Xem mẫu
- Thực trạng phòng chống dịch bệnh sởi tại Trường MN Tây Bắc huyện Củ Chi
SVTH: ĐINH THỊ HƯƠNG-TRẦN THỊ THANH THỦY
PHẦN A.MỞ ĐẦU
1.Lý do chọn đề tài:
Bệnh sởi là bệnh truyền nhiễm cấp tính, lây theo đường hô hấp, do vi rút sởi
gây ra. Bệnh có đặc điểm lâm sàng là sốt, viêm long đường hô hấp, rối loạn tiêu
hoá, viêm kết mạc mắt, phát ban đặc trong sởi. Sởi là một trong những nguyên nhân
hàng đầu gây tử vong ở trẻ nhỏ do làm suy giảm miễn dịch, gây biến chứng viêm
phổi, suy hô hấp cấp nếu như không được tiêm phòng sởi [1]. Trước khi vắc xin
phòng sởi được áp dụng phổ biến trên toàn cầu, hàng năm ước tính có 2,6 triệu
người tử vong vì sởi. Từ những năm 1980, thực hiện chương trình tiêm chủng mở
rộng trên toàn thế giới, bệnh sởi đã dần thuyên giảm [8]. Tính đến năm 2012, trên
thế giới có 145.700 trường hợp tử vong vì sởi[9].
Sởi là bệnh cần tiêm phòng, theo khuyến cáo của Tổ chức y tế thế giới(WHO)
tiêm vắc xin phòng sởi mũi đầu đạt 93% khả năng dự phòng sởi, mũi thứ 2 đạt 97%
khả năng dự phòng [9]. Tuy nhiên, khuyến cáo mới chỉ áp dụng tiêm phòng cho trẻ
từ trên 9 tháng tuổi đối với mũi sởi đơn, trên 12 tháng tuổi với mũi 3 trong 1 (sởi,
quai bị, rubella) [8].
Ở những trẻ dưới 9 tháng tuổi, nồng độ kháng thể từ mẹ truyền cho con giảm
dần theo thời gian, và tới khoảng 9 tháng tuổi thì nồng độ kháng thể kháng sởi
không đủ hiệu lực phòng bệnh. Đồng thời ở trẻ nhỏ, hệ thống miễn dịch chưa
hoàn thiện, nên khả năng tạo kháng thể là hạn chế. Do đó, việc tiêm phòng cho
nhóm trẻ dưới 9 tháng tuổi còn đang nghiên cứu chưa thống nhất giữa các quốc gia.
Vì vậy, ở nhóm tuổi này vẫn có thể mắc sởi và tỉ lệ tử vong cao.
Tại Việt Nam, tỷ lệ tiêm vắc xin sởi ở mức 90%, tỉ lệ này đã làm giảm đáng
kể số ca mắc bệnh sởi xuống dưới 10.000 mỗi năm. Trong dịch sởi đầu năm 2014,
tính đến hết tháng 4 số ca mắc đã lên đến 8.500 và có ít nhất 114 ca tử vong. Trên
86% trong số trường hợp nhiễm bệnh sởi chưa được tiêm chủng hoặc không biết
trẻ đã được tiêm phòng hay chưa. Trong số các trường hợp tử vong, một nửa trong
1
- Thực trạng phòng chống dịch bệnh sởi tại Trường MN Tây Bắc huyện Củ Chi
SVTH: ĐINH THỊ HƯƠNG-TRẦN THỊ THANH THỦY
số đó là trẻ em dưới 9 tháng tuổi [10].Trong những năm gần đây dịch bệnh sởi có su
hướng giảm dần,tuy nhiên đến cuối năm 2018 dịch sởi bắt đầu xuất hiện ra tăng tại
một số tỉnh Miền Bắc và Miền Nam và lan rông ra toàn quốc năm 2019. Tính tới
tháng 10/2019 toàn quốc ghi nhận trên 35.000 trường hợp sốt phát ban nghi sởi, 3
trường hợp tử vong (Hòa Bình, Sơn La và Hà Nam). Có 10.000 ca sởi xác định bằng
xét nghiệm[6]. Các ca mắc chủ yếu ở các tỉnh vùng sâu vùng xa, thành phố có mật
độ dân cư đông điển hình là TPHCM: Tính tới ngày 23/3/2019 ghi nhận 3,316 ca
mắc sởi (gồm 1,564 ca nội trú và 1,752 ca ngoại trú),trong đó: Trẻ dưới 9 tháng tuổi
451 ca,trẻ từ 917 tháng tuổi 507 ca,185 tuổi là 854 ca, 610 tuổi 742 ca,11 15 tuổi
82 ca, từ 16 tuổi trở lên 680 ca.Số ca chưa tiêm chủng 1788 ca,số ca tiêm chủng 1
mũi là 6 ca,số ca không rõ tiêm chủng là 1520 ca[5]. Riêng tại huyện Củ Chi 9 tháng
đầu năm 2019 ghi nhận 116 ca bệnh sởi và bệnh đang có chiều hướng gia tăng[7].
Trước tình hình dịch bệnh sởi có chiều hướng gia tăng và diễn biến phức tạp Sở Y
Tế TPHCM đã gia công văn gửi các Trung Tâm Y Tế Dự Phòng: Tổ chức thực hiện
giám sát chặt chẽ các ca bệnh, người tiếp xúc đang cư ngụ tại TPHCM; Thông báo
cho các TTYTDP,TT Kiểm Soát Bệnh Tật các tỉnh thành về các trường hợp mắc
sởi tại địa phương đang điều trị tại các bệnh viện tại TPHCM[15].Phối hợp với các
trung tâm truyền thông giáo dục sức khỏe tăng cường truyền thông đến người dân
bằng cách tăng thời lượng, tăng số lần phát, đa dạng các kênh truyền thông, nhấn
mạnh các biện pháp phòng, chống sởi như rửa tay bằng xà phòng, hạn chế tiếp xúc
người mắc sởi. .Khi có biểu hiện mắc sởi thì phải liên hệ ngay với cơ sở y tế để
đươc tư vấn và sử lý.[13]
Trường MN Tây Bắc huyện Củ Chi tọa lạc trong khu công nghiệp Tây Bắc
với diện tích 3000m2 có 9 lớp học, 30 CBCNV và 300 trẻ từ 17 tháng tuổi đến 6
tuổi, mỗi lớp trung bình khoảng 33 cháu. Trẻ của trường đa số là dân tỉnh ở trọ
điều kiện ăn uống vệ sinh kém và không được tiêm phòng vắcxin sởi, cha mẹ đa số
là công nhân kiến thức về phòng chống bệnh sởi còn hạn chế, số lượng trẻ trong
2
- Thực trạng phòng chống dịch bệnh sởi tại Trường MN Tây Bắc huyện Củ Chi
SVTH: ĐINH THỊ HƯƠNG-TRẦN THỊ THANH THỦY
lớp đông, độ tuổi nhỏ sức đề kháng yếu nên dễ mắc các bệnh truyền nhiễm đặc
biệt là bệnh sởi và lây lan thành dịch gây ảnh hưởng xấu đến sức khỏe của trẻ
trong trường mầm non. Với mong muốn khảo sát công tác phòng chống bệnh để đề
xuất một số ý kiến ngăn ngừa dịch bệnh sởi vì thế chúng tôi quyết định chọn đề
tài: “Thực trạng phòng chống dịch bệnh sởi tại trường MN Tây Bắc huyện Củ
Chi”.
2.Mục đích và nhiệm vụ
2.1.Mục đích:
Trên cơ sở thực trạng trên đề xuất một số ý kiến nhằm tăng cường hiệu quả
công tác phòng chống dịch bệnh sởi cho trẻ trong các trường mầm non, góp phần
bảo vệ sức khỏe cho trẻ.
2.1.2.Nhiệm vụ
Tìm hiểu tinh hình chung về bệnh sởi, nguyên nhân, triệu chứng, cách chăm sóc
trẻ và các biện pháp phòng chống bệnh sởi cho trẻ tại trường mầm non.
Tìm hiểu thực trạng phòng chống dịch bệnh sởi trong trường MN Tây Bắc huyện
Củ Chi.
Đề xuất một số ý kiến tăng cường hiệu quả công tác phòng chống bệnh sởi trong
các trường mầm non huyện củ chi.
3. Đối tượng và khách thể nghiên cứu
3.1: Đối tượng:
Thực trạng công tác phòng chống bệnh sởi trong Trường Mầm Non Tây Bắc
3.2: Khách thể:
Công tác phòng chống bệnh tật cho trẻ trong trường mầm non
3
- Thực trạng phòng chống dịch bệnh sởi tại Trường MN Tây Bắc huyện Củ Chi
SVTH: ĐINH THỊ HƯƠNG-TRẦN THỊ THANH THỦY
4. Phương pháp nghiên cứu
4.1. Phương pháp nghiên cứu lí luận
Nghiên cứu, phân tích và tổng hợp tài liệu về bệnh sởi và cách phòng chống bệnh
sởi cho trẻ em làm cơ sở lý luận của đề tài.
4.2. Phương pháp nghiên cứu thực tiễn
4.2.1: Phương pháp phỏng vấn:
Phỏng vấn BGH, giáo viên trong các trường MN nhằm tìm hiểu về kế hoạch
phòng chống bệnh sởi cho trẻ.
4.2.2. Phương pháp điều tra phiếu Anket
Dùng hệ thống câu hỏi soạn sẵn đối với GVMN và phụ huynh học sinh để tìm
hiểu về kiến thức phòng chống dịch bệnh sởi cho trẻ.
4.2.3. Phương pháp quan sát
Quan sát công tác vệ sinh khử khuẩn tại trường nhằm tìm hiểu về công tác phòng
chống dịch bệnh sởi tại trường mầm non.
4.3. Phương pháp bổ trợ:
4.3.1. Phương pháp thống kê toán học:
Thống kê số liệu thu thập được làm cơ sở cho các đề xuất
4.3.2: Phương pháp lấy ý kiến chuyên gia:
Gặp bác sĩ tìm hiểu về bệnh sởi và các biện pháp phòng chống bệnh sởi tại địa
phương
5. Phạm vi và thời gian nghiên cứu
Vì điều kiện nghiên cứu có hạn nên nghiên cứu này chỉ giới hạn nghiên cứu thực
trạng tại trường MN Tây Bắc năm học 2020 – 2021.
4
- Thực trạng phòng chống dịch bệnh sởi tại Trường MN Tây Bắc huyện Củ Chi
SVTH: ĐINH THỊ HƯƠNG-TRẦN THỊ THANH THỦY
PHẦN B: NỘI DUNG
CHƯƠNG I: CƠ SỞ LÍ LUẬN CỦA ĐỀ TÀI
1.1. Một số khái niệm cơ bản
1.1.1. Khái niệm về bệnh sởi:
Bệnh sởi là bệnh truyền nhiễm gây dịch lây qua đường hô hấp do vi rút sởi gây
nên. Bệnh chủ yếu gặp ở trẻ em 26 tuổi, hay xảy ra vào mùa đông xuân, có thể
xuất hiện ở người lớn do chưa được tiêm phòng hoặc đã tiêm phòng nhưng chưa
được tiêm đầy đủ.
Bệnh có biểu hiện đặc trưng là sốt, viêm long đường hô hấp, viêm kết mạc và
phát ban, có thể dẫn đến nhiều biến chứng như viêm phổi, viêm não, viêm tai giữa,
viêm loét giác mạc, tiêu chảy.... có thể gây tử vong.
1.1.2. Khái niệm về công tác phòng chống bệnh sởi
Là chủ động kiểm soát, khống chế dịch bệnh lây lan trong các trường học và cộng
đồng bằng các biện pháp phòng bệnh như:
+ Tổ chức giám sát, phát hiện sớm trẻ bệnh trong trường học và cộng đồng
+ Đảm bảo vệ sinh cá nhân, vệ sinh khử khuẩn môi trường
+ Đẩy mạnh công tác tuyên truyền về dịch bệnh.
+ Kiểm soát và hạn chế lây lan tại khu vực có bệnh nhân nhiễm bệnh
1.2. Tình hình chung về dịch bệnh sởi ở trẻ em
1.2.1. Trên thế giới
Từ năm 1950 Enders và Peebles nuôi cấy thành công vi rút sởi trên tế bào thận
người, thận khỉ, phát hiện ra cơ chế gây độc tế bào và mở hướng sản xuất vắc xin
sởi. Năm 1960 vắc xin sởi được tiêm ở Burkina Faso, Upper Volta, Tây á [7].
Năm 1977 1980 chương trình tiêm chủng mở rộng toàn thế giới đã kiểm soát được
bệnh sởi rất tốt, làm giảm tỉ lệ tử vong 75% trong giai đoạn từ 2000 đến năm 2013.
5
- Thực trạng phòng chống dịch bệnh sởi tại Trường MN Tây Bắc huyện Củ Chi
SVTH: ĐINH THỊ HƯƠNG-TRẦN THỊ THANH THỦY
Mặc dù vậy, năm 2013, vẫn có 145 700 trường hợp tử vong do sởi trên toàn cầu. Tỉ
lệ tiêm chủng cũng gia tăng, năm 2013 tỉ lệ tiêm chủng ít nhất 1 mũi đạt 84% trẻ em
trên toàn cầu, tăng so với năm 2000 là 73% [9].
Năm 2014, diễn biến bệnh sởi có xu hướng tăng lên trên nhiều Quốc gia trong khu
vực Asean, Châu Á, thậm chí tăng lên cả ở nước Mỹ [10]. Theo báo cáo của WHO
đến ngày 30/09/2019, toàn cầu ghi nhận tổng cộng 423.963 trường hợp mắc sởi, tại
tất cả các khư vực và vùng lãnh thổ. Các khu vực mắc nhiều nhất trong 9 tháng đầu
năm 2019 bao gồm: Châu Phi: 186.010 trường hợp, khu vực Tây Thái Bình Dương
49.369 trường hợp, Châu Âu: 97.572 trường hợp, khu vực Châu Á: 67.604 trường
hợp. Châu Mĩ: 6.506 trường hợp. So sánh với năm 2018 số ca mắc sởi toàn cầu tăng
gấp 2,45 lần, trong đó khu vực Châu Phi tăng gấp 7,91 lần đặc biệt là Madagascar
84.804 ca, khu vực Thái Bình Dương tăng 2,69 lần, Châu Âu tăng gấp 2 lần đặc
biệt là Ukraine 78.659 ca[11]
1.2.2. Tại Việt Nam
Trước khi triển khai tiêm 1 liều vắc xin sởi trong Chương trình Tiêm chủng
mở rộng, tình hình dịch sởi vẫn diễn biến phức tạp. Số mắc ghi nhận chủ yếu ở
6
- Thực trạng phòng chống dịch bệnh sởi tại Trường MN Tây Bắc huyện Củ Chi
SVTH: ĐINH THỊ HƯƠNG-TRẦN THỊ THANH THỦY
miền Bắc với tỷ lệ mắc là 137,7/100.000 dân năm 1979 và 125,7/100.000 dân năm
1983, đây là 2 đỉnh của một chu kỳ dịch sởi cách nhau khoảng 34 năm.
Việc tiêm vắc xin sởi được bắt đầu đưa vào Chương trình Tiêm chủng mở
rộng ở Việt Nam từ tháng 10 năm 1985. Các năm sau đó, tỷ lệ mắc bệnh sởi đã
giảm xuống từ 112,8/100.000 dân năm 1986 xuống còn 29,8/100.000 dân năm 2010,
sau chiến dịch tiêm vắc xin sởi cho trẻ từ 15 tuổi trên toàn quốc cuối năm 2010 tỷ
lệ mắc sởi tiếp tục giảm trong các năm 20102012.
Theo Viện Vệ sinh Dịch tễ Trung ương có thống kê báo cáo hàng năm về tỉ
lệ trẻ tiêm phòng sởi ít nhất 1 mũi,năm 2013 tỉ lệ trung bình đạt: 85% [10]. Năm
2013 cả nước đã ghi nhận 1.048 trường hợp mắc sởi. Kết quả giám sát sởi 2013
của ngành y tế tại các tỉnh, thành phố cho thấy: Lứa tuổi mắc bệnh: chủ yếu ở trẻ
dưới 10 tuổi (75,9%), đặc biệt là trẻ nhỏ dưới 5 tuổi chiếm trên 60%, Hà Nội trẻ
dưới 5 tuổi chiếm 86,7% tổng số trẻ mắc bệnh; Hầu hết các trường hợp mắc bệnh
là do chưa được tiêm vắc xin sởi hoặc chưa nhận được đủ số mũi tiêm: Các tỉnh,
thành phố có trên 30% số ca mắc chưa được tiêm vắc xin, riêng Hà Nội và TP. Hồ
Chí Minh có trên 89% số mắc chưa được tiêm vắc xin sởi [10]. Cuối năm 2013, đầu
năm 2014 dịch sởi bùng phát và xảy ra tại 63/63 tỉnh, thành phố, tính đến ngày
09/10/2014 ghi nhận 35.725 trường hợp sốt phát ban nghi sởi, trong đó 5.809 trường
hợp mắc sởi xác định, 147 trường hợp tử vong có liên quan đến bệnh sởi. Đối
tượng mắc bệnh chủ yếu chưa được tiêm vắc xin sởi hoặc tiêm vắc xin chưa đủ
mũi, đặc biệt tại những nơi có tỷ lệ tiêm chủng vắc xin sởi đạt thấp trong những
năm trước đây và những vùng có biến động dân cư cao. Sau khi thực hiện tiêm
chiến dịch tiêm vét cho trẻ từ 9 tháng đến 2 tuổi và tiêm chống dịch cho trẻ từ 210
tuổi ở các tỉnh, thành phố có nguy cơ mắc sởi cao, về cơ bản dịch sởi đã được
khống chế, chỉ còn các trường hợp mắc bệnh rải rác[16]. Tuy vậy theo báo cáo của
cục Y Tế dự phòng từ đầu năm 2019 đến nay bệnh sởi có xu hướng gia tăng, cả
nước có hơn 27.000.000 người sốt phát ban nghi sởi, trong đó có 4.864 người mắc
7
- Thực trạng phòng chống dịch bệnh sởi tại Trường MN Tây Bắc huyện Củ Chi
SVTH: ĐINH THỊ HƯƠNG-TRẦN THỊ THANH THỦY
sởi dương tính và 1 người chết. Điều đáng lo ngại là số ca sốt phát ban nghi sởi và
dương tính với bệnh sởi ghi nhận tại tất cả 63 tình, thành phố.Các địa phương ghi
nhận số ca mắc cao là TPHCM, Hà Nội, Đồng Nai, Bình Dương…. Chỉ tính trong
dịp nghỉ Tết Nguyên đán vừa qua (từ 2/210/2), cả nước ghi nhận 664 trường hợp
sốt phát ban nghi sởi rải rác tại các tỉnh, thành phố, chủ yếu ở khu vực miền Bắc
và miền Nam, không có trường hợp tử vong.Tính tới tháng 12/2019 TPHCM có số
ca sởi tăng 21%, cụ thể tổng số ca sởi nội trú và ngoại trú tính từ thang 11/2019 đến
tháng 12/2019 là 169 ca tăng 21% so với tháng trước. Tính từ đầu năm đến ngày
15/12/2019 TPHCM có 6.673 ca sởi tăng 5.459 so với năm 2018.[12]
1.3. Vai trò của nhà trường trong việc chăm sóc sức khỏe, phòng bệnh cho trẻ
em,[2],[3],[15]
Theo Điểu 9 và Điều 10 tại Thông Tư Liên Tịch số 13/2016/TTLTBYTBGDĐT
ngày 12 tháng 05 năm 2016 Quy định về công tác y tế trường học. Vai trò của
nhà trường trong việc chăm sóc sức khỏe, phòng bệnh cho trẻ như sau:
Thực hiện kiểm tra sức khỏe vào đầu năm học để đánh giá tình trạng dinh
dưỡng và sức khỏe: đo chiều cao, cân nặng đối với trẻ dưới 36 tháng tuổi; đo
chiều cao, cân nặng, huyết áp, nhịp tim, thị lực đối với học sinh từ 36 tháng
tuổi trở lên.
Phối hợp với các cơ sở y tế có đủ điều kiện để tổ chức khám, điều trị theo
các chuyên khoa cho học sinh.
Tư vấn cho học sinh, giáo viên, cha mẹ hoặc người giám hộ của học sinh về
các vấn đề liên quan đến bệnh tật, phát triển thể chất và tinh thần của học
sinh; hướng dẫn cho học sinh biết tự chăm sóc sức khỏe; trường hợp trong
trường học có học sinh khuyết tật thì tư vấn, hỗ trợ cho học sinh khuyết tật
hoà nhập.
Hướng dẫn tổ chức bữa ăn học đường bảo đảm dinh dưỡng hợp lý, đa dạng
thực phẩm, phù hợp với đối tượng và lứa tuổi đối với các trường có học sinh
nội trú, bán trú.
Phối hợp với cơ sở y tế địa phương trong việc tổ chức các chiến dịch tiêm
chủng, uống vắc xin phòng bệnh cho học sinh.
Thường xuyên kiểm tra, giám sát các điều kiện học tập, vệ sinh trường lớp,
an toàn thực phẩm, cung cấp nước uống, xà phòng rửa tay. Chủ động triển
8
- Thực trạng phòng chống dịch bệnh sởi tại Trường MN Tây Bắc huyện Củ Chi
SVTH: ĐINH THỊ HƯƠNG-TRẦN THỊ THANH THỦY
khai các biện pháp và chế độ vệ sinh phòng, chống dịch theo quy định tại
Thông tư số 46/2010/TTBYT và các hướng dẫn khác của cơ quan y tế.
Tổ chức truyền thông, giáo dục sức khỏe cho học sinh và cha mẹ hoặc người
giám hộ về các biện pháp phòng chống dịch, bệnh truyền nhiễm; phòng
chống ngộ độc thực phẩm; dinh dưỡng hợp lý; hoạt động thể lực; phòng
chống tác hại của thuốc lá; phòng chống tác hại của rượu, bia; phòng chống
bệnh, tật học đường; chăm sóc răng miệng; phòng chống các bệnh về mắt;
phòng chống tai nạn thương tích và các chiến dịch truyền thông, giáo dục
khác liên quan đến công tác y tế trường học do Bộ Y tế, Bộ Giáo dục và Đào
tạo phát động.
Lồng ghép các nội dung giáo dục sức khỏe, phòng chống bệnh tật trong các
giờ giảng.
Để tăng cường việc chăm sóc sức khỏe và phòng, chống dịch bệnh cho trẻ mầm
non UBNN huyện đã đưa ra: Kế hoạch 13103/UBNDYT ngày 18 tháng 10 năm 2018
về việc tăng cường công tác truyền thông phòng dịch tay chân miệng, sởi, sốt xuất
huyết trên địa bàn huyện Củ Chi như sau:
Thiết lập BCĐ phòng chống dịch bệnh trong trường học
Tham gia các lớp tập huấn về công tác phòng chống bệnh Sởi do ngành y tế
tổ chức
Xây dựng kế hoạch và triển khai thực hiện kế hoạch phòng chống bệnh Sởi
trong trường học.
Phối hợp với giáo viên thường xuyên theo dõi tình hình ốm đau của trẻ để có
hướng giải quyết nhanh chóng và an toàn cho trẻ.
Thường xuyên tổ chức kiểm tra công tác bảo đảm VSATTP ở bếp ăn và vệ
sinh môi trường, lớp học ở mỗi lớp.
Tham mưu, phối hợp với Trạm y tế về công tác phòng chống dịch bệnh
Thu thập và xây dựng các bài tuyên truyền phòng chống dịch bệnh
Phòng tránh các bệnh thường gặp và theo dõi tiêm chủng cho trẻ
9
- Thực trạng phòng chống dịch bệnh sởi tại Trường MN Tây Bắc huyện Củ Chi
SVTH: ĐINH THỊ HƯƠNG-TRẦN THỊ THANH THỦY
Tuyên truyền phổ biến kiến thức khoa học nuôi dạy trẻ cho cha mẹ trẻ và
cộng đồng;Thực hiện phòng bệnh cho trẻ trong nhà trường
Tăng cường kiểm soát bệnh truyền nhiễm trong trường học nhằm đảm bảo
sức khỏe cho trẻ
Tổ chức sàng lọc phát hiện trẻ có biểu hiện bệnh hoặc nghi ngời mắc bệnh
để cách ly trẻ ngay.
1.4. Một số kiến thức cơ bản về bệnh sởi [4]
1.4.1. Thế nào là bệnh Sởi
Bệnh sởi là bệnh truyền nhiễm gây dịch lây qua đường hô hấp do virus sởi gây
nên. Bệnh chủ yếu gặp ở trẻ em từ 26 tuổi, hay xảy ra vào mùa đông xuân, có thể
xuất hiện ở người lớn do chưa được tiêm phòng hoặc đã tiêm phòng nhưng chưa
được tiêm đầy đủ.
Bệnh có biểu hiện đặc trưng là sốt, viêm long đường hô hấp, viêm kết mạc và
phát ban, có thể dẫn đến nhiều biến chứng như viêm phổi, viêm não, viêm tai giữa,
viêm loét giác mạc, tiêu chảy.... có thể gây tử vong.
1.4.2. Trẻ lứa tuổi nào dễ mắc bệnh sởi
Trẻ từ 26 tuổi dễ mắc bệnh sởi
1.4.3. Nguyên nhân gây bệnh
1.4.3.1. Nguyên nhân:
Do siêu vi trùng gây nên, còn gọi là siêu vi sởi thuộc nhóm RNA Paramyxovirus
genus, Morbillivirus chỉ gây biểu hiện phát ban ở người và khỉ
1.4.3.2. Đường lây:
Bệnh chủ yếu lây qua đường hô hấp do các chất tiết ở họng trẻ chưa virus
sởi bắn ra ngoài không khí khi trẻ nói chuyện, hắt hơi, ho…
10
- Thực trạng phòng chống dịch bệnh sởi tại Trường MN Tây Bắc huyện Củ Chi
SVTH: ĐINH THỊ HƯƠNG-TRẦN THỊ THANH THỦY
Người bị nhiễm virut sởi có thể lây cho người khác khoảng 910 ngày sau khi
tiếp xúc, đôi khi có thể sớm hơn khoảng 7 ngày và kéo dài đến 5 ngày sau khi
phát ban. Đây là thời gian cần chú ý để cách ly trẻ bị bệnh để tránh lây lan
cho các trẻ khác.
Virus sởi có tính đề kháng cao, chúng không bị tiêu diệt ở nhiệt độ 560C trong
30 phút trong nhiều ngày và 220C trong 1 tuần. Virus sởi chỉ bị tiêu diệt bởi tia
cực tím (UV), Formalin 1/4.000 trong 4 ngày ở nhiệt độ 370C, PH acide và
chất khử khuẩn.
1.4.4. Triệu chứng và biến chứng của bệnh[4]
1.4.4.1. Triệu chứng của bệnh
Thời kì ủ bệnh
Từ 721 ngày, trung bình là 1012 ngày.Trong thời kì này thường không có triệu
chứng lâm sàng rõ rệt, nếu có chỉ sốt nhẹ.
Thời kì khởi phát
Kéo dài 45 ngày và là thời kì lây nhất trong các bệnh sốt phát ban. Người bệnh
sốt cao, viêm long đường hô hấp trên và viêm kết mạc, đôi khi có viêm thanh
quản cấp, có thể thấy hạt Koplik là các hạt nhỏ có kích thước 0,51 mm màu
trắng/xám có quầng ban đỏ nổi gồ lên trên bề mặt niêm mạc má (phía trong
miệng, ngang răng hàm trên).Các biểu hiện chính:
Sốt: Thường thay đổi, có thể sốt nhẹ (38 – 38 0C) hoặc sốt cao (39 – 400C)
kèm theo trẻ mệt mỏi, quấy khóc, biếng ăn, ít ngủ.
Viêm long: Là triệu chứng phổ biến nhất trung thành nhất, gần như không
bao giờ thiếu trong bệnh sởi .Viêm long có thể xảy ra sớm vào những giờ
phút đầu tiên của bệnh sởi.
11
- Thực trạng phòng chống dịch bệnh sởi tại Trường MN Tây Bắc huyện Củ Chi
SVTH: ĐINH THỊ HƯƠNG-TRẦN THỊ THANH THỦY
+ Viêm long ở mắt: Gây chảy nước mắt, sợ ánh sáng, nhiều ghèn, kết mạc
mắt đỏ, giác mạc và mí mắt sưng vù( dấu hiệu Brownlee).
+ Viêm long ở niêm mạc hô hấp: Gây sổ mũi, hắt hơi, ho có đàm, khàn giọng
và khó thở.
+ Viêm long đường tiêu hóa: Gây tiêu chảy, phân lỏng, số lượng ít
Khám họng: Niêm mạc họng đỏ, có dấu hiệu Koplik(+) xuất hiện trong
niêm mạc má ngang với răng hàm, có những chấm trắng 1mm giống như hạt
cát trên niêm mạc má màu đỏ xung huyết và biến mất nhanh trong vòng 1218
giờ sau khi xuất hiện.
Hình ảnh thời kì khởi phát của bệnh sởi
Thời kì toàn phát
Kéo dài 25 ngày. Thường sau khi sốt cao 34 ngày người bệnh bắt đầu phát
ban, ban hồng dát sẩn, khi căng da thì ban biến mất, xuất hiện từ sau tai, sau gáy,
trán, mặt, cổ dần lan đến thân mình và tứ chi, cả ở lòng bàn tay và gan bàn chân.
Khi ban mọc hết toàn thân thì thân nhiệt giảm dần.
Phát ban đặc dấu hiệu ngoài da: Từ đầu tới chân, từ trên xuống dưới.
12
- Thực trạng phòng chống dịch bệnh sởi tại Trường MN Tây Bắc huyện Củ Chi
SVTH: ĐINH THỊ HƯƠNG-TRẦN THỊ THANH THỦY
Phát ban xuất hiện đầu tiên sau tai, lan dần ra hai bên má, mặt, cổ, ngực, bụng
và ở chi trên sau 24 giờ lan ra sau lưng, hông và chi dưới.
Trong vòng 23 ngày ban lan toàn thân, ban thường có màu hồng nhạt, ấn vào
biến mất, ban có khuynh hướng kết dính lại, nhưng lúc nào cũng có một khoảng
da lành không bị tổn thương xen kẽ với các vùng phát ban. Sốt giảm hoặc hết,
nếu sốt thì cần theo dõi biến chứng.
Hình ảnh thời kì toàn phát của bệnh sởi
Thời kì phục hồi
Sau thời gian phát ban toàn thân, ban nhạt màu dần rồi sang màu xám, bong vảy
phấn sẫm màu, để lại vết thâm vằn da hổ và biến mất theo thứ tự như khi xuất
hiện những vết này nhạt dần khoảng 710 ngày hết. Nếu không xuất hiện biến
chứng thì bệnh tự khỏi. Có thể có ho kéo dài 12 tuần sau khi hết ban.
Thể không điển hình:Biểu hiện lâm sàng có thể sốt nhẹ thoáng qua, viêm long
nhẹ và phát ban ít, toàn trạng tốt. Thể này dễ bị bỏ qua, dẫn đến lây lan bệnh
mà không biết. Người bệnh cũng có thể sốt cao liên tục, phát ban không điển
hình, phù nề tứ chi, đau mỏi toàn thân, thường có viêm phổi nặng kèm theo.
Trẻ ăn uống khá hơn, tổng trạng phục hồi lại dần dần.
13
- Thực trạng phòng chống dịch bệnh sởi tại Trường MN Tây Bắc huyện Củ Chi
SVTH: ĐINH THỊ HƯƠNG-TRẦN THỊ THANH THỦY
Thông thường ho là dấu hiệu biến mất sau cùng
Sởi có miễn dịch bền vững gần như là suốt đời.
1.4.4.2: Biến chứng của bệnh:
Viêm phổi: Đây là biến chứng thường gặp nhất
Viêm tai giữa: Biến chứng có thể xảy ra ở thời kì phát ban hay phục hồi
Viêm thanh quản
Viêm não – viêm màng não: Đây là biến chứng hiếm gặp nhưng trầm trọng do tỉ
lệ tử vong cao 10% và gây di chứng thần kinh.
Một số biến chứng khác như:
+ Mắt: Gây viêm màng tiếp hợp, thiếu vitamin A gây mù mắt
+ Miệng: Cam tẩu mã là một tình trạng nhiễm trùng răng miệng và hoại tử các tổ
chức môi, miệng,niêm mạc má.
+ Viêm ruột kéo dài dẫn đến tình trạng tiêu chảy liên tục
+ Suy dinh dưỡng: Do chế độ ăn kiêng cữ
1.4.5: Điều trị[4]
Hiện nay bệnh sởi chưa có thuốc điều trị đặc hiệu, điều trị chỉ nhằm giải
quyết các triệu chứng bất lợi của bệnh, để giúp bệnh nhi tự phục hồi lại.
Nguyên tắc điều trị:
Không có điều trị đặc hiệu, chủ yếu là điều trị hỗ trợ
Người bệnh mắc sởi cần được cách ly.
Phát hiện và điều trị sớm biến chứng.
Không sử dụng corticoid khi chưa loại trừ sởi
14
- Thực trạng phòng chống dịch bệnh sởi tại Trường MN Tây Bắc huyện Củ Chi
SVTH: ĐINH THỊ HƯƠNG-TRẦN THỊ THANH THỦY
1.4.5.1: Dinh dưỡng và vệ sinh
Không kiêng cữ, cho trẻ sử dụng các loại thực phẩm nhiều chất dinh dưỡng và dễ
tiêu hóa
Dùng thêm vitamin A để tránh loét giác mạc, mù mắt.
Vệ sinh răng miệng, da, mắt sạch sẽ cho trẻ, dùng thêm thuốc nhỏ mắt cho trẻ
1.4.5.2: Điệu trị biến chứng
Hạ nhiệt:
+ Áp dụng các biện pháp hạ nhiệt vật lý như lau nước ấm, chườm mát.
+ Dùng thuốc hạ sốt paracetamol khi sốt cao.
+ Bồi phụ nước, điện giải qua đường uống. Chỉ truyền dịch duy trì khi người bệnh
nôn nhiều, có nguy cơ mất nước và rối loạn điện giải.
Giảm ho theo chỉ định của thầy thuốc:
+ Tránh dùng Corticoide dễ gây ban xuất huyết
+ Dùng kháng sinh theo chỉ định của bác sĩ
Bổ sung vitamin A:
+ Trẻ dưới 6 tháng: uống 50.000 đơn vị/ngày x 2 ngày liên tiếp.
+ Trẻ 6 12 tháng: uống 100.000 đơn vị/ngày x 2 ngày liên tiếp.
+ Trẻ trên 12 tháng và người lớn: uống 200.000 đơn vị/ngày x 2 ngày liên tiếp.
Trường hợp có biểu hiện thiếu vitamin A: lặp lại liều trên sau 4 6 tuần
Điều trị các biến chứng:
+ Nên đưa trẻ đi khám và làm theo chỉ dẫn của bác sĩ
1.4.5.3. Các biện pháp phòng bệnh
15
- Thực trạng phòng chống dịch bệnh sởi tại Trường MN Tây Bắc huyện Củ Chi
SVTH: ĐINH THỊ HƯƠNG-TRẦN THỊ THANH THỦY
Phòng bệnh chủ động bằng vắc xin.
Thực hiện tiêm chủng 2 mũi vắc xin cho trẻ em trong độ tuổi tiêm chủng theo quy
định của dự án tiêm chủng mở rộng quốc gia (mũi đầu tiên bắt buộc tiêm lúc 9
tháng tuổi)
Tiêm vắc xin phòng sởi cho các đối tượng khác theo hướng dẫn của cơ quan
chuyên môn.
Cách ly người bệnh và vệ sinh cá nhân
Người bệnh sởi phải được cách ly tại nhà hoặc tại cơ sở điều trị theo nguyên tắc
cách ly đối với bệnh lây truyền qua đường hô hấp.
+ Sử dụng khẩu trang cho người bệnh, người chăm sóc, tiếp xúc gần và nhân viên y
tế.
+ Thời gian cách ly từ lúc nghi mắc sởi cho đến ít nhất 4 ngày sau khi bắt đầu phát
ban.
+ Tăng cường vệ sinh cá nhân, sát trùng mũi họng, giữ ấm cơ thể, nâng cao thể
trạng để tăng sức đề kháng.
1.5. Các biện pháp phòng chống bệnh sởi cho trẻ trong các trường MN
1.5.1. Dinh dưỡng hợp lý cho trẻ
Cho trẻ ăn đầy đủ các chất dinh dưỡng nhất là các thực phẩm giàu protid,
viatamin A và carotene.
Tuyên truyền cho phụ huynh một số kiến thức khoa học về chăm sóc nuôi dưỡng
trẻ: Nuôi con bằng sữa mẹ, tiêm chủng đầy đủ để phòng bệnh cho trẻ…
1.5.2. Tăng cường công tác chăm sóc sức khỏe cho trẻ
Khám sức khỏe định kì cho trẻ 2l/năm, theo dõi tiêm chủng cho trẻ theo lịch tiêm
chủng mở rộng của Bộ Y Tế:
16
- Thực trạng phòng chống dịch bệnh sởi tại Trường MN Tây Bắc huyện Củ Chi
SVTH: ĐINH THỊ HƯƠNG-TRẦN THỊ THANH THỦY
Hình ảnh: Lịch tiêm chủng mở rộng cho trẻ
Phát hiện sớm và cách ly trẻ bệnh.
Phòng tránh các bệnh thường gặp và theo dõi tiêm chủng cho trẻ
Đảm bảo vệ sinh trường lớp: Thông thoáng phòng học, diệt muỗi, lăng quăng, vệ
sinh đồ dùng đồ chơi bằng các chất tẩy rửa như JAVEN,CLORAMIN B...
Cách pha chất tẩy rửa: JAVEN VÀ CLORAMIN B như sau:
17
- Thực trạng phòng chống dịch bệnh sởi tại Trường MN Tây Bắc huyện Củ Chi
SVTH: ĐINH THỊ HƯƠNG-TRẦN THỊ THANH THỦY
Pha nồng độ Clo CLORAMIN B 25% JAVEN 5%
hoạt tính (Loại 1 gói/20g) Loại chai 1/lít
KHI KHÔNG CÓ VỆ SINH HÀNG NGÀY: pha VỆ SINH HÀNG
CA BỆNH ½ muỗng cà phê bột chloramin NGÀY: theo hướng
B trong 1 lít nước dẫn pha khử trùng trên
KHỬ TRÙNG MỖI TUẦN 1 nhãn chai, để lau chùi
LẦN: pha 1 muỗng cà phê bột nền nhà, các bề mặt hàng
chloramin B trong 1 lít ngày
nước (gấp đôi lượng KHỬ TRÙNG MỖI
chloramin trong vệ sinh hàng TUẦN 1 LẦN: pha gấp
ngày) đôi lượng javel trong vệ
sinh hàng ngày trong cùng
một lượng nước
KHI CÓ CA BỆNH KHỬ TRÙNG MỖI NGÀY: KHỬ TRÙNG MỖI
pha 5 muỗng cà phê cloramin NGÀY: pha gấp 10 lần
B trong 1 lít nước lượng javel theo hướng
dẫn pha trên nhãn chai
với cùng một lượng
nước, để ngâm rửa đồ
chơi, lau chùi các
Hướng dẫn sử dụng bột cloramin b 25% và nước javel 5% khử khuẩn bề
mặt các đồ dùng, đồ chơi, vật dụng và môi trường:
18
- Thực trạng phòng chống dịch bệnh sởi tại Trường MN Tây Bắc huyện Củ Chi
SVTH: ĐINH THỊ HƯƠNG-TRẦN THỊ THANH THỦY
Khử khuẩn đồ chơi và vật dụng:
+ Rửa sạch đồ chơi trước khi ngâm dung dịch khử khuẩn
+ Ngâm dung dịch khử khuẩn 1020p
+ Rửa lại bằng nước sạch sau đó phơi hoặc sấy khô
Lau chùi bề mặt:
+ Chuẩn bị 2 xô.1 xô chứa dung dịch khử trùng, 1 xô chứa nước để xả khăn bẩn. Sử
dụng tối thiểu là 2 khăn lau:
B1: Làm sạch bề mặt
B2: Nhúng khăn ướt đẫm trong dung dịch khử khuẩn
B3: Lau các bề mặt
B4: Xả sạch khi khăn bẩn hoặc khô
B5: Nhúng khăn lại vào dung dịch khử trùng và lau tiếp
B6: Lau lại bằng nước sạch hoặc sấy khô bề mặt.
Đảm bảo vệ sinh thân thể cho trẻ
Phối hợp với giáo viên thường xuyên theo dõi tình hình sức khỏe của trẻ để phát
hiện sớm và cách ly trẻ kịp thời.
Thường xuyên tổ chức kiểm tra công tác bảo đảm VSATTP ở bếp ăn và vệ sinh
môi trường, lớp học ở mỗi lớp.
Lên kế hoạch và triển khai thực hiện kế hoạch phòng chống bệnh sởi trong
trường học.
1.5.3. Tăng cường tuyên truyền phòng chống bệnh sởi cho trẻ
Đối với GVMN:
Tham gia các lớp tập huấn về công tác phòng chống bệnh sởi do ngành y tế tổ
chức
Thu thập và xây dựng các bài tuyên truyền phòng chống dịch bệnh sởi cho phụ
huynh và giáo viên
19
- Thực trạng phòng chống dịch bệnh sởi tại Trường MN Tây Bắc huyện Củ Chi
SVTH: ĐINH THỊ HƯƠNG-TRẦN THỊ THANH THỦY
Tuyên truyền phổ biến kiến thức khoa học về phòng chống dịch bệnh sởi cho cha
mẹ trẻ và cộng đồng.
Đối với PHHS:
Theo dõi sức khỏe của trẻ, phối hợp với giáo viên và nhà trường trong việc chăm
sóc sức khỏe cho trẻ
Tìm hiểu các biện pháp phòng, chống bệnh sởi và cho trẻ đi tiêm phòng sởi theo
lịch tiêm chủng mở rộng của Bộ Y Tế.
Các hình thức tuyên truyền:
Qua bảng hoạt động của trường và bảng tin lớp
Qua các phương tiện thông tin đại chúng: Loa phát thanh
Qua zalo trường, lớp, qua các cuộc họp phụ huynh
Qua các buổi tư vấn của bác sỹ hoặc qua các hình thức khác…
CHƯƠNG II: THỰC TRẠNG CÔNG TÁC PHÒNG CHỐNG BỆNH SỞI CHO
TRẺ Ở TRƯỜNG MN TÂY BẮC
2.1. Vài nét điều tra
Đầu năm 2019 tôi được phân công về công tác tại Trường MN Tây Bắc huyện
Củ Chi, trường tọa lạc trong khu công nghiệp Tây Bắc với diện tích 3000m2 có 9
lớp học, 30 CBCNV và 300 trẻ từ 17 tháng tuổi đến 6 tuổi, mỗi lớp trung bình
khoảng 33 cháu.
Thuận lợi:
Trường có khuôn viên rộng rãi thoáng mát, hệ thống nước sạch đầy đủ, CSVC
khang trang, có phòng y tế sạch sẽ, tủ thuốc được trang bị đầy đủ, nhân viên y tế
tốt nghiệp trung cấp y rất nhiệt tình và có ba năm kinh nghiệm làm việc trong
trường mầm non
20
nguon tai.lieu . vn