Xem mẫu

  1. Bé quèc phßng Häc viÖn qu©n y ****** Tr¬ng ®øc m¹nh Kh¶o s¸t t×nh h×nh sö dông thuèc ®iÒu trÞ ®ît bïng ph¸t cña bÖnh phæi t¾c nghÏn m¹n tÝnh t¹i bÖnh viÖn 103 ( Kho¸ luËn tèt nghiÖp dîc sÜ ®¹i häc kho¸ 1999 – 2005 ) C¸n bé híng dÉn: TS. Phan ThÞ Hoµ. N¬i thùc hiÖn: 1. Khoa Lao vµ BÖnh phæi – BÖnh viÖn 103. 2. Khoa Dîc – BÖnh viÖn 103. 3. Bé m«n Dîc häc Qu©n sù – Häc viÖn Qu©n y. Thêi gian thùc hiÖn: 07 – 08/2005.
  2. §Æt vÊn ®Ò BÖnh phæi t¾c nghÏn m¹n tÝnh (Chronic obstructive pulmonary disease – COPD) lµ mét bÖnh phæ biÕn trªn thÕ giíi còng nh ë ViÖt Nam. BÖnh nµy kh«ng thÓ ch÷a khái, diÔn biÕn dai d¼ng, nÆng dÇn vµ tû lÖ tö vong cao, nhÊt lµ trong ®ît bïng ph¸t. §ît bïng ph¸t (§BP) cña BÖnh phæi t¾c nghÏn m¹n tÝnh (BPTNMT) lµm cho ngêi bÖnh ph¶i nhËp viÖn, t¨ng chi phÝ ®iÒu trÞ, nhng tû lÖ tö vong vÉn cao. ë níc ta vÊn ®Ò sö dông thuèc ®iÒu trÞ §BP cña BPTNMT cßn Ýt ®îc quan t©m nghiªn cøu. Do vËy, chóng t«i ®Æt vÊn ®Ò nghiªn cøu ®Ò tµi: “Kh¶o s¸t t×nh h×nh sö dông thuèc ®iÒu trÞ ®ît bïng ph¸t cña BÖnh phæi t¾c nghÏn m¹n tÝnh t¹i BÖnh viÖn 103” víi môc tiªu: 1. Kh¶o s¸t t×nh h×nh sö dông thuèc dùa trªn ph¸c ®å ®iÒu trÞ. 2. Kh¶o s¸t kÕt qu¶ ®iÒu trÞ vµ chi phÝ sö dông thuèc.
  3. PhÇn 1. tæng quan 1.1. §¹i c¬ng vÒ BPTNMT. 1.1.1. §Þnh nghÜa: BÖnh phæi t¾c nghÏn m¹n tÝnh lµ mét bÖnh cã ®Æc ®iÓm rèi lo¹n t¾c nghÏn lu lîng khÝ thë kh«ng cã kh¶ n¨ng håi phôc hoÆc chØ håi phôc mét phÇn, tiÕn triÓn tõ tõ, thêng cã t¨ng ph¶n øng ®êng thë vµ liªn quan ®Õn ph¶n øng viªm bÊt thêng cña phæi do c¸c ph©n tö hoÆc khÝ ®éc h¹i. 1.1.2. C¬ chÕ bÖnh sinh: - MÊt c©n b»ng proteinase – kh¸ng proteinase. - Viªm dai d¼ng ®êng thë vµ nhu m«. - BiÕn ®æi chÊt gian bµo vµ ngo¹i bµo. - Vai trß cña nhiÔm khuÈn ®êng h« hÊp lóc cßn trÎ. - T¨ng tÝnh ph¶n øng phÕ qu¶n kh«ng ®Æc hiÖu.
  4. 1.1.3. Gi¶i phÉu bÖnh: - ë ®êng thë trung t©m: cã c¸c tÕ bµo viªm th©m nhiÔm ë bÒ mÆt biÓu m«, lµm t¨ng tiÕt chÊt nhÇy. - ë ®êng thë ngo¹i vi: qu¸ tr×nh viªm m¹n tÝnh g©y tæn th¬ng vµ t¸i cÊu tróc l¹i thµnh phÕ qu¶n, t¹o thµnh sÑo lµm hÑp lßng vµ g©y t¾c dêng thë cè ®Þnh. 1.1.4. TriÖu chøng l©m sµng: - TriÖu chøng c¬ n¨ng : chñ yÕu lµ ho, kh¹c ®êm, khã thë. - TriÖu chøng thùc thÓ : khã thë, c¨ng gi·n phæi, rales, c¸c triÖu chøng rèi lo¹n tim m¹ch.
  5. 1.1.5. C¸c giai ®o¹n cña BPTNMT: B¶ng 1.1: Ph©n lo¹i møc ®é nÆng cña BPTNMT. Giai ®o¹n §Æc ®iÓm 0: Nguy c¬ - §o phÕ dung kÕ b×nh thêng - Cã c¸c triÖu chøng m¹n tÝnh: ho, kh¹c ®êm. i: BPTNMT nhÑ - FEV1/FVC < 70%; FEV1 > 80% SLT. - Cã hoÆc kh«ng cã c¸c triÖu chøng m¹n tÝnh: ho, kh¹c ®êm, khã thë. II: BPTNMT võa - FEV1/FVC < 70%; 50% < FEV1 < 80% SLT. - Cã hoÆc kh«ng cã c¸c triÖu chøng m¹n tÝnh: ho, kh¹c ®êm, khã thë. III: BPTNMT nÆng - FEV1/FVC < 70%; 30% < FEV1 < 50% SLT. - Cã hoÆc kh«ng cã c¸c triÖu chøng m¹n tÝnh: ho, kh¹c ®êm, khã thë. IV: BPTNMT rÊt nÆng - FEV1/FVC < 70%; FEV1 < 30% SLT - HoÆc cã suy h« hÊp hoÆc cã dÊu hiÖu suy tim ph¶i.
  6. 1.1.6. §ît bïng ph¸t cña BPTNMT: * Ngêi ta coi lµ §BP: khi BN bÞ nhiÔm khuÈn phæi, phÕ qu¶n, lµm t¨ng khã thë, lµm cho t×nh tr¹ng BN xÊu ®i. §a sè BN bÞ §BP tõ giai ®o¹n III vµ giai ®o¹n IV. * ChÈn ®o¸n §BP: c¨n cø vµo mét trong c¸c dÊu hiÖu sau : T¨ng sè lîng ®êm , t¨ng ®êm ®ôc cã mñ, t¨ng khã thë. Cã 3 møc ®é cña §BP: NhÑ, trung b×nh, nÆng. * Nguyªn nh©n g©y ra §BP : - Do nhiÔm trïng: Lµ nguyªn nh©n chñ yÕu, chiÕm 80%. - Kh«ng do nhiÔm trïng: Lµ nguyªn nh©n thø yÕu.
  7. 1.2. §iÒu trÞ BPTNMT: Theo 2 giai ®o¹n: 1.2.1. §iÒu trÞ giai ®o¹n æn ®Þnh: - Môc tiªu ®iÒu trÞ: Ng¨n c¶n vµ kiÓm so¸t c¸c triÖu chøng, gi¶m møc ®é vµ tÇn sè §BP, c¶i thiÖn chÊt lîng cuéc sèng cña bÖnh nh©n. - Ph¸c ®å ®iÒu trÞ: Theo 5 giai ®o¹n. 1.2.2. §iÒu trÞ §BP: * Môc tiªu ®iÒu trÞ: Gi¶i quyÕt nhiÔm khuÈn h« hÊp, ®iÒu trÞ c¸c triÖu chøng vµ c¸c biÕn chøng: t©m phÕ m¹n, suy h« hÊp, trµn khÝ mµng phæi . * Ph¸c ®å ®iÒu trÞ : - Chèng nhiÔm khuÈn phÕ qu¶n. - §iÒu trÞ t¾c nghÏn ®êng thë: gi·n phÕ qu¶n, chèng viªm , long ®êm. - §iÒu trÞ thiÕu oxy.
  8. 1.3. C¸c thuèc chñ yÕu sö dông trong ®iÒu trÞ §BP cña BPTNMT. 1.3.1. Thuèc kh¸ng sinh: 1.3.1.1. Nguyªn t¾c sö dông kh¸ng sinh. 1.3.1.2. Nhãm  - lactam (c¸c penicilin vµ cephalosporin). 1.3.1.3. Nhãm Aminnosid (hay aminoglycosid). 1.3.1.4. Nhãm Lincosamid. 1.3.1.5. Nhãm Quinolon. 1.3.2. Thuèc gi∙n phÕ qu¶n: 1.3.2.1. Nhãm chñ vËn 2 adrenergic. 1.3.2.2. Nhãm Xanthin. 1.3.2.3. Nhãm kh¸ng cholinergic. 1.3.3. Thuèc Corticoid (corticosteroid). 1.3.4. Thuèc long ®êm.
  9. phÇn 2. ®èi tîng, ph¬ng ph¸p vµ néi dung nghiªn cøu 2.1. §èi tîng nghiªn cøu. - Gåm 177 BN (BN) ®îc chÈn ®o¸n x¸c ®Þnh lµ BPTNMT trong §BP ®iÒu trÞ t¹i khoa Lao vµ BÖnh phæi vµ khoa Håi søc cÊp cøu - BÖnh viÖn 103 tõ th¸ng 07/2004 ®Õn th¸ng 06/2005. - Tiªu chuÈn lùa chän BN theo GOLD (2003). - Lo¹i trõ: Hen phÕ qu¶n, gi·n phÕ qu¶n…
  10. 2.2. Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu ( nghiªn cøu håi cøu ). 2.2.1. Nghiªn cøu ®Æc ®iÓm l©m sµng trong §BP: - Thu thËp sè liÖu tõ bÖnh ¸n, phiÕu ®iÒu trÞ, sæ ®¨ng ký ra vµo viÖn. - LËp phiÕu thu thËp th«ng tin cho mçi bÖnh nh©n. - Ph©n lo¹i møc ®é §BP, c¨n cø vµo c¸c dÊu hiÖu sau: T¨ng sè lîng ®êm, t¨ng ®êm ®ôc cã mñ, t¨ng khã thë. Cã 3 møc ®é §BP: + NhÑ: cã 1 dÊu hiÖu trªn. + Trung b×nh: cã 2 dÊu hiÖu trªn. + NÆng: cã 3 dÊu hiÖu trªn, kÌm theo sèt, phï hai chi díi, tÇn sè thë > 25 lÇn /phót, tÇn sè tim > 110 lÇn/phót. 2.2.2. Nghiªn cøu t×nh h×nh sö dông thuèc: Thèng kª c¸c thuèc sö dông dùa trªn chØ ®Þnh cña b¸c sÜ ®îc ghi trong bÖnh ¸n, sæ theo dâi sö dông thuèc, phiÕu ®iÒu trÞ.
  11. 2.2.3. Nghiªn cøu kÕt qu¶ ®iÒu trÞ vµ chi phÝ sö dông thuèc: - §¸nh gi¸ kÕt qu¶ ®iÒu trÞ theo ba møc ®é: Tèt, trung b×nh, kÐm. + Tèt: hÕt c¸c triÖu chøng l©m sµng cña §BP, BN æn ®Þnh vÒ l©m sµng, ra viÖn. + Trung b×nh: c¸c triÖu chøng l©m sµng cña §BP gi¶m nhng cha hÕt. + KÐm: BN ®¸p øng kÐm víi ®iÒu trÞ, bÖnh nÆng dÇn, ph¶i chuyÓn khoa håi søc cÊp cøu, gia ®×nh xin vÒ, hoÆc tö vong. - Tiªu chuÈn x¸c ®Þnh hÕt §BP theo GOLD (2003). - TÝnh chi phÝ sö dông thuèc ®iÒu trÞ §BP cho tõng bÖnh nh©n. 2.2.4. Xö lý sè liÖu: TÊt c¶ sè liÖu ®îc xö lý theo ph¬ng ph¸p thèng kª y häc víi phÇn mÒm Epi.info 6.0.
  12. 2.3. Néi dung nghiªn cøu. 2.3.1. §Æc ®iÓm l©m sµng trong §BP cña BPTNMT vµ c¸c yÕu tè liªn quan: - Tû lÖ BN theo giíi, løa tuæi. - Tû lÖ BN theo tõng ®èi tîng vµ theo møc ®é §BP. - Giai ®o¹n cña BPTNMT, c¸c biÕn chøng, c¸c bÖnh phèi hîp. - C¸c triÖu chøng l©m sµng , cËn l©m sµng chñ yÕu trong §BP. 2.3.2. T×nh h×nh sö dông thuèc: - Ph¸c ®å ®iÒu trÞ §BP cña BPTNMT. - Phèi hîp c¸c nhãm thuèc. - C¸c thuèc kh¸ng sinh, corticoid, gi·n phÕ qu¶n, long ®êm : Tªn thuèc, lo¹i thuèc, d¹ng thuèc, ®êng dïng, hµm lîng, tû lÖ (%). - C¸c thuèc dïng phô trî. - LiÖu ph¸p oxy. - C¸c t¸c dông kh«ng mong muèn, c¸c thuèc kh¾c phôc t¸c dông kh«ng mong muèn.
  13. 2.3.3. KÕt qu¶ ®iÒu trÞ vµ chi phÝ: - KÕt qu¶ ®iÒu trÞ: + KÕt qu¶ ®iÒu trÞ : Tèt, trung b×nh, kÐm theo tõng ®èi tîng QCS, BHYT, D. + Ngµy ®iÒu trÞ trung b×nh theo tõng ®èi tîng QCS, BHYT, D. + Thêi gian trung b×nh hÕt §BP. - Chi phÝ: ®îc tÝnh riªng cho tõng ®èi tîng: + Sè tiÒn trung b×nh mét ngµy ®iÒu trÞ. + Tæng sè tiÒn trung b×nh cho c¶ ®ît ®iÒu trÞ. + Sè tiÒn trung b×nh dïng cho tõng lo¹i thuèc : kh¸ng sinh, gi·n phÕ qu¶n, corticoid, long ®êm.
  14. PhÇn 3. kÕt qu¶ nghiªn cøu 3.1. §Æc ®iÓm l©m sµng trong §BP cña BPTNMT vµ c¸c yÕu tè liªn quan. 3.1.1. Tû lÖ BN theo løa tuæi, giíi tÝnh: Tuæi trung b×nh lµ 71,19  8, 67, tuæi thÊp nhÊt lµ 50, cao nhÊt lµ 88. B¶ng 3.1 : Tû lÖ BN theo løa tuæi, giíi tÝnh. Giíi Nam N÷ Tæng sè Nhãm n Tû lÖ n Tû lÖ n Tû lÖ tuæi (%) (%) (%) 50-60 16 9,04 1 0,56 17 9,60 61-70 46 25,99 7 3,96 53 29,95 71-80 82 46,33 11 6,21 93 52,54 81-88 12 6,78 1 1,13 14 7,91 Tæng sè 156 88,14 21 11,86 177 100
  15. 3.1.2. Tû lÖ BN theo ®èi tîng vµ theo møc ®é §BP cña BPTNMT: B¶ng 3.2 : Tû lÖ BN theo ®èi tîng vµ theo møc ®é §BP. Møc QCS (1) BHYT (2) D (3) Tæng sè ®é P §BP n % n % n % n % P1-20,05 P1-30,05 P1-2>0,05 NÆng 4 11,77 12 18,75 15 18,99 31 16,95 P2-3>0,05 P1-3>0,05 Tæng 34 100 64 100 79 100 177 100 sè Tû lÖ 19,21 36,16 44,63 100 (%)
  16. 60.00% 50.00% 40.00% NhÑ 30.00% Trung b×nh 20.00% NÆng 10.00% 0.00% QCS BHYT D©n H×nh 3.1 : BiÓu ®å tû lÖ bÖnh nh©n theo ®èi tîng vµ theo møc ®é §BP
  17. 3.1.3. TriÖu chøng l©m sµng vµ cËn l©m sµng trong §BP cña BPTNMT: B¶ng 3.3 : TriÖu chøng l©m sµng vµ cËn l©m sµng trong §BP. TriÖu chøng l©m sµng, Sè lîng BN Tû lÖ % cËn l©m sµng Khã thë t¨ng 167 94,35 Ho t¨ng 139 78,53 Kh¹c ®êm t¨ng 135 76,27 §êm ®ôc cã mñ 31 16,95 Sèt 51 28,81 §au ngùc 27 15,25 TÝm m«i vµ ®Çu chi 18 10,17 Phï chi 13 7,34 Sè lîng b¹ch cÇu t¨ng 78 44,07 Sè lîng hång cÇu t¨ng 29 16,38 Sè lîng hång cÇu gi¶m 16 9,04
  18. 3.1.4. C¸c biÓu hiÖn l©m sµng trong §BP cñaBPTNMT: B¶ng 3.4: Giai ®o¹n cña BPTNMT, biÕn chøng vµ bÖnh phèi hîp. §Æc ®iÓm Sè lîng BN Tû lÖ % Giai ®o¹n cña BPTNMT 43 100 (n=43) Giai ®o¹n II (võa) 6 13,95 Giai ®o¹n III (nÆng) 22 51,16 Giai ®o¹n IV (rÊt nÆng) 15 34,48 BiÕn chøng cña BPTNMT 109 61,58 (n=177) T©m phÕ m¹n 79 44,63 Suy h« hÊp 22 12,43 Trµn khÝ mµng phæi 8 4,52 C¸c bÖnh phèi hîp 59 33,33 (n=177) Viªm loÐt DD-HTT 17 9,60 T¨ng huyÕt ¸p 12 6,77 BÖnh c¬ tim thiÕu m¸u 12 6,77 Ho ra m¸u 4 2,26 BÖnh kh¸c 14 7,92
  19. 3.2. T×nh h×nh sö dông thuèc. 3.2.1. Ph¸c ®å ®iÒu trÞ §BP cña BPTNMT, gåm 4 nhãm thuèc: B¶ng 3.5: C¸c nhãm thuèc ®iÒu trÞ §BP. Nhãm thuèc Sè lîng BN Tû lÖ (%) Sè ngµy sö dông TB Kh¸ng sinh 177 100 8,96  3,30 Gi·n phÕ qu¶n 177 100 10,38  4,85 Corticoid 145 81,92 8,35  4,20 Long ®êm 147 83,05 8,57  4,68
  20. 100 100 100 83.05 81.92 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 Kh¸ng sinh Gi∙n phÕ qu¶n Corticoid Long ®êm H×nh 3.1 : BiÓu ®å c¸c nhãm thuèc ®iÒu trÞ §BP.
nguon tai.lieu . vn