Xem mẫu
- TRUYỀN CẢM HỨNG BẰNG “SƠ ĐỒ TƯ DUY” – TONY BUZAN
Ngoài đời, Tony Buzan giống như những gì mà người ta hình dung: lịch lãm, uyên
bác và cởi mở. Có lẽ hình ảnh ấy của ông cũng là một trong những lý do để ông được
chào đón và yêu mến ở rất nhiều nơi cùng với sự lan tỏa của Mind map - sơ đồ tư duy.
Đối với tôi, Tony Buzan đã trở thành một người mà tôi "hàm ơn", còn Mind map là công
cụ học tập và làm việc không thể thiếu. Tôi cũng cho rằng sơ đồ tư duy đã và đang thúc
đẩy làn sóng cách mạng học tập bùng nổ tại Việt và trên thế giới.
Sơ đồ tư duy – con đường đến với “Học cách học”
Năm 2003, khi còn là một sinh viên năm thứ nhất, tôi cùng các bạn trong nhóm Tư duy
mới (New Thinking Group) luôn băn khoăn trong mình một câu hỏi: “Từ bé đến lớn
chúng ta được dạy để tích lũy kiến thức, nhưng đã bao giờ chúng ta được dạy cách để
lĩnh hội những kiến thức đó một cách hiệu quả chưa?”
Câu trả lời “chưa ở đâu học sinh Việt Nam được dạy và được học "cách học" đã khiến
cho chúng tôi háo hức và say mê tìm hiểu một lĩnh vực hoàn toàn mới mẻ với những
khám phá bất ngờ về các nguyên tắc hoạt động của bộ não, các công cụ học tập và làm
việc hoạt động theo cách làm việc của bộ não, cách nâng cao khả năng ghi nhớ, tưởng
tượng và sáng tạo…
Qua các lớp học về Nâng cao năng lực tư duy mà chúng tôi là các giảng viên, chúng tôi
đã nhận được sự chia sẻ của hơn một ngàn học viên từ 6 đến 66 tuổi (nói không ngoa).
Điều đó thôi thúc chúng tôi phát triển và chia sẻ những công cụ tư duy mình đã tìm hiểu
được tới nhiều người hơn nữa.
Một trong những thành công lớn nhất mà chúng tôi đã làm được chính là thành công với
sơ đồ tư duy mà cha đẻ của nó là Tony Buzan, người có chỉ số sáng tạo cao nhất thế giới
và nếu bạn tìm hiểu về ông, bạn sẽ còn thấy vô vàn những điều đáng kinh ngạc khác nữa.
- Sơ đồ tư duy – Nguyên lý và hoạt động
Trong chuyến thăm Việt Nam của Tony
Buzan năm 2007 và cuộc trò chuyện cùng
nhà báo Tạ Bích Loan trên chương trình
Người đương thời, có lẽ hình ảnh của Tony
Buzan nay đã không còn quá xa lạ với nhiều
người Việt Nam.
Nhu cầu tìm hiểu về sơ đồ tư duy cùng các
công cụ tư duy khác trong làn sóng cách
mạng học tập đang bắt đầu lan tỏa tại Việt
dẫn đến sự ra đời của hàng loạt sách về Học
cách học của nhà xuất bản Nhân Trí Việt.
Nhờ thế, những lần dạo qua hiệu sách, tôi
thường bắt gặp hình ảnh các bạn sinh viên
Tony Buzan trong chương trình Người đương đang chăm chú giở những cuốn sách về sơ
thời đồ tư duy ra đọc một cách tò mò và say mê.
Sơ đồ tư duy không khó. Bất cứ ai cũng có thể tạo một sơ đồ tư duy ở dạng đơn giản theo
nguyên tắc phát triển ý: từ một chủ đề tạo ra nhiều nhánh lớn, từ mỗi nhánh lớn lại tỏ a ra
nhiều nhánh nhỏ và cứ thế mở rộng ra vô tận.
Ví dụ như bạn muốn lập sơ đồ tư duy cho một tuần làm việc, hãy vẽ chủ đề trung tâm
tuần sau vào giữa trang giấy trắng. Từ chủ đề bạn vẽ 7 nhánh lớn là thứ 2, thứ 3…cho
đến chủ nhật, mỗi nhánh một màu. Rồi từ mỗi thứ, bạn lại vẽ các nhánh nhỏ là các công
việc bạn định làm trong thứ đó, mỗi công việc lại triển khai ra các ý chi tiết hơn như bạn
định làm việc đó với ai (Who), ở đâu (Where), bao giờ (When), bằng cách n ào (How)...
Cứ như vậy bạn sẽ có được trên cùng một trang giấy các công việc bạn định làm trong
một tuần và cái hay của sơ đồ tư duy là ở chỗ nó giúp bạn có cái nhìn tổng thể, không
bỏ sót các ý tưởng; từ đó bạn có thể dễ dàng đánh số thứ tự ưu tiên các công việc trong
tuần để sắp xếp và quản lý thời gian một cách hiệu quả và hợp lý hơn so với một quyển
sổ liệt kê các công việc thông thường.
Nhưng vẫn ít người sử dụng sơ đồ tư duy lắm – Tại sao?
- Khái niệm của sơ đồ tư duy thì thực sự đơn giản. Nguyên lý hoạt động thì đúng theo
nguyên tắc liên tưởng “ý này gọi ý kia” của bộ não. Cách vẽ cũng rất giản đơn và còn rất
nhiều tiện ích khác khiến cho sơ đồ tư duy ngày càng trở nên phổ biến toàn cầu.
Nhưng tại Việt , có thể thấy số người biết đến sơ đồ tư duy thì nhiều mà số người sử dụng
nó thì chỉ đếm trên đầu ngón tay. Vậy nguyên nhân là tại sao?
Với kinh nghiệm 6 năm giảng dạy về sơ đồ tư duy cho rất nhiều các đối tượng học viên
khác nhau, tôi đã tìm hiểu và đúc kết được 5 nguyên nhân chính, đó là:
1 – Sơ đồ tư duy sử dụng nhiều màu sắc quá, trông như tranh vẽ của trẻ con vậy. Lại mất
công tô màu.
2 – Sơ đồ tư duy thì phải vẽ, mà mình thì vẽ xấu lắm, bạn biết đấy. Mình làm gì có năng
khiếu đâu.
3 – Dùng sơ đồ tư duy thì cũng viết như ghi chép thông thường thôi mà, thậm chí còn mất
nhiều thời gian hơn.
4 – Tốn giấy lắm!
5 – Mình dùng hoài rồi mà chẳng thấy giúp tăng trí nhớ lên gì cả. Chắc tác giả nói quá
lên thôi.
- Vậy những nguyên nhân này có đúng không?
Trước hết, tôi muốn chia sẻ với các bạn: sử
dụng sơ đồ tư duy lần đầu tiên cũng giống
như mới tập đi xe máy. Những ai đã đi quen
rồi thì thấy nó thực sự đơn giản và so với xe
đạp thì quả là vượt trội. Nhưng với những
người mới tập đi thì việc ghi nhớ các nguyên
tắc vận hành và thực hành cho đúng không
phải là dễ.
Vì vậy nên sẽ có bạn vẫn để số 0 mà tăng ga
rồi bảo xe này chẳng có ích gì; lại cũng sẽ có
người vừa tăng ga vừa đạp phanh, rồi tự nhủ
mọi người bảo sao chẳng biết chứ mình thấy
xe này đi chậm rì, lại còn nặng hơn cả xe
Các em học sinh tập vẽ sơ đồ tư duy đạp nữa.
Kết quả là họ đi đến kết luận chung: Xe này thấy quảng cáo thì hay, chứ đi thử thì cũng
không thấy có gì ưu việt lắm, thôi mình cứ quay về đi xe đạp cho khỏe, vừa quen thuộc
lại vừa đỡ phải thử cái gì mới làm chi cho mệt người.
Sơ đồ tư duy cũng vậy thôi. Bạn nào nghe qua cũng thấy đơn giản, nhưng thực chất khi
bạn đưa ra một trong những lý do trên chính là bởi bạn đã vi phạm một hay nhiều những
nguyên tắc “đơn giản” đó.
Tôi thường chỉ cho các học viên thấy các vi phạm đó của họ, và khi khắc phục được
nhược điểm này thì sơ đồ tư duy tỏ ra hiệu quả hơn rõ rệt. Những lời khuyên mà tôi hay
đưa ra thường là:
Bạn không cần phải sử dụng nhiều màu sắc. Bạn có thể chỉ cần dùng một màu nếu chưa
quen và muốn tiết kiệm thời gian. Các chuyên gia của hãng Boeing cũng đã vẽ nên những
sơ đồ tư duy khổng lồ khi xây dựng ý tưởng về việc cơ cấu lại hãng này để tạo lợi thế
cạnh tranh chỉ với một màu.
Nếu bạn thấy mất quá nhiều thời gian để tô đặc màu trong một nhánh, sao bạn không thử
gạch chéo, đánh dấu cộng, hay chấm bi trong đó? Rất mới mẻ và tốn ít thời gian.
Nếu trên mỗi nhánh bạn viết đầy đủ cả câu thì như vậy bạn sẽ dập tắt khả năng gợi mở và
liên tưởng của bộ não. Não của bạn sẽ mất hết hứng thú khi tiếp nhận một thông tin hoàn
chỉnh.
- Vì vậy, hãy nhớ trên mỗi nhánh bạn chỉ viết một, hai từ khóa mà thôi. Khi đó, bạn sẽ viết
rất nhanh và khi đọc lại, não của bạn sẽ được kích thích làm việc để hoàn thiện nốt thông
tin và nhờ vậy, thúc đẩy năng lực gợi nhớ và dần dần nâng cao khả năng ghi nhớ của bạn.
Những trải nghiệm trong việc giảng dạy sơ đồ tư duy tại VN
- Sơ đồ tư duy môn lịch sử và sinh học do các em học sinh vẽ
Trong một năm qua, tôi đã dành nhiều thời gian và tâm sức để giảng dạy sơ đồ tư duy cho
các giáo viên và học sinh tại trường tiểu học và THCS Dream House – Trí Việt.
Tôi thấy các em học sinh nhỏ từ lớp 1 cũng đã có thể vẽ được những sơ đồ tư duy đơn
giản, rất logic và đáng yêu, đặc biệt là với các chủ đề thân quen như Mẹ, Gia đình của
em, hay Mùa hè của em.
Những em học sinh lớn hơn thì thường xuyên sử dụng sơ đồ tư duy khi làm việc nhóm và
hệ thống kiến thức đã học trong các môn học ở trường, đặc biệt là khi ôn tập cho các kỳ
thi.
Sơ đồ tư duy cũng giúp các em và các thầy cô giáo tiết kiệm thời gian làm việc ở nhà và
trên lớp rất nhiều với các phần mềm sơ đồ tư duy trên máy mà các em có thể làm tại nhà
và gửi email cho các thầy cô chấm chữa trước khi lên lớp.
Với kinh nghiệm đó, tôi có thể thấy được làn sóng cách mạng học tập tại Việt Nam hoàn
toàn có thể lan tỏa trong những thế hệ học trò mới, chỉ cần có sự hướng dẫn tỉ mỉ của các
thầy cô giáo và các điều kiện hỗ trợ ở những môi trường giáo dục tốt.
Khi đó, nền giáo dục của chúng ta sẽ chẳng còn cách quá xa ngày mà Việt Nam có thể
“sánh vai cùng các cường quốc năm châu trên thế giới” như mong ước của Bác Hồ kính
- yêu và các nhà giáo dục tâm huyết ngày hôm nay.
Tony Buzan – Người truyền cảm hứng
Quy trở lại với người mà tôi "hàm ơn" - cha
đẻ của sơ đồ tư duy. Có lẽ cần có những lần
Tony Buzan đến Việt nhiều hơn nữa để
nhiều học sinh, sinh viên hơn được gặp gỡ
ông và được ông truyền cảm hứng, như tôi
đã có trong buổi workshop năm 2007.
Tôi vẫn còn nhớ cái cảm giác xúc động khi
ông ngạc nhiên nhìn bức vẽ sơ đồ tư duy của
tôi, khen ngợi một cách thật lòng và ký tặng
một điểm A+ hào phóng.
Tôi nhớ thi hào William A.Ward đã từng
nói: “Người thầy trung bình chỉ biết nói,
"Người thầy vĩ đại biết cách truyền cảm
người thầy giỏi biết giải thích, người thầy
xuất chúng biết minh họa, còn người thầy vĩ hứng"
đại biết cách truyền cảm hứng.”
Đối với tôi, Tony Buzan đã truyền cho tôi cảm hứng để tiếp tục niềm say mê giảng dạy
sơ đồ tư duy cho các bạn giáo viên và học sinh trong suốt những năm qua.
Vì thế, nếu bạn chỉ mới đọc sách của ông thôi thì chưa đủ. Hãy thực hành sơ đồ tư duy
ngày hôm nay và trải nghiệm nó để một ngày không xa khi bạn gặp Tony Buzan, bạn sẽ
tự mình cảm nhận niềm hạnh phúc được chia sẻ và được khích lệ bởi "thiên tài sáng tạo"
này.
Tony Buzan là tác giả và đồng tác giả của hơn 92 đầu sách được dịch ra trên 30 thứ tiếng
với ba triệu bản đang được bán ở 100 quốc gia, Tony Buzan được cả thế giới biết đến bởi
những công trình nghiên cứu về não bộ và phương pháp tư duy.
Sinh năm 1942 tại London, ông là người đã sáng tạo ra phương pháp Mind Map. Tony
Buzan chính thức giới thiệu phần mềm iMindMap vào tháng 12/2006 và được biết đến
nhiều nhất thông qua cuốn Use your head, trong đó ông tr ình bày cách thức ghi nhớ tự
nhiên của não bộ cùng với các phương pháp Mind Map.
Là nhà tư vấn thương mại cho các tập đoàn đa quốc gia như British Petroleum, Barclays
International, General Motors, IBM, Walt Disney, ông còn là c ố vấn cao cấp cho các
chính phủ và nhiều tổ chức phi chính phủ.
- Ông đã nhận bằng danh dự về Tâm lý học, Văn chương Anh, Toán học và các môn khoa
học tự nhiên của Trường Đại học British Columbia năm 1964.
SS ( Tuan Viet Nam )
nguon tai.lieu . vn