- Trang Chủ
- Du lịch
- Đánh giá tiềm năng hang động Việt Nam phục vụ mục đích phát triển du lịch
Xem mẫu
- Kû yÕu Héi th¶o khoa häc Khoa §Þa lÝ – Tr−êng §HSP Hµ Néi, 5/2005
§¸nh gi¸ tiÒm n¨ng hang ®éng viÖt nam
phôc vô Môc ®Ých ph¸t triÓn du lÞch
Th.S Vò ThÞ H¹nh1, PGS.TS §Æng Duy Lîi2
1
Tr−êng Cao ®¼ng SP §iÖn Biªn
2
Khoa §Þa lÝ - Tr−êng §HSP Hµ Néi
I. §Æt vÊn ®Ò
L·nh thæ ViÖt Nam cã diÖn tÝch tù nhiªn kho¶ng 330.000 km2 ®· cã
®Õn kho¶ng 60.000 km2 lµ ®Þa h×nh ®¸ v«i chiÕm gÇn 1/5 diÖn tÝch c¶ n−íc.
N»m trong vïng cacxt¬ (Karst) nhiÖt ®íi lín nhÊt thÕ giíi víi sù kÕt
hîp cña nhiÒu yÕu tè tù nhiªn ®· t¹o ra ë ViÖt Nam mét hÖ thèng c¸c hang
®éng trong lßng c¸c d·y nói ®¸ v«i rÊt phong phó, ®a d¹ng vµ ®Æc s¾c mang
nh÷ng nÐt ®Æc tr−ng cña cacxt¬ miÒn nhiÖt ®íi.
Hang ®éng cacxt¬ lµ mét c¶nh quan sinh th¸i ®Æc biÖt, mét tµi nguyªn du
lÞch ®éc ®¸o, hÊp dÉn bëi chóng chøa ®−îc nhiÒu gi¸ trÞ kh¸c nhau. Ngoµi vÎ
®Ñp tr¸ng lÖ, kú vÜ cña tù nhiªn, c¸c hang ®éng ®· ®−îc ng−êi ViÖt cæ chän lµ
n¬i c− tró tõ thuë hång hoang, cã n¬i cßn t¹o nªn mét nÒn v¨n ho¸ hang ®éng
hoÆc ®−îc x©y dùng thµnh c¸c c«ng tr×nh qu©n sù chèng giÆc ngo¹i x©m qua
nhiÒu thêi k× trong lÞch sö dùng n−íc vµ gi÷ n−íc cña d©n téc. Trong giai ®o¹n
hiÖn nay, víi ®µ ph¸t triÓn nhanh chãng cña ngµnh du lÞch, hang ®éng cacxt¬
®−îc xem lµ mét kho b¸u, mét tµi nguyªn du lÞch gi¸ trÞ.
ViÖt Nam cã tiÒm n¨ng hang ®éng du lÞch rÊt lín nh−ng lo¹i h×nh du
lÞch hang ®éng cßn rÊt míi mÎ, chÝnh v× thÕ chóng ta cßn ®Ó l·ng phÝ mét
nguån tµi nguyªn qóy gi¸. H¹n chÕ nµy kh«ng chØ do nÒn kinh tÕ ViÖt Nam
ch−a ph¸t triÓn m¹nh mµ cßn do chóng ta ch−a cã ®ñ ®iÒu kiÖn hoµn thiÖn
h¬n vÒ c¬ së khoa häc vµ thùc tiÔn ®Ó khai th¸c hang ®éng phôc vô du lÞch
tèt h¬n.
V× thÕ viÖc ®¸nh gi¸ tiÒm n¨ng hang ®éng ViÖt Nam phôc vô cho môc
®Ých du lÞch lµ c«ng viÖc võa cã ý nghÜa khoa häc võa cã ý nghÜa thùc tiÔn
vµ rÊt cÇn thiÕt tr−íc yªu cÇu ph¸t triÓn du lÞch cña ®Êt n−íc ta hiÖn nay.
12
- II. §Æc ®iÓm cña hang ®éng ViÖt Nam
Cã thÓ kh¸i qu¸t hang ®éng ViÖt Nam cã c¸c ®Æc ®iÓm chÝnh sau ®©y:
1. Hang ®éng ViÖt Nam rÊt phong phó vÒ sè l−îng
DiÖn tÝch karst lín céng víi qu¸ tr×nh phong ho¸ ho¸ häc diÔn ra m¹nh
mÏ ®· t¹o ra mét hÖ thèng hang ®éng phong phó vÒ sè l−îng trªn l·nh thæ
ViÖt Nam. ë ViÖt Nam hiÖn nay bÊt k× mét vïng ®¸ v«i nµo ®Òu cã nh÷ng
hang ®éng karst. Ngoµi ra cßn cã nhiÒu hang ®éng ®−îc h×nh thµnh trªn c¸c
lo¹i ®¸ macma vµ ®¸ biÕn chÊt do c¸c qu¸ tr×nh kiÕn t¹o t¹o nªn nh− c¸c
hang ®¸ ë Cï Lao Chµm (Qu¶ng Nam), mét sè hang trªn ®¶o ®¸ ë Kh¸nh
Hoµ lµ n¬i c¸c loµi chim Ðn biÓn lµm tæ. Sè l−îng c¸c hang ®éng cã kÝch
th−íc lín vµ trung b×nh ®· kh¶o s¸t ®−îc ph¶i kÓ ®Õn hµng ngh×n chiÕc.
2. Hang ®éng ViÖt Nam rÊt ®a d¹ng vµ ®Æc s¾c
Theo c¸c c¸ch ph©n lo¹i hiÖn nay trªn thÕ giíi vÒ kÝch th−íc, h×nh th¸i,
cÊu tróc hang ®éng th× c¸c hang ®éng ë ViÖt Nam cã ®Çy ®ñ c¸c kiÓu lo¹i,
rÊt ®a d¹ng vµ ®Æc s¾c. ChØ nãi riªng vÒ hang ®éng Phong Nha, t¹i Héi th¶o
khoa häc vÒ di tÝch danh th¾ng Phong Nha – Xu©n S¬n tæ chøc t¹i Qu¶ng
B×nh th¸ng 7 n¨m 1997 ®· tæng kÕt vÒ Phong Nha cã 7 c¸i nhÊt so víi c¸c
hang ®éng ë n−íc ta. §ã lµ hang n−íc dµi nhÊt, cöa hang cao vµ réng nhÊt,
b·i c¸t vµ ®¸ réng nhÊt, hå ngÇm ®Ñp nhÊt, th¹ch nhò tr¸ng lÖ vµ k× ¶o nhÊt,
s«ng ngÇm dµi nhÊt (13.469m), vµ hang kh« n«ng vµ ®Ñp nhÊt. Phong Nha –
KÎ Bµng ®· ®−îc UNESCO c«ng nhËn lµ di s¶n thiªn nhiªn thÕ giíi. §©y lµ
di s¶n thiªn nhiªn thÕ giíi thø 2 cña ViÖt Nam sau vÞnh H¹ Long. §éng
H−¬ng TÝch (Hµ T©y) mét th¾ng c¶nh næi tiÕng còng ®· ®−îc chóa TrÞnh
S©m phª tÆng danh hiÖu “Nam Thiªn ®Ö nhÊt ®éng”.
Trong sè c¸c hang ®éng ViÖt Nam, phÇn lín lµ c¸c hang nhá, ng¾n.
Theo sè liÖu ph©n lo¹i cña NguyÔn Vi D©n (1982) th× c¸c hang ng¾n ë n−íc
ta cã ®é dµi d−íi 50m chiÕm tíi h¬n 70%, c¸c hang trung b×nh cã ®é dµi 50
– 100m chiÕm h¬n 18% vµ c¸c hang dµi trªn 100m chiÕm gÇn 11% tæng sè
hang ®· ®−îc ph¸t hiÖn.
C¸c hang ®éng ë ViÖt Nam th−êng cã nhiÒu buång, nhiÒu tÇng vµ cã
nhiÒu th¹ch nhò. NhiÒu hang cßn cã ®ñ c¸c d¹ng nh− m¨ng ®¸, chu«ng ®¸,
cét ®¸, rÌm ®¸, th¸c ®¸ xen lÉn víi c¸c m¹ch th¹ch anh, khi ®−îc chiÕu s¸ng
sÏ hiÖn râ nh÷ng h×nh thï vµ mµu s¾c lung linh, kú ¶o rÊt ®Ñp m¾t.
13
- 3. Hang ®éng ViÖt Nam th−êng tËp trung thµnh tõng vïng vµ tõng côm
Do c¸c vïng l·nh thæ trªn ®Êt n−íc ta cã lÞch sö ®Þa chÊt ph¸t triÓn
kh¸c nhau trªn c¸c hang ®éng ®−îc h×nh thµnh th−êng ph©n bè tËp trung
thµnh tõng vïng vµ tõng côm. C¸c vïng ®¸ v«i cã tuæi Cacbon - Pecmi nh−
H¹ Long, KÎ Bµng, B¾c S¬n vµ c¸c vïng ®¸ v«i Triat nh− Hoµ B×nh, Ninh
B×nh, Thanh Ho¸, NghÖ An, cã thµnh phÇn CaO chiÕm tû lÖ cao trong
thµnh phÇn cÊu t¹o ®¸, cã ®é dµy lín vµ thuÇn khiÕt khi bÞ uèn nÕp dÔ bÞ
®øt g·y, ®Ëp vì nªn cã hÖ thèng hang ph¸t triÓn m¹nh. NhiÒu n¬i cã mËt
®é hang ®éng trªn 1km2 rÊt cao nh− ë thµnh phè L¹ng S¬n cã 7 hang, côm
hang ®éng Chïa H−¬ng cã 10 hang, côm hang ®éng B»ng M¹c (L¹ng S¬n)
cã tíi 22 hang.
C¸c hang ®éng tËp trung thµnh tõng vïng vµ tõng côm ®· t¹o nh÷ng
®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc khai th¸c phôc vô cho môc ®Ých du lÞch.
III. §¸nh gi¸ tæng hîp c¸c khu du lÞch hang ®éng
träng ®iÓm
§Ó cã thÓ ®¹t ®−îc nh÷ng môc tiªu vÒ kinh tÕ, x· héi, m«i tr−êng
trong ph¸t triÓn du lÞch nhÊt thiÕt ph¶i x¸c ®Þnh c¸c khu vùc träng ®iÓm vÒ
hang ®éng phôc vô du lÞch. ViÖc x¸c ®Þnh c¸c khu du lÞch, c¸c ®iÓm, tuyÕn
du lÞch chung trong c¶ n−íc vµ cña c¸c ®Þa ph−¬ng cã liªn quan ®Õn ®Þnh
h−íng khai th¸c c¸c tiÒm n¨ng du lÞch hang ®éng n−íc ta. §Ó lùa chän c¸c
khu, tuyÕn du lÞch hang ®éng tiªu biÓu cã thÓ sö dông nhiÒu ph−¬ng ph¸p
kh¸c nhau trong ®ã ph−¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ tæng hîp th−êng ®−îc sö dông
réng r·i h¬n c¶. §¸nh gi¸ tæng hîp viÖc khai th¸c hang ®éng phôc vô môc
®Ých du lÞch th«ng qua viÖc x©y dùng thang ®¸nh gi¸, chän c¸c ®èi t−îng
®¸nh gi¸ vµ kÕt qu¶ tÝnh ®iÓm cô thÓ.
1. Thang ®¸nh gi¸
Thang ®¸nh gi¸ ®−îc thiÕt kÕ bao gåm: C¸c tiªu chÝ ®Ó ®¸nh gi¸, c¸c
møc ®¸nh gi¸ vµ chØ tiªu cô thÓ cña c¸c møc ®èi víi tõng tiªu chÝ, ®iÓm
®¸nh gi¸ cô thÓ. §¸nh gi¸ c¸c khu du lÞch hang ®éng ë n−íc ta, chóng t«i ®·
lùa chän 6 tiªu chÝ ®Ó ®¸nh gi¸ lµ: ®é hÊp dÉn, kh¶ n¨ng kÕt hîp tæ chøc c¸c
lo¹i h×nh du lÞch, søc chøa, thêi gian ho¹t ®éng du lÞch, kh¶ n¨ng tiÕp cËn vµ
kÕt cÊu h¹ tÇng, c¬ së vËt chÊt kÜ thuËt du lÞch.
§èi víi mçi tiªu chÝ ®Ó ®¸nh gi¸ th−êng ®−îc sö dông ë 4 møc: RÊt
tèt, Tèt, Trung b×nh vµ KÐm, víi c¸c chØ tiªu cô thÓ.
14
- §Ó x¸c ®Þnh ®−îc møc ®é gi¸ trÞ cña c¸c khu du lÞch hang ®éng cÇn
quy ®Þnh sè ®iÓm theo tõng møc cho c¸c tiªu chÝ. §iÓm cô thÓ cho tõng møc
lµ rÊt tèt: 4 ®iÓm, tèt: 3 ®iÓm, trung b×nh: 2 ®iÓm vµ kÐm: 1 ®iÓm.
Do c¸c tiªu chÝ ®¸nh gi¸ cã c¸c møc ®é quan träng kh¸c nhau nªn cÇn
thiÕt ph¶i x¸c ®Þnh thªm hÖ sè ®iÓm ®¸nh gi¸ (träng sè) cho mçi tiªu chÝ. HÖ
sè ®iÓm ®¸nh gi¸ ®−îc x¸c ®Þnh theo 3 møc: rÊt quan träng (hÖ sè 3) ®−îc
¸p dông cho tiªu chÝ §é hÊp dÉn; quan träng (hÖ sè 2) ®−îc ¸p dông cho c¸c
tiªu chÝ: Kh¶ n¨ng kÕt hîp tæ chøc c¸c lo¹i h×nh du lÞch, Søc chøa, thêi gian
ho¹t ®éng du lÞch vµ Kh¶ n¨ng tiÕp cËn; trung b×nh (hÖ sè 1) ®−îc ¸p dông
cho tiªu chÝ KÕt cÊu h¹ tÇng vµ c¬ së vËt chÊt kÜ thuËt du lÞch.
2. Chän c¸c ®èi t−îng ®¸nh gi¸
Sau khi ®· x©y dùng thang ®¸nh gi¸ viÖc lùa chän c¸c ®èi t−îng ®Ó
®¸nh gi¸ lµ rÊt quan träng. ViÖt Nam cã nguån tµi nguyªn hang ®éng phong
phó nh−ng ph©n bè kh«ng ®ång ®Òu vµ hiÖn tr¹ng khai th¸c phôc vô du lÞch
ë c¸c ®Þa ph−¬ng còng kh¸c nhau. V× thÕ ®Ó ®¸p øng yªu cÇu ph¸t triÓn du
lÞch cÇn ph¶i x¸c ®Þnh ®−îc nh÷ng khu du lÞch hang ®éng träng ®iÓm ®Ó ®Çu
t−, khai th¸c. ViÖc lùa chän nh÷ng khu du lÞch hang ®éng ®iÓn h×nh cÇn dùa
trªn c¸c c¨n cø sau:
- C¨n cø vµo tiÒm n¨ng tµi nguyªn du lÞch hang ®éng. §©y lµ c¬ së
quan träng ®Ó quyÕt ®Þnh ®Çu t− khai th¸c hang ®éng phôc vô du lÞch t¹i ®Þa
ph−¬ng ®ã.
- C¨n cø vµo hiÖn tr¹ng khai th¸c ®Ó tÝnh ®Õn møc ®é thuËn lîi vµ khã
kh¨n trong qu¸ tr×nh tæ chøc c¸c ho¹t ®éng du lÞch.
- C¨n cø vµo triÓn väng cña viÖc khai th¸c lµ xem xÐt cã thÓ më réng
thªm nhiÒu lo¹i h×nh du lÞch míi, kh¶ n¨ng kÕt hîp víi c¸c tµi nguyªn du
lÞch kh¸c, ®é bÒn v÷ng cña tµi nguyªn,... nh»m ®¹t ®−îc c¸c hiÖu qu¶ cao
nhÊt vÒ kinh tÕ, x· héi vµ m«i tr−êng theo Quy ho¹ch tæng thÓ ph¸t triÓn du
lÞch ViÖt Nam ®Õn n¨m 2010 vµ n¨m 2020 còng nh− c¸c quy ho¹ch vµ c¸c
kÕ ho¹ch ph¸t triÓn du lÞch t¹i c¸c vïng l·nh thæ vµ c¸c ®Þa ph−¬ng.
C¸c ®èi t−îng ®−îc lùa chän ®Ó ®¸nh gi¸ lµ: khu Phong Nha - KÎ
Bµng, khu Tam Cèc - BÝch §éng, khu NhÞ Thanh - Tam Thanh, khu H−¬ng
S¬n, khu hang ®éng VÞnh H¹ Long vµ tuyÕn hang ®éng T©y B¾c däc theo
Quèc lé 6.
15
- 3. §iÓm ®¸nh gi¸
§iÓm ®¸nh gi¸ bao gåm sè ®iÓm ®¸nh gi¸ riªng cña tõng tiªu chÝ cô
thÓ vµ ®iÓm ®¸nh gi¸ tæng hîp.
§iÓm ®¸nh gi¸ riªng cña tõng tiªu chÝ lµ sè ®iÓm cô thÓ cña møc ®¸nh
gi¸ nh©n víi hÖ sè cña tiªu chÝ ®ã.
§iÓm ®¸nh gi¸ tæng hîp cña mét khu du lÞch hang ®éng cô thÓ nµo ®ã
lµ tæng sè ®iÓm cña c¸c tiªu chÝ.
Trong thang ®¸nh gi¸, ®iÓm cao nhÊt cho mét tiªu chÝ lµ 12 ®iÓm vµ
®iÓm thÊp nhÊt lµ 1 ®iÓm.
§iÓm ®¸nh gi¸ tæng hîp cña c¸c tiªu chÝ cao nhÊt ®èi mçi khu du lÞch
hang ®éng lµ 48 ®iÓm, t−¬ng ®−¬ng víi 100% sè ®iÓm.
§iÓm ®¸nh gi¸ tæng hîp cña c¸c tiªu chÝ thÊp ®èi víi mçi khu du lÞch
hang ®éng lµ 12 ®iÓm, t−¬ng ®−¬ng víi 25% sè ®iÓm.
4. KÕt qu¶ ®¸nh gi¸
KÕt qu¶ ®¸nh gi¸ tæng hîp sè ®iÓm cña c¸c ®èi t−îng ®¸nh gi¸ cô thÓ
nh− sau:
Tæng ®IÓm
Tiªu chÝ 3
Tiªu chÝ 4
Tiªu chÝ 5
Tiªu chÝ 6
Tiªu chÝ 1
Tiªu chÝ 2
C¸c khu du lÞch, §iÓm
TT
hang ®éng tiªu biÓu HÖ sè
1 Khu Phong Nha –KÎ §iÓm 4 4 4 4 4 3 47
Bµng HÖ sè 3 2 2 2 2 1
2 Khu Tam Cèc –BÝch §iÓm 3 2 4 4 4 1 39
§éng HÖ sè 3 2 2 2 2 2
3 C¸c hang ®éng ë VÞnh §iÓm 3 4 3 3 2 3 36
H¹ Long HÖ sè 3 2 2 2 2 1
4 Khu NhÞ Thanh-Tam §iÓm 3 2 3 4 4 2 34
Thanh HÖ sè 2 2 2 2 2 1
5 Khu H−¬ng S¬n §iÓm 2 2 4 1 4 2 30
HÖ sè 3 2 2 2 2 1
6 TuyÕn hang ®éng T©y §iÓm 2 2 2 2 2 1 23
B¾c däc theo quèc lé 6 HÖ sè 3 2 2 2 2 1
16
- Trªn c¬ së ®iÓm tæng cña mçi khu du lÞch hang ®éng ®−îc ®¸nh gi¸ cã
thÓ x¸c ®Þnh møc ®é gi¸ trÞ cña chóng th«ng qua b¶ng tiªu chuÈn cña c¸c
møc ®¸nh gi¸ sau:
Møc ®¸nh gi¸ Sè ®iÓm Tû lÖ %so víi ®iÓm tèi ®a
RÊt tèt 39-48 81-100
Tèt 30-38 61-80
Trung b×nh 20-29 41-60
KÐm 12-19 25-40
Dùa vµo b¶ng tiªu chuÈn trªn cã thÓ x¸c ®Þnh ®−îc møc ®é gi¸ trÞ cña
c¸c khu du lÞch hang ®éng lùa chän ë n−íc ta nh− sau:
Khu du lÞch hang ®éng Sè ®iÓm Møc gi¸ trÞ
Khu Phong Nha –KÎ Bµng 48/48 RÊt tèt
Khu Tam Cèc –BÝch §éng 39/48 RÊt tèt
C¸c hang ®éng ë VÞnh H¹ Long 36/48 Tèt
Khu NhÞ Thanh-Tam Thanh 34/48 Tèt
Khu H−¬ng S¬n 30/48 Tèt
TuyÕn hang ®éng T©y B¾c däc quèc lé 6 23/48 Trung b×nh
KÕt qu¶ ®¸nh gi¸ nµy lµ mét tµi liÖu tham kh¶o cã Ých phôc vô cho viÖc
lËp quy ho¹ch, triÓn khai c¸c dù ¸n ph¸t triÓn du lÞch vµ cã kÕ ho¹ch ®Çu t−
®Ó sím khai th¸c nguån tµi nguyªn du lÞch hang ®éng quý gi¸ cña n−íc ta
phôc vô cho sù nghiÖp ph¸t triÓn du lÞch trong giai ®o¹n tíi.
Tãm t¾t
ViÖt Nam cã tiÒm n¨ng lín vÒ tµi nguyªn du lÞch hang ®éng ®Ó ph¸t
triÓn du lÞch. Bµi b¸o ®· nªu lªn c¸c ®Æc ®iÓm cña hang ®éng ViÖt Nam vµ
®¸nh gi¸ møc ®é gi¸ trÞ cña c¸c khu du lÞch hang ®éng theo thø tù: khu
Phong Nha – KÎ Bµng, Khu Tam Cèc –BÝch §éng, c¸c hang ®éng ë vÞnh H¹
Long, Khu NhÞ Thanh -Tam Thanh, Khu H−¬ng S¬n, TuyÕn hang ®éng T©y
B¾c däc Quèc lé 6.
17
- TµI liÖu tham kh¶o
1. §µo §×nh B¾c. §Þa m¹o ®¹i c−¬ng. Nhµ xuÊt b¶n §¹i häc Quèc gia Hµ
Néi, 2000.
2. NguyÔn §Þch Dü vµ nnk. Nghiªn cøu c¶nh quan ®Þa h×nh caxt¬ phôc vô
du lÞch.Trung t©m Khoa häc tù nhiªn vµ c«ng nghÖ Quèc gia, Hµ Néi, 1995.
3. Vò ThÞ H¹nh. §Þnh h−íng khai th¸c hang ®éng phôc vô môc ®Ých du lÞch
ë ViÖt Nam. LuËn v¨n th¹c sÜ khoa häc ®Þa lý. Tr−êng §HSPHN, 2004.
4. NguyÔn Quang Mü vµ nnk. Cë së khoa häc vÒ vÒ du lÞch hang ®éng tØnh Ninh B×nh.
Tæng côc Du lÞch, 1995.
5. NguyÔn Quang Mü vµ nnk. TiÒm n¨ng du lÞch hang ®éng ViÖt Nam. Tæng
côc Du lÞch, 1995.
6. Tæng côc du lÞch ViÖt Nam. §iÒu chØnh quy ho¹ch tæng thÓ ph¸t triÓn du lÞch
ViÖt Nam (1995-20/0). ViÖn Nghiªn cøu vµ Ph¸t triÓn du lÞch, Hµ Néi, 2000.
7. Tæng côc Du lÞch ViÖt Nam. Niªn gi¸m du lÞch ViÖt Nam 2003-2005, Hµ
Néi, 2004.
8. NguyÔn V¨n TuÊn, NguyÔn Quang Mü vµ nnk. Quy ho¹ch ph¸t triÓn du
lÞch ViÖt Nam thêi kú 2001-2000. ñy ban nh©n d©n tØnh Qu¶ng Ninh, 2001.
18
nguon tai.lieu . vn
