Xem mẫu

  1. NGƯỜI CHA IM LẶNG Tá c giả : Doan Bui Dịch thuậ t: Thuận Phá t hà nh: Phương Nam Book Nhà xuat bả n: Hội Nhà Văn Ebook: nguyenthanh-cuibap Thể loại: Văn học Nguồn text: Waka http://tieulun.hopto.org
  2. 1 GIẤC MƠ Mộ t đê m tô i mơ thay giọ ng nó i củ a cha tô i. Tô i đang cam điệ n thoạ i. Ban đau, tô i khô ng nghe thay gı̀ cả . Chı̉ thoá ng mộ t hơi thở, và i tieng lạ o xạ o ở đường dâ y. “A lô , cha đay phả i khô ng?”. Chı́nh và o lú c ay thı̀ giọ ng nó i xuat hiệ n chang rõ từ đâ u, mơ ho, xa xô i. Tô i đã lo là cuộ c nó i chuyệ n sẽ bị ngat. Tô i dỏ ng tai ve phı́a giọ ng nó i ay, nó thậ t nhỏ và rè rè như the phá t ra từ mộ t só ng radio nghe trộ m. Giọ ng củ a cha tô i, tô i biet, mộ t thứ giọ ng phá t â m từ trong họ ng được chuyen thà nh tram moi khi nó i tieng Phá p, như kieu mộ t ca sı̃ có giọ ng nam trung co há t những not nhạ c thap nhat. Nó cò n trở nê n xa lạ hơn nữa khi bị là m mé o đi bởi chiec má y thu â m mà cha dù ng đe đọ c những bả n bá o cá o trong phò ng thı́ nghiệ m phâ n tı́ch y khoa nơi ô ng là m việ c: Khoi u trung mô , khoi u trung bieu mô , nhieu te bà o bướu á c xuat phá t từ tuyen có hạ ch nhâ n, có san te bà o chat khoang nước. Lú c nó i tieng Việ t, giọ ng cha tự nhiê n hơn. Nhưng van khien tô i hoang mang. Cha nó i giọ ng Bac. Tô i thı̀ lạ i quen với giọ ng củ a mẹ tô i, bà ngoạ i tô i, cá c dı̀ tô i, với cá ch phá t â m du dương và từ trong mũ i củ a người Nam. Tô i có cả m giá c ngô n từ phá t ra từ miệ ng cha rơi xuong giong như những viê n đá cuộ i có hı̀nh thù kỳ lạ và sac nhọ n. Cha ay à , trong nhà chú ng tô i nghe thay cha từ xa. Tieng ho suyen và tieng củ a chai xịt chong hen Ventoline thường đen đe http://tieulun.hopto.org
  3. đệ m và o ngô n từ củ a cha như mô -tı́p lặ p đi lặ p lạ i bướng bı̉nh củ a mộ t bả n giao hưởng. Trong giac mơ ay củ a tô i, tô i nhậ n ra những â m thanh đó . Mộ t thoá ng giọ ng, hơi thở đè lê n ngô n từ, tieng phı̀ phò . Chı́nh cha tô i đay. The là noi hoả ng sợ củ a tô i tan bien. Niem vui trà n ngậ p trong tô i. Tựa như trong mộ t giac mộ ng ta được gặ p lạ i người cha đã qua đời: vui sướng, ta bả o, o cha van đâ y cơ à , vậ y là á c mộ ng qua roi, sao con mơ thay cha chet nhı̉, con nhớ cha quá đi thô i! Ðược nó i chuyệ n với cha, tô i mừng khô n xiet. Bı̀nh thường moi khi tô i gọ i điệ n ve nhà và neu cha là người cam má y, tô i chı̉ nó i: “Chà o cha, cha khỏ e chứ?”, mộ t cá ch hờ hững, roi sau đó dường như luô n luô n là câ u: “Cha chuyen má y cho mẹ được khô ng?”. Cha tô i hay trả lời ngan gọ n: “Mẹ con khô ng có nhà ”, hoặ c “Mẹ con mộ t tieng nữa mới ve”. Trong giac mơ ay, tô i muon vớt vá t những cuộ c nó i chuyệ n thường xuyê n bị thui chộ t củ a chú ng tô i, tô i hỏ i cha: “O, mà bâ y giờ cha nó i được roi? Cuoi cù ng, cha lạ i có giọ ng roi!”. Tô i khô ng nhớ cha đã nó i gı̀. Tô i chı̉ lang nghe giọ ng cha. Tô i thức dậ y. Và bậ t khó c. Tô i lạ i cả m thay mộ t cụ c chı̀ nặ ng đè lê n ngực, và biet rang sẽ khô ng bao giờ nghe thay giọ ng cha. Cha van cò n đâ y, nhưng giọ ng cha đã chet. http://tieulun.hopto.org
  4. 2 AOA Thá ng Chı́n nă m 2005. Trong nhà chú ng tô i, sự im lặ ng mang mộ t né t riê ng, đó là tieng chuô ng điệ n thoạ i vang lê n ở cho trong. Có những â m thanh tham và o ó c người ta, ó c củ a tô i đã chuyen chú ng thà nh những not nhạ c, mộ t xướng â m phá t ra từ bê n trong, tô i nghe thay hợp â m rê -la, rê -la đeu đặ n củ a tieng cò i ô tô cả nh sá t, cò n hợp â m si-la, si-la rê n rı̉ và xé lò ng củ a cò i xe cứu thương, si thı̀ đỏ như má u, la thı̀ trang như bệ nh việ n. Sự im lặ ng củ a tô i vang lê n như mộ t not la. Not la nà y, cá c nhạ c sı̃ dù ng đe lê n dâ y trước khi chơi cù ng nhau mộ t bà i; not la nà y, chú ng tô i luô n hò a hợp với nhau trong gia đı̀nh. Hai ngà y cuoi tuan thá ng Chı́n ay, em gá i ú t củ a tô i, ta hã y gọ i là Bù i 5 (đó là thứ bậ c củ a nó trong nhà ), đang ở nhà tô i tạ i Paris. Cha mẹ tô i ở mộ t mı̀nh trong ngô i nhà ở Le Mans[1]. Tô i và Bù i 5 gọ i điệ n cho mẹ liê n tụ c. Khô ng ai trả lời. Cuoi cù ng, mẹ tô i nhac má y: Cha. Nhậ p việ n. Có van đe. Và tá ch mộ t cá i mẹ tô i đặ t má y: Ðó là mộ t thó i quen củ a mẹ moi khi mẹ khô ng muon nó i chuyệ n. Mặ t trời đang lặ n ngoà i cửa kı́nh. Mộ t thứ á nh sá ng tuyệ t đẹ p củ a những ngà y cuoi hạ là m gương mặ t củ a chú ng tô i và ng ươm, nhưng đay khac khoả i đợi chờ. Cuoi cù ng thı̀ bó ng đê m cũ ng trù m lê n tat cả . Chiec điệ n thoạ i nhı̀n chú ng tô i cham cham. Gọ i điệ n, gọ i điệ n khô ng dứt. Và bao giờ cũ ng là not la củ a tieng chuô ng ay. Cuoi cù ng thı̀ nghe thay giọ ng mẹ tô i. Né m ra ba chữ: AVC. http://tieulun.hopto.org
  5. AVC: tai bien mạ ch má u nã o. Tai bien mạ ch má u nã o, hay tai bien nã o, xả y ra khi tuan hoà n má u bị suy yeu, là m ả nh hưởng tới mộ t vù ng ı́t nhieu quan trọ ng củ a bộ nã o. Nguyê n nhâ n củ a nó là do mộ t mạ ch má u bị tac hay ngừng hoạ t độ ng, và gâ y ra cá i chet củ a những te bà o than kinh do bị ngat ô xy cù ng cá c dưỡng chat can thiet cho nhiệ m vụ củ a chú ng. Mức độ di hạ i củ a AVC phụ thuộ c và o vù ng nã o bị ton thương. Mộ t trê n mười người mac AVC khỏ i bệ nh mà khô ng bị hậ u quả gı̀. Lú c bước và o “nhà ”, như chú ng tô i van gọ i ngô i nhà củ a cha mẹ ở ngoạ i ô thà nh pho Le Mans, tô i có cả m giá c đang đi và o thà nh Pompei ngù n ngụ t dung nham nú i lửa. Trong phò ng ngủ củ a cha mẹ , đo đạ c vứt lung tung. Chiec that lưng củ a cha nam dưới đat. Că n bep cũ ng bừa bộ n, con dao van đe nguyê n trê n thớt. Chiec bap cả i bị bo phanh ra, khô lạ i. Bon cau chưa kịp giậ t nước. Chı́nh trong toa-lé t mà cha tô i đã ngã vậ t xuong và được mẹ tô i đỡ ve phò ng sau đó . Trê n giường bệ nh việ n, cha nam đó , bat độ ng, thâ n the cam đay ong. Tai bien thieu má u cụ c bộ . Thay đoi cau trú c mô . Nã o. Di hạ i. Chú ng tô i khô ng hieu gı̀. Tı̀m cá c câ u trả lời trê n trang Doctissimo. Van chang hieu gı̀. Ba ngà y lien cha trong trạ ng thá i lơ mơ. Khi thức dậ y, ô ng bị liệ t bá n thâ n, toà n bộ phı́a phả i cơ the bat độ ng. Mat giọ ng. Chú ng tô i tra cứu Internet và lạ c và o mê cung dien đà n đe cậ p tới chủ đe nà y. Chú ng tô i tự an ủ i bang thà nh ngữ kỳ diệ u, “sự đà n hoi củ a nã o bộ ”. Cơ quan đó có khả nă ng tá i tạ o lạ i như loà i chim phượng hoà ng hoi sinh từ tà n tro củ a nó . Cha tô i khô ng biet nó i nữa? Thı̀ cha sẽ họ c lạ i. Con gá i nhỏ củ a tô i mới được sá u thá ng tuoi. Tô i van cò n cho nó bú . Chú ng tô i bau vı́u và o nó . Cá i giọ ng thá nh thó t củ a nó khien chú ng tô i khuâ y khỏ a. Tô i ngạ t thở trong bon bức tường, http://tieulun.hopto.org
  6. đoi diệ n với thâ n the bat độ ng củ a cha tô i. Con gá i tô i cựa quậ y là tô i lay cớ đe chuon, tô i quà ng lê n người nó cá i địu, lan nhanh qua những hà nh lang củ a bệ nh việ n. Tô i chı̉ đợi lú c mẹ tô i bả o: “Thô i, mı̀nh ve nhà , the tot cho con bé hơn”. Và tô i thở ra khi ve tới că n nhà củ a cha mẹ tô i ở Le Mans. Hú t bụ i, rửa bá t, hay đi chợ ở siê u thị Leclerc. Như the cuộ c song van tiep dien. Cha tô i được chuyen đen Arche, mộ t trung tâ m phụ c hoi chức nă ng. Ðe đi đen đó , phả i đi qua khu dâ n cư qui hoạ ch, siê u thị Auchan, cửa hà ng nguyê n vậ t liệ u Castorama, cửa hà ng đo trẻ em Bé bé 9, cửa hà ng giay La Halle, cửa hà ng quan á o Kiabi, cửa hà ng đo go Fly, cửa hà ng the thao Decathlon. Tô i tự ru mı̀nh trong quang cả nh đô thị gan gũ i nà y, những bı̀nh nguyê n thang, những hı̀nh lậ p phương bang sat và bang nhựa đặ t cạ nh nhau, mộ t trò chơi khong lo củ a hã ng Lego. Tô i tưởng tượng mı̀nh đang ở nơi khá c, trong parking củ a cửa hà ng Ikea thị tran Villers, củ a quá n ă n Flunch khu dâ n cư qui hoạ ch thị tran Courboeuf, củ a cửa hà ng nguyê n vậ t liệ u Leroy Merlin thị tran Jaux-Venette, bat kỳ cho nà o, trừ con đường dan đen Arche: Ðó chı̉ là mộ t cơn á c mộ ng. Trung tâ m phụ c hoi chức nă ng, bệ nh việ n, mọ i thứ lan trong sương mù củ a bat hạ nh. Van những că n phò ng ay, những dã y hà nh lang trang, chat nylon trả i sà n giả m thanh. Van mù i plastic và mù i thuoc. Và van cả m giá c thời gian đang trô i mộ t cá ch khá c biệ t. Những giờ phú t mem oặ t trı̀ trệ , le me, ue oả i. Ngâ y dạ i, chú ng tô i nhac đi nhac lạ i những câ u hỏ i. Những “Tạ i sao”: Tạ i sao lạ i là cha tô i? Tạ i sao lạ i lú c nà y? Những “Giá mà ”: Giá mà bá c sı̃ khô ng cho phé p cha ă n muoi, giá mà bá c sı̃ cam cha uong rượu vang, giá mà cha ă n kiê ng, giá mà cha gọ i ngay xe cứu thương lú c ay, giá mà , giá mà … http://tieulun.hopto.org
  7. Trong phò ng bệ nh củ a cha, tô i chới với trước sự im lặ ng như mộ t bức tường vô hı̀nh củ a ô ng. Khi có đô ng người thı̀ cò n de. Em trai tô i, cá c em tô i, chú ng tô i nó i chuyệ n với nhau bê n cạ nh thâ n the bat độ ng củ a cha, chú ng tô i hỏ i roi chú ng tô i trả lời. Ðô i khi tô i có cả m giá c cha đang ở trong mộ t lien thủ y tinh, như mộ t con cá bơi vò ng vò ng trong nước, nhẹ tâ ng với mộ t ký ức ngan ngủ i và chú ng tô i đang là m phien cha, như đá m trẻ nghịch ngợm đi thă m be cá , va tay va châ n và o mặ t kı́nh, mặ c kệ những tam bien cả nh bá o: “Hã y giữ im lặ ng cho độ ng vậ t”. Mộ t địa ngụ c am ı̃, tieng củ a hà ng nghı̀n ngó n tay, ngó n châ n vang dộ i như mộ t đoà n má y khoan bê tô ng. Sá u thá ng trước, tô i nam ô m con gá i trong mộ t phò ng bệ nh khá c, nó vừa ra khỏ i bụ ng tô i. Thời gian lú c đay trò n trịa, đay đặ n. Giong như tat cả cá c bà mẹ , tô i độ c thoạ i với con, rı̀nh những tieng thở, tieng khó c củ a nó . Tô i phỏ ng đoá n và tưởng tượng những cuộ c hộ i thoạ i giữa hai mẹ con sau nà y. Và sự im lặ ng lú c ay có mộ t ket cau rat đặ c biệ t – mù i vị tê dạ i củ a hạ nh phú c. Sự im lặ ng củ a cha tô i bâ y giờ là mộ t sự im lặ ng buon bã mà ngô n từ và â m thanh đậ p và o roi vỡ vụ n. Ðe trá nh trong trả i, chú ng tô i bậ t vô tuyen. Như là đang ở nhà . Nó khien chú ng tô i yê n tâ m hơn. Thứ tieng độ ng u u, khô ng dứt ay tạ o nê n mộ t cuon bă ng ghi â m ve thời thơ au củ a tô i. Moi khi hoi tưởng những gương mặ t trong gia đı̀nh, tô i thường thay khô ng phả i cả nh chú ng tô i đang trò chuyệ n quanh bà n ă n (chú ng tô i khô ng ă n toi với cha), mà đang ngam cá i ô nhỏ ay, mat chú ng tô i cù ng hướng ve mộ t phı́a, sá ng lê n trong á nh phớt xanh củ a mà n hı̀nh trước mặ t. Thı̉nh thoả ng, cha tô i đưa mộ t ngó n tay lê n như muon nó i câ u gı̀. Chú ng tô i vộ i vặ n nhỏ vô tuyen. AOAO, cha phá t â m. Vừa http://tieulun.hopto.org
  8. vô nghı̃a vừa thong thiet. AOAO AOAO. Cha khô ng tà i nà o nó i được “có ” hay “khô ng”. Trong mat cha, chú ng tô i đọ c thay noi sợ hã i cù ng cực khi cả m thay ngô n từ don thà nh cụ c và từ choi phá t ra. Ngô n từ chen lan nhau, là m cha đau đớn, giong những cá i gai trong miệ ng cha, như sỏ i nghien và o bà n châ n, và lú c nà o cũ ng chı̉ phá t ra những â m thanh ay, những â m thanh chang có nghı̃a gı̀: AOAAO. Hay AOOOOOA. Dù sao thı̀ cha cũ ng đặ t het niem tin và o đó , cha thay đoi giọ ng điệ u cho những chữ A và chữ O, chú ng nó thı̉nh thoả ng cũ ng khó chịu, mem mạ i, buon bã , giậ n dữ, giong như mộ t thang â m thu nhỏ chı̉ có hai not nhạ c, và tạ o nê n những cuộ c trò chuyệ n bang A và O. Cha phá t cá u vı̀ người nghe khô ng hieu, nhưng sau mộ t thời gian thı̀ chú ng tô i cũ ng mat cả kiê n nhan: “Cha chı̉ can nó i có hay khô ng thô i, cho de!”. Gậ t đau, giơ ngó n tay cá i, chớp mat! Trong Chiec á o giá p và con bướm[2], ô ng người bệ nh đó biet chớp mat, dù bị hộ i chứng khó a trong bạ i liệ t hoà n toà n, vậ y cha là m ơn chớp mat cá i đi nà o! – tat cả chú ng tô i đeu bat giá c nghı̃. Chú ng tô i rı̀nh từ phı́a cha mộ t dau hiệ u, chı̉ mộ t dau hiệ u thô i, mộ t dau hiệ u cho phé p chú ng tô i có the tin rang van có trao đoi qua lạ i giữa chú ng tô i và cha. Nhưng chang có dau hiệ u nà o. The là thay vı̀ bực, chú ng tô i lạ i bậ t vô tuyen to hơn. “Cha nhı̀n nà y, có chương trı̀nh Nouvelle Star, cha thı́ch cô bé dự thi kia khô ng?” Trong trung tâ m phụ c hoi chức nă ng nà y có những bệ nh nhâ n cũ ng cù ng hoà n cả nh như cha tô i. Chan thương sọ nã o, tai nạ n, liệ t bá n thâ n, liệ t hai chi dưới, liệ t tứ chi. Người già , người trẻ , cha mẹ , ô ng bà , con trai, con gá i. Má y bá n đo uong tự độ ng đặ t ở cuoi hà nh lang. Người ta nhı̀n nhau, thı̉nh thoả ng trao đoi dă m ba câ u, mộ t so người đam chı̀m trong cô độ c, mat ngó đâ u đâ u, châ n nặ ng trịch, tay moi het tú i á o nà y tú i quan kia tı̀m và i đong xu đe trả mộ t ly cà phê tởm lợm, hoặ c mộ t thanh kẹ o Twix, http://tieulun.hopto.org
  9. kẹ o Mars, đe lạ i trong miệ ng mộ t vị buon nô n: khô ng ai dá m tự thú nhậ n với bả n thâ n nhưng người ta luô n cả m thay đó i khi ở những cho như the nà y. Trong mộ t phò ng khá c có mộ t bệ nh nhâ n goc Việ t cù ng vợ. Bà ta co trò chuyệ n với mẹ tô i bang cá ch nó i và i câ u bang tieng Việ t. “Mẹ nó i là mẹ khô ng hieu, mẹ là người Hoa”, mẹ tô i ke lạ i vẻ dữ tợn. Mẹ khô ng nó i ra nhưng tô i đã nghe thay cá i từ khien mẹ đau, đó là mộ t thực vậ t, mẹ nghı̃ ve ô ng bệ nh nhâ n goc Việ t kia, mộ t thực vậ t như mẹ van sợ người ta từ bâ y giờ sẽ nó i the ve cha, cha đang câ m lặ ng và liệ t bá n thâ n như mộ t thực vậ t, vı̀ mẹ can phả i là m người khá c đau và là m đau chı́nh mẹ : trong con tı́nh kinh hoà ng ve bat hạ nh, người ta thường co bau vı́u và o những so sá nh vớ van, phó ng to noi kho củ a thiê n hạ hò ng là m dịu đi khon khó củ a mı̀nh. Ðó là mộ t trậ n đau bệ nh hoạ n mà người ta tı́nh những thuậ n lợi, những bat lợi và tuoi thọ trung bı̀nh. Mộ t trò xo so ngu xuan mà người ta đù a với những so liệ u thong kê như đù a với những con so củ a trò tombola[3]: 20% những người từng là nạ n nhâ n tai bien mạ ch má u nã o sẽ tá i phá t nă m nă m sau. Ai trong so cá c bệ nh nhâ n củ a trung tâ m phụ c hoi chức nă ng Arche sẽ là những kẻ may man thuộ c ve 80% cò n lạ i? Và phả i lan từng trường hợp mộ t: bệ nh nhâ n phò ng 231 liệ t toà n thâ n, khô ng the tự đi toa-lé t mộ t mı̀nh, bệ nh nhâ n phò ng 201 bị tai bien lú c mới 38 tuoi, thương quá , anh ta có hai con nhỏ , bệ nh nhâ n phò ng 421 thı̀ coi như tiê u, tá i phá t sau tai bien có may ngà y, hô n mê , roi xong luô n! Khô ng, khô ng nghi ngờ gı̀, có the nó i so với họ thı̀ cha tô i cũ ng thoá t hiem khô ng đen noi nà o. Mẹ tô i phô trương sự im lặ ng củ a mı̀nh. Mẹ dù ng nó như á o giá p chong lạ i noi buon. Mẹ thuộ c ve mộ t the hệ , mộ t nen vă n http://tieulun.hopto.org
  10. hó a nơi người ta khô ng nó i ra lời. Nó i ra, nghı̃a là nhụ c nhã . Là ho thẹ n. Là than vã n. Trò củ a kẻ yeu, củ a lũ nhà già u vô tı́ch sự. Trò củ a “bọ n Tâ y”. Ơ nhà chú ng tô i, chú ng tô i vững và ng lam. Và chú ng tô i luô n im lặ ng. Chú ng tô i giữ im lặ ng trước những thứ vớ van nhat đen những thứ nghiê m trọ ng nhat: Nợ nan, sé c khong, á n phạ t từ tò a, hó a đơn tien điệ n khô ng trả , ly dị, mẹ đơn thâ n, tı̀nh dụ c (Trời ơi, hã y giú p chú ng tô i thoá t khỏ i nó !), kinh nguyệ t, bệ nh tậ t, những người đã chet, cá i chet. Giữ the diệ n, đieu nà y hơn cả mộ t quy tac song. Ðó là mộ t kỷ luậ t, mộ t triet lý, mộ t thứ the dụ c thường ngà y củ a tâ m hon. Tô i chưa từng nghe cha mẹ tô i phà n nà n hoặ c ke le ve những thời kỳ đau kho trong quá khứ. Họ cũ ng chang khoe khoang bao giờ. Sức khỏ e, họ c hà nh, bang cap. Họ khô ng tặ ng chú ng tô i mộ t lời khen. Như the có nguy cơ khien người ngoà i tọ c mạ ch. “Chú c mừng, cá c chá u thà nh cô ng quá !” – Bạ n bè cha mẹ tô i ho hởi nó i. “Ơ, cũ ng vừa thô i, con cá i người khá c giỏ i hơn nhieu!” Cha mẹ tô i từng mat tat cả . Rời Việ t Nam sang Phá p, họ bị rơi xuong đá y củ a chiec thang xã hộ i, và o hạ ng nhụ c nhã củ a dâ n nhậ p cư. Họ đau kho bởi nước Phá p tiep nhậ n họ và bo thı́ cho họ , đieu mà trước kia họ chang bao giờ can tới. “Con biet khô ng, bọ n Tâ y rat khinh mı̀nh”, mẹ tô i nhac đi nhac lạ i câ u nà y, trong niem kiê u hã nh bị thương ton củ a mộ t kẻ nhậ p cư. Chưa ke cuộ c cạ nh tranh kinh hoà ng giữa cá c đong hương người Việ t với nhau: phả i chứng minh rang mı̀nh vượt qua hoà n cả nh, thà nh cô ng hơn người, thang mọ i bat hạ nh. Ðay là lý do mà mẹ tô i khô ng nó i gı̀ khi phả i đoi diệ n với bệ nh tậ t củ a cha tô i. Khô ng nó i gı̀ với bat kỳ ai. Như the bang cá ch giau giem sự thậ t, mẹ sẽ khien được nó bien khỏ i cuộ c đời nà y. http://tieulun.hopto.org
  11. “Mẹ đã bá o cho cá c cô cá c bá c bê n cha chưa?”. “Roi, roi, mẹ đã gọ i điệ n, đừng có lè o nhè o nữa, mẹ mệ t mỏ i the là đủ roi”. Mộ t thá ng sau, mộ t người cô đã liê n lạ c với tô i, cô lo lang vı̀ khô ng có tin gı̀ ve cha tô i. Tô i đà nh phả i ke cho cô chuyệ n gı̀ đã xả y ra và cả m thay boi roi cho sự im lặ ng bay lâ u củ a gia đı̀nh mı̀nh. Cha tô i trở ve nhà sau nhieu thá ng đieu trị trong trung tâ m phụ c hoi chức nă ng. Con gá i tô i lớn lê n. Tô i bı̀nh tı̃nh lạ i, tin tưởng rang nó và cha sẽ họ c được cá ch đe nó i chuyệ n với nhau. Nhưng nó phá t â m những từ đau tiê n, bo, con rù a, hoa quả xay, và đặ t những câ u đau tiê n. Cò n cha tô i thı̀ như người câ m. Chı̉ ap ú ng và i từ khô ng đoi. Bao giờ cũ ng bang cá i giọ ng mới có , cá i giọ ng như vang từ đá y mo, củ a mộ t kẻ mat ngô n ngữ. Trong vò ng mộ t hay hai nă m, giữa cha và chú ng tô i – nă m người con củ a cha – ngô n ngữ quả là mộ t cuộ c chien đau. Bong nhiê n, quan hệ trong nhà đả o ngược. Chú ng tô i ra lệ nh cho cha phả i lao độ ng. Cò n cha thı̀ tỏ ý bat bı̀nh. Từ trước đen nay, chú ng tô i luô n được nuô i dạ y trong tinh than tô n vinh lao độ ng – “Tà i nă ng mà thieu co gang thı̀ chı̉ là mộ t trò vớ van”, cha hay trı́ch câ u nà y củ a Brassens[4] đe nó i với chú ng tô i – giờ đâ y chú ng tô i cả m thay bị cha phả n bộ i. Chú ng tô i bat cha lặ p đi lặ p lạ i những bà i tậ p phá t â m. Cha noi cá u, cả m thay nhụ c nhã , và gam gừ. Những â m thanh khô ng tà i nà o hieu noi. Chú ng giong như những tieng rong từ bê n trong và khien chú ng tô i hoả ng sợ. Mộ t hô m, chú ng tô i mời ve Le Mans mộ t cậ u bạ n củ a Bù i 2, mộ t người sau khi thoá t khỏ i hô n mê , đã tự tậ p nuot, đi và nó i. Chú ng tô i nghı̃ cậ u ay sẽ là mộ t tam gương đe cha noi theo, mộ t sự độ ng viê n. Ay the mà , cuoi cù ng cậ u ay đã bỏ đi sau khi sậ p cửa: “Bá c Bù i, neu bả n thâ n bá c khô ng co gang thı̀ sẽ khô ng bao giờ có ket quả đâ u!”. Chú ng tô i cực kỳ phan nộ và lay là m hà i lò ng vı̀ cậ u ay đã nó i thang sự thậ t cho cha. Chú ng tô i thậ m chı́ http://tieulun.hopto.org
  12. cò n hy vọ ng đieu nà y sẽ có tá c độ ng tới cha như mộ t cú soc điệ n. Nhưng mọ i thứ đã trở nê n toi tệ hơn nữa. Khô ng khı́ trong nhà ngộ p thở. Mẹ trá ch chú ng tô i là chưa là m đen đau đen đũ a. Cò n cha thı̀ trá ch chú ng tô i đã tra tan mı̀nh. The là chú ng tô i bỏ cuộ c. Chú ng tô i khô ng cò n tı̀m cá ch dạ y cha nó i nữa. Moi khi ve nhà , chú ng tô i lạ i ngoi xem vô tuyen với nhau. Sự im lặ ng, chua chá t là m sao, thậ t là de chịu. http://tieulun.hopto.org
  13. 3 MSN Bù i 1, Le Mans, connected. Bù i 2, Bac Kinh, connected. Bù i 3, Le Mans, connected. Bù i 4, Darmstadt, connected. Bù i 5, Le Mans, connected. Bù i 2 – Chị gặ p cha chưa? Bù i 1 – Roi. Bù i 2 – Cha khỏ e khô ng? Bù i 1 – Van the thô i. dismayed-smiley-whatsapp-1F616 Bù i 3 – Trung Quoc may giờ roi? Bù i 2 – 3 giờ sá ng. Bù i 5 – Mẹ nó i cha quê n tieng Phá p, nhưng lạ i nó i tieng Hoa với giá o viê n luyệ n â m. Bù i 4 – disappointed-emoji-whatsapp-1F625disappointed- emoji-whatsapp-1F625 http://tieulun.hopto.org
  14. 4 MẤT NGÔN NGỮ Qua Google, tô i phá t hiệ n Paul Broca (1824 – 1880), bá c sı̃ chuyê n ve phau tı́ch, như cha tô i. Và bệ nh nhâ n noi tieng nhat củ a ô ng: Me sừ “Tan”. Cha tô i phá t â m được A và O. Me sừ “Tan”, tê n thậ t là Leborgne, chı̉ phá t â m được moi “Tan”. Báo cáo bệnh án của bác sĩ Broca về bệnh nhân Leborgne: Ông ta chỉ có thể phát âm đúng một âm duy nhất và thường nhắc lại hai lần liền. Trước bất kỳ câu hỏi nào, ông ta cũng trả lời “tan, tan”, kèm theo là những động tác biểu cảm rất khác nhau. Ðó là lý do tại sao, cả bệnh viện gọi ông ta là me sừ “Tan”. Ngay sau hô m me sừ “Tan” qua đời, Broca đã lay nã o củ a ô ng ta và trı̀nh lê n Việ n Nhâ n chủ ng họ c. Bộ nã o nà y van cò n được bà y trong mộ t bả o tà ng y họ c. Nhieu nhà y họ c đã lưu danh hậ u the với tê n riê ng được đặ t cho mộ t că n bệ nh. Cá i tê n Paul Broca đã được tặ ng cho mộ t vù ng trong nã o củ a loà i người: vù ng Broca. Vù ng tạ o tı́n hiệ u ngô n ngữ. Mat ngô n ngữ là mộ t că n bệ nh kỳ quặ c. Moi người mộ t kieu khá c nhau. Có những người cuoi cù ng có the nó i gan như bı̀nh thường. Có những người vat vả lam mới nó i được mộ t câ u. Có những người khô ng nó i được nhưng lạ i viet được. Trê n cá c dien đà n Internet, tô i cả m độ ng và cũ ng ghen tị khi đọ c những câ u dà i tuy chı́nh tả đô i lú c chậ p choạ ng, đó là cá c bệ nh nhâ n mat ngô n ngữ thuậ t lạ i cuộ c chien củ a họ với ngô n từ. Vù ng Broca hieu het nhưng mat khả nă ng dien đạ t cho người khá c hieu. http://tieulun.hopto.org
  15. Tương phả n với vù ng Broca là vù ng Wernicke – mang tê n mộ t nhà bá c họ c nữa – cũ ng nam trong bá n cau trá i củ a nã o. Vù ng nà y dà nh cho sự hieu. Neu người mac bệ nh mat ngô n ngữ vù ng Broca thường im lı̀m, thı̀ người mac bệ nh mat ngô n ngữ vù ng Wernicke lạ i ba hoa. Mất ngôn ngữ vùng Wernicke. Những người mắc bệnh mất ngôn ngữ vùng Wernicke có khả năng diễn đạt, nhưng lại gặp khó khăn trong việc hiểu ngôn ngữ của người khác, thậm chí cả ngôn ngữ của chính họ. Vì vậy, những gì họ nói thường không có nghĩa. Biệt ngữ của người mắc bệnh mất ngôn ngữ “Biệt ngữ” hoặc “biệt ngữ của người mắc bệnh mất ngôn ngữ” là để chỉ trường hợp người mắc bệnh mất ngôn ngữ làm biến dạng hay nhầm lẫn ngôn từ, hoặc tạo ra những từ mới, ở mức độ khiến người khác không hiểu được nữa. Chứng tháo lời nói Thường được gọi là “bệnh ỉa chảy lời nói”, xuất phát từ nhu cầu nói không sao kìm hãm nổi, mà không cần biết những lời nói ra có ý nghĩa hay không, lý do là bởi rối loạn vùng hiểu và/ hoặc vùng diễn đạt. Cha tô i thı̀ ngược lạ i, cha im lı̀m. Giong như Ulysse lạ c loi trong vô và n chuyen đi, cha tô i vậ t vã chè o chong giữa chứng bệ nh mat ngô n ngữ. Thı̉nh thoả ng và i â m thanh phá t ra. O, O, A, To, Ta. Cha co dien đạ t cho chú ng tô i biet cha muon gı̀. Cha khô ng cò n biet nó i cả những từ đơn giả n là có hay không. Chı́nh vı̀ the mà mọ i việ c trở nê n phức tạ p. Chú ng tô i khô ng hieu. Cha khô ng hieu là chú ng tô i khô ng hieu. Cha cá u. Chú ng tô i cũ ng cá u. Chú ng tô i quă ng cho cha và i từ, hy http://tieulun.hopto.org
  16. vọ ng trú ng ý cha. Ðó giong như mộ t vá n tennis thả m hạ i giữa những người cụ t tay, trá i bó ng bay trê n sâ n mà khô ng ai đậ p lạ i. Cha tô i như mộ t du khá ch mù , lang thang trong mien đat lạ , đi giữa những con đường lon nhon những tam bien mà cha chı̉ hieu phâ n nửa. Cha họ c cá ch tự dan đường theo kieu củ a mı̀nh. Cha đọ c né t mặ t, á nh mat củ a người đoi diệ n. Ðô i khi, cha thử vẽ . Cha cũ ng tậ p viet. Từ khi bị liệ t bá n thâ n, cha phả i dù ng tay trá i, nê n chữ củ a cha run ray, khá c với kieu chữ viet ngoá y nhưng tự tin củ a cha ngà y trước – kieu “chữ bá c sı̃” như người ta van nó i. Hôm nay, một trận động đất đã làm tan hoang cả nước Nepal. Không có tin tức gì về 70 công dân Pháp. Thị trường chứng khoán Trung Quốc ngoẻo. Thị trường chứng khoán Trung Quốc ngoẻo. Thị trường chứng khoán Trung Quốc ngoẻo. 45. 45. 45. Tô i đọ c những câ u vă n rời rạ c được viet noi tiep nhau het trang nà y sang trang khá c. Cha đã ché p lạ i. Dưới dạ ng chı́nh tả . Hoặ c theo mau giá o viê n dạ y phá t â m đưa cho. Chưa bao giờ cha viet nhieu như trong những cuon vở nà y. Nhưng cha có hieu gı̀ đâ u? Những từ cha viet chen lan nhau, é p và o nhau, dı́nh sá t nhau trê n trang giay. Ðe là m gı̀, khi cha khô ng the viet cho chú ng tô i? Có the có mộ t mậ t mã nam trong những trang giay họ c trò u á m nà y mà tô i khô ng nam được? Mộ t thô ng điệ p bı́ mậ t cha muon gửi đen chú ng tô i? Ðô i khi, cha tậ p viet tê n riê ng củ a chú ng tô i. Tô i nhı̀n thay tê n tô i, sau câ u nà y: “François Hollande đã quyet định can thiệ p và o Mali”. Như the tô i sap thả o luậ n ve van đe địa-chı́nh trị với cha. Mới đau, hy vọ ng là sẽ tı̀m được cá ch nó i chuyệ n với cha, chú ng tô i đã là m cho cha mộ t quyen so nhỏ trong đó có hı̀nh vẽ cá c hà nh độ ng và vậ t dụ ng thường nhậ t. Như những chữ tượng http://tieulun.hopto.org
  17. hı̀nh. Cha đô i khi mở ra. Nhưng đe được mộ t từ thı̀ phả i can rat nhieu hı̀nh vẽ , nê n cuon so het rat nhanh. Và cha lạ i tiep tụ c chè o lá i trê n đạ i dương câ m lặ ng củ a cha. Ðạ i dương thâ n thiet với Baudelaire[5]. Sau mộ t cơn tai bien, Baudelaire đã bị chứng mat ngô n ngữ. Con của ta, em của ta, Hãy nghĩ về nỗi êm dịu, Ðến miền kia chung sống cùng nhau. Cù ng nhau? Că n bệ nh mat ngô n ngữ, cá i được gọ i là “mien kia” ay, mả nh đat xa xô i ay, là m gı̀ có “cù ng nhau”: Moi người bệ nh bị cam tù giữa sự cô độ c củ a mı̀nh, bị bao vâ y bởi á nh nhı̀n củ a kẻ khá c, bị tan cô ng bang tieng độ ng lan lộ n củ a những ai “biet nó i”. Baudelaire, người từng het sức nhà o nặ n ngô n từ, đã ket thú c cuộ c đời lú c chı̉ nhà o được mộ t từ duy nhat. Thậ m chı́ khô ng phả i là mộ t từ, mà mộ t thá n từ “Cré nom!”. Bạ n bè đen thă m ô ng, Banville, Jules Vallè s, Leconte de Lisle lan lượt phủ phụ c bê n đau giường ô ng. Họ khó c thương, hoả ng hot bởi mộ t noi kinh hã i nhuom mà u tô n giá o, khi chứng kien thiê n tà i thi ca phả i đá nh vậ t với những ngô n từ đã tron biệ t khỏ i ô ng. “Cré nom! Lú c thı̀ dù ng đe chà o, lú c thı̀ đe chửi, tù y và o khi ta cho ô ng ay xem mộ t vậ t hay tê n người mà ô ng thı́ch hay ghé t!”. Jules Vallè s giả i thı́ch. “Cré nom! Cũ ng có the là lời cà u nhà u ngâ y ngô củ a sự tuyệ t vọ ng! Ai mà biet?”. Thé ophile Gautier nó i mộ t cá ch hã i hù ng: “Than Chet đã lởn vởn quanh ô ng ay lâ u roi; mụ đặ t ngó n tay xương xau lê n trá n củ a ô ng ay, và bệ nh liệ t đã khien cá i cơ the từng lanh lợi và rat mem dẻ o kia trở nê n trơ lỳ. The roi mụ bỏ đi vı̀ tin chac rang nó sẽ mã i mã i bat độ ng ở cho ay. Sau đó , mụ quay lạ i lay mat củ a ô ng lời nó i, cù ng với bộ nhớ từ, đong thời lộ t luô n ngô n ngữ http://tieulun.hopto.org
  18. khỏ i ý tưởng. Thậ t là mộ t cực hı̀nh khủ ng khiep! Hieu mà khô ng trả lời được, và cả m thay ngô n từ trước đâ y từng thuan phụ c giờ cứ bay đi như những đà n chim dạ i moi khi có ai thử tien lạ i trò chuyệ n!”. Ngô n từ như những con chim thanh nhã mà cha ngam trê n cá c bức tranh khac Trung Hoa. Ngô n từ bay khỏ i trı́ tuệ củ a cha: những con chim di trú , chú ng bay ve phı́a những châ n trời am hơn, đe lạ i cha tô i mộ t mı̀nh với mù a đô ng vı̃nh vien củ a im lặ ng. Cá c chị em gá i củ a cha tới thă m cha lan đau trong trung tâ m phụ c hoi chức nă ng. Lú c ve, họ khô ng khỏ i thot lê n bang tieng Việ t: “Ke cũ ng buon cười thậ t. Anh ay chang nó i nữa, chı̉ khô ng ngừng O A”. O A. Mộ t bộ xương ngô n ngữ, mộ t bả n nhạ c gom hai not, mà mộ t dương cam thủ cụ t tay đậ p mộ t cá ch bướng bı̉nh và vụ ng ve lê n mộ t phı́m đà n đã bị loi nhịp. Maurice Ravel cũ ng bị mat ngô n ngữ. Nhà soạ n nhạ c van cò n nhậ n ra được â m thanh và nhịp điệ u: Lo tai â m nhạ c khô ng phụ thuộ c và o cù ng mộ t vù ng trong nã o như ngô n ngữ. Ngược lạ i, Ravel khô ng the “đọ c” những not trước đâ y từng the hiệ n những bả n giao hưởng tuyệ t vời củ a trı́ tuệ ô ng. Ong tham nghe thay những bả n nhạ c đó nhưng khô ng cò n khả nă ng ché p lạ i chú ng, hay chia sẻ chú ng. Beethoven tiep tụ c soạ n nhạ c mặ c dù bị điec. Cò n Ravel thı̀ nı́n lặ ng. “Trong đau tô i có biet bao â m thanh, tô i chưa nó i ra và cò n phả i nó i rat nhieu”, ô ng thon thức mộ t cá ch tuyệ t vọ ng. Colette viet: “Ravel mat ngô n ngữ, hà nh độ ng viet, và sẽ chet như bị bó p họ ng, nhưng cò n ý thức, bởi trong lò ng van trà n ngậ p cá c hợp â m.” ________________________________________ http://tieulun.hopto.org
  19. 5 LOST IN TRANSLATION[6] Tô i tı̀m giọ ng nó i củ a cha. Trong trı́ nhớ củ a tô i, tô i hau như chı̉ nghe thay giọ ng nó i củ a mẹ , hiệ n diệ n khap nơi. Cò n cha là mộ t cá i bó ng im lı̀m, bị xó a. “Có chứ, cha em có nó i mà . Chı̉ có em và cá c chị em củ a em, con cá i củ a ô ng khô ng nghe ô ng thô i”, Benoit cha củ a cá c con gá i tô i nó i với tô i. Tô i phả n đoi. Lẽ nà o tô i lạ i sai? “Ư thı̀ bọ n em khô ng nghe cha nó i.” Cha họ c ở trường Việ t nê n sang Phá p mà van khô ng đoi được phá t â m. Cá ch nó i tieng Phá p củ a cha khien chú ng tô i bực mı̀nh, chú ng tô i suy nghı̃ và mơ cũ ng bang tieng Phá p. Chú ng tô i khô ng đủ kiê n nhan đe nghe het những câ u cha nó i. Cha bả o cha xau ho vı̀ chú ng tô i, con cá i cha đẻ ra mà khô ng biet nó i mộ t từ tieng Việ t. Cha nà i nı̉ nhưng chang là m gı̀ được, chú ng tô i từ choi ngô n ngữ nà y, chú ng tô i muon trở thà nh người Phá p như những người khá c. Cha đà nh chịu. Han là khủ ng khiep khi bị cả m giá c mı̀nh là kẻ xa lạ trong chı́nh gia đı̀nh mı̀nh, bị bậ t ra ngoà i vı̀ nó i mộ t thứ tieng khô ng giong ai. Cha đọ c rat ı́t sá ch Phá p, ngoà i Ba chàng ngự lâm pháo thủ mà ô ng nộ i tô i đã đọ c cho cha ngà y trước. Chú ng tô i ngoi dá n mat và o mà n hı̀nh vô tuyen củ a phò ng ngủ hay bep, xem Bervely Hills[7]/ La grande Vadouille[8]/ phim truyen hı̀nh nhieu tậ p chieu Chủ nhậ t trê n kê nh M6/ Le maillon faible[9]/ Star http://tieulun.hopto.org
nguon tai.lieu . vn