Xem mẫu
- CẨM NANG
CHĂM SÓC SỨC KHỎE
NGƯỜI CAO TUỔI
Ở CƠ SỞ
- Héi ®ång chØ ®¹o xuÊt b¶n
Chñ tÞch Héi ®ång
TS. NguyÔn ThÕ Kû
Phã Chñ tÞch Héi ®ång
TS. NguyÔn Duy Hïng
Thμnh viªn
TS. NguyÔn An Tiªm
TS. KhuÊt Duy Kim H¶i
NguyÔn Vò Thanh H¶o
- TS. NGUYỄN THẾ HUỆ
CẨM NANG
CHĂM SÓC SỨC KHỎE
NGƯỜI CAO TUỔI
Ở CƠ SỞ
nhμ xuÊt b¶n nhμ xuÊt b¶n
chÝnh trÞ quèc gia - sù thËt BÁCH KHOA – HÀ NỘI
Hµ Néi - 2012
- Lêi nhμ xuÊt b¶n
Vμo nöa ®Çu thÕ kû XX, ng−êi ViÖt Nam sèng
®−îc tíi tuæi 40 “tø tuÇn ®¹i kh¸nh” lμ ®· më tiÖc ¨n
mõng vμ sèng tíi 50 tuæi ®· ®−îc gia ®×nh, dßng hä
vμ céng ®ång tæ chøc khao l·o. Tõ nöa sau thÕ kû
XX, tuæi thä trung b×nh cña ng−êi ViÖt Nam liªn tôc
t¨ng lªn nh−ng sèng tíi 70 lμ mét sù hiÕm cã “nh©n
sinh thÊt thËp cæ lai hy”. Ngμy nay, ng−êi ViÖt Nam
sèng tíi 75 tuæi lμ chuyÖn b×nh th−êng bëi ®iÒu kiÖn
kinh tÕ - x· héi ngμy cμng kh¸ h¬n, ch¨m sãc y tÕ
ngμy cμng tèt h¬n... v× thÕ tuæi thä trung b×nh cña
ng−êi ViÖt Nam liªn tôc t¨ng.
Qua thùc tiÔn cuéc sèng, ng−êi cao tuæi lu«n ®ãng
vai trß lμ kho tμng cña nh÷ng tri thøc, kinh nghiÖm mμ
kh«ng ph¶i s¸ch vë nμo còng cã. §Ó gióp ng−êi cao tuæi
®−îc sèng kháe m¹nh, sèng thä vμ ngμy cμng biÕt thªm
nhiÒu tri thøc ®Ó ch¨m sãc søc kháe cho m×nh, Nhμ xuÊt
b¶n ChÝnh trÞ quèc gia - Sù thËt phèi hîp víi Nhμ xuÊt
b¶n B¸ch Khoa - Hμ Néi xuÊt b¶n cuèn s¸ch CÈm
nang Ch¨m sãc søc kháe ng−êi cao tuæi ë c¬ së,
cña TS. NguyÔn ThÕ HuÖ (ViÖn nghiªn cøu ng−êi cao
tuæi ViÖt Nam) trong khu«n khæ ®Ò ¸n s¸ch trang bÞ cho
c¬ së x·, ph−êng, thÞ trÊn n¨m 2012.
5
- CÈm nang nμy ®−îc hoμn thμnh dùa trªn nhiÒu
c«ng tr×nh nghiªn cøu, nhiÒu tμi liÖu tham kh¶o kÕt
hîp víi nh÷ng kinh nghiÖm thùc tÕ. §äc CÈm nang
nμy, ng−êi cao tuæi sÏ cã thªm hiÓu biÕt vÒ nh÷ng thay
®æi vÒ t©m, sinh lý cña tuæi giμ, nh÷ng bÖnh tËt th−êng
gÆp vμ c¸ch phßng tr¸nh; chÕ ®é ¨n, uèng, nghØ ng¬i vμ
luyÖn tËp cña ng−êi cao tuæi… qua ®ã rót ra nhiÒu ®iÒu
bæ Ých cho b¶n th©n m×nh.
Xin tr©n träng giíi thiÖu cuèn s¸ch cïng b¹n ®äc.
Th¸ng 12 n¨m 2012
Nhμ xuÊt b¶n ChÝnh trÞ quèc gia - Sù thËt
6
- Ch−¬ng I
NG¦êI CAO TUæI
I- MéT Sè CHØ TI£U LI£N QUAN
§ÕN NG¦êI CAO TUæI
1. Ng−êi cao tuæi
Theo quy −íc chung cña Liªn hîp quèc, ng−êi
cao tuæi lμ ng−êi tõ 60 tuæi trë lªn. Tuy nhiªn, mét
sè n−íc quy ®Þnh ng−êi cao tuæi lμ nh÷ng ng−êi tõ
62 tuæi trë lªn; còng cã n−íc quy ®Þnh 65 tuæi, 67
tuæi. Mét sè n−íc quy ®Þnh ng−êi cao tuæi lμ
nh÷ng ng−êi tõ 70 tuæi trë lªn.
ë ViÖt Nam, Ph¸p lÖnh Ng−êi cao tuæi ®−îc
ñy ban Th−êng vô Quèc héi ban hμnh n¨m 2000,
quy ®Þnh t¹i §iÒu 1: Ng−êi cao tuæi lμ tõ 60 tuæi
trë lªn. Nh− vËy tõ ®©y, Nhμ n−íc ta ®· sö dông
kh¸i niÖm “ng−êi cao tuæi” thay cho “ng−êi giμ”.
LuËt ng−êi cao tuæi ®−îc Quèc héi n−íc
Céng hßa x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam biÓu quyÕt
th«ng qua ngμy 23-9-2009 vμ ®−îc Chñ tÞch n−íc
c«ng bè ngμy 4-12-2009, §iÒu 2 quy ®Þnh: Ng−êi
cao tuæi ®−îc quy ®Þnh trong LuËt nμy lμ c«ng
d©n ViÖt Nam tõ ®ñ 60 tuæi trë lªn.
7
- Nh− vËy, côm tõ ng−êi cao tuæi bao hμm sù
kÝnh träng, ®éng viªn h¬n so víi côm tõ “ng−êi
giμ”. Tuy nhiªn, vÒ khoa häc, thuËt ng÷ “ng−êi
giμ” hay “ng−êi cao tuæi” ®Òu ®−îc dïng víi cïng ý
nghÜa nh− nhau.
2. Ph©n lo¹i møc ®é
Trong d©n sè häc vÒ ng−êi cao tuæi, c¸c nhμ
khoa häc th−êng chia ng−êi cao tuæi thμnh ba nhãm:
- Nhãm ng−êi cao tuæi tõ 60 ®Õn 69 tuæi,
th−êng gäi lμ nhãm ng−êi cao tuæi trÎ (s¬ l·o). §©y
lμ nhãm ng−êi cao tuæi cßn rÊt n¨ng ®éng;
- Nhãm ng−êi cao tuæi tõ 70 ®Õn 79 tuæi, th−êng
gäi lμ nhãm ng−êi cao tuæi trung niªn (trung l·o).
§©y lμ nhãm ng−êi cao tuæi n¨ng ®éng. Tuy nhiªn,
trong nhãm ng−êi cao tuæi nμy viÖc ph¸t huy vai trß
cña m×nh ®· h¹n chÕ dÇn;
- Nhãm ng−êi cao tuæi tõ 80 tuæi trë lªn, th−êng
gäi lμ nhãm ng−êi cao tuæi ®¹i l·o. §©y lμ nhãm
ng−êi cao tuæi cÇn ®−îc ch¨m sãc. §iÒu nμy còng
®−îc LuËt ng−êi cao tuæi quy ®Þnh t¹i §iÒu 17.
Sù ph©n chia trªn ®©y chØ lμ t−¬ng ®èi v× sù
®¸nh gi¸ nμy lμ theo tuæi hμnh chÝnh, ®¸nh gi¸
theo tuæi sinh häc chÝnh x¸c h¬n. Tuy nhiªn, sù
ph©n chia trªn ®©y lμ dùa vμo thùc tiÔn vμ ®Ó dÔ
¸p dông. Trong ba nhãm trªn, Nhμ n−íc ta míi
tËp trung quan t©m ch¨m sãc nhãm ng−êi cao
8
- tuæi tõ 80 tuæi trë lªn v× nhãm nμy tuæi ®· cao,
søc cμng ngμy cμng yÕu, cÇn sù chung tay hç trî
cña gia ®×nh, céng ®ång, x· héi vμ cña Nhμ n−íc.
3. C¸ch tÝnh tû lÖ ng−êi cao tuæi
Theo th«ng lÖ, c¸c nhμ khoa häc tÝnh ng−êi
cao tuæi lμ sè ng−êi tõ 60 tuæi trë lªn so víi tæng
d©n sè ë mét ®Þa ph−¬ng nhÊt ®Þnh vμ vμo mét
thêi ®iÓm nhÊt ®Þnh, tÝnh b»ng %.
Sè ng−êi cao tuæi (60+)
Tû lÖ ng−êi cao tuæi = x 100
Tæng d©n sè
VÝ dô: Theo sè liÖu Tæng ®iÒu tra d©n sè ngμy
1-4-2009 ë ViÖt Nam, d©n sè c¶ n−íc lμ 85.789.573
ng−êi, trong ®ã sè ng−êi cao tuæi lμ trªn 7.450.000,
chiÕm 8,68% tæng d©n sè c¶ n−íc. §iÒu nμy cã
nghÜa lμ cø 100 ng−êi th× cã 8,68 ng−êi cao tuæi tõ
60 tuæi trë lªn.
Theo quy ®Þnh cña Liªn hîp quèc, mét n−íc cã
tû lÖ ng−êi cao tuæi tõ 10% trë lªn th× gäi lμ n−íc cã
d©n sè giμ. Dùa vμo quy ®Þnh trªn, ®Õn cuèi n¨m
2011, ViÖt Nam ®· trë thμnh n−íc giμ hãa d©n sè.
4. Tû lÖ ng−êi cao tuæi phô thuéc
Tû lÖ ng−êi cao tuæi phô thuéc lμ tû sè so
s¸nh gi÷a sè ng−êi cao tuæi víi ng−êi ®ang trong
®é tuæi lao ®éng, ®−îc tÝnh b»ng %. Tû lÖ nμy thÓ
hiÖn mèi t−¬ng quan gi÷a ng−êi cao tuæi (60 trë
9
- lªn) so víi sè ng−êi ®ang trong ®é tuæi lao ®éng
(tõ 15 ®Õn 59 tuæi).
Tû lÖ ng−êi cao Sè ng−êi cao tuæi (60+)
= x 100
tuæi phô thuéc Sè ng−êi ë ®é tuæi 15-59
5. ChØ sè giμ hãa
ChØ sè giμ hãa lμ tû lÖ gi÷a sè ng−êi cao tuæi
(60 trë lªn) so víi trÎ em (0 -14 tuæi). ChØ sè nμy
nãi mèi t−¬ng quan gi÷a hai thÕ hÖ giμ vμ trÎ vμ
xu h−íng d©n sè cña mét n−íc.
Theo quy ®Þnh trªn, nÕu chØ sè nμy b»ng 100,
cã nghÜa lμ sè trÎ em vμ sè ng−êi cao tuæi b»ng
nhau; nÕu trªn 100 th× sè ng−êi cao tuæi nhiÒu h¬n
sè trÎ em vμ ®−¬ng nhiªn, d−íi 100 th× sè trÎ em
nhiÒu h¬n sè ng−êi cao tuæi.
Sè ng−êi cao tuæi
ChØ sè giμ hãa = x 100
Sè trÎ em (0-14)
6. Tèc ®é giμ hãa
Theo c¸c nhμ khoa häc, tèc ®é giμ hãa lμ sè
n¨m cÇn thiÕt ®Ó tû lÖ ng−êi cao tuæi ë mét n−íc
t¨ng tõ 7% lªn 14%, n−íc ®ã ®· chuyÓn tõ giai
®o¹n d©n sè trÎ sang d©n sè giμ.
Khi tèc ®é d©n sè giμ ë mçi n−íc cμng chËm,
c¸c n−íc cμng cã ®iÒu kiÖn chuÈn bÞ vμ hoμn thiÖn
c¸c chÝnh s¸ch b¶o hiÓm vμ phóc lîi x· héi cho
ng−êi cao tuæi. Khi tèc ®é giμ hãa d©n sè ë mçi
10
- n−íc nhanh sÏ lμm cho n−íc ®ã ch−a kÞp hoμn
thiÖn c¸c chÝnh s¸ch x· héi, do vËy, kh«ng ®ñ kh¶
n¨ng ®¸p øng ®−îc c¸c nhu cÇu cña ng−êi cao tuæi
vÒ b¶o hiÓm x· héi, phóc lîi x· héi vμ ch¨m sãc,
b¶o vÖ søc kháe ng−êi cao tuæi. ViÖc nμy ®Æt ra
cho c¸c n−íc cÇn dù b¸o chÝnh x¸c tèc ®é giμ hãa
d©n sè lμ rÊt cÇn thiÕt vμ v« cïng quan träng ®Ó
mçi quèc gia cã ®iÒu kiÖn chuÈn bÞ c¸c chÝnh s¸ch
vμ kÕ ho¹ch hîp lý nh»m n©ng cao chÊt l−îng
sèng cho ng−êi cao tuæi.
7. Tuæi trung vÞ
Tuæi trung vÞ lμ tuæi mμ t¹i ®ã chia ®Òu d©n sè
lμm hai phÇn b»ng nhau, nÕu trªn 30 gäi lμ d©n sè
giμ, d−íi 30 gäi lμ d©n sè trÎ; cßn tuæi trung b×nh
®−îc tÝnh b»ng tuæi b×nh qu©n cña toμn thÓ d©n
sè. Theo c¸c nhμ khoa häc, tuæi trung vÞ cμng cao
th× d©n sè cμng giμ.
8. Hy väng sèng
Hy väng sèng lμ thêi gian −íc tÝnh cã thÓ sèng
®−îc thªm ë vμo mét tuæi nhÊt ®Þnh. VÝ nh− mét
ng−êi n¨m nay 60 tuæi, hái sÏ cßn sèng ®−îc bao
nhiªu n¨m n÷a? Thùc tÕ khi tÝnh to¸n ph¶i dùa
trªn mét sè l−îng lín d©n sè. §èi víi tõng ng−êi
cô thÓ, ngoμi nh÷ng yÕu tè chung nhÊt cho mäi
ng−êi, cßn cã nhiÒu yÕu tè kh¸c chi phèi nh− ®iÒu
kiÖn sèng vÒ vËt chÊt, tinh thÇn, søc kháe, bÖnh
11
- tËt, tai n¹n… Nh− vËy, hy väng sèng chØ cã gi¸ trÞ
chñ yÕu cho mét c− d©n nhÊt ®Þnh vμo mét thêi
®iÓm nhÊt ®Þnh. Khi mét em bÐ míi ®−îc sinh ra,
hy väng sèng còng cã ý nghÜa lμ tuæi thä trung
b×nh, c¸ch tÝnh nh− sau:
S (x+1) + S (x+2) S (x+100)
Hx =
Sx
Trong ®ã Hx lμ hy väng sèng ë tuæi X
Sx lμ sè ng−êi cã ®Õn tuæi X (tiÕp tôc tÝnh víi
sè ng−êi cã ®Õn tuæi cao nhÊt cña c− d©n ë thêi
®iÓm ®ã).
VÝ dô: HiÖn nay ë ViÖt Nam, ng−êi 50 tuæi cã
thÓ sèng ®Õn 73,8 tuæi, ng−êi 60 tuæi sèng ®Õn
76,3 tuæi, ng−êi 70 tuæi sèng ®Õn 80,2 tuæi, ng−êi
80 tuæi sèng ®Õn 85,7 tuæi…
II- NG¦êI CAO TUæI TR£N THÕ GIíI
1. Giμ hãa d©n sè
Giμ ho¸ d©n sè lμ mét hiÖn t−îng mang tÝnh
toμn cÇu, x¶y ra ë kh¾p n¬i vμ ¶nh h−ëng ®Õn mäi
quèc gia, d©n téc. §©y lμ hiÖn t−îng ch−a tõng
thÊy trong lÞch sö loμi ng−êi, b¾t ®Çu xuÊt hiÖn
trong thÕ kû XX vμ ®−îc dù b¸o lμ sÏ tiÕp tôc
trong thÕ kû XXI víi møc ®é ngμy cμng gia t¨ng.
Giμ ho¸ d©n sè cã ¶nh h−ëng s©u réng ®Õn
mäi ph−¬ng diÖn cña cuéc sèng con ng−êi. Trong
12
- lÜnh vùc kinh tÕ, giμ ho¸ d©n sè t¸c ®éng ®Õn
t¨ng tr−ëng kinh tÕ, tiÕt kiÖm, ®Çu t− vμ tiªu
dïng, thÞ tr−êng lao ®éng, l−¬ng h−u, tiÒn thuÕ
vμ sù chuyÓn giao gi÷a c¸c thÕ hÖ. Trong lÜnh vùc
x· héi, giμ ho¸ d©n sè ¶nh h−ëng ®Õn y tÕ vμ
ch¨m sãc søc khoÎ, cÊu tróc gia ®×nh vμ thu xÕp
cuéc sèng, nhμ ë vμ di c−. VÒ mÆt chÝnh trÞ, giμ
ho¸ d©n sè cã thÓ t¸c ®éng ®Õn viÖc bÇu cö vμ
ng−êi ®¹i diÖn.
D−íi gãc ®é d©n sè, giμ hãa d©n sè lμ qu¸
tr×nh chuyÓn ®æi nh©n khÈu häc theo h−íng tû
lÖ ng−êi cao tuæi t¨ng lªn. Qu¸ tr×nh giμ ho¸ d©n
sè diÔn ra lμ do sù ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi,
nhÊt lμ sù ch¨m sãc søc khoÎ vμ n©ng cao ®êi
sèng nh©n d©n ®· lμm gi¶m tû lÖ chÕt ë c¸c
nhãm tuæi, t¨ng tuæi thä b×nh qu©n, ®ång thêi ®ã
cßn lμ kÕt qu¶ cña qu¸ tr×nh thùc hiÖn ch−¬ng
tr×nh D©n sè - KÕ ho¹ch ho¸ gia ®×nh, ®· lμm
gi¶m tû lÖ trÎ em d−íi 15 tuæi vμ lμm t¨ng tuæi
trung vÞ cña d©n sè1. Cïng víi tæng tû suÊt sinh
gi¶m dÇn xuèng møc sinh thay thÕ, tuæi thä
b×nh qu©n t¨ng lªn ®· lμm t¨ng sè l−îng ng−êi
giμ trªn toμn thÕ giíi.
Theo quy −íc cña Liªn hîp quèc, mét quèc gia
cã tû lÖ ng−êi cao tuæi tõ 10% trë lªn th× quèc gia
____________
1. "T×nh tr¹ng giμ hãa d©n sè trªn thÕ giíi 1950-2050",
t¹p chÝ D©n sè vμ Ph¸t triÓn, sè 10-2002, tr. 11.
13
- ®ã ®−îc coi lμ d©n sè giμ. Ph¸p cã tû lÖ nμy tõ n¨m
1935, Thôy §iÓn tõ n¨m 1950.
Thêi gian ®Ó mét n−íc t¨ng tû lÖ ng−êi cao
tuæi tõ 7% lªn 10% ®¹t ng−ìng d©n sè giμ rÊt
kh¸c nhau. Ph¸p lμ 70 n¨m (tõ 1865 - 1935), Mü
lμ 35 n¨m (1935 - 1975), NhËt B¶n chØ cã 15
n¨m (1970 - 1985).
Nh− vËy, tèc ®é giμ ho¸ d©n sè diÔn ra song
song víi tèc ®é ph¸t triÓn kinh tÕ, x· héi. Tèc ®é
ph¸t triÓn kinh tÕ, x· héi ë mçi quèc gia cμng
nhanh th× tèc ®é giμ ho¸ d©n sè cμng m¹nh.
N¨m 1950, sè ng−êi cao tuæi míi chØ cã 214
triÖu, n¨m 1975 ®· lμ 346 triÖu, n¨m 2000 lμ 590
triÖu vμ dù b¸o ®Õn n¨m 2025 víi tèc ®é ph¸t triÓn
nh− hiÖn nay sÏ lμ trªn 1 tû ng−êi vμ ®Õn gi÷a thÕ
kû nμy sÏ cã kho¶ng hai tû ng−êi cao tuæi. Nh− vËy,
trong vßng 75 n¨m (1950 - 2025) ®· t¨ng 423% hoÆc
trong vßng 50 n¨m (1975 - 2025) t¨ng 223%. §©y lμ
mét hiÖn t−îng gia t¨ng ch−a tõng cã trong lÞch sö
loμi ng−êi. Tû lÖ ng−êi cao tuæi tõ 8,6% d©n sè vμo
n¨m 1950, t¨ng lªn 9,7% n¨m 2000 vμ dù b¸o sÏ
t¨ng lªn ®Õn 14% vμo n¨m 2025, ®Õn lóc ®ã cø b¶y
ng−êi d©n th× cã mét ng−êi cao tuæi.
HiÖn nay, céng ®ång quèc tÕ rÊt quan t©m ®Õn
vÊn ®Ò “Giμ ho¸ d©n sè” vμ cho r»ng “Giμ ho¸ d©n
sè” ®ang lμ mét trong nh÷ng th¸ch thøc chñ yÕu
cña qu¸ tr×nh ph¸t triÓn.
14
- B¶ng 1: Sè l−îng vμ tû lÖ ng−êi cao tuæi
trong tæng d©n sè 1
C¸c n−íc C¸c n−íc
ThÕ giíi ph¸t triÓn ®ang
N¨m ph¸t triÓn
Sè Tû Sè Tû Sè Tû
ng−êi lÖ ng−êi lÖ ng−êi lÖ
cao (%) cao (%) cao (%)
tuæi tuæi tuæi
(triÖu) (triÖu) (triÖu)
1950 205 8,2 95 11,7 110 6,4
2000 606 10,0 232 19,4 374 7,7
2050 1.964 21,1 395 33,5 1.569 19,3
Giμ ho¸ d©n sè sÏ trë thμnh mét vÊn ®Ò lín ë
c¸c n−íc ®ang ph¸t triÓn, n¬i mμ d©n sè sÏ bÞ giμ
ho¸ nhanh chãng trong nöa ®Çu thÕ kû XXI. C¸c
n−íc ®ang ph¸t triÓn sÏ lμ n¬i cã tû lÖ ng−êi cao
tuæi t¨ng cao nhÊt vμ nhanh nhÊt, theo dù b¸o
sè ng−êi cao tuæi ë khu vùc nμy sÏ t¨ng gÊp bèn
lÇn trong vßng 50 n¨m tíi. Tû lÖ ng−êi cao tuæi
theo dù b¸o sÏ t¨ng tõ 7,7% lªn 19,3% vμo n¨m
2050, trong khi ®ã tû lÖ trÎ em gi¶m xuèng. H¬n
mét nöa d©n sè tuæi 80 trë lªn sèng ë nh÷ng
____________
1. Bé Y tÕ, Tæng côc D©n sè - KÕ ho¹ch hãa gia
®×nh: Tμi liÖu héi th¶o "Th¸ch thøc vÒ giμ ho¸ d©n sè
ë ViÖt Nam”, th¸ng 10-2009.
15
- n−íc ®ang ph¸t triÓn, dù b¸o sÏ t¨ng lªn 71%
vμo n¨m 20501.
Tuæi trung vÞ cña thÕ giíi dù b¸o sÏ t¨ng tõ 28
tuæi n¨m 2005 lªn 38 tuæi n¨m 2050. §iÒu quan
träng h¬n lμ nhãm d©n sè giμ nhÊt (80+) t¨ng
nhanh h¬n nhiÒu. NÕu d©n sè 60+ dù kiÕn t¨ng
gÊp ba vμo n¨m 2050 th× nhãm d©n sè nμy t¨ng
xÊp xØ n¨m lÇn, tõ 88 triÖu n¨m 2005 lªn 402
triÖu n¨m 20502.
Trong tæng sè ng−êi cao tuæi, sè rÊt giμ cã tèc
®é t¨ng nhanh nhÊt. Trªn toμn thÕ giíi, sè ng−êi
tõ 80 tuæi trë lªn n¨m 1950 míi cã 15 triÖu vμ sÏ
t¨ng lªn 111 triÖu n¨m 2025, t¨ng 640%. ë c¸c
n−íc ph¸t triÓn, tû lÖ nμy lμ 460%; c¸c n−íc ®ang
ph¸t triÓn tû lÖ ®ã lμ 857%.
2. Sù ph©n bè
Sù ph©n bè ng−êi cao tuæi kh«ng ®Òu gi÷a c¸c
vïng ®Þa lý kh¸c nhau cho thÊy, tû lÖ ng−êi cao
tuæi nhiÒu nhÊt ë §«ng ¸ (29,89%); Nam ¸
(27,44%), sau ®ã lμ ch©u ¢u (11,51%); ch©u Phi
(9,09%); ch©u Mü Latinh (8,3%); B¾c Mü (6,82%)
vμ Ýt nhÊt lμ ë ch©u óc (0,57%) vμo n¨m 2025.
Còng ®Õn n¨m 2025, nh÷ng n−íc cã tû lÖ ng−êi
cao tuæi so víi d©n sè qu¸ 20% lμ T©y ¢u (26,81%);
____________
1, 2. Liªn hîp quèc: TriÓn väng d©n sè thÕ giíi phiªn
b¶n 2006.
16
- Nam ¢u (25,72%); NhËt B¶n (25,02%); Trung
¢u (24,44%); B¾c Mü (22,28%); §«ng ¢u (22,05%).
§ã lμ nh÷ng vïng ®−îc xÕp vμo lo¹i cã d©n sè
giμ cao nhÊt.
Gi÷a c¸c khu vùc cã sù chªnh lÖch râ rÖt vÒ sè
l−îng vμ tû lÖ ng−êi cao tuæi. Tû lÖ ng−êi cao tuæi
cao nhÊt ë c¸c n−íc ph¸t triÓn nh− Thôy §iÓn
kho¶ng 22%, gÊp h¬n ba lÇn Ên §é (7,2%) nh−ng
sè l−îng ng−êi cao tuæi nhiÒu nhÊt l¹i ë c¸c n−íc
®ang ph¸t triÓn. Trong sè 1.120 triÖu ng−êi cao
tuæi cã tíi 805 triÖu ng−êi cao tuæi sèng ë c¸c n−íc
nghÌo tøc lμ c¸c n−íc nghÌo chiÕm tíi 80% ng−êi
cao tuæi cña thÕ giíi.
Bøc tranh ph©n bè ng−êi cao tuæi theo n«ng
th«n vμ thμnh thÞ cña thÕ giíi cho thÊy, n¨m
1975, sè ng−êi cao tuæi ë n«ng th«n (182 triÖu)
nhiÒu h¬n ë thμnh thÞ (115 triÖu), chiÕm 54% so
víi 46% ë thμnh thÞ. Nh−ng nÕu so víi d©n sè
chung th× ng−êi cao tuæi sèng ë thμnh thÞ chiÕm
10,04%, nhiÒu h¬n tû lÖ ®ã ë n«ng th«n (7,7%).
Vμo n¨m 2000, nghÜa lμ 25 n¨m sau, t×nh h×nh ®·
®¶o ng−îc, sè ng−êi cao tuæi ë thμnh thÞ (318
triÖu) nhiÒu h¬n sè ë n«ng th«n (257 triÖu), chiÕm
55% sè ng−êi cao tuæi, so víi 45% ë n«ng th«n.
Trong vßng 25 n¨m (1975 - 2000) sè ng−êi cao tuæi
tËp trung ë thμnh thÞ ®· t¨ng thªm 104,4%, cßn ë
n«ng th«n sè t¨ng chØ lμ 41,33%. ë c¸c n−íc ph¸t
triÓn, n¨m 1975 cø ba ng−êi cao tuæi th× hai ng−êi
17
- sèng ë thμnh phè, ®Õn n¨m 2000, cø bèn ng−êi cao
tuæi th× ba ng−êi sèng ë thμnh phè.
Trong sè ng−êi cao tuæi th× n÷ nhiÒu h¬n nam.
Nh×n chung, n÷ cao tuæi cã tuæi thä trung b×nh cao
h¬n nam cao tuæi. ChØ tÝnh nh÷ng n−íc cã tuæi thä
trung b×nh cao nhÊt th× ë NhËt B¶n tuæi thä trung
b×nh cña nam cao tuæi lμ 74,8 vμ ë n÷ lμ 80,5; ë
Ailen tuæi t−¬ng øng lμ 74,7 vμ 80,2; ë Thôy §iÓn
lμ 73,8 vμ 79,9; ë Hμ Lan lμ 73,1 vμ 79,7; ë
¤xtr©ylia lμ 72,1 vμ 78,7; ë Cana®a lμ 71,9 vμ
79,0; ë Mü lμ 71,8 vμ 78,8; ë Anh lμ 71,3 vμ 77,4; ë
Ph¸p lμ 70,7 vμ 78,9; ë §øc lμ 70,5 vμ 77,1.
Do tuæi thä trung b×nh cña nam cao tuæi thÊp
h¬n n÷ cao tuæi nªn ng−êi n÷ chiÕm sè l−îng cao
tuæi nhiÒu h¬n so víi nam cao tuæi.
Vμo n¨m 1975, ë c¸c n−íc ph¸t triÓn, cø 100 n÷
ë nhãm tuæi 60 - 69 th× cã 74 nam vμ vμo n¨m 2025
con sè ®ã lμ 78; ë nhãm tuæi 70 -79 c¸c sè t−¬ng øng
lμ 62 vμ 75; tõ 80 tuæi trë lªn c¸c con sè t−¬ng øng lμ
48 vμ 53. Nh− vËy, tuæi cμng cao th× tû lÖ gi÷a n÷ vμ
nam cao tuæi cμng chªnh lÖch nhiÒu.
§èi víi c¸c n−íc ®ang ph¸t triÓn, vμo n¨m
1975 ë nhãm tuæi 60 - 69, c¸c con sè ®ã lμ 96 vμ
vμo n¨m 2025 lμ 94; ë nhãm tuæi 70 -79 c¸c sè
t−¬ng øng lμ 88 vμ 86; tõ 80 tuæi trë lªn c¸c con sè
t−¬ng øng lμ 78 vμ 73.
Nh×n chung, ë c¸c n−íc ®ang ph¸t triÓn sè
nam cao tuæi thÊp h¬n n÷ cao tuæi kh«ng nhiÒu
b»ng ë c¸c n−íc ph¸t triÓn.
18
nguon tai.lieu . vn
