Xem mẫu
- Danh họa Nguyễn Tư Nghiêm và
tranh vẽ rắn
- Xuân Quý Tỵ năm nay (2013), danh họa Nguyễn Tư Nghiêm bước sang
tuổi 92. Trong nhóm “Tứ kiệt Hội họa Việt Nam”, các danh họa Sáng –
Liên – Phái đều đã đi xa, chỉ còn lại Nguyễn Tư Nghiêm. Ông cũng là một
trong những họa sĩ Việt Nam có “tuổi đời trường thọ”. Trải qua hơn 70
năm cầm cọ, Nguyễn Tư Nghiêm đã sáng tác hàng ngàn bức tranh, trong
đó có nhiều tác phẩm giá trị. Nhiều tác phẩm của Nguyễn Tư Nghiêm đã
được trao tặng những giải thưởng lớn.
Nguyễn Tư Nghiêm
“Nhất Sáng, nhì Nghiêm, tam Liên, tứ Phái”. Đó là danh hiệu mà giới
mỹ thuật và những người yêu hội họa dành tặng cho “Tứ kiệt Hội họa
Việt Nam”, gồm: Nguyễn Sáng, Nguyễn Tư Nghiêm, Dương Bích Liên,
Bùi Xuân Phái.
Nguyễn Tư Nghiêm sinh ngày 20.10.1922 tại Nam Trung - Thọ Xuân -
Nghệ An, trong một gia đình khoa bảng. Thân phụ của họa sĩ là cụ
Nguyễn Tư Tái, đậu Phó bảng (cùng khoa với cụ Nguyễn Sinh Sắc, thân
sinh Hồ Chủ tịch), ra làm quan thời nhà Nguyễn một thời gian rồi “cáo
quan” về quê “ở ẩn”. Cụ cũng là người được nhân dân tôn làm Thành
Hoàng làng vì có công lập nên ấp Lạc Lâm… Vì vậy, ngay từ thuở thiếu
thời, Nguyễn Tư Nghiêm đã học rất giỏi và tỏ rõ một năng khiếu hội họa.
Theo đó, ngay từ khi còn học ở Trường Trung học Gia Long, người thầy
- dạy vẽ của Nguyễn Tư Nghiêm đã phải lắc đầu vì … “hết vốn”. Năm
1941, chàng trai “nhà quê Xứ Nghệ” Nguyễn Tư Nghiêm đã quyết định
“lều chõng” ra Hà Nội thi vào Trường Cao đẳng Mỹ thuật Đông Dương –
một trường mà có những danh họa thi 8-9 lần mới đậu. Và, cùng với danh
họa Bùi Xuân Phái, Nguyễn Tư Nghiêm đã thi đậu và trở thành sinh viên
khóa XV (1941-1945) của trường… Điều đáng nói, mới học năm thứ 3,
Nguyễn Tư Nghiêm đã nổi tiếng khi đoạt Giải Nhất tại Triển lãm Duy
nhất (Salon Unique) năm 1944, với tác phẩm tranh sơn dầu “Người gác
Văn Miếu”. Đây là tác phẩm từng là “chấn động” giới mỹ thuật đương
thời về sự độc đáo trong sử dụng bút pháp và chất liệu sơn dầu…
Cách mạng Tháng Tám – 1945, Nguyễn Tư Nghiêm tham gia khởi
nghĩa cướp chính quyền, rồi trở thành giảng viên Trường Mỹ thuật Kháng
chiến. Năm 1948, ông lại đoạt Giải Nhất Triển lãm Mỹ thuật toàn quốc,
với tác phẩm “Du kích làng Phù Lưu”. Tuy nhiên, khoảng sau năm 1957,
Nguyễn Tư Nghiêm đã phải trải qua những “thăng trầm của cuộc đời”…
Trong một thời gian khá dài, ông đã phải “kiếm kế sinh nhai” bằng cách
vẽ những bức tranh bị cho là “thương mại”…
Thường thì mỗi họa sĩ đều tìm cho mình “một mảnh đất nghệ thuật
riêng” để sáng tác. Chẳng hạn, họa sĩ Nguyễn Phan Chánh chuyên về lụa
với những đề tài đậm chất thôn quê; Bùi Xuân Phái chuyên vẽ phố, nhất
là phố cổ Hà Nội; Hoàng Lập Ngôn lại chuyên về loại tranh “thần tướng
họa”… Riêng Nguyễn Tư Nghiêm, ông được những người yêu nghệ thuật
biết đến qua những bức tranh về thể loại “tranh con giống”, trong đó có
loài rắn…
- Thạch Sanh đánh mãng xà. Nguyễn Tư Nghiêm
Tranh con giống của Nguyễn Tư Nghiêm đa phần đều là những con vật
thuộc 12 con giáp (còn gọi là Thập nhị chi), như: Tý, Sửu, Dần, Mẹo,
Thìn, Tỵ… Vì sao Nguyễn Tư Nghiêm lại say mê vẽ những con vật? Đơn
giản vì trong quá trình nghiên cứu về nền mỹ thuật Hy Lạp, Ai Cập,
Lưỡng Hà, Châu Phi, Châu Đại dương…, ông đã phát hiện một điều rằng:
Chính đại danh họa Picasso đã học tập, tiếp thu rất nhiều từ nghệ thuật
Hy Lạp và Châu Á, Châu Đại dương… . Riêng đối với Nguyễn Tư
Nghiêm, qua nhiều năm nghiên cứu từ nghệ thuật đình làng Việt Nam Thế
kỷ XVI, XVII, XVIII và nghệ thuật Đông Sơn, ông thật sự khâm phục
khả năng sáng tạo của cha ông và ra sức học tập, tiếp thu những tinh hoa
của dân tộc. Nguyễn Tư Nghiêm thường một mình lặng lẽ tìm đến các
đình, chùa và các làng tranh dân gian Đông Hồ, Hàng Trống, để nghiên cứu
về màu sắc, đường nét, kỹ thuật in ấn… Ông cũng từng hàng giờ lặng lẽ
ngắm nhìn các mô-tip trên trống đồng Đông Sơn…
Vì vậy, qua tranh của Nguyễn Tư Nghiêm, giới mỹ thuật dễ dàng nhận
thấy ông đã nghiên cứu, học hỏi và vận dụng các yếu tố Dân tộc – Hiện
đại như thế nào. Chẳng hạn, tranh “Con nghé quả thực” (Giải thưởng
triển lãm Mỹ thuật toàn quốc – 1957) phảng phất “chất naif (ngây thơ) và
chất Primitif (Nguyên sơ); “Điệu múa cổ” (Giải chính thức Triển lãm
Quốc tế nghệ thuật hiện thực ở Sophia - Bulgaria 1985) lại có yếu tố
chuyển động (Mouvement) và tốc độ (Vitesse); còn “Thánh Gióng” (Giải
nhất Triển lãm Mỹ thuật toàn quốc – 1990) là thứ Estude với những hình
kỷ hà đậm nét Đông Sơn…
Nguyễn Tư Nghiêm vẽ khá nhiều tranh con giống. Điều đáng nói, mỗi
con vật trong Thập nhị chi đều được họa sĩ nghiên cứu và vẽ đi vẽ lại
nhiều lần (thậm chí có con vật được vẽ hàng chục, hàng trăm lần) với
nhiều chất liệu, khuôn khổ, kích cỡ, kiểu dáng khác nhau… Đặc biệt,
hàng năm, cứ mỗi độ Xuân về, Nguyễn Tư Nghiêm lại vẽ 01 con vật
trong Thập nhị chi… Điển hình như bức tranh “12 con giáp” ông vẽ năm
Kỷ Mão (1999). Tranh được vẽ bằng chất liệu bột màu trên giấy, với bố
cục khá lạ. “Điểm vàng” của bức tranh là hình ảnh của 2 con mèo được
bố trí trong 01 khuôn hình chữ nhật. Xung quanh bức tranh là hình ảnh của
các con vật còn lại trong “Thập nhị chi”. Đáng lưu ý, hình ảnh của mỗi
con vật là 01 bức tranh với nhiều kiểu bố cục khác nhau…
- Đặc biệt, riêng đối với loài rắn, danh họa Nguyễn Tư Nghiêm cũng
dành nhiều công sức, tâm huyết để xây dựng nên những bức tranh con
giống độc đáo. Tiêu biểu trong số này là bức tranh “Thạch Sanh đánh
Mãng Xà” ông sáng tác vào “mùa xuân năm con rắn” - Đinh Tỵ (1977).
Bức tranh được Nguyễn Tư Nghiêm thể hiện bằng chất liệu bột màu, với
bố cục khá độc đáo, ấn tượng. Theo đó, tâm điểm của bức tranh là hình
ảnh chàng Thạch Sanh cường tráng, mình trần, vận khố, tay cầm rìu, dũng
mãnh chiến đấu với Mãng Xà. Còn hình ảnh con rắn (Mãng Xà) thì uốn
khúc, quằn quại… Đồng thời, tại những khoảng trống của bức tranh,
Nguyễn Tư Nghiêm đã khéo léo bố trí một số mảng hoa văn truyền thống
của dân tộc theo hình tam giác, tứ giác, chữ nhật… Điều đáng nói, toàn bộ
bức tranh có gam màu “nóng” (đỏ), tạo cho “không khí cuộc chiến” giữa
Thạch Sanh và Mãng Xà càng trở nên quyết liệt…
12 con giáp. Nguyễn Tư Nghiêm
Xuân Quý Tỵ năm nay (2013), danh họa Nguyễn Tư Nghiêm bước sang
tuổi 92. Trong nhóm “Tứ kiệt Hội họa Việt Nam”, các danh họa Sáng –
Liên – Phái đều đã đi xa, chỉ còn lại Nguyễn Tư Nghiêm. Ông cũng là một
trong những họa sĩ Việt Nam có “tuổi đời trường thọ”. Trải qua hơn 70
năm cầm cọ, Nguyễn Tư Nghiêm đã sáng tác hàng ngàn bức tranh, trong
đó có nhiều tác phẩm giá trị. Nhiều tác phẩm của Nguyễn Tư Nghiêm đã
- được trao tặng những giải thưởng lớn, như: Giải Nhất Triển lãm Duy
nhất (Salon Unique – 1944); Giải Nhất Triển lãm Mỹ thuật toàn quốc các
năm 1948, 1951, 1957, 1990; Giải thưởng chính thức Triển lãm Quốc tế
Sôphia (Bungari – 1985)… Đặc biệt, năm 1996, Nguyễn Tư Nghiêm đã
được trao tặng “Giải thưởng Hồ Chí Minh về Văn học nghệ thuật” đợt I.
Hy vọng rằng, “năm con rắn” lần này, danh họa Nguyễn Tư Nghiêm
cũng sẽ cho “trình làng” 01 tác phẩm vẽ về rắn; góp phần để bộ tranh “12
con giáp” của ông thêm phong phú, đặc sắc và đậm không khí mùa
Xuân…
nguon tai.lieu . vn
