Xem mẫu
- Khoa học và đời sống
Các yếu tố ảnh hưởng đến mật độ xương ở phụ nữ cho con bú
Hoàng Tiến Mạnh1, Nguyễn Thị Thanh2
Bệnh viện Trung Sơn, Đại học Phục Đán, Trung Quốc
1
2
Bệnh viện E, Việt Nam
Mật độ xương (MĐX) ở phụ nữ thông thường đạt đỉnh trong khoảng 25-35 tuổi, đây cũng là thời kỳ cao
điểm của quá trình mang thai và sinh nở. Các hành vi sinh lý đặc biệt khi mang thai và cho con bú
gây mất một lượng lớn xương và làm gia tăng nguy cơ xuất hiện chứng loãng xương sau mãn kinh,
nghiêm trọng hơn có thể gây chứng loãng xương liên quan đến mang thai và cho con bú. Bài viết
cung cấp thông tin tổng hợp các yếu tố ảnh hưởng đến MĐX ở phụ nữ cho con bú như độ tuổi sinh
nở, lối sống, phương thức nuôi con cũng như cơ chế điều hòa chuyển hóa xương.
M
ĐX chỉ lượng mô không còn tăng nữa và đạt đỉnh. Điều kiện ăn uống trong thời
khoáng có trong Dậy thì là một giai đoạn tăng kỳ cho con bú
một đơn vị diện trưởng và phát triển cao điểm
Thực phẩm là nguồn cung cấp
tích xương. Đây là khác của cơ thể, trong giai đoạn
canxi chính cho cơ thể, hiện nay
một chỉ số quan trọng phản ánh này, cơ thể có nhu cầu rất cao đối vẫn chưa có kết luận thống nhất
tình trạng chuyển hóa xương, là với các loại chất dinh dưỡng và về việc tăng cường canxi trong
căn cứ quan trọng để phân tích năng lượng để đáp ứng nhu cầu chế độ ăn hoặc bổ sung thuốc
những thay đổi về khối lượng tăng trưởng và phát triển của cơ bổ canxi có cải thiện MĐX trong
xương, phản ánh mức độ loãng thể. Nếu phụ nữ mang thai và thời kỳ cho con bú hay không.
xương và dự đoán nguy cơ gãy cho con bú ở thời kỳ dậy thì, nhu Các nghiên cứu đã phát hiện ra
xương. Trong suốt thai kỳ, khối cầu về các chất dinh dưỡng và rằng, việc tăng lượng canxi trong
lượng xương của người phụ nữ bị năng lượng của họ sẽ tăng hơn chế độ ăn uống trong thời kỳ cho
suy giảm, MĐX giảm xuống liên nữa. Bên cạnh đó, khối lượng con bú có lợi cho sức khỏe xương
tục. Trong khi đó, trong thời gian
xương ở phụ nữ tuổi dậy thì chưa của mẹ. Trong một nghiên cứu
cho con bú, do bị ảnh hưởng bởi
đạt đến mức cao nhất, so với phụ khác kéo dài 1 năm đối với các
nhiều yếu tố khác nhau, sự thay
nữ trưởng thành, việc khối lượng phụ nữ cho con bú nhiều hơn 12
đổi về MĐX phức tạp hơn. Các
xương mất đi khi mang thai và tháng mà không được cung cấp
yếu tố như độ tuổi sinh nở, lối
cho con bú có thể gây ra nhiều đủ lượng canxi cần thiết, MĐX
sống, số lượng con, phương thức
tác động nghiêm trọng. Ngoài ra, của những bà mẹ với chế độ ăn
nuôi con, thời gian cho con bú và
những thói quen sinh hoạt xấu không đủ canxi giảm đáng kể sau
hệ thống điều hòa nội tiết phức
của phụ nữ tuổi dậy thì (như thích khi cho con bú 1 năm, trong khi
tạp đều ảnh hưởng đến MĐX của
ăn vặt, sử dụng đồ uống có ga, MĐX của những bà mẹ với chế
phụ nữ đang cho con bú.
đồ ngọt, lười vận động) cũng sẽ độ ăn giàu canxi không có thay
Độ tuổi sinh nở gây ra những tác động xấu đến đổi rõ rệt. Điều này cho thấy sự
Đến 16 tuổi, sự phát triển về sức khỏe của xương. Do đó, so thiếu hụt canxi trong chế độ ăn
xương ở nữ giới về cơ bản ngừng với các bà mẹ trưởng thành, các làm trầm trọng thêm tình trạng
lại, trong khi MĐX vẫn tiếp tục gia bà mẹ ở tuổi dậy thì có xu hướng suy giảm khối lượng xương. Bên
tăng. Đến khoảng 35 tuổi, MĐX suy giảm MĐX nghiêm trọng hơn. cạnh đó, trong thời kỳ cho con bú,
47
Số 5 năm 2021
- Khoa học và đời sống
khả năng hấp thu canxi ở ruột non chất có thể cải thiện tình trạng trong 1 năm hoặc lâu hơn. Nuôi
không hề cao hơn so với khi chưa suy giảm khối lượng xương trong con bằng sữa mẹ có tác động tích
mang thai. Hàm lượng canxi trong thời kỳ cho con bú. cực cho cả trẻ sơ sinh và mẹ. Tuy
sữa là tương đối ổn định, việc thay nhiên, trong vòng 6 tháng sau khi
Số lượng con
đổi hàm lượng canxi trong chế độ sinh, các bà mẹ nuôi con hoàn
ăn uống trong thời kỳ cho con bú Khi cho con bú, một lượng lớn toàn bằng sữa mẹ có tần suất
không ảnh hưởng đến hàm lượng canxi từ mẹ bị mất qua sữa để cho con bú và lượng sữa tiết ra
canxi trong sữa mẹ, ngay cả khi đáp ứng nhu cầu canxi của trẻ. cao hơn các bà mẹ nuôi con theo
lượng canxi trong chế độ ăn tăng Số lượng con cái có thể tác động cách hỗn hợp, việc này sẽ gây ra
lên, nó sẽ làm tăng hấp thu canxi đến quá trình chuyển hóa canxi sự mất canxi nhiều hơn, không có
ở ruột non, nhưng lại không làm trong xương, do ảnh hưởng đến lợi cho sự duy trì MĐX trong cơ
giảm quá trình giải phóng canxi lượng sữa tiết ra và thời gian cho thể. Việc cho con bú hoàn toàn
từ xương vào máu mà lại làm tăng con bú. Đối với những người nuôi bằng sữa mẹ tuy làm suy giảm
bài tiết canxi qua nước tiểu. con hoàn toàn bằng sữa mẹ, mỗi MĐX, nhưng về lâu dài sau khi
ngày có khoảng 210 mg canxi bị con đã cai sữa, so với những phụ
Hoạt động thể chất
mất qua sữa, nếu sinh đôi, lượng nữ không cho con bú hoàn toàn
Hoạt động thể chất là một yếu canxi bị mất sẽ càng nhiều hơn bằng sữa mẹ thì phụ nữ cho con
tố bảo vệ sức khỏe của xương. (500-1.000 mg). So với sinh đơn, bú hoàn toàn bằng sữa mẹ có
Đối với phụ nữ khỏe mạnh chưa lượng sữa trung bình hàng ngày thể phục hồi MĐX ngang bằng,
sinh nở, các môn tập luyện chịu mà một phụ nữ sinh đôi tiết ra cao thậm chí là cao hơn so với mức
sức nặng có lợi trong việc làm hơn khoảng 2 lần; đối với phụ nữ độ trước khi sinh. Một nghiên cứu
tăng MĐX ở đốt sống thắt lưng sinh ba thì lượng sữa hàng ngày trên 3.216 phụ nữ sau mãn kinh ở
và xương đùi. Còn với phụ nữ sau cho con bú đạt đến 3,08 kg, việc Na Uy cũng cho thấy, so với nuôi
mãn kinh, hoạt động thể chất vừa tăng tiết sữa sẽ làm mất nhiều con bằng sữa ngoài, việc cho con
phải có tác dụng bảo vệ xương, canxi hơn qua sữa mẹ. Phụ nữ bú bằng sữa mẹ là một yếu tố
thậm chí có thể đảo ngược tình nuôi nhiều con có nguy cơ loãng bảo vệ cho phụ nữ sau mãn kinh
trạng suy giảm khối lượng xương. xương và gãy xương cao hơn sau khỏi nguy cơ gãy xương chậu
Mặc dù có sự khác biệt về tình mãn kinh, điều này có thể là do (HR=0,50; 95%CI: 0,32-0,78).
trạng sinh lý và thể chất giữa tổng thời gian cho con bú kéo dài. Cơ chế về tác dụng bảo vệ lâu
phụ nữ cho con bú, phụ nữ bình dài của việc cho con bú đối với
Phương pháp nuôi con
thường và phụ nữ mãn kinh, hoạt MĐX ở phụ nữ vẫn chưa rõ ràng,
động thể chất vừa phải vẫn có Phương pháp nuôi con chủ nó có thể liên quan đến sự dao
những tác dụng nhất định đối với yếu bao gồm nuôi con hoàn toàn động của nồng độ hormone, do
phụ nữ cho con bú. Nghiên cứu bằng sữa mẹ, nuôi con bằng sữa sự kích thích của việc cho con
về mối quan hệ giữa hoạt động ngoài và nuôi con hỗn hợp. Tổ bú, quá trình chuyển hóa xương
thể chất và MĐX trong thời kỳ chức Y tế thế giới và Quỹ Nhi của cơ thể luôn ở trạng thái tương
cho con bú cho thấy, những phụ đồng Liên hợp quốc ủng hộ mạnh đối tích cực. Sau khi cai sữa, mức
nữ cho con bú hoàn toàn bằng mẽ việc nuôi con hoàn toàn bằng độ estrogen của phụ nữ cho con
sữa mẹ trong 4 tháng có vận sữa mẹ trên toàn cầu. Học viện bú bằng sữa mẹ phục hồi nhanh
động thể chất trong 16 tuần, có Nhi khoa Hoa Kỳ khuyến nghị hơn, nồng độ prolactin và globulin
mức độ suy giảm MĐX ở đốt sống nuôi con hoàn toàn bằng sữa mang thyroxin trong huyết thanh
thắt lưng giảm xuống rõ rệt so với mẹ trong khoảng 6 tháng đầu, giảm xuống, trong khi nồng độ
nhóm không vận động thể chất. sau đó cho trẻ ăn thêm thức ăn 1,25 (OH)2D tăng lên. Sự thay đổi
Nói cách khác, hoạt động thể bổ sung, tiếp tục cho trẻ bú mẹ nồng độ của các hormone này
48
Số 5 năm 2021
- Khoa học và đời sống
đều có lợi cho quá trình tạo xương tăng lên. Estrogen có tác dụng Tóm lại, để đáp ứng nhu cầu
và ức chế quá trình tiêu xương, thúc đẩy sự hấp thu canxi và ức phát triển và tăng trưởng xương
điều này cũng giải thích lý do tại chế bài tiết canxi, do đó thúc đẩy của trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, một
sao MĐX của phụ nữ cho con bú sự phục hồi dần dần của MĐX. lượng lớn canxi từ cơ thể mẹ bị
bằng sữa mẹ có thể nhanh chóng Một khi ngừng cho con bú, không
mất qua sữa trong thời kỳ cho
phục hồi, thậm chí vượt qua mức còn sự kích thích khi trẻ mút sữa,
con bú, dẫn đến suy giảm khối
độ trước khi mang thai. hoạt động phản xạ thần kinh - nội
tiết cũng bị ức chế, gonadotropin lượng xương và MĐX ở người
Thời gian cho con bú mẹ. Có nhiều yếu tố ảnh hưởng
và estrogen được tiết ra nhiều
Khối lượng xương suy giảm ở hơn, quá trình tiêu xương giảm, đến MĐX trong thời kỳ cho con
phụ nữ cho con bú đạt đến đỉnh MĐX gia tăng. Ngoài thời gian bú. Trong đó thời gian cho con
điểm ở tháng thứ 5-6. Không cho con bú, sự phục hồi của bú và phương pháp nuôi con là
giống như sự suy giảm liên tiếp MĐX cũng liên quan đến vị trí hai yếu tố quan trọng. Ngoài ra,
MĐX khi mang thai, sự suy giảm của xương. Nghiên cứu trên MĐX độ tuổi sinh nở, số lượng con và
khối lượng xương do cho con bú có của các bà mẹ cho con bú tại thời
lối sống cũng ảnh hưởng đến sức
thể hồi phục được. Sau khi ngừng điểm trẻ được 9 tháng tuổi cho
cho con bú, khối lượng xương sẽ khỏe xương của phụ nữ. Sự suy
thấy, những phụ nữ đã ngừng cho
dần dần phục hồi, và mức độ hồi giảm MĐX trong thời kỳ cho con
con bú có xương xốp và xương
phục có liên quan đến thời gian đặc đều đang dần hồi phục, trong bú có thể hồi phục được, MĐX
cho con bú. So với phụ nữ không khi những phụ nữ vẫn đang cho sẽ dần hồi phục sau khi con cai
mang thai cùng tuổi, MĐX ở các con bú thì chỉ xương xốp đang hồi sữa. Cơ chế chính xác gây ra sự
vị trí khác nhau trên cơ thể ở phụ phục, còn xương đặc vẫn có xu thay đổi MĐX ở phụ nữ cho con
nữ cho con bú dưới 9 tháng không hướng suy giảm nhưng tốc độ suy bú vẫn chưa rõ ràng, tuy nhiên sự
có khác biệt đáng kể, tuy nhiên, giảm chậm lại. Sự khác biệt về xu thay đổi nồng độ hormone phức
phụ nữ cho con bú trên 9 tháng hướng thay đổi MĐX này có liên
tạp có thể là lý do quan trọng dẫn
có MĐX đốt sống thắt lưng thấp quan đến cấu trúc của xương.
đến những thay đổi trong chuyển
hơn đáng kể. Trong vòng 6 tháng Xương đặc có ít khoang và nhiều
sau khi sinh, thời gian cho con bú hóa xương. Chúng ta cần tiếp tục
mô xương liên kết chặt chẽ, chắc
càng dài thì khối lượng xương mất chắn, phân bố chủ yếu trên bề nghiên cứu để làm rõ các yếu tố
càng nhiều, càng dễ gây ra suy mặt của các xương dài, xương ảnh hưởng và cơ chế ảnh hưởng
giảm MĐX, điều này có thể liên dẹt và xương không đều. Xương đến MĐX trong thời kỳ cho con
quan đến việc cho con bú kích xốp có nhiều bè xương bắt chéo bú, từ đó có biện pháp can thiệp
thích tăng tiết prolactin, dẫn đến nhau chằng chịt, để hở những hiệu quả nhằm giảm thiểu tình
làm giảm nồng độ estrogen. Từ hốc nhỏ trông như bọt biển, phân trạng suy giảm khối lượng xương
tháng thứ 6 trở đi, MĐX bắt đầu bố ở trong hai đầu xương dài,
và cải thiện sức khỏe xương của
phục hồi dần, nguyên nhân có xương ngắn, xương dẹt và xương
phụ nữ sau sinh ?
thể do sau 6 tháng trẻ bắt đầu không đều, MĐX thấp hơn so với
được cho ăn thức ăn ngoài, lúc xương đặc. Xương đặc và xương
này sữa mẹ không còn là nguồn xốp có cấu trúc khác nhau, tình
cung cấp canxi duy nhất cho trẻ trạng chuyển hóa xương khác
nữa. Tần suất cho bú của mẹ và nhau và độ nhạy cảm với các yếu
hành vi mút sữa của trẻ đều giảm, tố điều hoà cũng khác nhau. So
prolactin được tiết ra ít hơn, kết với xương đặc, xương xốp dễ chịu
quả là mức độ estrogen bắt đầu tác động của estrogen hơn.
49
Số 5 năm 2021
nguon tai.lieu . vn
