gi i.
Các m c tiêu chính c a các văn b n trên là:
+ Xây d ng và phát tri n h th ng các nhà máy s n xu t thu c trong
nư c, ti n t i áp ng cơ b n nhu c u v thu c phòng và ch a b nh cho
nhân dân, m b o thu c s n xu t trong nư c áp ng ư c 70% giá tr
ti n thu c vào năm 2015 và 80% vào năm 2020.
+ Tăng cư ng năng l c nghiên c u khoa h c bao g m: nghiên c u cơ
b n, nghiên c u ng d ng, nghiên c u tri n khai và s n xu t th nghi m
các nguyên li u làm thu c ph c v phát tri n công nghi p hóa dư c và
áp ng nhu c u nguyên li u s n xu t thu c trong nư c.
3
- + Xây d ng và phát tri n các nhà máy hóa dư c nh m s n xu t và
cung c p nguyên li u ph c v cho công nghi p dư c bào ch thu c, m
b o áp ng ư c 20% nhu c u nguyên li u ph c v cho công nghi p
bào ch thu c vào năm 2015 và 50% vào năm 2020.
+ Phát huy ti m năng, th m nh v Dư c li u và thu c y h c c
truy n y m nh công tác qui ho ch, nuôi tr ng và ch bi n dư c li u,
xây d ng ngành công nghi p bào ch thu c t dư c li u và thu c y h c
c truy n tr thành m t ph n quan tr ng c a ngành dư c Vi t Nam.
1.1.2. Tµi liÖu sö dông
- D a trên k t qu nghi m thu c p nhà nư c d án “Xây d ng mô hình áp
d ng ti n b k thu t nh m phát tri n cây dư c li u và n m hương t o ngu n
thu nh p thay th ngu n thu t cây thu c phi n cho ng bào dân t c huy n Sa
Pa, Lào Cai” ư c H i ng nghi m thu c p nhà nư c ánh giá xu t s c, sau d
án ngư i dân a phương ti p t c s n xu t t o s n ph m dư c li u xu t kh u v i
s n lư ng trên 30 t n/năm.
- D a vào k t qu bư c uc a tài “Nghiên c u thành ph n ch t, công
ngh nhân gi ng, chăm sóc thu hái m t s cây dư c li u quý hi m t nh Cao
B ng: Ích m u, Hà th ô, u t u, Ngh , Ngũ gia bì, Hoàng tinh, Th ph c linh”
do Vi n dư c li u th c hi n t năm 2004 cho th y các cây dư c li u: Ích m u,
Hà th ô, u t u, Ngh , Ngũ gia bì, Hoàng tinh, Th ph c linh” có th phát tri n
t t trên t Cao B ng cho năng su t cao áp ng yêu c u s n xu t dư c li u và
xu t kh u.
tài: “ i u tra nghiên c u b o t n ngu n gen cây thu c có ho t tính t i
huy n Sìn H Lai Châu” do Khoa Nông Lâm Trư ng i h c Tây B c ti n
hành ã i u tra sưu t m trên 200 cây thu c t nhiên t i huy n Sìn H và vùng
ph c n và m t s bài thu c c a các dân t c a phương.
1.2. Môc tiªu ®Çu t−
- K t h p v i Vi n Dư c Li u Trung Ương tr ng và sơ ch 5 lo i cây dư c li u:
( Cây ương quy, Cây Xuyên khung, Cây B ch tru t, Cây c ho t, Cây
4
- tr ng ) t i Thung Quan, Xã Thung Khe, Huy n Mai Châu, T nh Hòa Bình t
năng su t cao, ch t lư ng t t ph c v cho tiêu dùng trong nư c và xu t kh u,
thông qua vi c chuy n giao quy trình, áp d ng nguyên t c, tiêu chu n GACP “
Th c hành t t tr ng tr t và thu hái cây thu c” theo khuy n cáo c a t ch c Y t
th gi i.
- Chuy n giao công ngh tr ng các lo i cây dư c li u trên cho bà con nông dân
khu v c huy n Mai Châu, T nh Hòa Bình, góp ph n phát tri n kinh t a
phương.
1.3. Sù cÇn thiÕt ®Çu t−
1.3.1. ChÝnh s¸ch kinh tÕ x· héi vµ ®Þnh h−íng ph¸t triÓn cña c¸c ngµnh liªn
quan ®Õn s¶n xuÊt dư c li u ë ViÖt Nam
Huy n Mai Châu- Hòa Bình có nhi u ti m năng phát tri n kinh t r ng,
nhi u loài cây dư c li u quí như : tr ng, ương quy, Xuyên khung, c
ho t, B ch ch , Nhân sâm, Hoài Sơn, L ng Sâm, T c o n,Thiên niên ki n,
Kê huy t ng, Bách b , b y lá 1 hoa ...m c t nhiên. Tuy nhiên hi n nay cùng
v i n n khai thác r ng b a bãi là s m t i ngu n tài nguyên t nhiên. Nh ng
loài cây dư c li u quí, hi m c a t nh có trong Sách Vi t Nam ang d n b c n
ki t và có nguy cơ tuy t ch ng n u không có chính sách u tư b o t n thích
áng.
Theo các nhà nghiên c u dư c h c, xu hư ng t i c a th gi i là dùng thu c
có ngu n g c thiên nhiên vì nó có tác d ng tr li u cao, không gây tác d ng ph .
G n ây, m t s cây thu c như: ương Quy, Kim ti n th o, ích m u, Di p h
châu, Chè dây, Chè ng ư c các công ty dư c ch bi n thành các lo i thu c
phòng, tr các b nh c hi u có hi u qu t t. Hi n m t s cây thu c quí c a m t
s a phương ư c khai thác bán thô cho Trung qu c v i gía thu mua khá
cao : tr ng, Bách b , Kê huy t ng, Cây 01 lá, Thiên niên ki n, Gi o c
lam....trong khi ó c nư c ang ph i nh p n 80% lư ng ông nam dư c có
ngu n g c t các dư c li u ó. B nh vi n y h c c truy n dân t c và nhi u nhà
thu c ông y c a t nh m i tháng ph i dùng n hàng t n thu c các lo i, song
nhi u ngư i v n ph i ch thu c vì thi u ch ng lo i.
5
- Cây thu c quí t nh có nhi u nhưng ngư i dân k c các nhà thu c có uy tín
chưa có ý th c trong vi c gây tr ng, phát tri n m t s cây thu c quí hi m. Trên
a bàn t nh cũng chưa có m t ơn v nào ư c giao ho c ch ng trong vi c
tr ng th và ch bi n các cây thu c quí. Vi c nghiên c u thành ph n ho t ch t,
k thu t nhân gi ng và công ngh ch bi n các lo i thu c c h u cũng chưa
y , nh t là chưa có mô hình tr ng cây thu c nào t o ra s n ph m có giá
tr làm cho ngư i dân hi u ư c, tai nghe, m t th y l i ích kinh t , l i ích xã h i
làm theo. Cho nên vi c nghiên c u phát tri n dư c li u m t cách toàn di n
theo hư ng s n xu t hàng hoá áp ng nhu c u tiêu th s n ph m nguyên li u
dư c trong nư c và có th tham gia xu t kh u tăng thu nh p cho ngư i dân trên
ơn v canh tác t r ng là r t c n thi t và quan tr ng.
Th c hi n Ngh quy t 37 - NQ.TW ngày 01/7/2005 c a B Chính tr . Căn c
chi n lư c phát tri n kinh t xã h i c a t nh n 2015 mà i h i t nh ng b
ã ra, chương trình phát tri n kinh t xã h i huy n Mai Châu nh m phát huy
ti m năng, l i th c a vùng khí h u, sinh thái. Ch th 02/CP c a Chính ph v
phát tri n y h c c truy n và nâng cao n i l c trong công tác m b o thu c
ch a b nh và chăm sóc s c kho c ng ng ã và ang t o ra bư c chuy n bi n
m i trên c nư c v tr ng và bào ch thu c t dư c li u. ây là nhân t quan
tr ng thúc y vi c xây d ng m t d án ưa cây dư c li u tham gia chuy n i
cơ c u cây tr ng nông nghi p nh m phát tri n s n xu t, nâng cao hi u qu canh
tác trên ơn v di n tích và xây d ng cơ s ch bi n, góp ph n tiêu th s n ph m
thu ho ch t r ng cho nông dân t i c m xã và các vùng xung quanh huy n. Hình
thành nên cơ s công nghi p ch bi n cho các xã vùng cao s ng ch y u nh
r ng có thêm thu nh p, nâng cao m c s ng. V i nh ng i u ki n t nhiên thu n
l i cho vi c phát tri n dư c li u ã ư c quy ho ch là vùng phát tri n cây dư c
li u, k t h p s n xu t dư c li u v i du l ch chăm sóc s c kho b ng các lo i
dư c li u c a a phương như: t m thu c, ngh dư ng…v i vi c qu ng bá các
s n ph m dư c li u s ch v i ngh dư ng s thu hút ư c m t s lư ng l n du
khách trong và ngoài nư c du l ch theo tuy n Hà N i-Hòa Bình-Mai Châu-Sơn
La- i n Biên, c bi t là tuy n du l ch Hà Nôi- B n Lác( Mai Châu) ang thu
hút khách du l ch trong và ngoài nư c do tuy n giao thông qu c l 6 ã ư c c i
t o nâng c p, t o thuân l i cho vi c thông thương hàng hoá và du l ch. Nhi u
công ty s n xu t dư c li u trong và ngoài nư c có nhu c u cao v các ngu n
dư c li u s ch như : Traphaco, ông Nam dư c B o Long…s tiêu th m t s
6
- lư ng l n dư c li u các lo i. Các Vi n nghiên c u trong nư c như: Vi n Hoá
h c, Vi n Dư c li u cũng ang y m nh vi c tìm ki m các ngu n dư c li u
ph c v cho công tác nghiên c u và s n xu t.
Vi c tri n khai th c hi n mô hình tr ng và ch bi n cây dư c li u là quan
tr ng và c n thi t, ngoài vi c h tr thúc y ngư i dân bi t áp d ng k thu t
vào tr ng, chăm sóc và ch bi n dư c li u theo hư ng s n xu t hàng hoá còn có
tác d ng kích thích ngư i dân quan tâm hơn n vi c phát tri n v n r ng, thay
i cách nghĩ, cách làm trong khai thác r ng cung c p nguyên li u cho s n
xu t dư c liêu và ph c v công nghi p ch bi n c a a phương, t ng bư c n
nh cu c s ng, nâng cao thu nh p, c i thi n m c s ng ngư i dân vùng núi cao;
xây d ng i ngũ công nhân k thu t là ngư i dân t c thi u s , góp ph n ưa
Công nghi p hóa – Hi n i hóa vào nông nghi p nông thôn mi n núi.
1.3.2. Sù cÇn thiÕt ®Çu t−
Theo t ch c y t th gi i WHO, 80% dân s th gi i n m khu v c các
nư c ang phát tri n và 80% dân s các nư c này s d ng thu c có ngu n g c
t nhiên như m t l a ch n hàng u trong vi c phòng và ch a b nh. V i s dân
kh ng l , nhi u b nh t t nên nhu c u s d ng thu c hi u qu cao ngày càng
tăng. Nhu c u v s d ng thu c trên th gi i là r t l n, c v s lư ng và ch t
lư ng. ây ang là m t thách th c l n i v i các nư c ang phát tri n nói
riêng và nhân lo i nói chung.
Cho n nay, th c v t v n là ngu n nguyên li u chính trong phát tri n các
lo i thu c m i trên th gi i. Các dư c ph m có ngu n g c t nhiên chi m t i
50% t ng s dư c ph m ang ư c s d ng trong lâm sàng, trong ó kho ng
25% t ng s thu c có ngu n g c t th c v t b c cao. Trong s 20 thu c bán
ch y nh t trên th gi i năm 1999, có 9 s n ph m có ngu n g c t thiên nhiên
v i doanh thu hàng năm lên n hàng ch c t ô la. Theo ư c tính, doanh s
thu c t cây thu c và các s n ph m c a nó t trên 100 t ô la/năm. Các công
ty dư c ph m l n trên th gi i cũng ã tr l i quan tâm n vi c nghiên c u tìm
ki m các ho t ch t sinh h c t th o dư c và sau ó là phát tri n nó thành thu c
ch a b nh. S k t h p v i nh ng ti n b c a khoa h c k thu t ã em l i hi u
qu cao hơn cho vi c ch a b nh b ng y h c c truy n, cho quá trình tìm và phát
tri n thu c m i.
7
- Vi t Nam cũng có m t l ch s lâu i trong s d ng cây c t nhiên và
m t n n y h c c truy n có b n s c riêng phòng và ch a b nh cho con ngư i.
N m trong khu v c nhi t i ông Nam Á có a d ng sinh h c r t cao. Theo
ư c tính Vi t Nam có kho ng trên 12.000 loài th c v t b c cao, chi m kho ng
4-5% t ng s loài th c v t b c cao ã bi t trên th gi i và kho ng 25% s loài
th c v t b c cao ã bi t châu Á. Trong s này, có kho ng 4.000 loài th c v t
và 400 loài ng v t ư c dùng làm thu c. Th nhưng, các thu c này m i ch
y u ư c s d ng trong y h c c truy n và y h c dân gian Vi t Nam.
Hi n nay, các công ty dư c ph m c a Vi t Nam ã và ang phát tri n s n
xu t thu c t ngu n nguyên li u t nhiên, t c là Dư c li u. ã có nhi u công ty
phát tri n r t t t, có th k n là Công ty c ph n Dư c ph m Traphaco, Công
ty c ph n Dư c ph m Nam Hà, Công ty Dư c li u Trung Ương 3 (H i Phòng),
các Công ty c ph n Dư c ph m Tu Linh, Phúc Vinh, Phúc Hưng… S phát
tri n này ã góp ph n giúp chúng ta t cung c p ư c trên 40% nhu c u s d ng
thu c c a t nư c, giúp gi m giá thành các lo i thu c s d ng cho vi c phòng
và i u tr b nh t t, ng th i cũng t o ra nhi u công ăn vi c làm cho nhân dân.
Hoµ B×nh lµ mét tØnh miÒn nói n»m ë cöa ngâ vïng T©y B¾c n−íc ta, tiÕp
gi¸p víi c¸c tØnh S¬n La, Phó Thä, Hµ Néi, Hµ Nam, Ninh B×nh, Thanh Ho¸ vµ
®Æc biÖt gi¸p víi Tam gi¸c t¨ng tr−ëng kinh tÕ Hµ Néi - H¶i Phßng - Qu¶ng
Ninh. Trung t©m tØnh Hoµ B×nh c¸ch Trung t©m Thñ §« Hµ Néi 75 km theo
Quèc lé 6. Víi vÞ trÝ nµy, Hoµ B×nh cã vai trß quan träng trong chiÕn l−îc ph¸t
triÓn kinh tÕ cña vïng t©y B¾c.
Tæng diÖn tÝch ®Êt tù nhiªn cña Hoµ B×nh lµ 459.635 ha, trong ®ã:
+ Rõng vµ ®Êt rõng lµ: 241.534 ha chiÕm 52,54% diÖn tÝch.
+ §Êt chuyªn dïng, khu d©n c− vµ ®Êt ch−a sö dông: 162.013 ha chiÕm
35,24%.
+ §Êt n«ng nghiÖp lµ: 56.088 ha chiÕm 12,22% diÖn tÝch.
D©n sè kho¶ng 83 v¹n ng−êi gåm 7 d©n téc anh em sinh sèng.
Vi n Dư c Li u ã nghiên c u tr ng kh o nghi m 1 s vùng nguyên li u phía
b c như: ương quy Hà Giang, Lão quan th o, Actiso SaPa, và ang có xu
hư ng khai thác ti m năng dư c li u Cao B ng. Trư c d án này, Vi n Dư c
Li u ã k t h p v i S KH&CN Cao B ng th c hi n tài khoa h c : “Nghiên
c u thành ph n ho t ch t, công ngh nhân gi ng, chăm sóc thu hái m t s cây
8
- dư c li u quý hi m t nh Cao B ng: Ích m u, Hà th ô, u t u, Ngh , Ngũ gia bì,
Hoàng tinh, Th ph c linh” t k t qu t t.
D a vào c i m th như ng, khí h u tương t v i các t nh vùng núi
phía b c khác ã tr ng thành công các loài dư c li u, Công ty TNHH Lan Tr n
ư c s giúp c a Vi n Dư c Li u ã ghiên c u xây d ng mô hình tr ng và
sơ ch cây dư c li u s ch theo hư ng s n xu t hàng hoá quy mô t i Thung
Quan-Xã Thung Khe-Huy n Mai Châu-T nh Hòa Bình.
D án l a ch n 05 cây thu c cơ b n trong danh m c các v thu c c
truy n thi t y u do B Y T quy t nh ưa vào mô hình nhân gi ng, tr ng thâm
canh và xen dư i tán r ng: ương quy, Xuyên khung, B ch tru t, c ho t,
tr ng. Nh ng cây thu c này ang có th trư ng tiêu th trong nư c và xu t
kh u n nh.
Công ty TNHH Lan Tr n l a ch n d án này vì nó mang l i hi u qu kinh
t v nhi u m t:
- Phï hîp víi ®iÒu kiÖn tù nhiªn, t×nh h×nh kinh tÕ - x· héi còng nh− chiÕn
l−îc, quy ho¹ch vµ kÕ ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi chung cña tØnh trong
t−¬ng lai.
- T o ra nh ng lo i s n ph m dư c li u có ch t lư ng cao ph c v cho th
trư ng dư c li u trong nư c và xu t kh u.
- T n d ng nh ng vùng t gò i, thung lũng, khe núi hoang hóa
tr ng cây dư c li u, góp ph n phát tri n kinh t và b o v môi trư ng.
- T¹o ®−îc thªm c«ng ¨n viÖc lµm cho lao ng a phương.
- Phát tri n kinh t c a a phương thông qua vi c óng góp vào ngân
sách nhà nư c.
1.3.3. Tình hình nghiên c u, s d ng và phát tri n thu c t ngu n dư c li u
t i ViÖt Nam và Th gi i
a) Th trư ng th gi i
Theo t ch c y t th gi i WHO, 80% dân s th gi i n m khu v c các
nư c ang phát tri n và 80% dân s các nư c này s d ng thu c có ngu n g c
t nhiên như m t l a ch n hàng u trong vi c phòng và ch a b nh. V i s dân
kh ng l , nhi u b nh t t nên nhu c u s d ng thu c hi u qu cao ngày càng
tăng. Nhu c u v s d ng thu c trên th gi i là r t l n, c v s lư ng và ch t
9
- lư ng. ây ang là m t thách th c l n i v i các nư c ang phát tri n nói
riêng và nhân lo i nói chung.
Cho n nay, th c v t v n là ngu n nguyên li u chính trong phát tri n các lo i
thu c m i trên th gi i. Các dư c ph m có ngu n g c t nhiên chi m t i 50%
t ng s dư c ph m ang ư c s d ng trong lâm sàng, trong ó kho ng 25%
t ng s thu c có ngu n g c t th c v t b c cao. Trong s 20 thu c bán ch y
nh t trên th gi i năm 1999, có 9 s n ph m có ngu n g c t thiên nhiên v i
doanh thu hàng năm lên n hàng ch c t ô la. Theo ư c tính, doanh s thu c
t cây thu c và các s n ph m c a nó t trên 100 t ô la/năm. Các công ty
dư c ph m l n trên th gi i cũng ã tr l i quan tâm n vi c nghiên c u tìm
ki m các ho t ch t sinh h c t th o dư c và sau ó là phát tri n nó thành thu c
ch a b nh. S k t h p v i nh ng ti n b c a khoa h c k thu t ã em l i hi u
qu cao hơn cho vi c ch a b nh b ng y h c c truy n, cho quá trình tìm và phát
tri n thu c m i
Xu hư ng s d ng thu c phòng và ch a b nh có ngu n g c t dư c li u
ang tr thành nhu c u ngày càng cao trên th gi i. V i nh ng lí do : thu c tân
dư c thư ng có hi u ng nhanh nhưng hay có tác d ng ph không mong mu n;
thu c th o dư c có hi u qu ch a b nh cao, ít c h i và tác d ng ph . Ư c tính
nhu c u dư c li u trên Th gi i : 15 t USD/năm, riêng M là 4 t USD/năm,
châu Âu là 2, 4 t USD/năm, Nh t b n là 2,7 t USD/năm, các nư c châu á
khác kho ng 3t /USD năm .
M t s dư c li u ư c ưa chu ng trên th trư ng M như : Sâm M , Sâm
Tri u Tiên, ương quy, Lô h i, ma hoàng, Valeriana, B ch qu , t i, g ng,
Các th trư ng l n tiêu th dư c li u : Anh, c, Hà Lan, Pháp, Thu S ,
Trung Qu c,Hàn Qu c, ài Loan, Sin gapo, n , Nh t B n.
M t trong nh ng nư c xu t kh u nhi u dư c li u g m Trung Qu c : 2t
USD/năm, Thái Lan : 47 tri u USD/năm.
b, Th trư ng trong nư c
Vi t Nam cũng có m t l ch s lâu i trong s d ng cây c t nhiên và
m t n n y h c c truy n có b n s c riêng phòng và ch a b nh cho con ngư i.
10
- N m trong khu v c nhi t i ông Nam Á có a d ng sinh h c r t cao. Theo
ư c tính Vi t Nam có kho ng trên 12000 loài th c v t b c cao, chi m kho ng 4-
5% t ng s loài th c v t b c cao ã bi t trên th gi i và kho ng 25% s loài
th c v t b c cao ã bi t châu Á. Trong s này, có kho ng 4000 loài th c v t
và 400 loài ng v t ư c dùng làm thu c. Th nhưng, các thu c này m i ch
y u ư c s d ng trong y h c c truy n và y h c dân gian Vi t Nam.
Hi n nay, các công ty dư c ph m c a Vi t Nam ã và ang phát tri n s n
xu t thu c t ngu n nguyên li u t nhiên, t c là Dư c li u. ã có nhi u công ty
phát tri n r t t t, có th k n là Công ty c ph n Dư c ph m Traphaco, Công
ty c ph n Dư c ph m Nam Hà, Công ty Dư c li u Trung Ương 3 (H i Phòng),
các Công ty c ph n Dư c ph m Tu Linh, Phúc Vinh, Phúc Hưng… S phát
tri n này ã góp ph n giúp chúng ta t cung c p ư c trên 40% nhu c u s d ng
thu c c a t nư c, giúp gi m giá thành các lo i thu c s d ng cho vi c phòng
và i u tr b nh t t, ng th i cũng t o ra nhi u công ăn cho nhân dân.
Theo s li u i u tra cơ b n ngu n dư c li u toàn qu c c a Vi n Dư c
Li u-B Y T (2003) Vi t Nam có 3.830 loài th c v t làm thu c chi m kho ng
36% s th c v t có m t Vi t Nam. Trong d án “ Quy ho ch t ng th u tư
phát tri n ngành dư c Vi t Nam n năm 2010 “ v i n i dung quy ho ch,s n
xu t dư c li u và xây d ng các vùng dư c li u chuyên canh nh m t các m c
tiêu chính sau:
- áp ng nhu c u 20.000 - 30.000t n dư c li u/năm t cây thu c cho Y
h c c truy n và 10.000 n 15.000t n dư c li u cho công nghi p ch bi n
thu c ông dư c.
- S n xu t trong nư c cung ng cho nhu c u phòng và ch a b nh cho
c ng ng ch y u t dư c li u - ph i t 70% giá tr thu c s d ng( hi n m i
t 20 - 30%)
- Tăng nhanh kh i lư ng s n ph m xu t kh u t dư c li u trong nư c,
m c tiêu xu t kh u 30.000t n/năm, t giá tr kho ng 100tri u USD/năm
Trong Danh m c 100 loài cây dư c li u có th m nh d ki n t p trung
khai thác, phát tri n t o s n ph m hàng hoá 1996 - 2010 c a T ng Công ty
Dư c Vi t Nam có 73 loài ư c ưa vào tr ng( trong s ó có 28 loài nh p n i)
, ch còn 27 loài là thu hái ngoài t nhiên. Trong s các loài nh p n i, Vi n
Dư c Li u ã di th c và tr ng thành công t i Tr m nghiên c u tr ng cây thu c
11
- SaPa 24 loài. i u này nói lên th m nh v khí h u vùng núi cao c a các t nh
biên gi i phía b c trong ó có Mai Châu ( Hòa Bình ), Lào Cai, Hà Giang, Cao
B ng. Xu th tr ng dư c li u thay th thu hái t nhiên ngày càng tr nên h p lí
b i tính n nh v s n lư ng và s ng nh t v ch t lư ng c a s n ph m.
c) VÒ yªu cÇu nhËp khÈu
Theo các s li u t ng h p, hi n nay s lư ng l n các lo i cây dư c li u
ph c v cho nhu c u s n xu t trong nư c ph i nh p kh u, m i năm lên t i hàng
ngàn t n.
1.3.4. T×nh h×nh s¶n xuÊt vµ tiªu thô cây dư c li u
Theo Q§ sè 43/2007/Q§-TTg ngµy 29 th¸ng 3 n¨m 2007 cña Thñ t−íng
ChÝnh phñ vÒ viÖc phª duyÖt ®Ò ¸n “Ph¸t triÓn c«ng nghiÖp d−îc vµ x©y dùng m«
h×nh hÖ thèng cung øng thuèc cña ViÖt Nam giai ®o¹n 2007-2015 vµ tÇm nh×n
®Õn n¨m 2020”, mét trong nh÷ng nhiÖm chñ yÕu cña ®Ò ¸n ®Ó ph¸t triÓn c«ng
nghiÖp d−îc lµ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp chÕ biÕn vµ s¶n xuÊt thuèc cã nguån gèc
tõ d−îc liÖu, cô thÓ cÇn qui ho¹ch, x©y dùng c¸c vïng nu«i trång vµ chÕ biÕn
d−îc liÖu, ®Õn n¨m 2015 c¸c vïng träng ®iÓm ph¶i ®¹t tiªu chuÈn thùc hµnh tèt
nu«i trång, thu h¸i vµ s¶n xuÊt d−îc liÖu cña tæ chøc Y tÕ thÕ giíi (GACP) ®Ó
®¶m b¶o ®ñ nguån nguyªn liÖu cho s¶n xuÊt thuèc. §Õn n¨m 2020 x©y dùng
®−îc c¸c vïng c«ng nghiÖp nu«i trång d−îc liÖu b¶o ®¶m cung cÊp ®ñ nguyªn
liÖu cho c¸c c¬ së chÕ biÕn d−îc liÖu trong n−íc vµ xuÊt khÈu.
Theo khuyÕn c¸o cña nhiÒu n−íc t¹i v¨n b¶n WHA 56.31 göi tæ chøc Y tÕ
thÕ giíi WHO yªu cÇu WHO gióp ®ì vÒ ph−¬ng ph¸p luËn, vÒ c«ng nghÖ vµ c¶
vÒ tµi chÝnh ®Ó tõng n−íc thµnh viªn cña WHO s¶n xuÊt vµ thu h¸i d−îc liÖu theo
nguyªn t¾c GAP vµ GACP (Good agricultural and Collection Practices), do t×nh
h×nh chÊt l−îng d−îc liÖu ngµy cµng bÞ kÐm ®i.
NhiÒu c«ng ty d−îc phÈm n−íc ngoµi nh− Tokai, Naganoken (NhËt B¶n)
Bionexx (Ph¸p), Grandick Trading LTD. Hång K«ng v.v... ®ång ý ký hîp ®ång
tiªu thô hµng chôc tÊn d−îc liÖu mçi n¨m víi ®iÒu kiÖn d−îc liÖu ViÖt Nam ®ù¬c
s¶n xuÊt theo tiªu chuÈn GAP.
Cuèi n¨m 2006 WHO ®· xuÊt b¶n nguyªn t¾c trång vµ thu h¸i d−îc liÖu
Thanh cao (Artemisia annua L.) s¹ch ®èi víi c©y thanh cao (WHO monograph
on good agricultural and Collection practices (GACP) for Artemisia annua L.)
trong ®ã cã 2 nhµ khoa häc ViÖt Nam tham gia t− vÊn.
12
- NhiÒu xÝ nghiÖp s¶n xuÊt thuèc tõ d−îc liÖu trong n−íc cã nhu cÇu d−îc
liÖu s¹ch hµng tr¨m tÊn n¨m nh− Traphaco, Savifarm, Danapha v.v...
VÒ lÜnh vùc c«ng nghÖ: s¶n xuÊt vµ chÕ biÕn d−îc liÖu s¹ch kh¸c nhiÒu so
víi s¶n xuÊt vµ chÕ biÕn d−îc liÖu b×nh th−êng.
1.3.5. KÕt luËn vÒ sù cÇn thiÕt ®Çu t−
Công ty Lan Tr n k t h p v i Vi n Dư c Li u tri n khai d án tr ng và
sơ ch 5 lo i cây dư c li u s ch theo hư ng s n xu t hàng hóa: ương quy,
Xuyên khung, B ch tru t, c ho t, tr ng t i Thung Quan-Xã Thung Khe-
Huy n Mai Châu-T nh Hòa Bình v i m c tiêu chính là t o vùng s n xu t dư c
li u t i Mai Châu-Hòa Bình t tiêu chu n GACP nh m chi t xu t nguyên li u
làm thu c hay th c ph m ch c năng ph c v cho tiêu dùng trong nư c và xu t
kh u. D án s d ng ch y u là t gò i, thung lũng khe núi hoang hóa nên
góp ph n t n d ng t ai, b o v môi trư ng ng th i giúp nâng cao thu nh p
cho ngư i dân t i a phương.
1.4. H×nh thøc ®Çu t−
1.4.1. Lùa chän h×nh thøc ®Çu t−
D án tr ng và sơ ch 5 lo i cây dư c li u s ch theo hư ng s n xu t hàng
hóa: ương quy, Xuyên khung, B ch tru t, c ho t, tr ng ư c
Vi n Dư c Li u chuy n giao công ngh .
§Ó ®¶m b¶o sù ®Çu t− ®ång bé, vµ qu¶n lý viÖc ®Çu t− cã hiÖu qu¶, C«ng
ty TNHH ®Çu t− vµ øng dông c«ng nghÖ m«i tr−êng Lan TrÇn sÏ lùa chän h×nh
thøc ®Çu t− ng b 100% vµ trùc tiÕp qu¶n lý dù ¸n.
1.4.2. Chñ ®Çu t−
Chñ ®Çu t−: C«ng ty TNHH ®Çu t− vµ øng dông c«ng nghÖ m«i tr−êng Lan
TrÇn
§Þa chØ: Sè nhµ 37, tiÓu khu 2, ThÞ TrÊn Mai Ch©u, huyÖn Mai Ch©u, tØnh Hßa
B×nh
§iÖn tho¹i: 0218.6269116 Email: congtylantran@gmail.com
13
- Công ty có i ngũ cán b tr , có năng l c và kinh nghi m trong nuôi
tr ng và ch bi n dư c li u, có m i quan h t t trong s n xu t, kinh doanh dư c
ph m. Công ty s n sàng và có kh năng ti p nh n các khoa h c k thu t m i,
tri n khai d án và tiêu th s n ph m trong t nh Hòa Bình và trên toàn lãnh th
Vi t Nam. m b o ư c u ra n nh s giúp doanh nghi p yên tâm tr ng và
s n xu t dư c li u, gi i quy t vi c làm cho l c lư ng lao ng t i a phương,
óng góp vào s phát tri n kinh t c a T nh Hòa Bình. ây chính là các y u t
quan tr ng góp ph n làm nên s thành công c a D án.
1.4.3. Lùa chän qui m« ®Çu t−
C¨n cø vµo nhu c u s n xu t dư c ph m trong nư c và Th gi i.
Căn c vào k t qu kh o sát khí h u, th y văn, th như ng,… t i khu v c
Mai Châu-Hòa Bình, quy mô tr ng và sơ ch 5 lo i cây dư c li u s ch theo
hư ng s n xu t hàng hóa: ương quy, Xuyên khung, B ch tru t, c ho t,
tr ng ư c tri n khai trên toàn b di n tích 35,5 ha t thu c Thung Quan-Xã
Thung Khe-Huy n Mai Châu-T nh Hòa Bình.
1.4.4. Lùa chän c«ng nghÖ ®Çu t−
Tính tiên ti n và thích h p c a công ngh ư c chuy n giao
§Æc ®iÓm vµ xuÊt xø cña c«ng nghÖ dù kiÕn ¸p dông.
XuÊt ph¸t tõ kÕt qu¶ ®Ò tµi KHCN cÊp nhµ n−íc giai ®o¹n 2001-2005:
"X©y dùng mét sè quy tr×nh s¶n xuÊt d−îc liÖu s¹ch vµ chÕ biÕn s¹ch ®Ó bµo chÕ
mét sè chÕ phÈm chÊt l−îng cao"; M· sè KC 10-02; do ViÖn D−îc liÖu chñ tr×.
§Ò tµi ®· ®−îc nghiÖm thu ngµy 16 th¸ng 8 n¨m 2005, ®¹t lo¹i B (QuyÕt
®Þnh sè 675/Q§-BKHCN ngµy 10/4/2006 vÒ viÖc ghi nhËn kÕt qu¶ nghiªn cøu
®¸nh gi¸ kÕt qu¶ nghiªn cøu §Ò tµi/ Dù ¸n Khoa häc vµ c«ng nghÖ cÊp Nhµ
n−íc) Héi ®ång nghiÖm thu cÊp Nhµ n−íc ®· nhÊt trÝ ®Ò nghÞ Bé Khoa häc vµ
C«ng nghÖ tiÕp tôc ®Çu t− ®Ó thùc hiÖn ¸p dông kÕt qu¶ ®Ò tµi vµo thùc tiÔn t¹o
d−îc liÖu s¹ch cho ngµnh d−îc liÖu.
14
- TÝnh tiªn tiÕn:
- §Þa ®iÓm triÓn khai: Kh«ng gÇn c¸c khu c«ng nghiÖp lín, kh«ng gÇn c¸c
bÖnh viÖn, tr−êng häc, khu ®«ng d©n c−, c¸ch xa ®−êng giao th«ng tèi thiÓu
100m. §Êt ph¶i cã lÞch sö s¹ch tr−íc ®ã Ýt nhÊt 2 n¨m.
- N−íc t−íi: Kh«ng ®−îc dïng n−íc « nhiÔm ®Ó t−íi. N−íc t−íi ph¶i ®ñ
tiªu chuÈn s¹ch
- Ph©n bãn: ChØ ®−îc sö dông c¸c lo¹i ph©n h÷u c¬ hoai môc. TuyÖt ®èi
kh«ng ®−îc dïng ph©n t−¬i, c¸c lo¹i ph©n ho¸ häc ®−îc sö dông rÊt h¹n chÕ,
kh«ng bãn ph©n gÇn víi ngµy thu ho¹ch 40 ngµy...
- B¶o vÖ thùc vËt: Dïng c¸c lo¹i thuèc b¶o vÖ thùc vËt ®−îc phÐp sö dông
theo quy ®Þnh, −u tiªn sö dông c¸c lo¹i thuèc cã nguån gèc th¶o méc hoÆc vi
sinh.
- ChÕ biÕn: Kh«ng sö dông c¸c ho¸ chÊt ®éc h¹i. Sö dông c¸c c«ng nghÖ
tiªn tiÕn nh− lß sÊy, d©y chuyÒn nÊu cao...
- Bao b× ®ãng gãi vµ b¶o qu¶n, theo nh÷ng quy tr×nh tiªn tiÕn nh− ®ãng
gãi ch©n kh«ng, b¶o qu¶n ë kho tiªu chuÈn, kho l¹nh, kho cã kh¶ n¨ng khèng
chÕ ®é Èm...
D−îc liÖu s¹ch s¶n xuÊt vµ chÕ biÕn trªn nguyªn t¾c GACP, chÊt l−îng
®−îc n©ng cao h¬n d−îc liÖu b×nh th−êng, gi¸ trÞ ch÷a bÖnh vµ båi bæ søc khoÎ
cho céng ®ång v× thÕ ®−îc n©ng cao. Gi¸ thµnh s¶n phÈm cao h¬n d−îc liÖu b×nh
th−êng, dù kiÕn cao gÊp 2 ®Õn 4 lÇn so víi d−îc liÖu b×nh th−êng. Ng−êi s¶n
xuÊt, chÕ biÕn v× thÕ cã thu nhËp cao h¬n, kh«ng nh÷ng trong n−íc vµ c¶ thÞ
tr−êng xuÊt khÈu.
TÝnh thÝch hîp cña c«ng nghÖ dù kiÕn ¸p dông
Huy n Mai Châu-T nh Hòa Bình cã ®iÒu kiÖn tù nhiªn vÒ ®Êt ®ai, khÝ hËu
phï hîp cho viÖc ph¸t triÓn vïng trång 5 lo i c©y d−îc li u: ương quy, Xuyên
khung, B ch tru t, c ho t, tr ng cho n¨ng suÊt vµ chÊt l−îng cao.
VÒ tr×nh ®é lao ®éng, lùc l−îng lao ®éng cña ®Þa ph−¬ng s½n cã phï hîp
víi viÖc ph¸t triÓn trång trät trong ®ã cã trång và sơ ch cây d−îc liÖu. Nªn viÖc
15
- triÓn khai x©y dùng m« h×nh trång d−îc liÖu, t¹o nghÒ míi phï hîp víi tr×nh ®é
canh t¸c vµ lùc l−îng lao ®éng t¹i ®Þa ph−¬ng tØnh Hòa Bình.
TriÓn khai dù ¸n “Tr ng và ch bi n d−îc liÖu s¹ch theo h−íng s¶n xuÊt
hµng ho¸ t i Huy n Mai Châu-T nh Hòa Bình” lµ phï hîp víi môc tiªu phÊn ®Êu
ph¸t triÓn chung cña tØnh Hòa Bình:
- T¹o c«ng ¨n viÖc lµm t¨ng thu nhËp, gãp phÇn gi¶m tû lÖ ®ãi nghÌo
- T¨ng c¬ cÊu lao ®éng trong khu vùc n«ng nghiÖp
- T¹o ra s¶n phÈm tham gia xuÊt khÈu
- Ph¸t triÓn s¶n xuÊt n«ng –l©m nghiÖp d−îc liÖu chÊt l−îng cao lµ mét
trong nh÷ng mÆt hµng chñ lùc cña tØnh. Tham gia x©y dùng vïng núi cao Mai
Châu-Hòa Bình thµnh khu du lÞch sinh th¸i, du lÞch v¨n ho¸ vµ nghØ d−ìng.
D án l a ch n Vi n Dư c Li u - B Y T là ơn v chuy n giao công
ngh . ây là ơn v chuyên ngành dư c li u, chuyên nghiên c u tr ng và
ch bi n cây thu c, có nhi u kinh nghi m nghiên c u và tr ng cây thu c
trên khu v c có i u ki n tương ng v i Mai Châu-Hòa Bình.
.
1.4.5. Nguån vèn vµ h×nh thøc huy ®éng vèn
Nguån vèn cña dù ¸n sÏ bao gåm:
- Vèn dµi h¹n
+ 60% vèn dµi h¹n sÏ lÊy tõ vèn tù cã cña C«ng ty TNHH ®Çu t− vµ øng
dông c«ng nghÖ m«i tr−êng Lan TrÇn
+ 40% vèn dµi h¹n cßn l¹i sÏ vay tõ c¸c ng©n hµng th−¬ng m¹i cæ phÇn
- Vèn ng¾n h¹n: Nguån vèn ng¾n h¹n ®Ó ®¸p øng cho c¸c nhu cÇu vèn l−u
®éng cña dù ¸n, dù kiÕn vay tõ c¸c ng©n hµng th−¬ng m¹i víi l·i suÊt 16%/n¨m.
Vèn ng¾n h¹n sÏ ®−îc vay tr−íc khi d án ®i vµo ho¹t ®éng, vµ sÏ ®−îc
thu håi l¹i vµo thêi ®iÓm cuèi cña ®êi dù ¸n. Trong kÕ ho¹ch dù ¸n th× vèn ng¾n
h¹n sÏ ®−îc tÝnh to¸n tõ n¨m ®Çu cña giai ®o¹n s¶n xuÊt vµ t¨ng theo c«ng suÊt
hµng n¨m.
16
- 1.5. a i m tri n khai d án
1.5.1. VÞ trÝ ®Þa lý
a i m u tư thu c Thung Quan, xã Thung Khe, huy n Mai Châu, t nh
Hòa Bình.
Thung Quan là m t thung lũng r ng 35,5 ha, trong quy ho ch là t tr ng
cây hàng năm và t b ng chưa x d ng b b hoang t trư c t i nay vì
không có ư ng giao thông t ư ng qu c l xu ng. N m g n QL6 ( t i km
121), xung quanh là núi, có ngu n nư c t nhiên, có lư i i n qu c gia ch y
qua. Kho ng cách g n nh t t i khu dân cư kho ng 2km.
( Xem b n trích l c b n a chính khu t ính kèm theo).
1.5.2. §iÒu kiÖn khÝ hËu
N m cao g n 900 mét, khu v c có khí h u nhi t i gió mùa ( có hư ng ôn
i c trưng c a khu v c mi n núi Tây B c). Mùa ông l nh, ít mưa, nhi u
sương mù, nhi t trung bình 13,5-15,5 , tháng l nh nh t là tháng 1 trung
bình kho ng 11 ; mùa hè nhi t mát m , mưa nhi u, nhi t trung kho ng
22-24 , tháng 7 có nhi t cao nh t trong năm trung bình 25-27 ;
1.5.3. §iÒu kiÖn ®Þa chÊt
Là m t thung lũng có n n a ch t n nh, t ai phì nhiêu màu m r t thu n
l i cho vi c tr ng 5 lo i cây dư c li u: ương quy, Xuyên khung, B ch tru t,
c ho t, tr ng ( theo k t qu ã nghiên c u c a Vi n Dư c Li u) và xây
d ng các công trình ph c v d án như h th ng giao thông n i b , xư ng sơ
ch dư c li u, nhà i u hành d án, các công trình phúc l i,...
1.5.4. §Þa ®iÓm thùc hiÖn dù ¸n
§Þa ®iÓm tri n khai d án cÇn tháa m·n c¸c yªu cÇu sau ®©y:
- C¸c yªu cÇu vÒ kü thuËt: Kh«ng gÇn c¸c khu c«ng nghiÖp lín, kh«ng gÇn
c¸c bÖnh viÖn, tr−êng häc, khu ®«ng d©n c−, c¸ch xa ®−êng giao th«ng tèi thiÓu
100m và ph i ti n cho vi c v n chuy n. §Êt ph¶i cã lÞch sö s¹ch tr−íc ®ã Ýt nhÊt
2 n¨m.
- C¸c yÕu tè ¶nh h−ëng ®Õn gi¸ thµnh x©y dùng vµ chi phÝ s¶n xuÊt: MÆt
b»ng nhµ m¸y cÇn ®−îc bè trÝ gÇn nguån ®iÖn ®Ó tiÕt kiÖm chi phÝ ®−êng d©y
®iÖn, h¹n chÕ t×nh tr¹ng sôt ¸p trong khi s¶n xuÊt do d©y dÉn.
17
- - C¸c vÊn ®Ò x· héi cña ®Þa ®iÓm: Theo thùc tÕ ë mét sè d án ®ang tri n
khai các t nh th× mäi ho¹t ®éng cña d án kh«ng g©y ¶nh h−ëng lín ®Õn m«i
tr−êng, m«i sinh xung quanh khu vùc.
- Tõ c¸c yÕu tè ph©n tÝch trªn, chän ®Þa ®iÓm tr ng và sơ ch 5 lo i cây
dư c li u s ch theo hư ng s n xu t hàng hóa: ương quy, Xuyên khung, B ch
tru t, c ho t, tr ng ư c tri n khai u tư t¹i khu v c Thung Quan, xã
Thung Khe, huy n Mai Châu, t nh Hòa Bình.
1.6. Ch−¬ng tr×nh tr ng và sơ ch dư c li u theo tiêu chu n GACP có
công su t 500-1.000 kg/ngày theo tiêu chu n c a Vi n Dư c Li u.
1.6.1 . Chương trình tr ng 5 lo i cây dư c li u s ch theo hư ng s n xu t
hàng hóa: ương quy, Xuyên khung, B ch tru t, c ho t, tr ng.
a, Cây ương quy
Tên khoa h c: Radix Angelica acutiloba
Dư c li u là r , c ã phơi ho c s y khô c a cây ương quy di th c t Nh t B n
(Angelica acutiloba Sieb.et.Zucc) Kitagawa.
H th c v t: H Hoa tán( Apiaceae.)
* Tính phù h p:
- ương quy ư c nh p t Tri u Tiên vào tr ng nư c ta t nh ng năm
60 c a th k 20. Năm 1990, Vi n Dư c Li u nh p m i gi ng ương quy Nh t
B n có ho t ch t cao, thích ng v i vùng núi phía b c nư c ta cao 800m tr
lên, nơi có khí h u mát quanh năm. ương quy có th tr ng thu dư c li u, khai
thác khí h u l nh m c a mùa ông xuân các t nh ng b ng B c B .
- Nhu c u tiêu th trong nư c cao, khí h u và th như ng phù h p
* Tiêu chu n ch t lư ng dư c li u:
( áp d ng theo Dư c i n Vi t Nam in l n 3 năm 2002, trang 366-367) :
- Ph n vi ph u, soi b t và nh tính (Xem Dư c i n VN trang 366)
- m không ư c quá 15% ( Ph l c 9.6)
18
- - T l các b ph n khác c a cây l n trong DL không quá 2% ( Ph l c
9.4)
- T p ch t không l n hơn 1% ( Ph l c 9.4)
- Tro toàn ph n không l n hơn 6% ( Ph l c 7.6)
- Tro không tan trong acid không l n hơn 4,5% ( Ph l c 7.5)
K thu t tr ng và ch bi n
H t gi ng: H t ương quy ph i gi ng vùng núi cao, l nh mát quanh năm,
gieo tr ng vào v ông xuân thì m i thu ho ch ư c dư c li u t t. ng b ng,
cây ương quy cũng ra hoa nhưng qu thư ng b lép và c bi t là cây gieo
tr ng b ng h t, ương quy l y gi ng ng b ng s cho cây ương quy s m
phát d c ra hoa, b g hoá, không n c, không dùng làm thu c ư c.
Th i v : gieo vào tháng 2-3 và thu ho ch vào cu i năm.
Gieo h t:Trư c khi gieo, ph i x lý h t. Ngâm h t gi ng vào nư c m 40
(1sôi, 3 l nh) trong vài gi . V t h t lép n i trên m t nư c, b i; s còn l i ch t
h t nư c, trong d ng c chuyên dùng trong kho ng 10 ngày. Khi h t trương
n t, tr n thêm tro khô cho tơi h t r i gieo trên m t lu ng ươm ã làm s n. Gieo
xong y rơm ho c r kín lu ng r i tư i m hàng ngày. 4-5 ngày sau h t ra
lá m m. i khi lá m m lên r thì r r cho ánh sáng chi u nhi u và kích thích
ra lá th t.
B ng tr ng: Ru ng tr ng ương quy ph i ư c cày sâu và p t th t nh .
Bón lót phân chu ng hoai m c, v i kh i lư ng 700-800kg cho m t sào B c b
(20T/Ha). Lên lu ng r ng 80cm, cao 20cm, chi u dài tuỳ theo ru ng. Khi cây
ương quy vư n ươm ã có 4-5 lá th t (cao kho ng 10cm) thì có th b ng
tr ng.
Tr ng v i m t 20cm & 20cm. Tr ng xong tư i nh nhàng b ng thùng tư i có
hoa sen. Lúc u ngày nào cũng ph i tư i 1 l n. Khi cây ã c ng cáp thì các l n
tư i có th thưa hơn. Khi cây ã kín lu ng thì có th tư i b ng cách ưa nư c
vào ru ng ng p rãnh, dùng tay té nư c lên m t lu ng r i tháo nư c ngay, làm
như v y s có m cho cây tr ng. Giai o n này có th dùng phân NPK t ng
h p, pha loãng tư i vào toàn cây và m t lu ng thúc cho cây giao tán. Ph i
thư ng xuyên làm c cho cây phát tri n t t.
Tr sâu h i b nh: ương quy nói chung ít sâu b nh nhưng th i kỳ cây con,
d b sâu xám c n. N u cây có n m b nh trên m t lá thì dùng dung d ch Boóc- ô
t c là h n h p vôi + ng Sunfat + nư c v i t l 1-1-100 tư i vào cây. N u
g p sương mu i thì sáng hôm sau ph i tư i r a lá ngay cây kh i b táp lá.
19
- Thu ho ch và ch bi n sơ b : Kho ng 5-6 tháng sau khi tr ng, khi cây ã có
m t s lá vàng g c, ào th th y c to và ch c, là có th thu ho ch ư c. C t
c t thân, phơi cho ráo nư c r i x p vào lò xông lưu huỳnh. Xông lưu huỳnh
xong thì em phơi cho n khi khô ki t. Ép và óng gói chân không, nơi khô
mát.
b, Cây Xuyên Khung ( Thân r ) (Rhizoma Ligusticum wallichii; khung cùng,
tăng kì), cây th o lâu năm, Thân r c a cây Xuyên khung phơi ho c s y khô
(Ligusticum wallichii Franch ) h Hoa tán (Apiaceae).
Tr ng cao trên 800 mét, khí h u trung bình tháng nóng nh t dư i 26 .
Thân th ng, r ng ru t. Lá m c cách. Hoa tán kép, tr ng. Qu b ôi, hình tr ng.
R có mùi thơm. Cây dư c li u ư c tr ng mi n Nam Trung Qu c và Sa Pa
(Vi t Nam). R phơi, s y khô, ư c dùng làm thu c i u kinh, dư ng huy t,
ch a c m m o, nh c u, phong th p, nh c m i, b ng y trư ng, m n nh t,
hoa m t; dùng dư i d ng thu c s c, b t hay rư u thu c. Theo Trung Y: L y
Xuyên khung khô ngâm nư c 1 gi , kín 12 gi cho m m u, thái lát dày
1mm, phơi khô. Theo kinh nghi m Vi t Nam: R a s ch 2 - 3 ngày êm cho
n khi m m, c nào chưa m m l i (không nên , d b nát, bay h t tinh d u),
thái lát, ho c bào m ng 1 - 21y.
Phơi ho c s y nh l a (40 - 50o) dùng s ng (thư ng dùng). Sau khi thái có th
sao qua cho thơm, ho c phơi khô r i t m rư u m t êm, sao qua. ng thùng
kín, nơi khô ráo, lâu ph i s y diêm sinh. D b m c m t. Kiêng ky: âm hư
ho m nh, d cư ng dương, m hôi không nên dùng.
• Tiêu chu n ch t lư ng dư c li u:
- Ph n vi ph u, soi b t và nh tính (Xem Dư c i n VN in l n 3 năm
2002 trang 507)
- m không ư c quá 13% ( Ph l c 9.6)
- Tro toàn ph n không quá 6% ( Ph l c 7.6)
- T p ch t không l n hơn 1% ( Ph l c 9.4)
20
nguon tai.lieu . vn
