Xem mẫu
- TƯ VẤN
SỨC KHỎE TIỀN HÔN NHÂN
Người trình bày: BSCKII Dương Văn Dũng
Phó Chi cục trưởng Chi cục DS-KHHGĐ
1
- Mục tiêu bài giảng:
Cung cấp và trao đổi với học viên để: .
1. Nắm được nội dung kiến thức về tâm sinh lý lứa
tuổi VTN.
2. Nắm được các quan niệm đúng về tình bạn, tình yêu
lứa tuổi VTN.
3. Nắm được quan niệm đúng về tình dục, tình dục
lành mạnh và tình dục an toàn.
4. Nắm được nội dung kiến thức cơ bản về CSSKSS.
5. Nắm được nội dung của dự án tiền hôn nhân và địa
chỉ trợ giúp.
2
- Thực trạng:
VTN có thai ngoài ý muốn, phá thai không an toàn,
mắc các bệnh LTQĐTD, nhiễm HIV/AIDS, sử dụng và
lạm dụng chất gây nghiện chiếm tỷ lệ còn cao. Hiện
nay VN đang phải đối mặt với nhiều vấn đề liên quan
đến SKSS VTN. Theo số liệu của Bộ Y tế, tình trạng
nạo hút thai ở tuổi VTN trong những năm gần đây có
chiều hướng gia tăng. Số ca phá thai hàng năm ở lứa
tuổi VTN có khoảng 12.000 trường hợp (chiếm 20%
tổng số người phá thai). Cứ 4 ca thì có 01 ca phá thai
không an toàn, chiếm 13% T vong cho mẹ. Hiện tượng
lây nhiễm HIV/AIDS ở lứa tuổi VTN cũng đang ở mức
báo động, cũng theo số liệu này, có tới 14% số người
là TE dưới 15 tuổi nhiễm HIV/AIDS.
3
- Hàng năm có khoảng 1.000 TE bị xâm hại TD
được phát hiện. Từ 2011-2015 có 5.300 vụ
XHTD, cứ 8h trôi qua có 01 TE VN bị XHTD,
Xâm hại TE trai có chiều hướng gia tăng và có
cả tình trạng xâm hại qua internet, điều này
ảnh hưởng lớn đến sự phát triển toàn diện của
trẻ về: tinh thần, trí tuệ, thể chất và nhân
cách,.93% là người quen, 47% là họ hàng.
VTN/TN thiếu kiến thức, kỹ năng sống để
chăm sóc SKSS, SKTD, tiếp cận với các dịch
vụ thân thiện chưa được nhiều. Thời đại bùng
nổ thông tin nên VTN/TN tiếp cận với nhiều
nguồn thông tin phức tạp, không lành mạnh,…4
- * Lợi ích của việc chăm sóc SKSS tiền hôn nhân
- Chuẩn bị kiến thức, tâm lý đúng cho cuộc sống tình
dục vợ chồng.
- Phát hiện và điều trị sớm (nếu có thể) một số bệnh tật
có thể ảnh hưởng đến vấn đề tình dục, mang thai, sinh
đẻ về sau.
- Chuẩn bị để có một cuộc sống tình dục thoải mái,
thỏa mãn và an toàn nhất.
- Dự phòng các bệnh lý, dị tật bẩm sinh cho đứa con
trong tương lai, chuẩn bị cho người phụ nữ có điều kiện
sức khỏe để mang thai và sinh đẻ an toàn về sau.
5
- A. Tư vấn VTN/TN:
Tuổi vị thành niên là một giai đoạn phát triển đặc biệt
và mạnh mẽ trong đời của mỗi con người. Đây chính là
giai đoạn chuyển tiếp từ trẻ con thành người lớn và
được đặc trưng bởi sự phát triển mạnh mẽ cả về thể chất
lẫn tinh thần, tình cảm và khả năng hòa nhập cộng
đồng.
Tuổi vị thành niên được hiểu là giai đoạn từ 10 đến 19
tuổi, và nằm trong khoảng thời gian từ lúc dậy thì đến
lúc trưởng thành.
* Vị thành niên được chia làm 03 giai đoạn:
- Giai đoạn đầu tuổi Vị thành niên: 10 - 13
- Giai đoạn giữa tuổi Vị thành niên: 14 - 16
- Giai đoạn sau tuổi Vị thành niên: 17 - 19 6
- * Tuổi dậy thì:
Tuổi dậy thì có thể đến sớm hay muộn ở nam và
nữ là phụ thuộc vào nơi sống, mức sống, dinh
dưỡng, thể trạng sức khỏe, điều kiện địa lý.v.v…
Tuổi dậy thì bắt đầu từ 10 -13 tuổi và kết thúc 17
– 19 tuổi (trẻ em gái thường dậy thì sớm hơn trẻ
em trai từ 1- 2 năm)
Tuổi dậy thì là một giai đoạn chuyển tiếp của sự
phát triển con người từ trẻ con thành người lớn.
Đặc trưng của giai đoạn này là sự phát triển đặc
biệt và mạnh mẽ cả về thể chất, tinh thần, tình
cảm và khả năng hòa nhập xã hội, cộng đồng.
7
- Ở người Việt Nam, tuổi dậy thì thường kéo dài từ 3
đến 5 năm và có thể chia thành hai giai đoạn nhỏ:
- GĐ trước dậy thì:11 - 13 tuổi ở nữ,13 - 15 tuổi ở
nam.
- GĐ dậy thì: từ 13 - 15 tuổi ở nữ và 15 - 17 tuổi ở
nam.
Giai đoạn dậy thì được đánh dấu bằng “hành kinh
lần đầu” ở em gái và “xuất tinh lần đầu” (mộng tinh) ở
em trai. Điều này thường đi cùng với những thay đổi
xúc cảm đối với bạn bè khác giới và được coi là những
hiện tượng sinh lý, tâm lý bình thường. Về mặt sinh lý
nó thể hiện sự trưởng thành về sinh dục và báo hiệu
khả năng có con: buồng trứng của em gái bắt đầu có
trứng rụng và tiết hoóc-môn, tinh hoàn của em trai bắt
đầu sản sinh tinh trùng và tiết hoóc-môn. 8
- Vậy chúng ta cần tư vấn những vấn đề gì cho VTN/TN
1. Tư vấn những vấn đề về tâm lý, tình bạn, tình yêu tuổi VTN/TN
1.1 Đặc điểm giải phẫu, sinh lý VTN:
VTN nữ VTN nam:
- Thời kỳ lớn nhanh (phát triển về - Thời ký lớn nhanh (phát triển về
chiều cao, cân nặng) chiều cao, cân nặng)
- Da trở nên mỡ màng - Mái tóc bắt đầu dày lên và lật ra sau
- Trứng cá xuất hiện - Trứng cá xuất hiện
- Mọc lông nách - Giọng ồm, vỡ giọng
- Vú phát triển - Lông trên cơ thể và mặt phát triển
- Vòng eo thu hẹp lại - Vai rộng hơn, ngực nở hơn
- Hông nở rộng hơn, đùi trở nên thon - Mọc lông nách, lồng ngực
- Tử cung và buồng trứng phát triển - Các cơ bắp phát triển, răng chắc hơn
- Mọc lông vùng mu - Mọc lông vùng mu
- Dịch âm đạo - Dương vật và tinh hoàn phát triển
- Bộ phận sinh dục ngoài phát triển - Bộ phận sinh dục ngoài phát triển
- Bắt đầu có kinh nguyệt - Bắt đầu sản xuất tinh dịch
- Sự rụng trứng xảy ra - Mộng tinh (xuất tinh lần đầu) 9
- Rất tò mò, “muốn
làm người lớn”, muốn
Có sự xáo trộn các
tự khẳng định mình, trạng thái tâm lý, thay
Đam mê đổi tính khí, hay bực
muốn độc lập, tự lập
trong công việc và thần tượng bội, lo lắng về những
các mối quan hệ. thay đổi trong cơ thể
Mơ mộng,
thích làm Đặc điểm tâm Nhu cầu tình
dáng, trang lý tuổi VTN bạn, tình bạn
điểm, ngắm khác giới cao
vuốt…
Trí tuệ được
Ảnh hưởng của Xuất hiện những
bạn bè cùng trang liên tục phát
rung cảm, những suy
lứa đóng vai trò triển.
nghĩ về tình yêu,
quan trọng hạnh phúc lứa đôi 10
- Những lo lắng Những nguy cơ
bối rối về sự về SKSS,
chuyển đổi quan hệ tình dục sớm,
tâm lý có thai ngoài ý muốn,
phá thai
Tuy nhiên thời
Nguy cơ lây
kỳ này VTN Nguy cơ bị
nhiễm các bệnh
qua đường tình dục thường gặp những xâm hại
và HIV/AIDS khó khăn: tình dục
Những bối rối Băn khoăn trăn trở
nảy sinh từ tình trong các mối quan hệ Những lo lắng
bạn khác giới. , đặc biệt là trong mặc cảm về
mối quan hệ thay đổi cơ thể.
với cha mẹ 11
- Tình bạn, Vệ sinh
tình bạn kinh nguyệt,
khác giới, vệ sinh
tình yêu vùng kín
Cần tư vấn
cho VTN về KHHGĐ &
các biện pháp
các vấn đề tránh thai
Làm mẹ
Tình dục
an toàn
an toàn
và chăm sóc
trẻ sơ sinh 12
- 13
- 2. Tình bạn trong lứa tuổi VTN
2.1. Tình bạn
a. Định nghĩa
Tình bạn là mối quan hệ có tính lựa chọn
trên cơ sở tình cảm giữa cá nhân với cá nhân
có sự phù hợp nhau về tính tình, giống nhau
về sở thích, có chung một quan điểm sống,
lý tưởng, ước mơ …
14
- 2.2. Đặc điểm của tình bạn:
- Có sự phù hợp về mục đích, cách sống, quan điểm
sống, cho nên trong tình bạn ta tìm thấy chính mình
(bạn là tấm gương phản chiếu của ta; Ngạn ngữ Nga :
"hãy cho tôi biết bạn của anh là ai, tôi sẽ nói cho anh
biết anh là người như thế nào".
- Có sự bình đẳng, sự tôn trọng lẫn nhau, cùng nhau
chia ngọt sẻ bùi, tự nguyện giúp đỡ nhau cùng tiến bộ.
- Tình bạn phải có sự chân thành, thẳng thắn, tin
cậy, bảo vệ nhau, vì thế đặc trưng của tình bạn là sự
trung thành và có trách nhiệm đối với nhau.
- Có sự cảm thông sâu sắc của hai người (kể cả
khuyết điểm của nhau)
15
- 2.3. Biểu hiện của tình bạn tốt:
- Không cạnh tranh ghen tị khi bạn có điểm
gì hơn mình.
- Không bỏ rơi khi bạn gặp khó khăn
- Không hợp tác với người khác nói xấu
bạn, không phản bội bạn, luôn bảo vệ bạn
- Không coppy bạn triệt để (con người là
tổng hoà các mối quan hệ xã hội)
- Không lệ thuộc bạn
16
- 2.4. Vai trò của tình bạn trong cuộc sống:
- Tình bạn đúng đắn sẽ là sức mạnh tinh thần
giúp cho mỗi người phát triển và hoàn thiện
nhân cách
- Thông qua tình bạn, chúng ta không chỉ học
được các chuẩn mực xã hội mà còn biết tự
đánh giá, nhận xét bản thân mình.
- Tình bạn khác giới đúng đắn sẽ là cơ sở
vững chắc cho tình yêu.
17
- * Lưu ý:
Tình bạn trong lứa tuổi vị thành niên là rất cần
thiết nhưng cũng dễ tổn thương do ở lứa tuổi
này thường có những bột phát, hoạt động thiên
về bản năng thiếu sự định hướng về lý tính
nên dễ bị bạn xấu lôi kéo vào các tệ nạn xã hội
vì vậy sự quan tâm thường xuyên của gia
đình, nhà trường và các tổ chức xã hội đối với
các em là đặc biệt quan trọng nhằm tránh cho
các em các sai lầm đáng tiếc trước khi bước
vào cuộc sống xã hội. 18
- 2.5. Tình bạn khác giới:
- Mỗi người đều coi bạn mình như
một điều kiện để tự hoàn thiện
mình,
-Tình bạn khác giới làm tôn vẻ đẹp
của mỗi giới,
- Giúp cho hai người tế nhị hơn khi ở bên nhau, Giữa hai
người bạn khác giới thường có một khoảng cách tế nhị do
đó không dễ dàng biểu lộ sự gần gũi như bạn cùng giới,
- Tình bạn khác giới nảy sinh ở tuổi trẻ, trong môi trường
học tập, lao động, vui chơi.
- Là cơ sở nảy sinh tình yêu nam nữ
19
- 2.6. Rung động đầu đời
Cùng học tập, cùng lao động, cùng vui chơi giải
trí...qua một ánh mắt, một cử chỉ, một nụ cười,
mình cùng với người ta thấy hiểu nhau hơn,
thông cảm, tôn trọng và quý nhau hơn; nhưng
cũng cảm thấy nhớ nhung da diết khi thiếu vắng
nhau: "Nhớ ai bổi hổi bồi hồi, như đứng đống
lửa như ngồi đống rơm". Nhiều khi nỗi nhớ tăng
dần, hình ảnh của người này sẽ chiếm hết tâm
hồn của người kia và sự trống vắng sẽ trở thành
nỗi dằn vặt, khắc khoải làm ảnh hưởng tới học
tập tâm lý. Mọi người thường gọi đó là những
rung động đầu đời, là "Tình yêu học trò" 20
nguon tai.lieu . vn
