Xem mẫu
- Câu chuyện máy fax hay hiệu ứng mạng lưới
Có một câu chuyện kinh điển trong số những bài học vỡ lòng về kinh tế,
minh họa cho sức mạnh của hiệu ứng mạng lưới: Chiếc máy fax đầu
tiên trên thế giới gần như chẳng mang lại giá trị nào cho chủ nhân của
nó, bởi chẳng có ai khác để người này gửi hay nhận fax.
Tuy nhiên, thời gian trôi qua, giá trị của chiếc máy đầu tiên đó đã tăng lên
khi ngày càng có nhiều người mua máy fax, và người chủ của nó có thể
nhanh chóng gửi và nhận fax từ mọi ngóc ngách xa xôi trên trái đất.
Điểm mấu chốt của câu chuyện nằm ở chỗ giá trị của một nút thắt nhân lên
ra sao khi càng ngày càng xuất hiện nhiều nút thắt hơn trong mạng lưới đó.
Đây thường được gọi là hiệu ứng mạng.
Giờ thì hãy thử mở rộng đôi chút tình tiết câu chuyện. Chuyện gì sẽ xảy ra
nếu cùng một lúc có nhiều máy fax cùng tham gia vào mạng lưới, liệu hiệu
- suất hoạt động của mỗi chiếc máy có được nâng cao một cách nhanh chóng
không? Kết quả mang lại là hiệu ứng khuyếch đại so với mức xuất phát
điểm. Một mặt, hiệu quả sẽ được nhân lên thêm một bậc khi gia tăng thêm
một nút thắt. Mặt khác, hiệu ứng khuyếch tán cũng ngày càng rộng khi chất
lượng hoạt động của chính bản thân hệ thống máy móc đó được cải thiện.
Tất nhiên, máy fax chẳng thể nào tự mình vận hành tốt hơn khi bạn mở rộng
mạng lưới bằng cách gia tăng số lượng. Tuy nhiên, con người và các tổ chức
thì lại là một vấn đề khác. Và đó chính là điểm hấp dẫn hơn nhiều trong khái
niệm về hiệu ứng mạng – khi chúng ta vận dụng nó vào việc tìm hiểu xem
con người có thể đạt được kết quả làm việc tốt hơn như thế nào.
Chẳng hạn, chuyện gì sẽ xảy ra nếu bạn bổ sung thêm nhiều thành viên tham
gia hơn vào một môi trường được thiết kế chu đáo? Trò trơi trực tuyến
World of Warcraft (WoW) là một ví dụ điển hình trong trường hợp này.
Hiện nay có trên 11,5 triệu người trên khắp thế giới chơi World of Warcraft.
Kết quả của trò chơi được tính bằng điểm kinh nghiệm, những điểm này
được trao cho game thủ khi họ thành công vượt qua các thử thách với mức
độ khó tăng dần.
Phải mất tới gần 150 giờ cộng dồn để kiếm được 2 triệu điểm kinh nghiệm
đầu tiên, nhưng trung bình mỗi một game thủ đều có khả năng giành được 8
triệu điểm kinh nghiệm nữa trong 150 giờ chơi tiếp theo. Mặc dù khi càng
nâng cao cấp độ, con đường để đạt được số điểm kinh nghiệm càng trở nên
khó khăn hơn; nhưng những người chơi World of Warcraft cũng có thể nâng
cao trình độ lên tới bốn lần khi tiếp tục chơi.
- Họ làm được điều đó bằng cách nào? Hầu hết game thủ đều tìm cách nâng
cao trình độ bằng cách tham gia vào một cộng đồng rộng lớn các diễn đàn
thảo luận, tiếp cận các kho dữ liệu, tận dụng các video hướng dẫn, mà tất cả
đều không nằm trong bản thân trò chơi. Ở nơi đây họ có thể chia sẻ kinh
nghiệm, kể các câu chuyện, cùng nhau chúc mừng (và phân tích) những
thành tích vượt trội, và khám phá các cách tiếp cận sáng tạo để vượt qua
những thử thách trước mắt.
“Thế giới tri thức” này quả thực rất có chiều sâu, và quy mô rất rộng: chỉ
riêng ở Hoa Kỳ, những diễn đàn chính thức được host bởi hãng Blizzard
Entertainment (cha đẻ của WoW) đã lưu trữ tới hàng chục triệu bài viết ở
hàng trăm diễn đàn khác nhau. Và trên thực tế, đây mới chỉ là những diễn
đàn được host bởi Blizzard. Chưa kể tới các diễn đàn độc lập khác cũng gia
tăng với một tốc độ chóng mặt, thậm chí còn nhanh hơn diễn đàn chính thức.
Đó chưa phải là điều thú vị nhất, mà chính là: càng nhiều người chơi tham
gia và tương tác với thế giới tri thức của WoW, thì giá trị của các nguồn lực
càng tăng lên, và khả năng nâng cao trình độ cũng vì thế mà nhanh hơn. Nói
một cách khái quát hơn, càng nhiều người tham gia, sự tương tác giữa những
người này càng cao, trong một môi trường được gây dựng và cơ cấu chu
đáo, thì tốc độ nâng cao thành quả càng gia tăng.
Hãy dành chút thời gian để nghĩ về điều này. Nếu nhìn nhận những gì chúng
ta đang chứng kiến từ WoW, không chỉ giới hạn trong phạm vi của một trò
chơi, thì chúng ta sẽ thấy sự trỗi dậy của một loại hình đường cung học hỏi
(learning curve) kiểu mới. Trong đó, chúng ta mở rộng quy mô liên kết và
học hỏi thông qua cơ chế kéo hơn là mở rộng hiệu quả thông qua cơ chế đẩy.
- Mô hình này được gọi là “đường cung hợp tác”.
Những đường cung hợp tác nắm giữ tiềm năng huy động các nhóm tham gia
với quy mô lớn hơn, đa dạng, phong phú về thành phần hơn, từ đó tạo ra các
giá trị mới. Tuy vậy, cho tới nay, dấu hiệu nhận biết đường cung hợp tác vẫn
chưa có gì rõ nét. Những đường cung này có thể giải thích sự gia tăng trong
các nỗ lực mạng lưới trải rộng từ lĩnh vực phát triển phần mềm mã nguồn
mở tới mô hình “crowdsourcing”[1] hay “mạng lưới sáng tạo”.
Dù là nỗ lực dưới bất kì hình thức nào, thì những bước tiến vượt bậc trong
thành quả hoạt động cũng có xu hướng tăng lên khi trình độ của các thành
phần tham gia được cải thiện qua quá trình làm việc với nhau. Những bước
nhảy này cho phép hình dung về hình dạng và sức mạnh của đường cung
hợp tác, một động lực, một nhân tố mới trong cuộc sống cá nhân và công
việc của chúng ta. Nó cũng giải thích tại sao chúng ta - khi làm việc, chơi và
học hỏi cùng nhau – đều trở nên hoàn thiện hơn.
- Bài viết của John Hagel III, John Seely Brown (JSB), và Lang Davison
trên Harvard Business Publishing -
[1] Crowdsourcing là các mà một nhóm người (hay một cộng đồng) trên
internet cùng nhau tạo ra một sản phẩm, dịch vụ hay bất kì một thứ gì đó và
cùng chia sẻ lợi nhuận cho dù có thể những người này chưa từng gặp mặt
nhau.
Theo Harvard Business Review/Tuần Việt Nam
nguon tai.lieu . vn