Xem mẫu
- Cần quản lý các công ty gia đình như thế nào?
Tại những quốc gia mới nổi như Ấn Độ và Brazil, các công ty gia đình
chiếm một lực lượng vô cùng đông đảo. Thậm chí ngay cả ở những quốc gia phát
triển hơn, đại đa số các doanh nghiệp vừa và nhỏ cũng thường là các công ty gia
đình.
Dù phát triển mạnh mẽ về số lượng nhưng lâu nay vẫn có những ý kiến trái
chiều về tính hiệu quả thực sự của các công ty gia đ ình trong quá trình kinh
doanh. Việc gia đình nắm giữ phần lớn quyền kiểm soát, điều hành cũng có những
lợi thế riêng của nó.
Với các công ty niêm yết công khai có nhiều chủ sở hữu nhỏ lẻ, vấn đề họ
thường mắc phải là không có một cổ đông nào có đủ tầm ảnh hưởng để giám sát
hoạt
động của CEO. Trong khi đó, nếu là công ty gia đình thì các thành viên sẽ có
động lực giám sát mạnh mẽ hơn, đảm bảo lợi nhuận không bị bỏ vào túi riêng của
một số cá nhân vụ lợi.
Những mặt hạn chế
- Dù vậy, sẽ có vấn đề phát sinh khi một thành viên trong gia đình tham gia
điều hành trực tiếp công ty, đặc biệt là khi trưởng nam đảm đương trọng trách
CEO rồi các thế hệ sau đó kế nhiệm theo kiểu cha truyền con nối. Câu thành ngữ
xa xưa "Mất một thế hệ để sáng lập tổ chức, một thế hệ tiếp theo để xây dựng, và
một thế hệ tiếp theo nữa để phá hủy tổ chức đó" vẫn c òn đúng trong hoàn cảnh
ngày nay.
Có ba vấn đề chính phát sinh từ hình thức cha truyền con nối
này:
1. Việc chỉ lựa chọn CEO trong phạm vi gia đình sẽ làm giảm xác xuất
tìm kiếm được nhân tài quản lý. Giả dụ, chúng ta tuyển chọn các em học sinh tham
dự Olympic quốc tế là con cái của những cá nhân đã giành được huy chương từ hai
chục năm trước. Tất nhiên là các em này sẽ được thừa hưởng chút gen nào đó từ
cha mẹ, nhưng không thể chắc chắn một điều rằng đó là những ứng cử viên sáng
giá
nhất.
2. Bên cạnh đó, chúng ta cũng biết đến sự tồn tại của "hiệu ứng
Carnegie"- được đặt theo tên của nhà tư bản công nghiệp nổi tiếng Andrew
Carnegie, người đã để lại hầu hết tài sản cho những người không phải ruột thịt.
Ông đặt ra câu hỏi: nếu người con trai trưởng của mình biết chắc sẽ được thừa kế
công ty thì liệu cậu có còn động lực học tập chăm chỉ?
- 3. Và cuối cùng, chế độ cha truyền con nối này sẽ có những ảnh hưởng
tiêu cực đến các nhà quản lý tài năng. Họ sẽ tự hỏi, tại sao lại phải làm việc
cật lực trong khi vị trí cao nhất luôn dành cho con cái của người chủ công ty.
Tốt nhất là họ nên ra đi để tìm kiếm cơ hội phát triển trong một môi trường thu
hút nhân tài hấp dẫn hơn.
Nhiều nhà sử học kinh tế đổ lỗi cho "chủ nghĩa tư bản cá nhân" trong việc làm
suy giảm vị thế của nước Anh so với Mỹ và Đức. Trong cuốn "Quy mô và Phạm
vi"
của mình, Alfred Chandler có viết: "Nước Anh cuối thế kỷ 19 đã thỏa sức vẫy
vùng
trong buổi hoàng hôn của nền kinh tế bá chủ thế giới. Và giờ là thời suy tàn của
thế hệ thứ ba...những yếu kém của các doanh nghiệp Anh là sự kết hợp của sự
thiếu chuyên nghiệp và ngủ quên trên chiến thắng".
Tại Mỹ, các công ty gia đình thường không quá phổ biến. Cũng giống như ở Đức,
dù đại đa số các công ty trong nhóm Mittelstandt (gồm những công ty quy mô vừa)
thường do các gia đình sở hữu, nhưng họ luôn có xu hướng tuyển dụng những nhà
quản lý chuyên nghiệp để điều hành công ty.
Lý do ủng hộ
- Những người ủng hộ mô hình kinh doanh gia đình sẽ tranh luận rằng, đời con có
thể học hỏi được nhiều từ đời cha, do vậy sẽ có những kỹ năng kinh doanh tốt hơn
trong ngành công nghiệp cụ thể (điều này có thể không đúng lắm trong trường hợp
công ty phát triển lớn hơn và cần nhiều kỹ năng quản lý tổng quát hơn).
Không những thế, theo họ thì các công ty gia đình sẽ xây dựng được niềm tin
lớn hơn giữa người chủ và người quản lý cũng như giữa công ty với khách hàng và
nhân viên. Khía cạnh này đặc biệt quan trọng đối với các nền kinh tế đang phát
triển, nơi mà cơ sở pháp lý còn lỏng lẻo và danh tiếng thường là tất cả.
Minh chứng
Về lý thuyết thì bên nào cũng có lý, nhưng từ những số liệu khảo sát có thể
rút ra được kết luận gì? Nhóm nghiên cứu gồm những thành viên từ Harvard,
Stanford, và LSE của chúng tôi đã khảo sát hàng ngàn công ty quy mô vừa tại 20
quốc gia, xác định các phương pháp thực hành quản lý của họ đối với các hoạt
động quản lý, giám sát và thúc đẩy công nhân.
Từ 18 câu hỏi, chúng tôi xây dựng một chỉ số về chất lượng quản lý từ mức 1
(cực kỳ yếu kém) đến mức 5 (xuất sắc trong mọi khía cạnh). Chỉ số này có mối
- tương quan chặt chẽ với hiệu quả hoạt động của công ty trên các khía cạnh như
năng suất, lợi nhuận, tăng trưởng doanh số và khả năng tồn tại.
Biểu đồ bên dưới cho thấy, chất lượng quản lý giảm dần theo các hình thức sở
hữu. Không có gì ngạc nhiên khi những công ty hoạt động hiệu quả nhất là những
công ty có góp vốn tư nhân và phân tán quyền sở hữu.
Ngược lại, những công ty chính phủ lại ở trong nhóm hoạt động kém hiệu quả
nhất. Một điều thú vị là, những công ty gia đình nhưng tuyển dụng CEO bên ngoài
có điểm số chất lượng quản lý khá tốt. Chỉ khi một thành viên trong gia đình
(đặc biệt là trưởng nam) đảm đương cương vị CEO thì hiệu quả quản lý có vẻ như
sẽ giảm xuống mức thấp nhất.
Tác động tiêu cực của hình thức kinh doanh gia đình lên chất lượng quản lý
thậm chí vẫn còn thể hiện qua rất nhiều khía cạnh khác mà chúng tôi đã nghiên
cứu, ví dụ như tuổi tác, quy mô, ngành nghề, kỹ năng v.v
Kết quả này đã chứng thực cho các nghiên cứu khác về những thay đổi trong lợi
nhuận hay giá trị thị trường. Giá cổ phiếu và lợi nhuận công ty thường giảm
xuống bất ngờ khi người thành lập công ty "nhường ngôi" cho con trai trưởng. Các
nghiên cứu về hiện tượng cha truyền con nối CEO cũng cho thấy, những người con
được chọn làm CEO kế nhiệm thường có kết quả học ĐH kém hơn và tuổi đời trẻ
- hơn
rất nhiều so với những CEO khác.
Bài học kinh doanh
Những kết quả nghiên cứu trên chỉ mang tính tương đối, bởi lẽ trên thực tế đã
có rất nhiều công ty gia đình rất thành công. Tuy nhiên, sẽ là không thừa khi
nhắc lại rằng, việc trao quyền quản lý cho trưởng nam có thể không phải là một
quyết định đúng đắn. Ít nhất, các chủ sở hữu công ty gia đình cũng nên cân nhắc
việc tuyển dụng một nhà quản lý chuyên nghiệp từ bên ngoài. Chỉ chuyên quyền
trong phạm vi gia đình không những sẽ không mang lại lợi ích kinh tế mà còn có
thể làm tổn hại đến tương lai của thế hệ sau này.
Nguồn: vnmarketer
nguon tai.lieu . vn