Xem mẫu
- AI CẬP NƠI BẮT NGUỒN VỀ NHẬN THỨC THỜI TRANG
Trần Thị Kim Chi, Phan Thị Thùy Nhung
Khoa Kiến trúc - Mỹ thuật, Trường Đại học Công nghệ TP. Hồ Chí Minh
GVHD: ThS. Phạm Thị Hồng Liên
TÓM TẮT
Ai Cập cổ đại là cái nôi của văn minh nhân loại. Trong mọi lĩnh vực khoa học, kiến trúc, đời
sống… đều có những thành tựu mà cho đến tận bây giờ chúng ta cũng chưa giải mã hết
được. Người Ai Cập cổ đã biết làm đẹp cho bản thân, chú trọng vẻ bề ngoài của mình từ rất
sớm. Ảnh hưởng từ văn hóa và tôn giáo nên trang phục của họ có đặc trưng riêng với sự
xuất hiệu của các biểu tượng: con bọ hung, hoa sen, nút Isis, mắt Horus, chim ưng, rắn, kền
kền và nhân sư. Chất liệu chính được làm từ thiên nhiên, cùng hệ thống họa tiết caro, dích
dắc… Đó là lý do tại sao Ai Cập cổ đại – với nền văn hóa và lịch sử huyền thoại cũng như vẻ
đẹp về chất liệu, hoa văn, kiểu dáng trong trang phục đã có ảnh hưởng rất lớn trong những
thiết kế thời trang đương đại. Bài báo dưới đây sẽ tìm hiểu về sự ảnh hưởng của văn hóa,
thẩm mỹ và tín ngưỡng tới trang phục Ai Cập cổ đại.
1 SƠ LƯỢC VỀ AI CẬP
Lịch sử Ai Cập cổ đại bắt đầu từ khoảng năm 3100 TCN, được đánh dấu bởi sự kiện
Pharaoh Menes, Vương quốc thượng Ai Cập, đánh bại Vương quốc Hạ Ai Cập thành lập
nên nhà nước cổ Ai Cập thống nhất Ai Cập được coi là một trong những nơi xuất hiện nền
văn minh sớm nhất của nhân loại. Có thể nói nền văn minh Ai Cập là một trong những nền
văn minh cổ nhất và phát triển rực rỡ của thế giới cổ đại. Cùng với sự phát triển của nền
kinh tế và xã hội, văn hóa Ai Cập cũng phát triển một cách hết sức phong phú, đa dạng, độc
đáo. Là một nền văn minh cổ đại nằm ở Đông Bắc châu Phi, tập trung dọc theo hạ lưu của
sông Nile thuộc khu vực ngày nay là đất nước Ai Cập. Đây là một trong 4 nền văn minh phát
sinh một cách độc lập và lâu đời nhất trên thế giới này. Vào cuối thời kỳ đồ đá cũ, khí hậu
khô hạn của Bắc Phi ngày càng trở nên nóng và khô hơn, buộc cư dân của khu vực này tập
trung về dọc theo lưu vực sông. Giống như cư dân Việt cổ, người Ai Cập cũng thờ rất nhiều
thứ: các thần tự nhiên, linh hồn người chết, động vật, thần cây, thần đá, thần lửa... Các thần
tự nhiên là Thiên thần, Địa thần và Thuỷ thần. Thiên thần là một nữ thần. Địa thần là một
nam thần. Thuỷ thần là thần sông Nin. Thuỷ thần cũng chính là thần Âm phủ, Diêm vương.
2 NGƯỜI AI CẬP CHÚ TRỌNG VẺ NGOÀI NHƯ THẾ NÀO?
Những bức tượng cổ và những bức tranh treo tường hay còn gọi là chữ tượng hình đã tiết lộ
rất nhiều điều về lịch sử thời trang của người Ai Cập cổ đại. Ngoài ra, còn có một số mẫu
quần áo được tìm thấy từ các ngôi mộ và nhà cổ, ngoài hộp đựng nước hoa, bộ trang điểm
và đồ trang sức. Quần áo được tạo ra để tạo sự thoải mái, nhưng người Ai Cập không chỉ
837
- xem chúng tiện lợi mà còn thể hiện một cách sáng tạo văn hóa, địa vị và cá tính của họ
thông qua thời trang. Họ là xã hội loài người đầu tiên, những người có ý thức về phong
cách. Người Ai Cập tôn thờ cơ thể con người và muốn quần áo phải phẳng phiu. Họ sử
dụng mỹ phẩm hàng ngày.
Mỹ phẩm đã được sử dụng từ Thời kỳ Tiền triều đại ở Ai Cập (khoảng 6000 - 3150 TCN)
cho đến Ai Cập La Mã (30 TCN-646 TCN), suốt chiều dài của nền văn minh Ai Cập cổ đại.
Đàn ông và phụ nữ thuộc mọi tầng lớp xã hội sử dụng mỹ phẩm, mặc dù rõ ràng, những sản
phẩm tốt hơn chỉ có thể mua được bởi những người giàu có.
Một nghi thức buổi sáng, sau khi một người đứng dậy khỏi giường, sẽ là tắm rửa. Mỗi hộ gia
đình, bất kể tầng lớp nào, đều có một số dạng chậu và bình dùng để rửa tay và tắm vòi sen.
Cũng có những chậu ngâm chân, làm bằng đá, bằng gốm, hoặc bằng gỗ, để rửa chân.
Chúng được sản xuất hàng loạt trong Thời kỳ Trung cấp thứ nhất của Ai Cập (2181-2040
trước Công nguyên) dưới dạng bồn ngâm chân đơn và chân đôi. Một người sẽ rửa tay, mặt
và chân trước và sau bữa ăn, trước khi đi ngủ và khi thức dậy vào buổi sáng. Các linh mục
được cho là phải tắm thường xuyên hơn, nhưng người Ai Cập bình thường tắm hàng ngày.
Vào buổi sáng, sau khi tắm rửa sạch sẽ, thoa một loại kem, tương đương với kem chống
nắng cổ đại, lên cơ thể, và sau đó người ta sẽ trang điểm, có nguồn gốc từ đất son và đôi
khi trộn với gỗ đàn hương, lên mặt.
3 SỰ ẢNH HƯỞNG CỦA VĂN HÓA TÔN GIÁO TỚI THỜI TRANG AI CẬP
Tôn giáo có nguồn gốc từ thời tiền sử của Ai Cập và tồn tại trong 3.500 năm. Các chi tiết của
niềm tin tôn giáo thay đổi theo thời gian khi tầm quan trọng của các vị thần cụ thể tăng lên và
giảm xuống, và các mối quan hệ phức tạp của họ thay đổi. Vào những thời điểm khác nhau,
một số vị thần trở nên ưu việt hơn những vị thần khác, bao gồm thần mặt trời Ra, thần sáng
tạo Amun và nữ thần mẹ Isis. Trong một thời gian ngắn, trong thần học do pharaoh
Akhenaten ban hành, một vị thần duy nhất, Aten, đã thay thế đền thờ truyền thống. Thần
thoại và tôn giáo Ai Cập cổ đại để lại nhiều văn vật và di tích, cùng với những ảnh hưởng
đáng kể đến các nền văn hóa cổ đại và hiện đại.
Hình 1. các vị thần
Bất chấp sự tiếp xúc với các nền văn minh khác - một sự đồng nhất tuyệt đẹp, vững chắc,
được truyền tải và làm phong phú bởi niềm tin tôn giáo ma thuật. Trang trí bao gồm phần lớn
các ký hiệu có tên và ý nghĩa chính xác, với hình thức biểu đạt được liên kết chặt chẽ với ký
hiệu của chữ viết tượng hình. Con bọ hung, hoa sen, nút Isis, mắt Horus, chim ưng, rắn, kền
838
- kền và nhân sư là tất cả các biểu tượng mô-típ gắn liền với các tôn giáo như sự sùng bái
các pharaoh và các vị thần và sự sùng bái người chết.
Hình 2. biểu tượng
4 TÌM HIỂU CHẤT LIỆU, MÀU SẮC, HOA VĂN
Người Ai Cập cổ đại đã tự may quần áo từ những gì mà môi trường và thiên nhiên ban tặng
cho họ. Ai Cập chủ yếu có khí hậu nóng, do đó việc sử dụng quần áo phản ánh chất liệu nhẹ
để phù hợp với kiểu khí hậu này. Do đó, người Ai Cập cổ đại đã sử dụng quần áo bằng vải
lanh, một số mặt hàng được làm từ len. Cotton đã không được giới thiệu cho đến thời kỳ
Coptic (Cơ đốc giáo). Vải lanh được kéo từ thân cây lanh. Các lớp khác nhau được sản xuất
tùy thuộc vào sản phẩm cuối cùng mong muốn. Sợi tốt nhất được sản xuất từ cây non nhất.
Kéo sợi, dệt vải và may quần áo là một hoạt động quan trọng ở mọi tầng lớp trong xã
hội. Các phụ nữ trong hậu cung hoàng gia tham gia vào đó với tư cách là một doanh nghiệp
thương mại, và những người vợ của nông dân và công nhân sản xuất quần áo cho gia đình
họ và trao đổi thặng dư. Nhiều loại thuốc nhuộm thực vật khác nhau đôi khi được sử dụng
trước khi dệt vải để tạo ra sợi màu đỏ, vàng hoặc xanh lam, nhưng hầu hết được để ở màu
tự nhiên của nó. Sau khi dệt xong, vải lanh có thể được tẩy trắng bằng ánh nắng mặt trời để
tạo ra một tấm vải trắng hấp dẫn, rất phổ biến ở các giếng nước.
Hình 3. Chất liệu vải lanh
839
- Hình 4. Hệ thống họa tiết và màu sắc
5 SỰ KHÁC BIỆT TRONG CÁCH ĂN MẶC CỦA CÁC TẦNG LỚP:
5.1 Đàn ông
Nam giới Ai Cập cổ đại thường mặc trang phục gọi là skhen-ti. Từ người dân bình thường
cho đến vua chúa Ai Cập đều mặc trang phục kiểu váy quấn này. Và về sau kalasiris không
chỉ dành cho phụ nữ mà cả nam giới cũng mặc kiểu trang phục này. Theo đó, nam giới
thuộc tầng lớp thượng lưu thường mặc kalasiris 1 lớp hoặc 2 lớp bó chặt toàn thân. Những
người đàn ông Ai Cập giàu có đủ khả năng mua loại vải lanh chất lượng tốt nhất, rất tốt và
gần như nhìn xuyên thấu. Đàn ông Ai Cập giàu có cũng đeo nhiều đồ trang sức nhất có thể
và trang trí quần áo của họ. Họ cũng mặc những chiếc mũ đội đầu cho những dịp đặc biệt.
Để thể hiện địa vị cao trong xã hội, đàn ông quý tộc thường thắt thêm một miếng vải màu
khác để tạo thành xếp nếp. Nhiều pharaoh Ai Cập còn đeo thêm đai lưng với miếng vàng
khối hình tam giác gắn phía trước trang phục. Thỉnh thoảng, họ cũng thông qua việc gắn
thêm những viên đá quý và các sợi len xanh đỏ sặc sỡ trang trí trên đai lưng để thể hiện địa
vị và sự giàu có của mình.Người Ai Cập cổ đại đa phần là đi chân đất nhưng đôi khi họ cũng
đi dép, những người giàu có hay đi dép da được trang trí cầu kỳ.
Hình 5. Trang phục quý tộc
840
- Hình 6. Trang phục nông dân
Những người đàn ông Ai Cập nghèo thường thường mặc một bộ ‘khố hoặc dạng váy’ làm
từ vải lanh thô, quấn quanh eo và chân khi làm việc.Họ chỉ đi dép bện bằng cói hoặc cỏ. Đàn
ông thuộc tầng lớp thượng lưu mặc áo dài đến đầu gối, làm bằng một mảnh vải lanh hình
chữ nhật, có nếp gấp hoặc phần trước được làm cứng. Họ quấn những chiếc ki-lô-gam
quanh người và buộc lại hoặc dùng vật gì đó để buộc chặt tại chỗ.
5.2 Phụ nữ
Hình 7. Nữ hoàng Amenhotep III Hình 8. Phụ nữ tầng lớp thấp
Đối với phụ nữ Ai Cập cổ đại, trang phục của họ được gọi là kalasiris. Đây là trang phục phủ
kín toàn thân và ôm sát cơ thể. Người Ai Cập làm ra những bộ trang phục kalasiris bằng
cách tạo ra những tấm vải dệt liền nhau hoặc chắp nối với nhau. Phụ nữ nông dân mặc váy
lanh trơn và một số bức tượng cho thấy các cô gái đầy tớ mặc váy làm bằng vải màu được
841
- may theo hình ca rô. Phụ nữ thuộc tầng lớp thượng lưu mặc những chiếc váy xếp li có tua
rua, đôi khi được phủ một lớp áo trong suốt. Quần áo chính thức thường cầu kỳ hơn và các
thời kỳ sau đó mang phong cách thời trang Hy Lạp hoặc La Mã. Quần áo chính thức được
trau chuốt và chi tiết hơn. Rất hiếm khi có quần áo bằng len. Những phụ nữ nghèo hơn sử
dụng vật liệu nặng hơn và cách cắt cũng không giống nhau.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
[1] https://www.ancient.eu/article/1061/cosmetics-perfume--hygiene-in-ancient-
egypt/?fbclid=IwAR37EHh6ISJbnsMkKMFkjkG-
wnxi1bXQX8iuwD_VhIhRxLAbLDHNgpDnRQI
[2] https://www.historymuseum.ca/cmc/exhibitions/civil/egypt/egcl06e.html?fbclid=IwAR0S
VpmmOU-XS1Koz3eIJpyutdOoiCNCxcWbX1b2Y3gcxVusXxxyfBY7tv8
[3] https://www.britannica.com/art/jewelry/Egyptian
[4] https://doanhnghiepvn.vn/kham-pha/y-nghia-that-su-cua-con-mat-than-
horus/20200112091726993?fbclid=IwAR0zc-
XlxfhD3bByRGkSPKDJaPutFOn89gGAeBlDbhfzmS0JfcVEGsm5WZw
[5] https://hocmay.vn/thoi-trang-ai-cap-khi-qua-khu-dan-loi-tuong-
lai/?fbclid=IwAR2zhXHh2mlsjRILMf-dHjxbtKOyWUm_HxG6Ex-
woJOevJgAOAFPwXL8WOc
[6] https://en.wikipedia.org/wiki/Ancient_Egyptian_religion
842
nguon tai.lieu . vn
