Báo cáo đánh giá GEF/SGP tại Việt Nam

Quü M«i tr−êng toµn cÇu Ch−¬ng tr×nh tµi trî c¸c dù ¸n nhá t¹i ViÖt Nam (UNDP/GEF - SGP) B¸o c¸o ®¸nh gi¸ GEF/SGP t¹i ViÖt Nam N h ã m ®¸ n h gi¸: TrÇn §×nh §µn NguyÔn Kh¸nh Xu©n Vò H÷u Tuynh NguyÔn ThÞ Kim Anh Th¸ng 1/2002 Môc lôc Trang Ch−¬ng 1: Tæng quan vÒ GEF/SGP t¹i ViÖt Nam 3 Ch−¬ng 2: Qu¸ tr×nh ®¸nh gi¸ GEF/SGP t¹i ViÖt Nam 6 Ch−¬ng 3: KÕt qu¶ ®¸nh gi¸ GEF/SGP t¹i ViÖt Nam 9 P h Ç n I: §¸nh gi¸ thùc hi Ö n G E F/ S G P t¹i c Ê p q u èc gia. 9 1. ChiÕn l−îc quèc gia GEF/SGP 2. Thùc hiÖn kinh phÝ ®· ph©n bæ 3. Phæ biÕn th«ng tin vÒ GEF/SGP 4. X©y dùng n¨ng lùc cho c¸c ®èi t¸c GEF/SGP 5. X©y dùng quan hÖ céng t¸c víi c¸c ®èi t−îng tham gia vµ thô h−ëng cña GEF/SGP 6. Theo dâi vµ ®¸nh gi¸ GEF/SGP 7. C¬ chÕ ho¹t ®éng cña GEF/SGP P h Ç n II. §¸nh gi¸ thùc hi Ö n G E F/ S G P t¹i c Ê p dù ¸n 21 1. X©y dùng dù ¸n GEF/SGP 2. Thùc hiÖn dù ¸n GEF/SGP 3. Theo dâi, gi¸m s¸t vµ ®¸nh gi¸ dù ¸n GEF/SGP Ch−¬ng 4: C¸c bµi häc kinh nghiÖm vµ khuyÕn nghÞ 27 Phô lôc Phô lôc 1: PhiÕu ®¸nh gi¸ GEF/SGP Phô lôc 2: §iÒu kho¶n giao viÖc chuyªn gia ®¸nh gi¸ GEF/SGP Phô lôc 3: Danh s¸ch c¸c dù ¸n viÕng th¨m trong qu¸ tr×nh ®¸nh gi¸ GEF/SGP Phô lôc 4: Danh s¸ch c¸c dù ¸n GEF/SGP Phô lôc 5: Danh s¸ch c¸c dù ¸n ®−îc GEF/SGP cÊp kinh phÝ x©y dùng dù ¸n 2 Ch−¬ng 1: Tæng quan vÒ GEF/SGP t¹i ViÖt Nam I. Giíi thiÖu vÒ ch−¬ng tr×nh GEF/SGP Quü m«i tr−êng toµn cÇu (GEF) lµ mét c¬ chÕ tµi chÝnh ®−îc x©y dùng nh»m cung cÊp viÖn trî cho c¸c n−íc ®ang ph¸t triÓn vµ nh÷ng n−íc ®ang trong giai ®o¹n chuyÓn ®æi kinh tÕ ®Ó x©y dùng vµ thùc hiÖn c¸c dù ¸n vµ ho¹t ®éng nh»m b¶o vÖ m«i tr−êng toµn cÇu. NhËn thøc ®−îc vai trß quan träng cña céng ®ång trong viÖc tham gia b¶o tån ®a d¹ng sinh häc, h¹n chÕ kh¶ n¨ng thay ®æi theo h−íng bÊt lîi cña khÝ hËu vµ b¶o vÖ c¸c vïng n−íc quèc tÕ, ®· dÉn ®Õn sù ph¸t ®éng cña Ch−¬ng tr×nh Ph¸t triÓn cña Liªn Hîp Quèc (UNDP) vÒ Ch−¬ng tr×nh tµi trî c¸c dù ¸n nhá cña Quü M«i tr−êng toµn cÇu (GEF/SGP) n¨m 1992. GEF/SGP tµi trî c¸c dù ¸n víi møc tèi ®a lµ 50.000 USD vµ cung cÊp c¸c h×nh thøc hç trî kh¸c cho c¸c tæ chøc ho¹t ®éng x· héi ë céng ®ång vµ c¸c tæ chøc phi chÝnh phñ ®Þa ph−¬ng ®Ó gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò cña ®Þa ph−¬ng liªn quan tíi c¸c lÜnh vùc träng t©m cña GEF: sù ®a d¹ng sinh häc, sù thay ®æi khÝ hËu, « nhiÔm c¸c vïng n−íc quèc tÕ, vµ sù huû ho¹i cña tÇng «z«n. HiÖn nay GEF/SGP ®ang ho¹t ®éng t¹i 60 quèc gia trªn toµn thÕ giíi, bao gåm c¸c quèc gia ë ch©u Phi, Trung §«ng, ch©u ¸ vµ Th¸i B×nh D−¬ng, ch©u ¢u vµ ch©u Mü La Tinh. Ch−¬ng tr×nh ®· tµi trî cho h¬n 2.300 dù ¸n ë c¸c quèc gia tham gia vµo ch−¬ng tr×nh cho c¸c ho¹t ®éng cña céng ®ång vµ ®Þa ph−¬ng trong c¸c lÜnh vùc träng t©m cña GEF. II. Tæng quan vÒ ch−¬ng tr×nh GEF/ SGP t¹i ViÖt Nam UNDP ph¸t ®éng GEF/ SGP t¹i ViÖt Nam vµo th¸ng 11 n¨m 1998. Môc tiªu chñ yÕu cña GEF/SGP trong c¸c n¨m thö nghiÖm t¹i ViÖt Nam lµ thiÕt lËp mét ch−¬ng tr×nh ph©n cÊp vÒ tµi trî cho c¸c tæ chøc phi chÝnh phñ ®Þa ph−¬ng (NGO) vµ c¸c tæ chøc céng ®ång (CBO) ®Ó thùc hiÖn c¸c dù ¸n vµ ho¹t ®éng cã liªn quan trong c¸c lÜnh vùc träng t©m cña GEF. §Ó triÓn khai GEF/SGP t¹i ViÖt Nam, v¨n phßng GEF/SGP ®−îc thµnh lËp víi sù tuyÓn dông mét ®iÒu phèi viªn cÊp quèc gia vµ th− ký, thµnh lËp Ban ChØ §¹o Quèc Gia (BC§QG), x©y dùng chiÕn l−îc quèc gia vµ c¬ chÕ thùc hiÖn phï hîp víi nh÷ng quy ®Þnh chung cña GEF/SGP toµn cÇu vµ ®iÒu kiÖn thùc tiÔn cô thÓ cña ViÖt Nam. 1. ThiÕt lËp v¨n phßng vµ bè trÝ nh©n sù GEF/SGP V¨n phßng GEF/SGP t¹i ViÖt Nam ®−îc ®Æt t¹i V¨n phßng UNDP ViÖt Nam. UNDP ViÖt Nam hç trî triÓn khai thùc hiÖn GEF/SGP, hç trî thiÕt lËp vµ ph¸t triÓn c¸c mèi quan hÖ víi c¸c c¬ quan tæ chøc cã liªn quan cña chÝnh phñ còng nh− thiÕt lËp mèi quan hÖ c«ng t¸c víi c¸c c¬ quan hµnh chÝnh vµ tµi chÝnh kh¸c trong n−íc ®Ó phôc vô cho ch−¬ng tr×nh GEF/SGP. UNDP t¹i ViÖt Nam hç trî theo dâi vµ ®¸nh gi¸ thùc hiÖn GEF/SGP. §¹i diÖn th−êng tró UNDP ký Th− tho¶ thuËn víi c¸c tæ chøc tiÕp nhËn viÖn trî cña GEF/SGP. §¹i diÖn UNDP tham gia BC§QG GEF/SGP. V¨n phßng UNDP t¹o ®iÒu kiÖn cho viÖc thùc hiÖn c¸c kho¶n chi tr¶ cña dù ¸n. GEF/SGP tuyÓn dông mét ®iÒu phèi viªn cÊp quèc gia vµ mét th− ký. §iÒu phèi viªn quèc gia ®ãng vai trß chñ tr× trong viÖc qu¶n lý thùc hiÖn ch−¬ng tr×nh quèc gia. Mçi ®iÒu phèi viªn chÞu tr¸ch nhiÖm qu¶n lý viÖc thùc hiÖn ch−¬ng tr×nh quèc gia cña m×nh. NhiÖm vô chÝnh cña ®iÒu phèi viªn quèc gia bao gåm n©ng cao nhËn thøc vÒ c¸c môc tiªu vµ quy tr×nh ho¹t ®éng cña ch−¬ng tr×nh GEF/SGP cho nh÷ng ®èi t−îng thùc hiÖn chñ chèt, hç trî c¸c NGO ®Þa ph−¬ng vµ CBO lËp ®Ò nghÞ xin dù ¸n, kh¶o s¸t s¬ bé ®Ò nghÞ xin dù ¸n, 3 t¹o ®iÒu kiÖn cho ho¹t ®éng cña Ban chØ ®¹o quèc gia, còng nh− cho c¸c NGO ®Þa ph−¬ng vµ CBO tiÕp cËn víi dÞch vô hç trî kü thuËt, ®¶m b¶o thùc hiÖn tèt c«ng t¸c kiÓm tra gi¸m s¸t, ®¸nh gi¸ thùc hiÖn ch−¬ng tr×nh vµ ®Æt nÒn mãng cho sù bÒn v÷ng cña ch−¬ng tr×nh. §iÒu phèi viªn quèc gia lµ ®Çu mèi liªn l¹c chñ yÕu víi chÝnh phñ, ®«i khi cßn ®−îc hç trî bëi ®¹i diÖn c¬ quan chÝnh phñ trong Ban ChØ ®¹o quèc gia. §iÒu phèi viªn quèc gia cã tr¸ch nhiÖm b¸o c¸o vÒ t×nh h×nh triÓn khai GEF/SGP t¹i ViÖt Nam víi ban ®iÒu phèi GEF/SGP (CPMT) vµ V¨n phßng c¸c dÞch vô cña Liªn hiÖp quèc (UNOPS) t¹i New York. 2. Thµnh lËp Ban ChØ §¹o Quèc Gia GEF/SGP Ban chØ ®¹o quèc gia (BC§QG) cã nhiÖm vô ®−a ra h−íng dÉn vµ chØ thÞ vÒ chiÕn l−îc cho ch−¬ng tr×nh còng nh− kh¶o s¸t vµ chän läc dù ¸n ®Ó cÊp kinh phÝ. Ban nµy chØ ®¹o viÖc x©y dùng mét chiÕn l−îc quèc gia vµ thiÕt lËp c¸c tiªu chÝ lùa chän dù ¸n phï hîp víi quèc gia trong khu«n khæ h−íng dÉn chung cña GEF. C¸c thµnh viªn cña Ban ChØ ®¹o tham gia trªn c¬ së tù nguyÖn vµ bao gåm ®¹i diÖn cña c¸c tæ chøc NGO ®Þa ph−¬ng vµ quèc tÕ, ®¹i diÖn c¸c c¬ quan cã liªn quan cña chÝnh phñ, c¸c c¬ quan nghiªn cøu khoa häc kü thuËt, vµ ®¹i diÖn cña UNDP ViÖt Nam. Quy tr×nh lµm viÖc vµ chøc n¨ng nhiÖm vô cña BC§QG ®· ®−îc so¹n th¶o. C¸c thµnh viªn cña BC§QG tham gia theo nhiÖm kú 2 n¨m. §· cã hai nhiÖm kú cña BC§QG: nhiÖm kú thø nhÊt cho giai ®o¹n 1999 - 2000 vµ nhiÖm kú thø hai cho giai ®o¹n 2001 - 2003. BC§QG lµm viÖc qua c¸c cuéc häp ®Þnh kú tæ chøc hµng qóy, th− tõ, ®iÖn tho¹i, fax vµ email. 3. X©y dùng chiÕn l−îc quèc gia GEF/SGP trong giai ®äan 1999 - 2001 Mét ho¹t ®éng chñ yÕu ®· triÓn khai trong thêi gian ®Çu thùc hiÖn GEF/SGP t¹i ViÖt Nam lµ viÖc x©y dùng chiÕn l−îc quèc gia GEF/SGP trong giai ®äan 1999 - 2001. ChiÕn l−îc quèc gia GEF/SGP ®· x¸c ®Þnh c¸c môc tiªu chÝnh, c¸c kÕt qu¶ dù kiÕn, vµ c¸c ®Þnh h−íng −u tiªn cho viÖc ph©n bæ kinh phÝ tµi trî theo c¸c tiªu chÝ chung cña GEF/SGP trong nh÷ng n¨m ®Çu thÝ ®iÓm GEF/SGP t¹i ViÖt Nam. ChiÕn l−îc ®−îc x©y dùng c¨n cø vµo c¸c ®iÒu kiÖn cô thÓ vÒ c¸c vÊn ®Ò m«i tr−êng −u tiªn cña ViÖt Nam trong c¸c lÜnh vùc träng t©m cña GEF/SGP, c¸c chÝnh s¸ch, ch−¬ng tr×nh kÕ ho¹ch vÒ m«i tr−êng cña chÝnh phñ. ChiÕn l−îc quèc gia còng ®· x¸c ®Þnh ph−¬ng ph¸p tiÕp cËn cña GEF/SGP lµ ph¸t huy vai trß céng ®ång tham gia gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò m«i tr−êng −u tiªn trong c¸c lÜnh vùc träng t©m cña GEF. 4. Bèi c¶nh m«i tr−êng t¹i ViÖt Nam ViÖt Nam lµ mét quèc gia nhiÖt ®íi cã nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn phong phó vµ ®iÒu kiÖn m«i tr−êng thuËn lîi. ViÖt Nam cã tÝnh ®a d¹ng cao vÒ c¸c hÖ sinh th¸i tù nhiªn vµ nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn cã gi¸ trÞ lín vÒ kinh tÕ vµ m«i tr−êng. ViÖt Nam ®· vµ ®ang tr¶i qua qu¸ tr×nh t¨ng tr−ëng kinh tÕ vµ c«ng nghiÖp hãa nhanh chãng trong c¸c thËp kû qua. Tuy nhiªn, sù t¨ng tr−ëng d©n sè vµ ph¸t triÓn kinh tÕ ®ang lµm n¶y sinh mét mèi ®e däa lín ®èi víi m«i tr−êng vµ tµi nguyªn thiªn nhiªn cña ViÖt Nam. Trong sè nh÷ng vÊn ®Ò nghiªm träng nhÊt trong qu¶n lý m«i tr−êng vµ tµi nguyªn thiªn nhiªn ë ViÖt Nam lµ n¹n ph¸ rõng, t×nh tr¹ng suy tho¸i ®Êt ®ai, viÖc sö dông kh«ng bÒn v÷ng dÉn ®Õn sù c¹n kiÖt vµ suy tho¸i c¸c nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn cña c¸c hÖ sinh th¸i vµ thÊt tho¸t c¸c nguån tµi nguyªn ®a d¹ng sinh häc, vµ t×nh tr¹ng « nhiÔm m«i tr−êng ngµy cµng t¨ng. 4 NhËn thøc ®−îc tÇm quan träng cña c«ng t¸c qu¶n lý m«i tr−êng vµ tµi nguyªn thiªn nhiªn ®èi víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi bÒn v÷ng cña ®Êt n−íc, chÝnh phñ ViÖt Nam ®· rÊt cam kÕt vµ tiÕn hµnh nh÷ng næ lùc lín ®Ó qu¶n lý tèt h¬n m«i tr−êng vµ tµi nguyªn thiªn nhiªn, víi sù hç trî ®¸ng kÓ cña céng ®ång quèc tÕ, bao gåm c¸c tæ chøc ®a ph−¬ng vµ song ph−¬ng, c¸c tæ chøc phi chÝnh phñ quèc tÕ. C¸c chiÕn l−îc vµ kÕ ho¹ch quèc gia ®· ®−îc triÓn khai thùc hiÖn trong ph¹m vi mét khung ph¸p lý vµ ph¸p chÕ ®−îc ®iÒu chØnh, t¨ng c−êng nh»m gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò m«i tr−êng vµ hç trî thùc hiÖn c¸c c«ng −íc mµ ViÖt Nam ®· tham gia ký kÕt, vÝ dô nh− c«ng −íc vÒ ®a d¹ng sinh häc (CBD), c«ng −íc kung cña Liªn HiÖp Quèc vÒ biÕn ®æi khÝ hËu (UNFCCC), vµ c«ng −íc h¹n chÕ s¶n xuÊt vµ sö dông c¸c ho¸ chÊt h÷u c¬ l©u bÒn (POPs). Bªn c¹nh nh÷ng nç lùc cña chÝnh phñ vµ sù hç trî cña céng ®ång quèc tÕ, c¸c tæ chøc NGO ®Þa ph−¬ng vµ c¸c tæ chøc céng ®ång còng tham gia ®ãng gãp vµo c«ng t¸c qu¶n lý m«i tr−êng ë ViÖt Nam. NhËn thøc ®−îc r»ng c¸c tæ chøc NGO ®Þa ph−¬ng cã mét vai trß quan träng trong viÖc hç trî thùc hiÖn c¸c ch−¬ng tr×nh quèc gia, ®Æc biÖt lµ huy ®éng sù tham gia cña céng ®ång vµo c«ng t¸c b¶o vÖ m«i tr−êng vµ ®Èy m¹nh sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng ë cÊp c¬ së, trong c¸c n¨m qua, chÝnh phñ ®· hç trî cho sù ho¹t ®éng cña c¸c tæ chøc NGO ®Þa ph−¬ng. HiÖn nay, chÝnh phñ ®ang rµ so¸t l¹i c¸c chÝnh s¸ch, ph¸p chÕ ®èi víi ho¹t ®éng cña c¸c tæ chøc NGO ®Þa ph−¬ng. MÆc dï ë ViÖt Nam hiÖn nay sè l−îng c¸c tæ chøc NGO ®Þa ph−¬ng rÊt h¹n chÕ vµ cßn t−¬ng ®èi non trÎ, c¸c tæ chøc nµy ®· thùc sù ®ãng mét vai trß quan träng trong c¸c dù ¸n ph¸t triÓn céng ®ång vµ xãa ®ãi gi¶m nghÌo nãi chung vµ trong c«ng t¸c b¶o vÖ m«i tr−êng nãi riªng. C¸c tæ chøc NGO ®Þa ph−¬ng ®· tËp hîp c¸c nhµ ho¹t ®éng x· héi, c¸c nhµ khoa häc, vµ c¸c nhµ qu¶n lý cã tri thøc vµ kinh nghiÖm trong lÜnh vùc m«i tr−êng vµ ph¸t triÓn céng ®ång ®Ó vËn ®éng céng ®ång tham gia vµo thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch, ch−¬ng tr×nh ho¹t ®éng cña chÝnh phñ trong c«ng t¸c qu¶n lý vµ b¶o vÖ m«i trõ¬ng. C¸c tæ chøc céng ®ång ë ViÖt Nam bao gåm c¸c tæ chøc quÇn chóng, nh− Héi Liªn HiÖp Phô N÷, §oµn Thanh Niªn, Héi N«ng D©n vµ Héi cùu chiÕn binh. C¸c tæ chøc nµy ho¹t ®éng ë cÊp x· vµ h×nh thµnh lªn dÇn c¸c cÊp cao h¬n, ®Õn trung −¬ng. C¸c tæ chøc nµy ®· tham gia thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch cña chÝnh phñ trong lÜnh vùc m«i tr−êng, c¸c ch−¬ng tr×nh dù ¸n ph¸t triÓn céng ®ång, xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo vµ b¶o vÖ m«i tr−êng ®−îc tµi trî bëi c¸c tæ chøc quèc tÕ triÓn khai trªn ®Þa bµn ®Þa ph−¬ng. C¸c tæ chøc nµy ®ãng vai trß quan träng trong viÖc vËn ®éng céng ®ång tham gia thùc hiÖn c¸c chñ tr−¬ng chÝnh s¸ch m«i tr−êng cña chÝnh phñ, vµ tuyªn truyÒn n©ng cao nhËn thøc céng ®ång vÒ c¸c vÊn ®Ò m«i tr−êng. Víi nh÷ng nç lùc trªn, nh÷ng tiÕn bé ®¹t ®−îc trong lÜnh vùc b¶o vÖ vµ qu¶n lý m«i tr−êng trong nh÷ng n¨m qua lµ to lín. Khung ph¸p lý vµ chÝnh s¸ch cïng víi chiÕn l−îc vµ c¸c ch−¬ng tr×nh ho¹t ®éng quèc gia ®· ®−îc x©y dùng vµ hoµn thiÖn, t¹o c¬ së vµ cung cÊp ®Þnh h−íng chiÕn l−îc cho c¸c ho¹t ®éng trong c«ng t¸c qu¶n lý vµ b¶o vÖ m«i trõ¬ng nh»m môc tiªu ph¸t triÓn bÒn v÷ng. C¸c c¬ chÕ vµ hÖ thèng ph©n cÊp thùc hiÖn ë cÊp c¬ së ®· vµ ®ang ®−îc triÓn khai thùc hiÖn trong viÖc thùc hiÖn c¸c chñ tr−¬ng chÝnh s¸ch cña chÝnh phñ trong c«ng t¸c qu¶n lý b¶o vÖ m«i tr−êng vµ ph¸t triÓn n«ng th«n. Tuy nhiªn, møc ®é tham gia cña céng ®ång vµo c«ng t¸c qu¶n lý, b¶o vÖ m«i tr−êng cßn rÊt h¹n chÕ. N©ng cao nhËn thøc vÒ c¸c vÊn ®Ò m«i tr−êng vµ huy ®éng céng ®ång tham gia tÝch cùc vµo c«ng t¸c qu¶n lý, b¶o vÖ m«i tr−êng vµ sö dông bÒn v÷ng tµi nguyªn thiªn nhiªn sÏ gãp phÇn ®¸ng kÓ vµo viÖc thùc hiÖn thµnh c«ng c¸c chiÕn l−îc vµ kÕ ho¹ch quèc gia trong lÜnh vùc qu¶n lý vµ b¶o vÖ m«i tr−êng vµ tµi nguyªn thiªn nhiªn cho sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng. 5 ... - tailieumienphi.vn