Xem mẫu
TẠP CHÍ NGHIÊN CỨU Y HỌC
ĐẶC ĐIỂM DỊCH TỄ CỦA CÁC TYP DENGUE GÂY BỆNH
TRONG GIAI ĐOẠN 8/2011 - 7/2012
Đặng Thị Thúy1, Annette Fox2, Bùi Vũ Huy3, Nguyễn Văn Kính1
1
Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương,
Đơn vị nghiên cứu lâm sàng Đại học Oxford; 3Trường Đại Học Y Hà Nội
2
Nghiên cứu nhằm tìm hiểu một số đặc điểm dịch tễ của các typ Dengue gây bệnh trên bệnh nhân sốt
xuất huyết dengue điều trị tại bệnh viện Bệnh nhiệt đới Trung ương trong giai đoạn từ 8/2011 - 7/2012. Kết
quả cho thấy cả bốn typ Dengue được xác định cùng gây bệnh, typ 2 chiếm ưu thế (64,4%), tiếp theo là typ
1 (25,4%), typ 3 (3,4%), typ 4 (3,4%), đồng nhiễm typ 1&2 (3,4%). Vi rút Dengue phân lập được từ tháng 4 11 trong năm, cao điểm tháng 7 - 10 cả 4 typ Dengue cùng gây bệnh. Bệnh nhân mắc bệnh không khác biệt
về giới tính (p > 0,05), nhóm tuổi 20 - 39 mắc bệnh nhiều nhất (71,2%), hầu hết bệnh nhân đến từ Hà Nội
(91,5%). Kết luận: Trên địa bàn Hà Nội cả 4 typ vi rút Dengue đều tham gia gây bệnh và bệnh đang có xu
hướng lan rộng, cần theo dõi dịch sốt xuất huyết dengue trong những năm tiếp theo.
Từ khóa: Dengue, dịch tễ virus Dengue
I. ĐẶT VẤN ĐỀ
năm và luôn diễn biến phức tạp [3; 4]. Cả 4
hiện nay bệnh sốt xuất huyết dengue đã trở
typ Dengue đã được xác định cùng gây bệnh,
nhưng có tần xuất xuất hiện khác nhau giữa
thành vấn đề sức khỏe toàn cầu với khoảng
2,5 - 3 tỷ người sống trong vùng dịch tễ của
các vụ dịch [3; 5]. Để hỗ trợ cho việc dự báo
quy mô và mức độ dịch sốt xuất huyết dengue
bệnh [1]. Tuy căn nguyên đã được xác định
do 4 typ vi rút Dengue, nhưng sự phân bố các
hằng năm, chúng tôi tiến hành đề tài này với
Theo thông báo của Tổ chức Y tế Thế giới,
typ vi rút gây bệnh có khác nhau giữa các
vùng địa lý và trong cùng một khu vực địa lý
vai trò gây bệnh của 4 căn nguyên này cũng
thay đổi theo thời gian. Vì vậy diễn biến của
các vụ dịch sốt xuất huyết dengue thường
phức tạp và khó tiên lượng [1; 2]. Về mặt lâm
sàng, các kết quả nghiên cứu cho thấy mặc
mục tiêu: tìm hiểu một số đặc điểm dịch tễ
của các typ vi rút Dengue gây bệnh, trên bệnh
nhân sốt xuất huyết dengue nhập viện tại
bệnh viện Bệnh nhiệt đới Trung ương trong
giai đoạn 2011 - 2012.
II. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP
1. Đối tượng
dù biểu hiện lâm sàng tương đối giống nhau,
Gồm 59 bệnh nhân được chẩn đoán xác
nhưng diễn biến và tiên lượng bệnh có liên
quan với dịch tễ của các typ vi rút Dengue gây
định sốt xuất huyết dengue đã điều trị nội trú
tại bệnh viện Bệnh nhiệt đới Trung ương từ
bệnh tại mỗi khu vực [1]. Tại Việt Nam, sốt
xuất huyết dengue đã trở thành dịch hàng
08/2011 đến 07/2012.
2. Phương pháp
Thiết kế nghiên cứu mô tả tiến cứu. Đối
tượng nghiên cứu được chọn vào nghiên cứu
Địa chỉ liên hệ: Đặng Thị Thúy; Khoa Nhi; Bệnh viện Bệnh
Nhiệt đới Trung ương
Email thuysuny@yahoo.com
Ngày nhận: 27/02/2013
theo phương pháp thuận tiện có chủ đích.
Bệnh nhân có triệu chứng lâm sàng nghi
Ngày được chấp thuận: 20/6/2013
ngờ nhiễm vi rút Dengue, nhập viện trong 4
138
TCNCYH 83 (3) - 2013
TẠP CHÍ NGHIÊN CỨU Y HỌC
ngày đầu của bệnh, không phân biệt tuổi, giới
Xét nghiệm RT - PCR được làm tại phòng
tính, được chọn vào để sàng lọc và đánh giá.
Các chỉ số được đánh giá gồm:
xét nghiệm sinh học phân tử, thuộc đơn vị
Nghiên cứu lâm sàng Trường Đại học Oxford
- Về dịch tễ: Tuổi, giới tính, tháng mắc
bệnh, nơi sinh sống và làm việc.
tại Hà Nội. Quy trình xét nghiệp diễn ra qua 2
giai đoạn:
- Về lâm sàng: Bệnh nhân được khai thác
quá trình diễn biến của bệnh và được theo dõi
lâm sàng hàng ngày cho đến khi bệnh ổn định.
- Về xét nghiệm: Bệnh nhân được lấy máu
làm xét nghiệm RT - PCR xác định typ vi rút
+ Giai đoạn 1: Tách chiết ARN của vi rút
dengue trong huyết thanh người
+ Giai đoạn 2: Khuyếch đại ARN của vi rút
dengue.
Các xét nghiệm khác được làm tại bệnh
viện Bệnh nhiệt đới Trung ương.
Dengue gây bệnh và làm huyết thanh chẩn
đoán tìm kháng thể đặc hiệu dengue (IgG/IgM).
Số lượng tiểu cầu và hematocrit cũng được
3. Thu thập và xử lý số liệu: Bằng mẫu
bệnh án nghiên cứu thiết kế sẵn bằng phần
theo dõi hàng ngày cho đến khi bệnh ổn định.
mềm SPSS 16.0.
Chỉ những trường hợp có kết quả PCR
dương tính với vi rút Dengue được chọn vào
4. Đạo đức nghiên cứu: Nghiên cứu này
có sự hợp tác với Đơn vị Nghiên cứu lâm
sàng Trường Đại học Oxford tại Hà Nội và
nghiên cứu [2]. Tiêu chuẩn loại trừ: Khi nghi
ngờ bệnh nhân có bội nhiễm thêm các bệnh
cấp tính khác.
được thông qua Hội đồng Đạo đức bệnh viện
Bệnh nhiệt đới Trung ương.
III. KẾT LUẬN
Trong thời gian nghiên cứu, 59 bệnh nhân có đủ tiêu chuẩn đã được chọn vào nghiên cứu.
Kết quả như sau:
Bảng 1. Tỷ lệ các typ vi rút Dengue được xác định
Týp Dengue
n
%
Týp 2
38
64,4
Týp 1
15
25,4
Týp 3
2
3,4
Týp 4
2
3,4
Đồng nhiễm typ 1& 2
2
3,4
Tổng số
59
100,0
Trong giai đoạn nghiên cứu cả 4 typ Dengue cùng gây bệnh, typ 2 chiếm ưu thế, tiếp theo là
typ 1, ngoài ra còn gặp typ 3 và 4. Đặc biệt có 2 trường hợp đồng nhiễm typ 1 và 2 (Bảng 1).
TCNCYH 83 (3) - 2013
139
TẠP CHÍ NGHIÊN CỨU Y HỌC
25
20
Ð?ng nhi?m 1 & 2
15
Týp 4
Týp 3
Týp 2
10
Týp 1
5
0
Biểu đồ 1. Phân bố các typ virus Dengue theo tháng
Các typ Dengue gây bệnh từ tháng 4 đến tháng 11 trong năm, hay gặp do typ 2. Số ca mắc
cao điểm từ tháng 7 đến tháng 10 do cả 4 typ Dengue cùng gây bệnh (biểu đồ 1).
Bảng 2. Phân bố các typ Dengue theo địa phương
Typ 1
Typ 2
Typ 3
Typ 4
Đồng nhiễm
typ 1&2
Hoàng Mai
4
12
1
1
0
18
(30,5%)
Hai Bà Trưng
8
7
0
0
1
16
(27,1%)
Đống Đa
2
7
0
0
1
10
(16,9%)
Thanh Xuân
0
2
1
0
0
3 (5,1%)
Hoàn Kiếm
0
2
0
0
0
2 (3,4%)
Ba Đình
0
2
0
0
0
2 (3,4%)
Hà Đông
0
1
0
0
0
1 (1,7%)
Từ Liêm
0
1
0
0
0
1 (1,7%)
Quốc Oai
1
0
0
0
0
1 (1,7%)
Tỉnh khác (a)
0
4
0
1
0
5 (8,5%)
Tổng
15
38
2
2
2
59
(100%)
Typ Dengue
Địa phương
Hà Nội
Chung
(a) Tỉnh khác bao gồm: Đồng Nai, Hải Phòng, Hà Nam, Hưng Yên, Nam Định
Hầu hết bệnh nhân trong nghiên cứu này (91,5%) đến từ 9 trong tổng số 29 quận, huyện và
thị xã của Hà Nội, trong đó 3 quận có số bệnh nhân nhập viện nhiều nhất là Hoàng Mai, Hai Bà
140
TCNCYH 83 (3) - 2013
TẠP CHÍ NGHIÊN CỨU Y HỌC
Trưng và Đống Đa. Ngoài ra cũng gặp 5/59 (8,5%) đến từ một số tỉnh thành khác như Đồng Nai,
Hải Phòng (bảng 2).
Bảng 3. Phân bố ca bệnh theo tuổi và giới tính
Giới
Tuổi
Chung
Nam
Nữ
< 20
5
3
8 (13,6%)
20 - 29
13
15
28 (47,5%)
30 - 39
5
9
14 (23,7%)
40 - 49
0
4
4 (6,8%)
27 (45,8%)
32 (54,2%)
Tổng
59 (100%)
Phân bố các ca bệnh không có sự khác nhau về giới tính (p > 0,05). Nhóm tuổi mắc bệnh gặp
nhiều nhất từ 20 - 39 tuổi, nhóm tuổi dưới 20 tuổi và trên 40 tuổi ít gặp hơn, tuổi mắc bệnh thấp
nhất là 6 tuổi và cao nhất là 56 tuổi (bảng 3).
IV. BÀN LUẬN
khác chưa xác định được [4]. Trong vụ dịch
Trong nghiên cứu này, 59 bệnh nhân được
2009 typ 1 được phát hiện chiếm ưu thế
khẳng định chẩn đoán sốt xuất huyết dengue
(51%) [6] thì trong nghiên cứu này của chúng
bằng xét nghiệm RT - PCR, nhập viện trong 4
tôi, typ 2 lại chiếm ưu thế (64,4%). Như vậy
ngày đầu của bệnh, đã được chọn vào nghiên
qua các vụ dịch hằng năm, vai trò của các typ
cứu. Kết quả nghiên cứu cho thấy cả 4 typ vi
rút Dengue đã được xác định cùng gây bệnh
trong giai đoạn này, trong đó typ 2 chiếm ưu
thế (64,4%), tiếp theo là typ 1 (25,4%), typ 3
Dengue gây bệnh trên địa bàn Hà Nội luôn có
sự thay đổi. Hơn nữa tại Hà Nội, nếu như
trong các vụ dịch trước đây các typ Dengue
gây bệnh thường gặp là typ 1 và typ 2, các typ
và typ 4 (mỗi typ chiếm 3,4%). Đặc biệt có hai
khác chủ yếu được thông báo tại các tỉnh phía
trường hợp đồng nhiễm typ 1 và 2 cũng được
Nam, thì trong nghiên cứu này chúng tôi ghi
xác định (chiếm 3,4%) (biểu đồ 1). Các kết
nhận cả 4 typ Dengue cùng gây bệnh. Ngoài
quả nghiên cứu trước đây tại Việt Nam trong
ra, năm 2011 - 2012 tại Hà Nội nếu như typ 2
các vụ dịch sốt xuất huyết dengue đã cho thấy
cả 4 typ Dengue đang lưu hành gây bệnh [3;
5]. Tuy nhiên do hầu hết bệnh nhân trong
đóng vai trò gây bệnh chính thì mức độ nặng
của bệnh về mặt lâm sàng cũng cần được tìm
hiểu để có một hình ảnh đầy đủ về bệnh sốt
nghiên cứu này (91,5%) đến từ Hà Nội (bảng
xuất huyết dengue và bệnh sinh [1; 2].
1), nên chúng tôi đi sâu phân tích sự phân bố
gây bệnh của các typ Dengue tại khu vực này.
Đáng chú ý là 91,5% số bệnh nhân trong
nghiên cứu của chúng tôi đến từ 9 trong tổng
Chỉ tính riêng tại khu vực Hà Nội, nếu trong vụ
số 29 quận, huyện của Hà Nội, trong đó 3
dịch 2008 tỷ lệ nhiễm typ 1 và 2 là tương
quận nội thành Hà Nội vẫn có số bệnh nhân
nhập viện nhiều nhất là Hoàng Mai, Hai Bà
đương nhau (32% và 30%), ngoài ra các typ
TCNCYH 83 (3) - 2013
141
TẠP CHÍ NGHIÊN CỨU Y HỌC
Trưng, và Đống Đa [6; 7]. Điều này được giải
của chúng tôi đã cho thấy dịch có xu hướng
thích, một phần, do bệnh viên Bệnh nhiệt đới
Trung ương được đóng trên địa bàn gần 3
xuất hiện sớm hơn (từ tháng 4), bệnh nhân
mắc sốt xuất huyết dengue không còn sự
quận trên. Tuy nhiên trên địa bàn 3 quận này,
ngoài số lượng bệnh nhân đông, thì kết quả
khác biệt về giới tính (p > 0,05) và các lứa tuổi
mắc bệnh cũng rộng hơn từ 20 - 39 tuổi (bảng
nghiên cứu còn cho thấy cả 4 typ Dengue
cùng gây bệnh, trong đó có 2 trường hợp
3). Như vậy tại phía Bắc dịch sốt xuất huyết
dengue đang có xu hướng xẩy ra tương tự
đồng nhiễm typ 1 & typ 2 (bảng 3). Chúng tôi
phía Nam.
cho rằng tình trạng trên không chỉ liên quan với
địa bàn mà còn liên quan với vector truyền bệnh
V. KẾT LUẬN
và môi trường sống của khu vực này [1; 6]. Kết
quả điều tra này còn cho thấy, nếu phân chia
ca bệnh theo khu vực thành thị và nông thôn,
thì ngoài phần lớn số bệnh nhân đang sinh
sống làm việc tại khu vực thành thị [6], còn có
7/59 số bệnh nhân đang sống tại khu vực
nông thôn mà tác nhân gây bệnh được xác
định là các typ 1, 2 và 4 (bảng 2). Như vậy,
ngoài nguy cơ cả 4 typ Dengue cùng gây
bệnh thì nguy cơ bệnh sốt xuất huyết dengue
lan tràn về khu vực nông thôn là sự hiện hữu.
Hơn nữa 5/59 (8,5%) số bệnh nhân tuy đang
làm việc tại Hà Nội, nhưng dựa vào thời gian
ủ bệnh (từ 3 - 14 ngày) và thời gian lưu trú tại
các địa phương khác trước khi có biểu hiện
bệnh, chúng tôi xác định nguồn lây nhiễm vi
rút Dengue của 5 bệnh nhân này đến từ các
tỉnh khác. Theo ý kiến của chúng tôi, những
biến động cơ học về dân số đã làm tăng nguy
cơ lây nhiễm các typ Dengue trong các cộng
đồng dân cư, đặc biệt là các thành phố lớn
Qua kết quả nghiên cứu đặc điểm dịch tễ
của các typ vi rút Dengue phân lập được trên
59 bệnh nhân sốt xuất huyết dengue điều trị
tại bệnh viện Bệnh nhiệt đới Trung ương,
trong giai đoạn 8/2011 - 7/2012, chúng tôi rút
ra kết luận:
Cả bốn typ virus Dengue đang cùng gây
bệnh, trong đó typ 2 chiếm ưu thế (64,4%),
tiếp theo là typ 1 (25,4%), typ 3 (3,4%), typ 4
(3,4%), có tình trạng đồng nhiễm typ 1&2
(3,4%).
Vi rút Dengue phân lập được từ tháng 4
đến tháng 11 trong năm. Từ tháng 7 đến
tháng 10 là thời kỳ cao điểm cả 4 typ virus
Dengue đều gây bệnh.
Bệnh nhân mắc bệnh không khác nhau về
giới tính (p > 0,05), nhóm tuổi mắc bệnh nhiều
nhất là 20 - 39 tuổi (71,2%), hầu hết bệnh
nhân đến từ các quận huyện thuộc Hà Nội
(91,5%), ngoài ra cũng gặp ở các tỉnh thành
khác (8,5%).
như Hà Nội với các tỉnh thành khác và ngược
lại [1].
Kiến nghị
Trong nghiên cứu này, các typ vi rút Dengue phân lập được trên bệnh nhân từ tháng 4
Bệnh sốt xuất huyết dengue vẫn có xu
hướng phát triển, cần theo dõi sát mức độ
tới tháng 11, cao điểm từ tháng 7 đến tháng
dịch sốt xuất huyết dengue trong những năm
tiếp theo, đặc biệt là khu vực Hà Nội.
10 (biểu đồ 1). Nếu như các nghiên cứu trước
đây tại phía Bắc cho thấy, bệnh sốt xuất huyết
Lời cảm ơn
Dengue chủ yếu xuất hiện trong những tháng
mùa mưa, hay gặp ở nam giới và gặp chủ yếu
Chúng tôi xin gửi lời cảm ơn đến Ban
ở lứa tuổi 15 - 25 [6; 7] thì kết quả nghiên cứu
Giám đốc bệnh viện Bệnh nhiệt đới Trung
142
TCNCYH 83 (3) - 2013
nguon tai.lieu . vn
ĐẶC ĐIỂM DỊCH TỄ CỦA CÁC TYP DENGUE GÂY BỆNH
TRONG GIAI ĐOẠN 8/2011 - 7/2012
Đặng Thị Thúy1, Annette Fox2, Bùi Vũ Huy3, Nguyễn Văn Kính1
1
Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương,
Đơn vị nghiên cứu lâm sàng Đại học Oxford; 3Trường Đại Học Y Hà Nội
2
Nghiên cứu nhằm tìm hiểu một số đặc điểm dịch tễ của các typ Dengue gây bệnh trên bệnh nhân sốt
xuất huyết dengue điều trị tại bệnh viện Bệnh nhiệt đới Trung ương trong giai đoạn từ 8/2011 - 7/2012. Kết
quả cho thấy cả bốn typ Dengue được xác định cùng gây bệnh, typ 2 chiếm ưu thế (64,4%), tiếp theo là typ
1 (25,4%), typ 3 (3,4%), typ 4 (3,4%), đồng nhiễm typ 1&2 (3,4%). Vi rút Dengue phân lập được từ tháng 4 11 trong năm, cao điểm tháng 7 - 10 cả 4 typ Dengue cùng gây bệnh. Bệnh nhân mắc bệnh không khác biệt
về giới tính (p > 0,05), nhóm tuổi 20 - 39 mắc bệnh nhiều nhất (71,2%), hầu hết bệnh nhân đến từ Hà Nội
(91,5%). Kết luận: Trên địa bàn Hà Nội cả 4 typ vi rút Dengue đều tham gia gây bệnh và bệnh đang có xu
hướng lan rộng, cần theo dõi dịch sốt xuất huyết dengue trong những năm tiếp theo.
Từ khóa: Dengue, dịch tễ virus Dengue
I. ĐẶT VẤN ĐỀ
năm và luôn diễn biến phức tạp [3; 4]. Cả 4
hiện nay bệnh sốt xuất huyết dengue đã trở
typ Dengue đã được xác định cùng gây bệnh,
nhưng có tần xuất xuất hiện khác nhau giữa
thành vấn đề sức khỏe toàn cầu với khoảng
2,5 - 3 tỷ người sống trong vùng dịch tễ của
các vụ dịch [3; 5]. Để hỗ trợ cho việc dự báo
quy mô và mức độ dịch sốt xuất huyết dengue
bệnh [1]. Tuy căn nguyên đã được xác định
do 4 typ vi rút Dengue, nhưng sự phân bố các
hằng năm, chúng tôi tiến hành đề tài này với
Theo thông báo của Tổ chức Y tế Thế giới,
typ vi rút gây bệnh có khác nhau giữa các
vùng địa lý và trong cùng một khu vực địa lý
vai trò gây bệnh của 4 căn nguyên này cũng
thay đổi theo thời gian. Vì vậy diễn biến của
các vụ dịch sốt xuất huyết dengue thường
phức tạp và khó tiên lượng [1; 2]. Về mặt lâm
sàng, các kết quả nghiên cứu cho thấy mặc
mục tiêu: tìm hiểu một số đặc điểm dịch tễ
của các typ vi rút Dengue gây bệnh, trên bệnh
nhân sốt xuất huyết dengue nhập viện tại
bệnh viện Bệnh nhiệt đới Trung ương trong
giai đoạn 2011 - 2012.
II. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP
1. Đối tượng
dù biểu hiện lâm sàng tương đối giống nhau,
Gồm 59 bệnh nhân được chẩn đoán xác
nhưng diễn biến và tiên lượng bệnh có liên
quan với dịch tễ của các typ vi rút Dengue gây
định sốt xuất huyết dengue đã điều trị nội trú
tại bệnh viện Bệnh nhiệt đới Trung ương từ
bệnh tại mỗi khu vực [1]. Tại Việt Nam, sốt
xuất huyết dengue đã trở thành dịch hàng
08/2011 đến 07/2012.
2. Phương pháp
Thiết kế nghiên cứu mô tả tiến cứu. Đối
tượng nghiên cứu được chọn vào nghiên cứu
Địa chỉ liên hệ: Đặng Thị Thúy; Khoa Nhi; Bệnh viện Bệnh
Nhiệt đới Trung ương
Email thuysuny@yahoo.com
Ngày nhận: 27/02/2013
theo phương pháp thuận tiện có chủ đích.
Bệnh nhân có triệu chứng lâm sàng nghi
Ngày được chấp thuận: 20/6/2013
ngờ nhiễm vi rút Dengue, nhập viện trong 4
138
TCNCYH 83 (3) - 2013
TẠP CHÍ NGHIÊN CỨU Y HỌC
ngày đầu của bệnh, không phân biệt tuổi, giới
Xét nghiệm RT - PCR được làm tại phòng
tính, được chọn vào để sàng lọc và đánh giá.
Các chỉ số được đánh giá gồm:
xét nghiệm sinh học phân tử, thuộc đơn vị
Nghiên cứu lâm sàng Trường Đại học Oxford
- Về dịch tễ: Tuổi, giới tính, tháng mắc
bệnh, nơi sinh sống và làm việc.
tại Hà Nội. Quy trình xét nghiệp diễn ra qua 2
giai đoạn:
- Về lâm sàng: Bệnh nhân được khai thác
quá trình diễn biến của bệnh và được theo dõi
lâm sàng hàng ngày cho đến khi bệnh ổn định.
- Về xét nghiệm: Bệnh nhân được lấy máu
làm xét nghiệm RT - PCR xác định typ vi rút
+ Giai đoạn 1: Tách chiết ARN của vi rút
dengue trong huyết thanh người
+ Giai đoạn 2: Khuyếch đại ARN của vi rút
dengue.
Các xét nghiệm khác được làm tại bệnh
viện Bệnh nhiệt đới Trung ương.
Dengue gây bệnh và làm huyết thanh chẩn
đoán tìm kháng thể đặc hiệu dengue (IgG/IgM).
Số lượng tiểu cầu và hematocrit cũng được
3. Thu thập và xử lý số liệu: Bằng mẫu
bệnh án nghiên cứu thiết kế sẵn bằng phần
theo dõi hàng ngày cho đến khi bệnh ổn định.
mềm SPSS 16.0.
Chỉ những trường hợp có kết quả PCR
dương tính với vi rút Dengue được chọn vào
4. Đạo đức nghiên cứu: Nghiên cứu này
có sự hợp tác với Đơn vị Nghiên cứu lâm
sàng Trường Đại học Oxford tại Hà Nội và
nghiên cứu [2]. Tiêu chuẩn loại trừ: Khi nghi
ngờ bệnh nhân có bội nhiễm thêm các bệnh
cấp tính khác.
được thông qua Hội đồng Đạo đức bệnh viện
Bệnh nhiệt đới Trung ương.
III. KẾT LUẬN
Trong thời gian nghiên cứu, 59 bệnh nhân có đủ tiêu chuẩn đã được chọn vào nghiên cứu.
Kết quả như sau:
Bảng 1. Tỷ lệ các typ vi rút Dengue được xác định
Týp Dengue
n
%
Týp 2
38
64,4
Týp 1
15
25,4
Týp 3
2
3,4
Týp 4
2
3,4
Đồng nhiễm typ 1& 2
2
3,4
Tổng số
59
100,0
Trong giai đoạn nghiên cứu cả 4 typ Dengue cùng gây bệnh, typ 2 chiếm ưu thế, tiếp theo là
typ 1, ngoài ra còn gặp typ 3 và 4. Đặc biệt có 2 trường hợp đồng nhiễm typ 1 và 2 (Bảng 1).
TCNCYH 83 (3) - 2013
139
TẠP CHÍ NGHIÊN CỨU Y HỌC
25
20
Ð?ng nhi?m 1 & 2
15
Týp 4
Týp 3
Týp 2
10
Týp 1
5
0
Biểu đồ 1. Phân bố các typ virus Dengue theo tháng
Các typ Dengue gây bệnh từ tháng 4 đến tháng 11 trong năm, hay gặp do typ 2. Số ca mắc
cao điểm từ tháng 7 đến tháng 10 do cả 4 typ Dengue cùng gây bệnh (biểu đồ 1).
Bảng 2. Phân bố các typ Dengue theo địa phương
Typ 1
Typ 2
Typ 3
Typ 4
Đồng nhiễm
typ 1&2
Hoàng Mai
4
12
1
1
0
18
(30,5%)
Hai Bà Trưng
8
7
0
0
1
16
(27,1%)
Đống Đa
2
7
0
0
1
10
(16,9%)
Thanh Xuân
0
2
1
0
0
3 (5,1%)
Hoàn Kiếm
0
2
0
0
0
2 (3,4%)
Ba Đình
0
2
0
0
0
2 (3,4%)
Hà Đông
0
1
0
0
0
1 (1,7%)
Từ Liêm
0
1
0
0
0
1 (1,7%)
Quốc Oai
1
0
0
0
0
1 (1,7%)
Tỉnh khác (a)
0
4
0
1
0
5 (8,5%)
Tổng
15
38
2
2
2
59
(100%)
Typ Dengue
Địa phương
Hà Nội
Chung
(a) Tỉnh khác bao gồm: Đồng Nai, Hải Phòng, Hà Nam, Hưng Yên, Nam Định
Hầu hết bệnh nhân trong nghiên cứu này (91,5%) đến từ 9 trong tổng số 29 quận, huyện và
thị xã của Hà Nội, trong đó 3 quận có số bệnh nhân nhập viện nhiều nhất là Hoàng Mai, Hai Bà
140
TCNCYH 83 (3) - 2013
TẠP CHÍ NGHIÊN CỨU Y HỌC
Trưng và Đống Đa. Ngoài ra cũng gặp 5/59 (8,5%) đến từ một số tỉnh thành khác như Đồng Nai,
Hải Phòng (bảng 2).
Bảng 3. Phân bố ca bệnh theo tuổi và giới tính
Giới
Tuổi
Chung
Nam
Nữ
< 20
5
3
8 (13,6%)
20 - 29
13
15
28 (47,5%)
30 - 39
5
9
14 (23,7%)
40 - 49
0
4
4 (6,8%)
27 (45,8%)
32 (54,2%)
Tổng
59 (100%)
Phân bố các ca bệnh không có sự khác nhau về giới tính (p > 0,05). Nhóm tuổi mắc bệnh gặp
nhiều nhất từ 20 - 39 tuổi, nhóm tuổi dưới 20 tuổi và trên 40 tuổi ít gặp hơn, tuổi mắc bệnh thấp
nhất là 6 tuổi và cao nhất là 56 tuổi (bảng 3).
IV. BÀN LUẬN
khác chưa xác định được [4]. Trong vụ dịch
Trong nghiên cứu này, 59 bệnh nhân được
2009 typ 1 được phát hiện chiếm ưu thế
khẳng định chẩn đoán sốt xuất huyết dengue
(51%) [6] thì trong nghiên cứu này của chúng
bằng xét nghiệm RT - PCR, nhập viện trong 4
tôi, typ 2 lại chiếm ưu thế (64,4%). Như vậy
ngày đầu của bệnh, đã được chọn vào nghiên
qua các vụ dịch hằng năm, vai trò của các typ
cứu. Kết quả nghiên cứu cho thấy cả 4 typ vi
rút Dengue đã được xác định cùng gây bệnh
trong giai đoạn này, trong đó typ 2 chiếm ưu
thế (64,4%), tiếp theo là typ 1 (25,4%), typ 3
Dengue gây bệnh trên địa bàn Hà Nội luôn có
sự thay đổi. Hơn nữa tại Hà Nội, nếu như
trong các vụ dịch trước đây các typ Dengue
gây bệnh thường gặp là typ 1 và typ 2, các typ
và typ 4 (mỗi typ chiếm 3,4%). Đặc biệt có hai
khác chủ yếu được thông báo tại các tỉnh phía
trường hợp đồng nhiễm typ 1 và 2 cũng được
Nam, thì trong nghiên cứu này chúng tôi ghi
xác định (chiếm 3,4%) (biểu đồ 1). Các kết
nhận cả 4 typ Dengue cùng gây bệnh. Ngoài
quả nghiên cứu trước đây tại Việt Nam trong
ra, năm 2011 - 2012 tại Hà Nội nếu như typ 2
các vụ dịch sốt xuất huyết dengue đã cho thấy
cả 4 typ Dengue đang lưu hành gây bệnh [3;
5]. Tuy nhiên do hầu hết bệnh nhân trong
đóng vai trò gây bệnh chính thì mức độ nặng
của bệnh về mặt lâm sàng cũng cần được tìm
hiểu để có một hình ảnh đầy đủ về bệnh sốt
nghiên cứu này (91,5%) đến từ Hà Nội (bảng
xuất huyết dengue và bệnh sinh [1; 2].
1), nên chúng tôi đi sâu phân tích sự phân bố
gây bệnh của các typ Dengue tại khu vực này.
Đáng chú ý là 91,5% số bệnh nhân trong
nghiên cứu của chúng tôi đến từ 9 trong tổng
Chỉ tính riêng tại khu vực Hà Nội, nếu trong vụ
số 29 quận, huyện của Hà Nội, trong đó 3
dịch 2008 tỷ lệ nhiễm typ 1 và 2 là tương
quận nội thành Hà Nội vẫn có số bệnh nhân
nhập viện nhiều nhất là Hoàng Mai, Hai Bà
đương nhau (32% và 30%), ngoài ra các typ
TCNCYH 83 (3) - 2013
141
TẠP CHÍ NGHIÊN CỨU Y HỌC
Trưng, và Đống Đa [6; 7]. Điều này được giải
của chúng tôi đã cho thấy dịch có xu hướng
thích, một phần, do bệnh viên Bệnh nhiệt đới
Trung ương được đóng trên địa bàn gần 3
xuất hiện sớm hơn (từ tháng 4), bệnh nhân
mắc sốt xuất huyết dengue không còn sự
quận trên. Tuy nhiên trên địa bàn 3 quận này,
ngoài số lượng bệnh nhân đông, thì kết quả
khác biệt về giới tính (p > 0,05) và các lứa tuổi
mắc bệnh cũng rộng hơn từ 20 - 39 tuổi (bảng
nghiên cứu còn cho thấy cả 4 typ Dengue
cùng gây bệnh, trong đó có 2 trường hợp
3). Như vậy tại phía Bắc dịch sốt xuất huyết
dengue đang có xu hướng xẩy ra tương tự
đồng nhiễm typ 1 & typ 2 (bảng 3). Chúng tôi
phía Nam.
cho rằng tình trạng trên không chỉ liên quan với
địa bàn mà còn liên quan với vector truyền bệnh
V. KẾT LUẬN
và môi trường sống của khu vực này [1; 6]. Kết
quả điều tra này còn cho thấy, nếu phân chia
ca bệnh theo khu vực thành thị và nông thôn,
thì ngoài phần lớn số bệnh nhân đang sinh
sống làm việc tại khu vực thành thị [6], còn có
7/59 số bệnh nhân đang sống tại khu vực
nông thôn mà tác nhân gây bệnh được xác
định là các typ 1, 2 và 4 (bảng 2). Như vậy,
ngoài nguy cơ cả 4 typ Dengue cùng gây
bệnh thì nguy cơ bệnh sốt xuất huyết dengue
lan tràn về khu vực nông thôn là sự hiện hữu.
Hơn nữa 5/59 (8,5%) số bệnh nhân tuy đang
làm việc tại Hà Nội, nhưng dựa vào thời gian
ủ bệnh (từ 3 - 14 ngày) và thời gian lưu trú tại
các địa phương khác trước khi có biểu hiện
bệnh, chúng tôi xác định nguồn lây nhiễm vi
rút Dengue của 5 bệnh nhân này đến từ các
tỉnh khác. Theo ý kiến của chúng tôi, những
biến động cơ học về dân số đã làm tăng nguy
cơ lây nhiễm các typ Dengue trong các cộng
đồng dân cư, đặc biệt là các thành phố lớn
Qua kết quả nghiên cứu đặc điểm dịch tễ
của các typ vi rút Dengue phân lập được trên
59 bệnh nhân sốt xuất huyết dengue điều trị
tại bệnh viện Bệnh nhiệt đới Trung ương,
trong giai đoạn 8/2011 - 7/2012, chúng tôi rút
ra kết luận:
Cả bốn typ virus Dengue đang cùng gây
bệnh, trong đó typ 2 chiếm ưu thế (64,4%),
tiếp theo là typ 1 (25,4%), typ 3 (3,4%), typ 4
(3,4%), có tình trạng đồng nhiễm typ 1&2
(3,4%).
Vi rút Dengue phân lập được từ tháng 4
đến tháng 11 trong năm. Từ tháng 7 đến
tháng 10 là thời kỳ cao điểm cả 4 typ virus
Dengue đều gây bệnh.
Bệnh nhân mắc bệnh không khác nhau về
giới tính (p > 0,05), nhóm tuổi mắc bệnh nhiều
nhất là 20 - 39 tuổi (71,2%), hầu hết bệnh
nhân đến từ các quận huyện thuộc Hà Nội
(91,5%), ngoài ra cũng gặp ở các tỉnh thành
khác (8,5%).
như Hà Nội với các tỉnh thành khác và ngược
lại [1].
Kiến nghị
Trong nghiên cứu này, các typ vi rút Dengue phân lập được trên bệnh nhân từ tháng 4
Bệnh sốt xuất huyết dengue vẫn có xu
hướng phát triển, cần theo dõi sát mức độ
tới tháng 11, cao điểm từ tháng 7 đến tháng
dịch sốt xuất huyết dengue trong những năm
tiếp theo, đặc biệt là khu vực Hà Nội.
10 (biểu đồ 1). Nếu như các nghiên cứu trước
đây tại phía Bắc cho thấy, bệnh sốt xuất huyết
Lời cảm ơn
Dengue chủ yếu xuất hiện trong những tháng
mùa mưa, hay gặp ở nam giới và gặp chủ yếu
Chúng tôi xin gửi lời cảm ơn đến Ban
ở lứa tuổi 15 - 25 [6; 7] thì kết quả nghiên cứu
Giám đốc bệnh viện Bệnh nhiệt đới Trung
142
TCNCYH 83 (3) - 2013