Xem mẫu
- Đề cương tốt nghiệp
khoa B1 chuyên
ngành y học
- Đề cương tốt nghiệp
Khoa B1:
Câu 1: Trình bày đặc điểm di lệch trong gãy thân 2 xương cẳng tay? Các biến
chứng của gãy kín thân 2 xương cẳng tay?
I. Đặc điểm di lệch của gãy thân xg cẳng tay như sau:
G·y th©n 2 xg c¼ng tay lμ g·y t¹i ®o¹n xg cã mμng liªn cèt,tøc lμ:
phÝa trªn: c¸ch kho¶ng 2cm d−íi mÊu nhÞ ®Çu cña xg quay
phÝa d−íi c¸ch kho¶ng 5cm trªn mán tr©m quay.
1. Đặc điểm:
- Cẳng tay có 2 xg: xg quay, xg trụ. Giũa 2 xg có màng liên cốt.Có nhiều cơ đối lực chi
phối đó là: các cơ sấp- ngửa, gấp- duỗi; vì vậy đây là loại gãy xg có di lệch phức tạp nhất.
- C¼ng tay víi chøc n¨ng lμ ®éng t¸c sÊp ngöa: chøc n¨ng nμy liªn quan chÆt chÏ
tíi h×nh thÓ vμ t−¬ng quan cña 2 xg c¼ng tay.§éng t¸c sÊp do c¬ sÊp trßn vμ c¬ sÊp
vu«ng,®éng t¸c ngöa do c¬ ngöa ng¾n vμ c¬ nhÞ ®Çu.
- Ngoài các di lệch chung như các gẫy xg khác như di lệch chồng, gập góc, sang bên do
lực chấn thương, còn có di lệch xoay điển hình của xg quay theo vị trí gãy và di lệch do tác
động của màng liên cốt.
2 .Các loại di lệch:
- Dị lệch chồng: thường chồng lên phía xg trụ nhiều hơn ở phía xg quay.
- Dị lệch sang bên: đọan dưới di lệch sang bên so với đoạn trên, đồng thời 2 đọan trên
hoạc 2 đoạn dứoi của xg lại di lệch sang bên so với nhau.
- Di lệch gập góc: có thể gập góc ở 1 hay 2 xg, thường gập góc më ra trước và vào
trong.
1
- - Di lệch xoay theo trục xg: quan trọng vì hạn chế động tấc sấp ngửa, quan trọng nhất
là di lệch xoay của xg quay.Sù di lÖch xoay cña 2 ®o¹n g·y phô thuéc g·y cao hay g·y
thÊp,trªn hay d−íi ®iÓm b¸m cña c¬ sÊp trßn.
2.1 Di lÖch xoay cña xg quay:
* Gãy 1/3 trên xg quay, trên chỗ bám của cơ sấp tròn:
di lệch xoay gi÷a 2 ®Çu xg lμ nhiều nhất 180o, khó nắn chỉnh.
+ Đoạn trung tâm : ngửa tối đa 90o do cơ ngửa ngắn, cơ nhị đầu .
( C¬ ngöa ng¾n:mám trªn låi cÇu vμ bê sau x−¬ng trô quÊn quang cæ vμ chám
x−¬ng quay b¸m bê tr−íc x−¬ng quay.
C¬ nhÞ ®Çu:diÖn trªn æ ch¶o,mám qu¹ b¸m låi cñ nhÞ ®Çu x−¬ng quay vμ c©n c¸nh
tay)
+ Đoạn ngoại vi :tư thế sấp tối đa ( 90o ) do cơ sấp tròn, cơ sấp vuông.
(C¬ sÊp trßn: mám vÑt x−¬ng trô vμ mám trªn rßng räc -->mÆt ngoμi x−¬ng quay.
C¬ sÊp vu«ng:mÆt tr−íc x−¬ng quay --> mÆt d−íi x−¬ng trô).
* Gãy 1/3 G, D dưới chỗ bám cơ sấp tròn:
2 đoạn di lệch xoay so với nhau khoảng 90°
+ Đo¹n trung tâm: ngửa ko hoμn toμn( 45o) do có các ngửa ®ång thêi cã c¶ cơ sấp
tròn kéo sấp lại.
(C¬ ngöa ng¾n: mám trªn låi cÇu vμ hâm sigma--> quÊn quanh cæ x−¬ng quay nh−
c¸i cê quÊn quanh c¸n .
C¬ ngöa dμi:1/3 d−íi bê ngoμi th©n x−¬ng c¸nh tay --> mám tr©m quay)
+ Đoạn ngoại vi : sấp ko hoμn toμn ( 45o) vì chØ có cơ sấp vuông kéo.
2.2Ngoài ra còn có di lệch xoay theo trục của xg trụ:
- §o¹n trªn xg trô: kh«ng cã c¸c c¬ sÊp ngöa kÐo m¹nh nªn gÉy ®o¹n trªn Ýt bÞ di
lÖch.
2
- - §oạn dứơi xg trụ :có cơ sấp vuông co kéo--> kéo ®o¹n ngo¹i vi xg trô xoay ngoμi
s¸t vμo xg quay vμ sÊp tèi ®a làm hẹp màng liên cốt lại. §o¹n trung t©m kh«ng di lÖch do
®o¹n nμy ®−îc m¾c vμo khèi rßng räc,mám khöu,låi cÇu.
-> Di lệch tạo hình chữ K,X do tác động của màng liên cốt.
II. Các B/c
1.Toàn thân: hầu như không
2. Tại chỗ:
2.1/ BC sớm :
1. Gãy kín thành gãy hở :do đầu xg chọc ra ngoài lμm cho æ g·y th«ng th−¬ng víi
m«i tr−êng bªn ngoμi.
ChÈn ®o¸n: + Cã ®Çy ®ñ triÖu chøng cña g·y xg kÝn.
+ Cã vÕt th−¬ng t−¬ng øng víi æ g·y víi c¸c ®Æc ®iÓm:
. Lé ®Çu x−¬ng g·y.
. Cã m¸u lÉn v¸ng mì ch¶y ra .
. VÕt th−¬ng nhá nh−ng khi g©y tª æ g·y ®Ó n¾n chØnh th× thÊy thuèc tª
vμ m¸u ch¶y nhá giät ra tõ vÕt th−¬ng
. NÕu vÕt th−¬ng do ho¶ khÝ th× sÏ cã lç vμo vμ lç ra.
§iÒu trÞ: - S¬ cøu: . Gi¶m ®au toμn th©n: efferalgan 500 x1v uèng
promedol 0,02 x 1 èng TB
morphin 0,01 x 1 èng TB
t¹i chç: g©y tª æ g·y novocain 1% x 10ml vμo 2 æ g·y xg quay vμ xg trô.
. TruyÒn tÜnh m¹ch båi phô n−íc ®iÖn gi¶i nÕu cÇn
. Tiªm SAT vμ KS.
. S¸t khuÈn réng vïng da xung quanh vÕt th−¬ng,lÊy hÕt dÞ
vËt cã thÓ lÊy.
3
- . §Æt g¹c v« khuÈn vμ b¨ng Ðp cÇm m¸u.
. Cè ®Þnh t¹m thêi b»ng nÑp.
. ChuyÓn bÖnh nh©n .
- Xö trÝ phÉu thuËt kú ®Çu:
. Kh¸m x¸c ®Þnh cã biÕn chøng ch−a.
. V« c¶m ,th¸o bá cè ®Þnh,vÖ sinh chi g·y b»ng n−íc xμ phßng tr−íc khi s¸t khuÈn
vμ che phñ vïng mæ.
. C¾t läc vÕt th−¬ng.
. Cè ®Þnh æ g·y.
. Xö trÝ vÕt th−¬ng da.
2. Tổn thương thần kinh : tæn th−¬ng nh¸nh vËn ®éng dây quay khi g·y ®Çu trªn
xg quay.
+ ChÈn ®o¸n: D©y quay: bμn tay rò cæ cß:
- LiÖt mÒm c¸c c¬ do d©y thÇn kinh chi phèi :
. Duçi cæ tay cßn nh−ng yÕu( cßn duçi ®−îc c¼ng tay).
. MÊt duçi ®èt 1 c¸c ngãn.
. MÊt d¹ng vμ duçi ngãn c¸i.
- Gi¶m hoÆc mÊt CG trªn da do d©y thÇn kinh ®ã chi phèi (nÕu tæn th−¬ng
kh«ng hoμn toμn cã hiÖn t−îng t¨ng c¶m hoÆc dÞ c¶m hoÆc c¶m gi¸c báng buèt) : MÊt
c¶m gi¸c 1/2 ngoμi mu tay vμ 2,5 ngãn phÝa ngoμi mu tay.(cßn CG mÆt sau c¸nh tay vμ
c¼ng tay).
- RL dinh d−ìngvμ thÇn kinh thùc vËt:
+ RL dinh d−ìng: teo c¬,Muén cã thÓ loÐt da ,th−a x−¬ng,mãng tay,mãng ch©n
mÊt ®é bãng,kh« gißn dÔ g·y.
+ RL bμi tiÕt må h«i vïng d©y TK chi phèi: lßng bμn tay lóc nμo còng −ít ¸t
hoÆc kh« r¸p ko cã må h«i.
4
- + RL vËn m¹ch: da l¹nh,gi¬ cao tay lªn cao th× tr¾ng bît,®Ó thâng xuèng th×
tÝm t¸i.
- §Æt 2 lßng bμn tay ¸p s¸t nhau ,t¸ch ngöa bμn tay , bμn tay bÞ tæn th−¬ng gÊp
l¹i,d−êng nh− tr«i trªn lßng bμn tay lμnh ®ang t¸ch ngöa ra.
+ §iÒu trÞ: PhÉu thuËt : Kh©u bao d©y thÇn kinh,kh©u bao cña bã sîi thÇn
kinh,kh©u bao sîi trôc thÇn kinh,ghÐp thÇn kinh,sö dông keo fibrin.
3. Tổn thương mạch máu :
ChÈn ®o¸n: . §au: ®au nhøc ,th¾t bãp.
. Tª b×.
. Cã vÕt th−¬ng hoÆc chÊn th−¬ng trùc tiÕp trªn ®−êng ®i cña m¹ch
m¸u,m¸u ch¶y thμnh tia hoÆc theo nhÞp ®Ëp t¹i vÕt th−¬ng.
. Khèi m¸u tô ngμy cμng lan réng,khèi m¸u tô ®Ëp theo nhÞp tim,nghe
cã tiÕng thæi hoÆc sê cã rung miu.
. Chi thÓ t¸i nhît,tr¾ng bÖch hoÆc tÝm t¸i. DH lËp loÌ mãng tay: kÐm
hoÆc mÊt.
. Gi¶m hoÆc mÊt m¹ch ngo¹i vi: m¹ch quay.
. LiÖt chi: xuÊt hiÖn muén.
§iÒu trÞ: PhÉu thuËt cμng sím cμng tèt.
. Th¾t m¹ch.
. PhÉu thuËt söa ch÷a m¹ch m¸u: kh©u v¸ vÕt th−¬ng thμnh m¹ch,kh©u
nèi ,ghÐp m¹ch,nèi b¾c cÇu.
4.HC chèn ép khoang :có thể để lại di chứng HC Volkmann( xơ hóa và co ngắn các
gân gấp cẳng tay).Nguyªn nh©n g©y t¨ng ¸p lùc tæ chøc: phï nÒ sau chÊn th−¬ng,di lÖch
cña ®Çu x−¬ng g·y,m¸u ch¶y ra tõ th−¬ng tæn phÇn mÒm vμ x−¬ng g·y.
ChÈn ®o¸n: x¶y ra sau chÊn th−¬ng.
5
- . CG c¨ng chÆt nh− bãp,®au liªn tôc ngμy cμng t¨ng ë vïng c¼ng tay dï ®· ®−îc cè
®Þnh.
. C¼ng tayc¨ng cøng trßn nh− 1 c¸i èng.
. C¼ng tay vμ bμn tay nÒ,tÝm nhît sau ®ã tr¾ng bÖch, l¹nh,håi l−u tuÇn hoμn c¸c
ngãn tay kÐm h¬n bªn lμnh; xuÊt hiÖn pháng huyÕt thanh.
. M quay ,M trô : khã b¾t hoÆc ko b¾t ®−îc.
. Tª b× muén th× mÊt c¶m gi¸c.
. BÊt lùc vËn ®éng,b¹i,muén lμ liÖt chi.
. §o ¸p lùc khoang: > 30 mmHg.
§iÒu trÞ: .Theo dâi chÆt trong 6 h ®Çu: bÊt ®éng b»ng nÑp,treo cao tay,gi¶m
®au,gi¶m nÒ.
. Khi ¸p lùc khoang: > 40 mmHg th× phÉu thuËt r¹ch c©n gi¶i phãng
chÌn Ðp.
. Sau mæ: treo cao tay,KS,gi¶m ®au,gi¶m nÒ, ®ãng kÝn hoÆc v¸ da sau 1
tuÇn.
5.NhiÓm khuÈn:
Nguyªn nh©n: G·y hë ko ®−îc s¬ cøu ®óng, tæn th−¬ng bÇm dËp c¬ vμ phÇn
mÒm nhiÒu, trong phÉu thuËt: v« trïng dông cô vμ chi thÓ ko tèt,mæ lμm bÇm dËp c¬ vμ
phÇn mÒm nhiÒu, dÉn l−u dÞch ko tèt --> ø ®äng dÞch.
ChÈn ®o¸n: sau mæ 3-4 ngμy:
. Sèt cao,liªn tôc,cã thÓ mÊt ngñ ,ch¸n n¶n,li bØ ,mª man hoÆc hèt ho¶ng.
. M¹ch nhanh, t¨ng nhÞp thë.
. SLBC t¨ng, CTBC chuyÓn tr¸i. VSS t¨ng.
. T¹i chç: vÕt mæ: ®au nhøc,s−ng tÊy ( nÕu kh©u chØ th−a thÊy vÕt mæ tÊy
®á; nÕu kh©u dμy :chi thÓ s−ng nÒ ,nãng, ®á . C¾t chØ thÊy mñ,gi¶ m¹c.
§iÒu trÞ:
6
- - Dù phßng NK: .V« khuÈn tèt, tr¸nh g©y dËp n¸t c¬ nhiÒu, cÇm m¸u tèt,
chon ph−¬ng tiÖn kÕt xg hîp lý vμ kÕt xg v÷ng ch¾c, dÉn l−u triÖt ®Ó.
. Sö dông kh¸ng sinh tr−íc mæ vμ sau mæ, thuèc gi¶m nÒ.
- §iÒu trÞ nÕu ®· NK: tßan th©n: kh¸ng sinh,gi¶m nÒ.
t¹i chç: c¾t chØ më bung ra ch¨m sãc hμng ngμy.
6. Chèn cơ vào giữa 2 đầu xương.
2.2.B/c muộn:
1. H¹n chÕ vËn ®éng gÊp, duçi khuûu,c¸c ngãn tay,bμn tay tinh tÕ.
2. Hạn chế động tác: sấp ngửa cẳng tay, xoay cæ tay. Phù nề dai dẳng, đau kéo dài
3. Liền lệch vẹo làm mất chức năng cẳng tay.
ChÈn ®o¸n: + C¬ n¨ng: . Ko cßn ®au t¹i æ g·y.
. Ko mÊt hoμn toμn chøc n¨ng.
+ Thùc thÓ: . Chi biÕn d¹ng: gËp gãc,xoay,...
. Ko cã cö ®éng bÊt th−êng.
. Cã thÓ sê ®−îc ®Çu xg g·y liÒn lÖch.
. chiÒu dμi t−¬ng ®èi ,tuyÖt ®èi < bªn lμnh.
. Trôc th¼ng ,trôc nghiªng thay ®æi.
§iÒu trÞ: PhÉu thuËt.
C§: ¶nh h−ëng ®Õn chøc n¨ng + thÈm mü.
pp: Ph¸ ®ôc can xg + kh«i phôc l¹i h×nh thÓ gi¶i phÉu cña xg + kÕt xg
b»ng ph−¬ng tiÖn kÕt xg phï hîp.
4. Chậm liền xg, khớp giả.
NN:
- Cè ®Þnh ko tèt,ko liªn tôc,®ñ thêi gian
- KÕt xg ko ch¾c mμ l¹i ko bã bét t¨ng c−êng l¹i b¾t Bn tËp vËn ®éng sím.
7
- - YÕu tè toμn th©n: BN cã thai,®ang cho con bó,RL chuyÓn ho¸ Canxi ,suy
chøc n¨ng gan,g·y nhiÒu xg kh¸c kÕt hîp,g·y xg c¼ng tay nhiÒu ®o¹n.
+ CLX : + Khíp gi¶:
. thêi gian liÒn x−¬ng 3 th¸ng. . thêi gian liÒn x−¬ng > 3 th¸ng
. Cßn ®au ,s−ng nÒ t¹i æ g·y. . Ko ®au.
. Cßn cö ®éng bÊt th−êng. . æ g·y cßn cö ®éng bÊt
th−êng.
. XQ: cßn khe gi·n c¸ch gi÷a 2 ®Çu xg. XQ: Ko thÊy cã can xg,èng tuû
®Æc l¹i
ch−a thÊy cã can xg. ®Çu x−¬ng to bÌ réng hoÆc teo
nhá,
2 ®Çu xg gi·n c¸ch.
§iÒu trÞ:
.T¨ng c−êng bÊt ®éng,cè ®Þnh v÷ng ch¾c æ g·y. . lÊy bá xg chÕt,tæ chøc
sôn,liªn kÕt.
. TËp vËn ®éng sím. . khoan th«ng èng tuû.
. Bæ xung dinh d−ìng vμ canxi. .cè ®Þnh æ g·y: ghÐp xg
. Cã thÓ chñ ®éng ghÐp xg . KÕt xg ®¬n thuÇn:
KC§N,KXNV
GhÐp xg + KÕt xg.
Dù phßng CLX - KG:
. N¾n chØnh tèt ,bÊt ®éng ®ñ thêi gian vμ liªn tôc.
. Tr¸nh tÊt c¶ c¸c ph−¬ng ph¸p ®iÒu trÞ ko ®óng.
. VËn ®éng chñ ®éng sím.
. Tr¸nh ¶nh h−ëng xÊu ®Õn toμn th©n: thiÕu ¸nh s¸ng,¨n ko ®ñ dinh
d−ìng,thiÕu VTM.
8
- . Khi chôp XQ thÊy cã dÊu hiÖu chËm liÒn xg cÇn bã bét +bÊt ®éng thªm 4 - 6
tuÇn.
. Bæ sung Canxi.
4.Can liªn cèt lμm nèi,dính giữa hai xương; can xù ,can xấu ảnh hưởng chức năng
sấp ngửa.
5.Viêm xg tủy xg có thể gặp sau kết xg :
ChÈn ®o¸n:
- Toμn th©n: HCNK: sèt cao,rÐt run,mÖt mái.
BC t¨ng( N t¨ng),CTBC chuyÓn tr¸i,VSS t¨ng.
- T¹i chç: s−ng,nãng, ®á ,®au; h¹ch n¸ch s−ng ®au.
vμi ngμy sau cã thÓ tiÕt nhiÒu dÞch vμng råi chuyÓn thμnh dÞch mñ.
- XQ th−êng: . sau vμi tuÇn NK t¹i æ g·y xg thÊy cã ph¶n øng cèt m¹c.
. Muén: h×nh ¶nh ph¸ huû xg: æ khuyÕt xg,m¶nh xg chÕt.
båi ®¾p xg.
§iÒu trÞ:
- VXTX trªn æ g·y ch−a liÒn xg hoÆc ®ang liÒn xg:
+ PTKX cßn v÷ng ch¾c:KS + r¹ch réng th¸o mñ + b¬m röa oxy giμ vμ thuèc s¸t
khuÈn t¹i chç.
+ PTKX ®· mÊt t¸c dông cè ®Þnh: lÊy bá PTKX + n¹o bá tæ chøc viªm + b¬m röa
s¹ch + cè ®Þnh b»ng KC§N.
- VXTX trªn æ g·y ®· liÒn xg:
+ PP : lÊy hÕt tæ chøc xg viªm + kÕt xg b»ng KC§N.
+ æ khuyÕt x−¬ng lín: bá PTKX + lo¹i bá triÖt ®Ó æ viªm ,dÉn l−u ,nhá giät KS t¹i
chç + khi viªm nhiÔm æn ®Þnh th× tr¸m lÊp t¹o nguån nu«i d−ìng xg + phÉu thuËt chØnh
h×nh ,håi phôc chøc n¨ng cña xg + bÊt ®éng + t¨ng søc ®Ò kh¸ng vμ kh¶ n¨ng miÔn dÞch.
9
- - VXTX trªn æ g·y ko liÒn xg:
LÊy bá PTKX + gi¶i quyÕt æ viªm + tr¸m lÊp æ khuyÕt xg b»ng v¹t c¬ + cè ®Þnh æ
khíp gi¶ b»ng KC§N.
NÕu mËt ®o¹n xg cã thÓ ghÐp xg cã m¹ch nu«i hoÆc ghÐp xg 2 æ.
Câu 2: T/C LS gãy kín thân 2 xương cẳng tay. Chỉ định điều trị gãy kín thân 2
xương cẳng tay?
- G·y th©n 2 xg c¼ng tay lμ g·y t¹i ®o¹n xg cã mμng liªn cèt,tøc lμ:
phÝa trªn: c¸ch kho¶ng 2cm d−íi mÊu nhÞ ®Çu cña xg quay
phÝa d−íi c¸ch kho¶ng 5cm trªn mán tr©m quay.
- æ gãy ko thông với môi trường bên ngoài.
I. T/C LS gãy kín thân 2 xương cẳng tay:
1. Toàn thân: hầu như ko có biến đổi.
2. Tại chỗ:
2.1. Cơ năng: đau chãi và bất lực vận động cẳng tay.
2.2 . Thực thể:
- Gãy thân xg cẳng tay có di lệch:
Nhìn: + Tư thế : tay lành đỡ tay đau.
+ Cẳng tay : . S−ng nÒ: trßn nh− 1 c¸i èng.ko râ c¸c nÕp gÊp.
. TÝm bÇm.
. BiÕn d¹ng:c¼ng tay cong( gËp gãc chç g·y),gå lªn( do di
lÖch sang bªn),c¼ng tay lu«n ë t− thÕ sÊp.
Sờ : . §iểm đau chói cố định.
. Lạo xạo xg ,cử động bất thưêng.
Đo: T− thÕ: khuûu tay gÊp 90o ,c¼ng tay ®Ó ngöa hoμn toμn.
- Chiều dài tương đối, tuyệt đối ngắn hơn bên lành
10
- . + ChiÒu dμi t−¬ng ®èi:
. Xg quay: mám trªn låi cÇu xg c¸nh tay --> mám tr©m quay.
. Xg trô: mám trªn rßng räc xg c¸nh tay --> mám tr©m trô.
+ ChiÒu dμi tuyÖt ®èi:
. Xg quay: ®μi quay-->mám tr©m quay.
. Xg trô: mám khuûu --> mám tr©m trô.
Trôc cña chi:
+ Trôc th¼ng:
. T− thÕ: khuûu duçi,c¸nh tay Ðp s¸t vμo th©n ng−êi,gan tay h−íng ra phÝa tr−íc:
lμ ®−êng nèi khe khíp cïng ®ßn vμ ngãn III ,b×nh th−êng ®i qua gi÷a nÕp gÊp khuûu.
. T− thÕ: c¸nh tay d¹ng 90o khuûu tay duçi th¼ng ,gan tay h−íng vÒ phÝa tr−íc: lμ
®−êng nèi mám qu¹ ®Õn ngãn III ,b×nh th−êng ®i qua gi÷a nÕp gÊp khuûu.
+ Trôc nghiªng: mám cïng vai --> bê ngoμi ngãn II,b×nh th−êng ®i qua låi cÇu xg
c¸nh tay.
- Chu vi chi thÓ: > bªn lμnh.
Vận động : bất lực vận động cẳng tay, mÊt ®éng t¸c gÊp duçi vμ sÊp ngöa.
Các tổn thương kết hợp:
+ Tæn th−¬ng m¹ch m¸u: . §M trô,§M quay.
. Kh¸m: Chi thÓ cã t¸i nhît,tr¾ng bÖch hoÆc tÝm t¸i
ko.
Sê c¼ng tay vμ bμn tay cã l¹nh ko.
M¹ch quay , DH lËp loÌ mãng tay.
+ Tæn th−¬ng thÇn kinh: hay gÆp nhÊt lμ tæn th−¬ng nh¸nh vËn ®éng dây
quay khi g·y ®Çu trªn xg quay, hiếm gặp tổn thương TK giữa và trụ.
+ ChÈn ®o¸n:
11
- TriÖu chøng chung:
- LiÖt mÒm c¸c c¬ do d©y thÇn kinh chi phèi.
- Gi¶m hoÆc mÊt CG trªn da do d©y thÇn kinh ®ã chi phèi (nÕu tæn th−¬ng
kh«ng hoμn toμn cã hiÖn t−îng t¨ng c¶m hoÆc dÞ c¶m hoÆc c¶m gi¸c báng buèt).
- RL dinh d−ìngvμ thÇn kinh thùc vËt:
+ RL dinh d−ìng: teo c¬,Muén cã thÓ loÐt da ,th−a x−¬ng,mãng tay,mãng
ch©n mÊt ®é bãng,kh« gißn dÔ g·y.
+ RL bμi tiÕt må h«i vïng d©y TK chi phèi: lßng bμn tay lóc nμo còng −ít
¸t hoÆc kh« r¸p ko cã må h«i.
+ RL vËn m¹ch: da l¹nh,gi¬ cao tay lªn cao th× tr¾ng bît,®Ó thâng xuèng
th× tÝm t¸i.
TriÖu chøng tæn th−¬ng c¸c d©y thÇn kinh:
D©y quay: bμn tay rò cæ cß:
. Duçi cæ tay cßn nh−ng yÕu( cßn duçi ®−îc c¼ng tay).
. MÊt duçi ®èt 1 c¸c ngãn.
. MÊt d¹ng vμ duçi ngãn c¸i.
. MÊt c¶m gi¸c 1/2 ngoμi mu tay vμ 2,5 ngãn phÝa ngoμi mu tay.(cßn CG mÆt
sau c¸nh tay vμ c¼ng tay).
. §Æt 2 lßng bμn tay ¸p s¸t nhau ,t¸ch ngöa bμn tay , bμn tay bÞ tæn th−¬ng
gÊp l¹i,d−êng nh− tr«i trªn lßng bμn tay lμnh ®ang t¸ch ngöa ra.
D©y gi÷a: bμn tay khØ:
. MÊt ®éng t¸c ®èi chiÕu ngãn c¸i.
. Ko gÊp ®−îc ngãn trá vμ ngãn gi÷a .
. MÊt ®éng t¸c gÊp bμn tay,MÊt ®éng t¸c sÊp bμn tay.
. RL c¶m gi¸c: mÊt c¶m gi¸c lßng bμn tay vμ c¸c ngãn,nÕu tæn th−¬ng kh«ng
hoμn toμn cã héi chøng báng buèt .
12
- . Teo c¬ « m« c¸i.
. Ko lμm ®−îc ®éng t¸c n¾m vμo th©n vá chai råi nhÊc lªn cao.
D©y trô: bμn tay vuèt trô: ngãn IV vμ ngãn V : ®èt 1 duçi, ®èt 2,3 gÊp.
. MÊt d¹ng khÐp c¸c ngãn. MÊt khÐp ngãn c¸i.
. MÊt c¶m gi¸c ®au: « m« ót,ngãn V,nöa ngãn IV.
. Teo c¬ « m« ót ,c¬ liªn cèt,c¬ khÐp ngãn c¸i.
. Ko lμm ®−îc nghiÖm ph¸p kÑp tê giÊy: cho BN kÑp tê giÊy vμo khe gi÷a
ngãn I vμ II ë 2 tay råi b¶o BN kÐo c¨ng tê giÊy ,bªn tæn th−¬ng ko gi÷ ®−îc tê giÊy.
- Gãy thân xg c¼ng tay ko di lệch : triệu chứng nghèo nàn: sưng nề khu trú. Cơ năng
ko giảm hoàn toàn. Khám cã điểm ®au chói cố định tại ổ gãy.
II. CĐ, các phương pháp điểu trị: 1. S¬ cøu:- Gi¶m ®au: uèng hoÆc tiªm gi¶m ®au
toμn th©n,tª æ g·y : dd novocain 1% x 10ml vao 2 æ g·y xg quay vμ xg trô.
- Cè ®Þnh t¹m thêi b»ng 2 nÑp tre(1 nÑp mÆt sau c¼ng tay: qu¸ mám khuûu--> khíp
bμn ngãn, 1 nÑp mÆt tr−íc c¼ng tay:nÕp khuûu -->khíp bμn ngãn),hoÆc 1 nÑp crame c¸nh
tay- c¼ng tay- bμn tay( c¼ng tay ë t− thÕ gÊp 90o) ; kÕt hîp treo tay lªn cæ ë t− thÕ gÊp 90o.
2. §iÒu trÞ thùc thô:
2.1.Điều trị bảo tồn:
- Bã bét c¸nh tay - bμn tay:
+ C§: g·y kÝn ko di lÖch hoÆc di lÖch Ýt.
+ Thêi gian: 2 - 2,5 th¸ng.
- N¾n chØnh- bã bét:
+ C§: . Gãy xg ở TE ( nhÊt lμ ë 1/3 D).
. Gãy kín ít di lệch hoÆc không di lệch ở ng lớn.
. Không có CĐ phẫu thuật: như một bệnh nhân bị các bệnh lý toàn thân: §T§, tâm phế
mạn,THA,suy tim;bÖnh nhiÔm khuÈn ,...
13
- + Thêi gian: 2 - 2,5 th¸ng.
2. 2.§iÒu trÞ phÉu thuËt:
2.2.1. C§: . G·y 1/3 trªn cã di lÖch.
. G·y 1/3 G,D mμ n¾n chØnh kh«ng kÕt qu¶.
. G·y hë,g·y xg cã biÕn chøng.
HiÖn nay cã xu h−íng chØ ®Þnh kÕt xg cho tÊt c¶ c¸c g·y xg c¼ng tay ë ng lín cã di
lÖch.
2.2.2. PP:
- Kết xg bằng đinh néi tủy: đinh ko chèt Kuntscher, Rush, đinh 3 cánh sage.
+ CĐ: gãy xg TE hoặc gãy xg hở ở ng−êi lớn
+ ¦u ®iÓm : . N¾n chØnh tèt vÒ gi¶i phÉu.
. Ýt lμm tæn th−¬ng phÇn mÒm vμ m¹ch m¸u nu«i xg nªn liÒn xg
nhanh.
. Khi co c¬ hoÆc tËp vËn ®éng cã tú nÐn--> 2 mÆt æ g·y Ðp s¸t vμo nhau
--> liÒn xg tèt h¬n.
. VÕt mæ nhá, rÎ vμ dÔ lμm ,dÔ th¸o h¬n KXNV.
+ Nhược điÓm: . Ko chống được di lệch xoay nên phải bó bột tăng cường thªm 4-6
tuần.(khi cã can xg ®é 3)
. Cã tai biÕn vμ biÕn chøng do PT.
. Ph¶i phÉu thuËt 2 lÇn, ®au ®ín, sÑo mæ.
. Tèn kÐm vμ phô thuéc vμo tr×nh ®é cña PTV vμ c¬ së y tÕ.
- Kết xg bằng nẹp vis: nẹp 6 lỗ hay dïng : A.O, loại có ép(D C P cỡ 3,5 mm).
+ CĐ: thường hay đ−îc dùng.
+ −u ®iÓm:Là phương pháp tốt nhất.
. N¾n chØnh tèt vÒ gi¶i phÉu.
14
- . Cè ®Þnh vững chắc chống di lệch thứ phát.
. Sau PT có thể cho BN vận động sớm.
+ Nh−îc ®iÓm: . Lãc cèt m¹c réng --> ¶nh h−ëng nu«i d−ìng xg.
. Khoan nhiÒu lç trªn x−¬ng ,vÕt mæ réng ,c¬ bÇm dËp nhiÒu,nÑp vis lμ dÞ vËt-->NK
. Ph¶i phÉu thuËt 2 lÇn, ®au ®ín, sÑo mæ.
. Tèn kÐm vμ phô thuéc vμo tr×nh ®é cña PTV vμ c¬ së y tÕ.
Câu 3: Trình bày đặc điểm di lệch trong gãy thân xương cánh tay? Các biến chứng
trong gãy thân xương cánh tay.
Gãy thân xg cánh tay:
+PhÝa trªn: dưới mấu động .
+ PhÝa d−íi: trªn mỏm trên lồi cầu xg cánh tay kho¶ng 3 -4 cm.
Theo vị trí xg gãy được chia ra gãy 1/3 T, 1/3 G và 1/3 D và gặp ở ng lớn nhiÒu hơn
TE.
I.§Æc ®iÓm:
- Khi g·y 1/3 G ,1/3 D th©n xg c¸nh tay hay bÞ tæn th−¬ng d©y thÇn kinh quay.
- Xg c¸nh tay ko ph¶i chÞu lùc tú nÐn do ®ã khi g·y th−êng cã di lÖch gi·n c¸ch do
träng l−îng cña chi.
- MÆt tr−íc vμ sau th©n x−¬ng c¸nh tay cã 2 khèi c¬ b¸m nªn cã thÓ chÌn vμo gi÷a
2 ®Çu xg g·y g©y chËm liÒn xg vμ khíp gi¶.
II.Di lÖch : do lực chấn thương, cơ co kéo, trọng lượng của chi thể.
1. Gãy 1/3 T thân xương cánh tay: có 3 vị trí gãy khác nhau :
- Gãy dưới mấu động và trên chỗ bám của cơ ngùc lín:
+ §o¹n trung t©m: các cơ bả vai mấu động (c¬ trªn gai,c¬ d−íi gai,c¬ trßn bÐ) kéo
giạng và xoay ngoài.
15
- ( C¬ trªn gai : hè trªn gai --> mÊu ®éng to.
C¬ d−íi gai : hè d−íi gai --> mÊu ®éng to.
C¬ trßn bÐ : 1/2 trªn bê ngoμi xg vai --> mÊu ®éng to).
+ §o¹n ngo¹i vi: đoạn gãy dưới bị các cơ ngực cánh tay(các cơ đenta, ngực lín, quạ -
cánh tay, nhị đầu,tam ®Çu) kéo lên trên, ra trước, vào trong .
( C¬ delta : 1/3 ngoμi gai vai
bê ngoμi mám cïng vai ---> gê delta.
1/3 ngoμi bê tr−íc xg ®ßn
C¬ ngùc lín : xg ®ßn
xg øc --> mÐp ngoμi r·nh nhÞ ®Çu.
sôn s−ên 1- 6
C¬ qu¹ -c¸nh tay : mám qu¹ --> 1/2 trong xg c¸nh tay.
C¬ nhÞ ®Çu : diÖn trªn æ ch¶o --> g©n: 1 trÏ b¸m låi cñ nhÞ ®Çu xg
quay.
mám qu¹ 1 trÏ tiÕp vμo c©n c¼ng tay.
C¬ tam ®Çu : bê d−íi æ ch¶o
mÐp trªn r·nh xo¾n vμ v¸ch liªn c¬ ngoμi --> g©n b¸m mám khuûu.
mÐp d−íi r·nh xo¾n vμ v¸ch liªn c¬ trong
----> t¹o gãc më ra tr−íc vμo trong .
- Gãy dưới chỗ bám của cơ ngực lín và trên chỗ bám của cơ đenta:
+ §o¹n trung t©m: bị cơ ngực lín kéo vào trong và ra trước.
+ §o¹n ngo¹i vi: bị cơ delta và cơ tam đầu, nhị đầu kéo lên trên và ra ngoài.
----> gãc më ra ngoμi .
- Gãy dưới chỗ bám của cơ đenta:
+ §o¹n trung t©m: bị cơ delta kéo giạng ra ngoài.
16
- + §o¹n ngo¹i vi: bị cơ quạ - cánh tay, cơ nhị đầu, cơ tam đầu kéo lên trên.
---> gãc më vμo trong.
--> Tất cả những trường hợp gãy 1/3 T thân xg cánh tay: các đoạn gãy trên di
lệch ra phía trước khoảng 300 và vị trí gãy càng thấp thì di lệch giạng càng ít
2. Gãy 1/3 G thân xg cánh tay:
- §o¹n trung t©m : bị cơ delta kéo giạng và ra trước.
- §o¹n ngo¹i vi : bị cơ nhị đầu, tam đầu kéo lên trên.
---> 2 đoạn xương gãy thường ít di lệch do các cơ tam đầu và cơ cánh tay trước bọc
quanh xương, nhưng khi gãy có di lệch thì hay bị cơ chèn vào giữa 2 đầu xương gãy.
3.Gãy 1/3 D thân xg cánh tay:
- §o¹n trung t©m : thăng bằng giữa cơ giạng và khép.
- §o¹n ngo¹i vi : bị các cơ nhị đầu, cánh tay trước, tam đầu, cánh tay quay kéo làm di
lệch chồng g©y ngắn chi .
---> khi gãy 1/3 D thấp s−ng nÒ to ,di lệch nhiều có thể gây đè ép hoặc thương tổn bó
mạch cánh tay --> rối loạn dinh dưỡng, phát triển co cứng do thiếu máu làm hạn chế vận động
hoặc cứng khớp khuỷu.
III. Biến chứng :
1. Toàn thân: Ýt gÆp ,có thể có sốc.
2. Tại chỗ :
2.1 Sím :
1. Gãy kín thành gãy hở: do đầu xg chọc ra ngoài lμm cho æ g·y th«ng th−¬ng víi
m«i tr−êng bªn ngoμi.
ChÈn ®o¸n: + Cã ®Çy ®ñ triÖu chøng cña g·y xg kÝn.
+ Cã vÕt th−¬ng t−¬ng øng víi æ g·y víi c¸c ®Æc ®iÓm:
. Lé ®Çu x−¬ng g·y.
17
- . Cã m¸u lÉn v¸ng mì ch¶y ra .
. VÕt th−¬ng nhá nh−ng khi g©y tª æ g·y ®Ó n¾n chØnh th× thÊy thuèc tª
vμ m¸u ch¶y nhá giät ra tõ vÕt th−¬ng
. NÕu vÕt th−¬ng do ho¶ khÝ th× sÏ cã lç vμo vμ lç ra.
§iÒu trÞ: - S¬ cøu: . Gi¶m ®au toμn th©n: efferalgan 500 x1v uèng
promedol 0,02 x 1 èng TB
morphin 0,01 x 1 èng TB
t¹i chç: g©y tª æ g·y novocain 1% x 10ml vμo 2 æ g·y xg quay vμ xg trô.
. TruyÒn tÜnh m¹ch båi phô n−íc ®iÖn gi¶i nÕu cÇn
. Tiªm SAT vμ KS.
. S¸t khuÈn réng vïng da xung quanh vÕt th−¬ng,lÊy hÕt dÞ
vËt cã thÓ lÊy.
. §Æt g¹c v« khuÈn vμ b¨ng Ðp cÇm m¸u.
. Cè ®Þnh t¹m thêi b»ng nÑp.
. ChuyÓn bÖnh nh©n .
- §iÒu trÞ: PhÉu thuËt kú ®Çu: vÖ sinh chi thÓ,c¾t läc vÕt th−¬ng,cè
®Þnh æ g·y,xö trÝ da.
2. Tổn thương thần kinh : G·y 1/3 G vμ D cã thÓ tæn th−¬ng TK quay(Do d©y ®i s¸t
xg vμ n»m trong r·nh xo¾n xg c¸nh tay).
+ ChÈn ®o¸n:
TriÖu chøng tæn th−¬ng d©y thÇn kinh:
D©y quay: bμn tay rò cæ cß:
- LiÖt mÒm c¸c c¬ do d©y thÇn kinh chi phèi:
. MÊt duçi cæ tay vμ ®èt 1 c¸c ngãn.
. MÊt d¹ng ngãn c¸i.
18
- . Duçi ®−îc c¼ng tay.
- Gi¶m hoÆc mÊt CG trªn da do d©y thÇn kinh ®ã chi phèi (nÕu tæn th−¬ng kg
hoμn toμn cã hiÖn t−îng t¨ng c¶m hoÆc dÞ c¶m hoÆc CG báng buèt) : MÊt CG mÆt sau
c¸nh tay,c¼ng tay,1/2ngoμi mu tay vμ 2,5 ngãn phÝa ngoμi mu tay.
- MÊt ph¶n x¹ tr©m quay,cßn ph¶n x¹ g©n c¬ tam ®Çu.
- RL dinh d−ìngvμ thÇn kinh thùc vËt:
+ RL dinh d−ìng: teo c¬,Muén cã thÓ loÐt da ,th−a xg,mãng tay,mãng
ch©n mÊt ®é bãng,kh« gißn dÔ g·y.
+ RL bμi tiÕt må h«i vïng d©y TK chi phèi: lßng bμn tay lóc nμo còng −ít
¸t hoÆc kh« r¸p ko cã må h«i.
+ RL vËn m¹ch: da l¹nh,gi¬ cao tay lªn cao th× tr¾ng bît,®Ó thâng xuèng
th× tÝm t¸i.
- §Æt 2 lßng bμn tay ¸p s¸t nhau ,t¸ch ngöa bμn tay ,bμn tay liÖt gÊp l¹i vμ tr«i
trªn lßng bμn tay lμnh.
+ §iÒu trÞ: PhÉu thuËt : Kh©u bao d©y thÇn kinh,kh©u bao cña bã sîi thÇn
kinh,kh©u bao sîi trôc thÇn kinh,ghÐp thÇn kinh,sö dông keo fibrin.
3. Tổn thương mạch máu : ®éng m¹ch c¸nh tay s©u ( Do ®i cïng TK quay trong
r·nh xo¾n c¸nh tay).
ChÈn ®o¸n:
. §au: ®au nhøc ,th¾t bãp.
. Tª b×.
. Cã vÕt th−¬ng hoÆc chÊn th−¬ng trùc tiÕp trªn ®−êng ®i cña m¹ch
m¸u,m¸u ch¶y thμnh tia hoÆc theo nhÞp ®Ëp t¹i vÕt th−¬ng.
. Khèi m¸u tô ngμy cμng lan réng,khèi m¸u tô ®Ëp theo nhÞp tim,nghe cã
tiÕng thæi hoÆc sê cã rung miu.
19
nguon tai.lieu . vn
