Xem mẫu
- THÔNG TIN CẬP NHẬT
Ung thư vú ở người cao tuổi: chúng ta biết gì ?
Võ Thanh Nhân*
Ung thư là bệnh lý liên quan đến quá trình ống tuyến vú tại chỗ nhưng đồng thời cũng
lão hóa và ung thư vú không nằm ngoài có một số bệnh lý khác như cao huyết áp,
bối cảnh đó. Tuy nhiên, trên dân số người đái tháo đường và sa sút trí tuệ. Như vậy, ở
cao tuổi mắc ung thư vú có một số nghịch bệnh nhân này, dù có thể hiểu được khi gia
lý tồn tại song song: việc lựa chọn điều trị đình và bệnh nhân lo lắng về bệnh ung thư
có thể bị hạn chế bởi tình trạng đa bệnh tật vú, nhưng vấn đề thực sự cần quan tâm
cũng như khả năng xuất hiện độc tính điều phải là các bệnh lý khác. Bệnh nhân có thể
trị, trong khi đó, nhiều bệnh nhân dù tuổi tử vong vì các bệnh lý đi kèm chứ không
đã cao vẫn còn ở trạng thái sức khỏe tốt và phải bệnh ung thư. Ngược lại, bệnh nhân
có thể nhận lợi ích từ một liệu pháp điều quá lớn tuổi đươc phát hiện ung thư vú ở
trị thường qui.2,3 Bài báo này sẽ đề cập giai đoạn quá muộn thì việc điều trị cần
một số điểm chính về ung thư vú ở người phải ước lượng thời gian mong đợi sống
cao tuổi, trong đó tập trung bàn về những thêm và cân nhắc vấn đề chăm sóc giảm
yếu tố ảnh hưởng đến thời gian sống mong nhẹ.3,4
đợi và quyết định điều trị cũng như vai trò
của liệu pháp nội tiết trên nhóm bệnh nhân
này.
Trên thế giới, ung thư vú là ung thư
thường gặp nhất ở phụ nữ và khoảng 1/3
các trường hợp xảy ra sau 70 tuổi. Không
giống tiên lượng của nhóm bệnh nhân trẻ
tuổi, thời gian sống còn của những bệnh
nhân này không được cải thiện trong thời
gian gần đây. Nguyên nhân chủ yếu vì
bệnh được chẩn đoán khá trễ, bệnh nhân Hình 1. Tỉ lệ tử vong sau 5 năm của bệnh lý đi kèm
(Theo Wood William C , “Malignant tumors of the
thường đến khám khi khối u đã lớn, đã có Breast” pp 1415-1477)
di căn hạch hoặc di căn xa. Tuy nhiên, nếu
chỉ xét đến các đặc điểm sinh học của khối Chiến lược đặt ra là xác định rõ tình
u, có thể nhận thấy nhiều yếu tố thuận lợi trạng chức năng, các bệnh lý đi kèm và
như: tỉ lệ biểu hiện thụ thể nội tiết ER/PR ước lượng thời gian sống còn trước khi
cao (81% ở bệnh nhân ≥ 70 tuổi), ít xâm quyết định phương thức điều trị cho bệnh
lấn mạch máu quanh khối u, ít biểu hiện nhân. Một số thang điểm đánh giá chức
HER2, tốc độ tăng sinh thấp, p53 bình năng đã được xây dựng, tiêu biểu là CGA
thường.1,5 (The Comprehensive Geriatric
Assessment- Đánh giá lão khoa toàn diện).
Khi tiếp cận một phụ nữ cao tuổi bị ung Trong bệnh cảnh ung thư, bao gồm cả ung
thư vú, cần xác định đâu là vấn đề sức thư vú, theo kết quả của một bài tổng quan
khỏe quan trọng nhất đối với bệnh nhân hệ thống, thang điểm này giúp cung cấp
hay nói cách khác liệu ung thư này có phải những thông tin cần thiết và ảnh hưởng
là bệnh lý chính không. Có thể lấy ví dụ, đến quyết định điều trị của bác sĩ.
một cụ bà 75 tuổi được chẩn đoán ung thư Khái niệm kỳ vọng sống được dùng để mô
* Khoa Ung Bướu Phụ Khoa – Bv Từ Dũ DĐ:0989043560 tả số năm mà một người có thể sống thêm.
Email: nhanmap@yahoo.com Kì vọng sống của một người phụ thuộc
43
1
- THỜI SỰ Y HỌC, Chuyên đề SỨC KHỎE SINH SẢN, Tập 16, Số 2, Tháng 8 – 2016
vào độ tuổi và tình trạng sức khỏe tổng đợi sống < 5 năm: xem xét phương pháp
quát của họ tại thời điểm tính toán.1,6 Theo điều trị thay thế.3,6 Hiện nay, có một công
hình bên dưới, chúng ta có thể thấy rõ mức cụ trực tuyến tại http://eprognosis.ucsf.edu/
độ nặng của các bệnh lý đi kèm ảnh hưởng để hỗ trợ tính toán nguy cơ tử vong của
như thế nào đến kì vọng sống của bệnh bệnh nhân cao tuổi và dựa vào đó lựa chọn
nhân (hình 1). điều trị phù hợp.
Cho đến nay, chỉ có khoảng 9-20% bệnh Trong phần trình bày ở trên, phần lớn
nhân cao tuổi được thu nhận vào các
bệnh nhân cao tuổi có thụ thể nội tiết
nghiên cứu lâm sàng về ung thư vú. Hơn dương tính. Vì thế, liệu pháp nội tiết là
nữa, các hướng dẫn thực hành lâm sàng
liệu pháp giữ vai trò chủ lực. Trong bối
hiện nay cũng không có hạng mục riêng cảnh điều trị bổ trợ, tamoxifen được chứng
cho nhóm bệnh nhân này. Có 2 khuynh minh có hiệu quả trên bệnh nhân cao tuổi.
hướng trái chiều đang diễn ra trong thực tế Trong một phân tích sau thời gian theo dõi
điều trị: điều trị nhẹ tay (bác sĩ e ngại tác
15 năm, việc điều trị tamoxifen 5 năm cho
dụng phụ của điều trị nên cắt giảm điều trị thấy lợi ích ngoạn mục trên nhóm bệnh
thường qui như phẫu thuật, xạ trị, hóa trị..)
nhân này khi giảm được odds hàng năm
và điều trị quá tay (bác sĩ áp dụng chặt chẽ
50% cho nguy cơ tái phát và 40% cho
phác đồ thường qui mà không tính toán nguy cơ tử vong. Nhóm thuốc ức chế
đến khả năng dung nạp của bệnh nhân).
aromatase (anastrozole, letrozole,
Một số bài tổng kết y văn cho thấy có 3
exemestane) hiện đang được sử dụng khá
yếu tố ảnh hưởng đến việc lựa chọn điều rộng rãi và kết quả qua nhiều nghiên cứu
trị: tuổi, tình trạng bệnh đi kèm và ý kiến cho thấy giảm nguy cơ tái phát so với
của BN. Tuy nhiên, không có thước đo cụ tamoxifen 3-5%. Mặc dù sự vượt trội về
thể mà chỉ dựa trên cảm nhận của thầy hiệu quả trên sống còn toàn bộ chỉ là 1%
thuốc.2,5,6 và chi phí cao hơn so với tamoxifen, cần
Do đó, việc điều trị ung thư vú ở người xem xét sử dụng nhóm thuốc này trên
cao tuổi phần nhiều mang tính chủ quan bệnh nhân cao tuổi vì hồ sơ độc tính tương
của người thầy thuốc. Không có một ranh đối thấp hơn. Khác với tamoxifen, thuốc
giới rõ ràng để quyết định nên điều trị hay ức chế aromatase không làm tăng nguy cơ
không điều trị. Việc quyết định sẽ được biến cố mạch máu cũng như ung thư nội
thực hiện trên từng ca bệnh cụ thể. Ở đây mạc tử cung.
một lần nữa xin được nhấn mạnh vai trò
của việc tính toán kỳ vọng sống của bệnh Theo hướng dẫn của Hiệp hội lão khoa
nhân. Một bệnh nhân 75 tuổi vẫn có thể Hoa Kỳ, thuốc ức chế aromatase nên được
sống thêm trên 10 năm, do đó, cần phải chỉ định cho tất cả bệnh nhân ung thư vú
tính toán tương quan lợi ích-nguy cơ trước hậu mãn kinh một thời điểm nào đó trong
khi quyết định có hay không điều trị. tiến trình điều trị của họ, và có thể là lựa
Trong một số trường hợp, cán cân sẽ chọn đầu tay hợp lý cho nhiều bệnh nhân.
nghiêng về việc cần phải điều trị, ví dụ Đối với ung thư vú giai đoạn tiến xa, ngoài
trên những bệnh nhân thuộc phân nhóm 2 nhóm thuốc vừa nêu, fulvestrant - là một
ung thư vú bộ ba âm tính, nguy cơ tái phát thuốc điều hòa giảm thụ thể estrogen - đưa
là cao, cần cân nhắc chỉ định phác đồ triệt đến thêm một lựa chọn nội tiết cho những
để. Theo Hiệp hội các nhà nghiên cứu về bệnh nhân hậu mãn kinh. Fulvestrant liều
ung thư vú giai đoạn sớm (EBCTCG), thấp đã được chứng minh không kém hơn
những phụ nữ 70 tuổi có mong đợi sống anastrozle về thời gian sống bệnh không
10-15 năm: nên được lựa chọn điều trị tiến triển và ít tác dụng phụ trên khớp hơn.
theo những nguyên tắc chung điều trị ung Một lợi điểm của thuốc này là sử dụng
thư vú. Ngược lại, những phụ nữ có mong đường tiêm bắp, hàng tháng, do đó, có thể
44
- THÔNG TIN CẬP NHẬT
tăng sự tuân thủ điều trị ở những bệnh Tài liệu tham khảo
nhân lớn tuổi có hiện tượng suy giảm trí 1. Diab SG (2000). Tumor characteristics &
tuệ.6 clinical outcome of elderly women with breast
cancer, J Natl Cancer Inst 2000, 92: 550-6
Tóm lại, không giống những bệnh nhân 2. Hyman B.Muss (2011). Coming of age: Breast
trẻ, nhóm bệnh nhân cao tuổi thường có Cancer in Seniors, The Oncologist 2011; 16
(suppl): 79-87
nhiều bệnh đi kèm, khả năng dung nạp 3. Holmes C E and Muss H B. (2003). Diagnosis
điều trị khác nhau, do đó, mục tiêu điều trị and treatment of Breast Cancer in the Elderly,
cần cân nhắc giữa sống còn và chất lượng CA: Cancer J clin; 53, pp 227-244
4. H. Lewis, M. L. Kilgore, D. P. Goldman et al
sống. Với những bệnh nhân cao tuổi mắc (2003). Participation of patients 65 years of age
ung thư vú “khỏe mạnh”, nên xem xét áp or older in cancer clinical trials, Journal of
dụng phác đồ điều trị thường qui. Clinical Oncology, vol. 21, no. 7, pp. 1383–
1389
Ngược lại, ở những bệnh nhân được 5. M. Clarke, R. Collins, S. Darby, et al (2005).
Effects of radiotherapy and of differences in the
đánh giá là “suy yếu” qua thăm khám lão extent of surgery for early breast cancer on
khoa, bác sĩ điều trị cần tính toán kĩ về local recurrence and 15-year survival: an
nguy cơ tác dụng phụ của liệu pháp điều overview of the randomised trials, Lancet, 366,
pp. 2087–2106.
trị, đặc biệt là hóa trị. Việc ghi nhớ điều 6. Petra Tesarova (2013). Review Breast cancer
này giúp chúng ta có được lựa chọn điều in the elderly—Should it be treated differently?
trị có thể đưa lại lợi ích tốt nhất cho bệnh Reports of practical oncology and radiotherapy
18 , 26–33
nhân ung thư vú cao tuổi.
45
3
nguon tai.lieu . vn
