Xem mẫu
- Các opioid
Opioid là những thuốc kê đơn và được Cục Quản lý Thuốc qui định là
những chất có kiểm soát, bác sĩ phải có giấy phép đặc biệt để kê đơn những
thuốc này.
Opioid thường được dùng để giảm đau do ung thư, bệnh giai đoạn
cuối, chấn thương nặng hoặc phẫu thuật. Giảm đau sau mổ là đặc biệt quan
trọng. Bạn càng sớm hoạt động, thì càng ít nguy cơ biến chứng do không
hoạt động, như viêm phổi hoặc huyết khối.
Opioid có nhiều dạng. Một số là những hợp chất tự nhiên chiết xuất từ
thuốc phiện. Những chất này được gọi là các opiat. Cũng có những opioid
tổng hợp hoạt động theo cơ chế tương tự.
Thuật ngữ opioid là thuật ngữ được ưa chuộng dùng cho cả dạng tự
nhiên và tổng hợp.
- Cơ thể bạn chứa những hoá chất tự nhiên gọi là các peptid opioid,
tương tự như morphin. Một giả thuyết đứng sau nhiều cách điều trị bổ sung
và thay thế để giảm đau là chúng hoạt hoá những peptid opioid tự nhiên này
trong não và tủy sống.
Những opioid hay được kê đơn gồm:
Codein
Fentanyl (Duragesic)
Hydrocodon
Hydromorphon (Dilaudid)
Levorphanol (Levo – Dromoran)
Meperidin (Demerol)
Methadon (Dolophine)
Morphin (MS Contin, Oramorph SR, khác)
Oxycodon (Oxycontin)
Propoxyphen (Darvon)
- Tác dụng phụ của opioid gồm chóng mặt nhẹ, ngủ gật, buồn ngủ, an
thần và tư duy không sáng suốt. Những tác dụng phụ này khiến bạn không
an toàn khi lái xe hoặc vận hành máy. Đôi khi bạn có thể làm gì đó để chống
chóng mặt. Thí dụ, bạn có thể cảm thấy tốt hơn sau khi nằm xuống một lúc.
Đứng dậy từ từ khi đang ngồi hoặc nằm cũng có thể giúp ích. Nếu bạn bị
chóng mặt nặng hoặc buồn ngủ, hãy điều trị ngay. Cũng nên đi khám cấp
cứu nếu bạn thấy cực kỳ căng thẳng, người yếu lả, lạnh, da nhớp nháp hoặc
khó thở.
Các tác dụng phụ khác của opioid gồm táo bón, buồn nôn và nôn. Hãy
hỏi bác sĩ hoặc dược sĩ về cách điều trị những vấn đề này.
Cuộc tranh luận y học về opioid
Mục tiêu điều trị đau cấp là giảm đau tức thì, thường bằng thuốc. Đau
không giảm có nhiều tác dụng tiêu cực, như hồi phục chậm sau mổ và giảm
miễn dịch với bệnh.
Đối với người bị đau mạn tính, mục đích điều trị phức tạp hơn. Giảm
đau là quan trọng, nhưng khả năng làm việc và tận hưởng các hoạt động xã
hội và giải trí cũng quan trọng không kém.
- Mục đích giảm đau và mục đích cải thiện chức năng đôi khi mâu
thuẫn nhau. Opioid là những thuốc giảm đau mạnh. Khi dùng với lượng nhỏ
trong thời gian ngắn, nói chung chỉ gây tác dụng phụ nhẹ. Nhưng khi dùng
liều tăng lên trong vài tuần hoặc vài tháng, những tác dụng phụ này có thể
trở nên khó chịu.
Opioid có thể cũng gây ra tình trạng mà đôi khi được gọi là đau hồi
ứng. Thí dụ, một số opioid có tác dụng chỉ kéo dài ít giờ. Đau có thể quay
trở lại khi những thuốc tác dụng ngắn này hết tác dụng hoặc khi thuốc bị rút
khỏi kế hoạch điều trị.
Điều trớ trêu là opioid cũng có thể gây ra những thay đổi trong hệ
thần kinh thực sự làm tăng cảm nhận đau và khiến bạn cảm thấy khó chịu
hơn. Tình trạng này được gọi là tăng cảm nhận đau.
Vì opioid có quá nhiều tác dụng, một số tốt và một số xấu, và có mỗi
lo ngại về việc thuốc kém hiệu quả trong điều trị một số loại đau, nhiều bác
sĩ hạn chế dùng opioid khi điều trị đau mạn tính. Họ có thể cũng lo lắng về
khả năng của tác dụng phụ dài ngày, cản trở việc phục hồi chức năng và
khiến bệnh nhân phải đi khám bác và nằm viện sĩ nhiều hơn. Họ cũng viện
dẫn nguy cơ phụ thuộc về thể xác và nghiện opioid.
- Nhiều bác sĩ khác giữ quan điểm không dùng opioid sẽ khiến bệnh
nhân phải chịu đau vô ích – tác dụng phụ của opioid có thể điều trị được và
nguy cơ nghiện bị thổi phồng quá mức. Quan điểm này cho rằng việc sử
dụng opioid có giám sát về y học và pháp lý ít phổ biến với việc sử dụng bất
hợp pháp những thuốc này.
Làm sáng tỏ về nguy cơ nghiện
Vấn đề nghiện là quan trọng. Tuy nhiên, ba thuật ngữ liên quan với
việc thảo luận về chủ đề này thường bị sử dụng không thích hợp: quen
thuốc, phụ thuộc thể xác và nghiện. Thường bị sử dụng như những từ đồng
nghĩa, song trên thực tế những từ này chỉ ra ba tình trạng khác nhau.
Quen thuốc xảy ra khi liều opioid ban đầu mất tác dụng theo
thời gian, đòi hỏi liều cao hơn để mang lại tác dụng mong muốn.
Phụ thuộc thể xác xảy ra khi cơ thể thích nghi với thuốc. Khi
ngừng thuốc, bạn có thể bị lo âu, run và các triệu chứng cai khác.
Nghiện là một bệnh tiên phát đặc trưng bởi cơn thèm thuốc và
buộc phải sử dụng thuốc bất chấp hậu quả có hại lặp lại nhiều lần.
- Cùng với thời gian, người sử dụng opioid dễ bị quen thuốc và thậm
chí phụ thuộc thể xác. Tuy nhiên, điều này không có nghĩa là họ bị nghiện.
Nghiện là hậu quả của nhiều yếu tố – di truyền, tâm lý và môi trường – và
thường mất nhiều năm để diễn ra. Tiếp xúc với opioid chỉ là một yếu tố. Hầu
hết những người được điều trị bằng opioid không bao giờ bị nghiện.
Đôi khi những người bị đau mạn tính có lối hành động dễ bị nhầm là
nghiện. Những người này có thể tập trung vào duy trì nguồn cung cấp opioid
hoặc theo dõi chặt chẽ giờ giấc để đảm bảo là họ được dùng liều thuốc tiếp
theo. Thường thì đây không phải là hành vi nghiện mà là giả nghiện - những
hành vi này sẽ chấm dứt khi bệnh nhân được giảm đau đầy đủ.
Cân nhắc các opioid trong điều trị đau
Bất chấp những tranh cãi về sử dụng opioid, chúng có thể là một phần
then chốt trong kế hoạch điều trị của bạn. Trước khi kê đơn những thuốc
này, bác sĩ sẽ cho bạn khám thực thể toàn diện và khai thác chi tiết bệnh sử.
Kết quả sẽ giúp xác định liệu opioid có phù hợp với bạn không.
Khi nghĩ về opioid, hãy cân nhắc tất cả các lựa chọn. Hãy hỏi về về
khả năng phối hợp opioid với thuốc giảm đau đơn giản để giảm đau tối đa.
- Cũng vậy, hãy so sánh lợi ích của thuốc tác dụng ngắn và thuốc giải
phóng chậm, và thảo luận xem liệu bạn nên dùng opioid thường xuyên hay
chỉ dùng khi cần. Ngoài ra, trước khi dùng opioid, bạn có thể muốn có ý
kiến của một người khác.
Cuối cùng, sau khi bắt đầu dùng opioid, hãy so sánh chức năng và
mức độ hoạt động với trước khi dùng thuốc. Bạn sẽ muốn thấy những cải
thiện rõ rệt trước khi quyết định tiếp tục dùng thuốc lâu dài.
nguon tai.lieu . vn
