Xem mẫu
- NGƯỜI KHÔNG ĐI CÙNG CHUYẾN TÀU
Tập Truyện Ngắn
Tác giả: Nguyễn Quang Thân
Phát hành: Phương Nam Book
NXB: Văn Hóa Văn Nghệ
—★—
Đóng gói ebook: nguyenthanh-cuibap
Nguồn text: Waka
- TOC
Lời giới thiệ u
NHƯNG CHUM CUC BIEN
TAI SINH
EN-XI
NGƯƠI KHONG ĐI CUNG CHUYEN TAU
NGOI MỌ CO
NGƯƠI LAM RA ĐỌ NG ĐAT
SONG NƯƠC ĐƠI THƯƠNG
CAY BẠ CH ĐAN VO DANH
THUE GIƯƠNG
LỤ C BINH
CAY ĐANG CAY
GẠ P LẠ I
MƯA SAI GON
GIO CAT
BUI CO TREN ĐƯƠNG LANG
CHANG THI NHAN ĐAU BẠ C
PHƯƠNG SAN
NGƯƠI VỢ LE PHƯƠNG KHAN XUAN
ĐEM CO NGUYẸ T ĐƯƠNG
ĐI ĐEM
- LỜI GIỚI THIỆU
Nguyen Quang Thâ n-trước và sau Người không đi cùng chuyến tàu
Trạ i sá ng tá c Vũ ng Tà u 1982 dường như lạ i nhap nhá nh thê m lê n khi
thời gian thà nh xa cũ . Khô ng chı̉ vı̀ lan đau sau 1975, Hộ i Nhà vă n Việ t
Nam có ý tưởng mời mộ t so nhà vă n ba mien Bac – Trung – Nam ngoi
viet bê n nhau. Khô ng chı̉ vı̀ trạ i trưởng là nhà vă n Nguyê n Ngọ c noi
tieng với những cú lê n bờ xuong ruộ ng (nay chừng như đang noi tieng
hơn). Khô ng chı̉ vı̀ ở đó có chuyệ n “Khó c Nguyê n Hong” là m thà nh mộ t
dà n đong ca “noi loạ n, đot đen…”. Và , khô ng chı̉ vı̀ chuyệ n yê u đương
đà n ô ng đà n bà vă n giới khá là pho bien bong có mộ t đô i đi suot với
nhau đen het “đường thơm”…
Trạ i ay nhó m Sà i Gò n có Nhậ t Tuan, Đà o Hieu, Nguyen Nhậ t Anh, Lý
Lan, Tran Mạ nh Hả o, Nguyen Mạ nh Tuan, Lưu Ngũ . Từ mien Trung có
Chı́nh Tâ m, Nguyen Quang Hà , Tran Thù y Mai. Mien Tâ y Nam bộ có Chu
Hong Hả i, Đinh Thị Thu Vâ n, Trà Giang, Nguyê n Tù ng, Dạ Ngâ n. Mien
Bac có Hoà ng Minh Tường, Lê Xuâ n Giang và , trạ i đã bat đau nửa thá ng
roi, đá ng lý có Nguyen Quang Thâ n cù ng Chu Vă n Mười củ a Hả i Phò ng
mà chưa thay đâ u. “Cai trạ i” thı̀ Nguyê n Ngọ c ă n nó i đứng ngoi gı̀ cũ ng
ra cung cá ch thủ lı̃nh, Nguyen Thà nh Long bả ng lả ng Lặng lẽ Sa Pa, Huy
Phương nhò n nhọ n như tieu thuyet Xi Măng củ a ô ng, cò n Nguyen Xuâ n
Sanh, ô i chao, nhẹ bang “đá y đı̃a mù a đi nhịp hả i hà ”.
Cuoi cù ng, Nguyen Quang Thâ n cũ ng nhậ p trạ i theo kieu củ a anh: Đi
tà u thủ y Hả i Phò ng – Ben Bạ ch Đang, tạ t qua Thanh Đa thă m em gá i, khi
ngoi xe đò Sà i Gò n – Vũ ng Tà u mua mộ t tờ vé so (lan đau mua vé so) và
trú ng giả i khuyen khı́ch! Anh oang oang rang anh linh cả m ở trạ i viet
nà y anh sẽ gặ p may, dù chı̉ khuyen khı́ch thô i nhưng van cứ là may, tin
đi! Lơ đenh bởi gã muoi tiê u xương xó c vạ m vỡ bê chiec má y chữ cũ
mè m đi từ trê n gá c nhà ă n xuong, tô i nghı̃ đó là Chu Vă n Mười, cá i bú t
danh ay hợp với vẻ già già củ a anh ta. Sau nà y anh mô tả khoả nh khac
- “tieng sé t” với tô i rang: “Mộ t phụ nữ trẻ , mi-nhon, buon buon, má i tó c
té m rat hay, đang đứng chia cơm cho cá c bà n giú p cô cap dưỡng củ a
trạ i, chao, người nà y là m vợ thı̀ chac là rat tuyệ t!”. Lê Xuâ n Giang khi ay
đang noi tieng với bả n dịch tieu thuyet Hai Mươi Giờ (Hungari) lă ng
xă ng giới thiệ u cá c trạ i viê n với nhau. Anh dừng lạ i với Nguyen Quang
Thâ n: “Đâ y, Người không đi cùng chuyến tàu, khinh tà u hỏ a mà van cứ
phả i lụ y tà u thủ y nê n đen muộ n”. Tô i chưa he biet mộ t nhà vă n có tê n là
Nguyen Quang Thâ n và cá i truyệ n ngan đı̀nh đá m kia. Nguyen Quang
Thâ n tien đen bả o cũ ng chưa he đọ c gı̀ củ a Dạ Ngâ n nhưng có đọ c khả o
cứu củ a Sơn Nam và “Cô em đâ y đú ng vă n minh miệ t vườn thứ thiệ t
chưa?”. Rat nhieu trà ng cười khı́ch bá c co vũ chò ng ghẹ o. Tô i chò ng
chà nh cả nh cá o: “Gá i mien Nam de thương nhưng thương khô ng de,
nha!”.
Chuyệ n mộ t con cô ng ra sức xò e đuô i dựng cá nh sẽ ke và o mộ t dịp
khá c, dịp vui. Nhı̀n Nguyen Quang Thâ n á o sờn, quan rá ch goi thả m hạ i
quá so với may nhà vă n Sà i Gò n, tô i lạ i chú ý anh theo hướng đó . Vı̀ sao
và vı̀ sao, với tô i, Hà Nộ i khi ay van â m vang “Mien Bac thiê n đường củ a
cá c con tô i” kia mà ? Anh trẻ trung hơn tuoi bon mươi bả y và sự hieu
độ ng thı̀ khỏ i nó i, anh rủ “cô em miệ t vườn” đi tam bien, đi leo nú i, đi
chù a, đi la cà hủ tieu ngoà i chợ, đi xem anh và Chu Vă n Mười nham lạ c
rang với bia hơi và xem anh trê u ghẹ o đá m nữ mien Tâ y hien là nh, nhẹ
dạ (từ củ a anh). Bởi khi anh buô ng mộ t câ u ngo ngược kieu nhâ n vậ t
trong Người không đi cùng chuyến tàu thı̀ Đinh Thị Thu Vâ n hoặ c Trà
Giang la lê n: “Tụ i em đang nhen nhó m niem tin mà anh cứ hat nước
vô !”. Anh cười het cỡ: “Cá c em ơi, niem tin củ a cá c anh đù ng đù ng như
củ i mà cò n tat ngó m huong chi cá c em mới bat đau nhen nhó m bang
những que diê m!”.
Gan hai thá ng, tô i trở ve Can Thơ với cá i á n tı̀nh trong lương tâ m và
thê m vet đen “ngoạ i tı̀nh chuyê n nghiệ p” trong lai lịch. Xộ c vô thư việ n
ngay, tô i có mộ t danh sá ch những tá c giả Nobel từng khu vực mà anh
Thâ n liệ t kê cho. Những cuon được phı́a Việ t Nam Cộ ng hò a dịch nữa,
“em thử tı̀m ở cá c tủ sá ch những gia đı̀nh quen biet xem sao”. Nhưng tô i
phả i đọ c Nguyen Quang Thâ n trước đã . Anh khô ng mang bê n mı̀nh
Người không đi cùng chuyến tàu, tờ Văn nghệ in nó cũ ng khô ng tı̀m thay
nữa và , ke lạ i mộ t truyệ n ngan thậ t khó và “vô duyê n” (từ củ a anh). Vậ y
mà cá ch anh ưu tư, khó e miệ ng đượm buon, má i tó c phong sương… thậ t
- “tâ m trạ ng”, sâ u sac và … đá ng tin chứ khô ng như khi bô ng phè ng giữa
chon đô ng người.
Thư việ n Can Thơ chı̉ có duy nhat cuon Những người chinh phục củ a
Nguyen Quang Thâ n in nă m 1977. Tô i mượn ve nhà và kı́n đá o giữ riệ t
nó . Anh xuat hiệ n trê n vă n đà n nă m 22 tuoi, ngay truyệ n đau tay đã
được giả i thưởng bá o Thống nhất. Hai mươi lă m nă m ngược từ trạ i
Vũ ng Tà u ve trước, Nguyen Quang Thâ n đã có ba tậ p truyệ n và mộ t tieu
thuyet (Lựa chọn, in nă m 1978), nhưng sao khô ng tieng vang gı̀ may?
Tô i bă n khoă n và tá m truyệ n trong Những người chinh phục thı̀ tham
với tô i, rang “phương phá p hiệ n thực xã hộ i chủ nghı̃a” là cá i tran mà
khô ng may nhà vă n mien Bac nhoi lê n được. Vả lạ i, nă m 1965 khi đang
cô ng tá c ở Ty Thủ y lợi Hả i Phò ng, anh phả i viet khieu nạ i gửi Bộ trưởng
Bộ Thủ y lợi (hiệ n nay tô i cò n giữ bon trang giay pơ-luya đá nh má y bả n
khieu nạ i ay). Vı̀ lý do gı̀? Vı̀ nhà vă n trẻ trong thời gian họ c Trung cap
Thủ y lợi đã có những phá t ngô n “lệ ch lạ c” ve Cả i cá ch ruộ ng đat, ve Tự
do dâ n chủ , ve Nhâ n vă n giai pham… và từng bị cả nh cá o trước toà n
trường! Mộ t “vet đen” trong cá i guong xã hộ i chủ nghı̃a mà người ay van
phả i viet đe sinh ton, nuô i vợ nuô i con và … nuô i hy vọ ng cá i long roi sẽ
được nới ra, thô i thı̀ cá mè mộ t lứa cả .
Chien tranh ket thú c, ò a vỡ, khai phó ng, â m tham chı́n muoi, nung
nau. Nhưng bà i họ c tù tộ i củ a bạ n anh – Bù i Ngọ c Tan – sờ sờ ra đó .
Châ u Diê n, Dương Tường, Nguyê n Bı̀nh, cù ng Bù i Ngọ c Tan và anh, kẻ
ban lê n Hà Nộ i, người trụ lạ i đat Cả ng, tụ tậ p cười khó c đang cay với
song và viet “khô ng như trước nữa”.
Ơ tuyen tậ p nà y, tô i chọ n ba truyệ n củ a thời kỳ “hiệ n thực xã hộ i chủ
nghı̃a là thong soá i” đe bạ n đọ c và bạ n viet yê u men Nguyen Quang
Thâ n nhậ n diệ n mộ t giai đoạ n can phả i “ngoan vừa phả i” neu khô ng
muon đi tù như Bù i Ngọ c Tan! Nhưng, Những chùm cúc biển, anh viet
thá ng 10/1960 (nă m anh 25 tuoi) rat gợi, khô ng khá c gı̀ vă n anh sau
nà y khi đã bon mươi hay nă m mươi tuoi, tà i và tı̀nh. Với Tái sinh viet ba
nă m sau đó , tá c giả chưa đay 30 tuoi mà đã từng trả i, gâ n guoc và , với
En-xi viet nă m 1975 thı̀ khá c nhieu. Gan 20 nă m cam bú t, long lộ n trong
xã hộ i “tat cả cho chien tranh và chien thang” và 15 nă m đời song riê ng
tư trú c trac, vı̀ vậ y mà tâ m trạ ng tá c giả rười rượi, ngậ p ngừng, quay
quat.
- Boi cả nh xã hộ i mien Bac sau nă m 1975 lung lay nghiê m trọ ng có tê n
là hậ u chien và hậ u hợp tá c hó a toà n diệ n nhưng van được giới lã nh đạ o
lê n dâ y có t bang thó i kiê u ngạ o co hữu, bong sụ p đo thê m trong những
người “hoà i nghi là thuộ c tı́nh củ a giới trı́ thức” (cụ m từ ưa thı́ch củ a
Nguyen Quang Thâ n) khi cuộ c chien ở hai đau đat nước no ra. Lạ i chien
tranh ư, đó là những tieng thé t phan uat từ những cá i miệ ng “bị khớp
như người ta khớp mõ m chó ”. Người không đi cùng chuyến tàu bậ t ra
như chiec lò xo bị né n. Có the hı̀nh dung, thá ng 12 nă m 1979 ay, giữa
mù a đô ng đó i ré t, nhà vă n gõ và o má y chữ những dò ng noi đó a, mê mả i,
sac nhọ n, mã nh liệ t: “Tôi phản đối những người đi ca chuyến tàu hôm
nay!”. Chan độ ng! Đen tai người quyen lực ngang ngửa khi ay, phả i mộ t
cú điệ n thoạ i củ a giới chó p bu Hà Nộ i cho lã nh đạ o thà nh pho Hả i
Phò ng thı̀ nhà vă n mới được giả i thoá t khỏ i những lời đe dọ a treo bú t.
Hơn hai nă m dà i, 1980 và 1981, nhà vă n đứng yê n, cho đen khi được đi
mien Nam lan đau, Vũ ng Tà u thá ng 4/1982.
Nguyen Quang Thâ n cả quyet: Phả i có những cú bươu đau sứt trá n
thı̀ cá i tran đoi với nhà vă n mới được nới lê n. Chı́nh nhà vă n phả i bậ t
lê n, khô ng ai giú p được. Và độ c giả dan cũ ng đã khá c theo. Cá i tran ở
đâ y là sự tự kiem duyệ t củ a cá c tò a bá o và cá c nhà xuat bả n đe tá c pham
được in ra, cù ng thó i quen ngam thỏ a hiệ p củ a chı́nh người viet. Nguyen
Quang Thâ n khô ng hà o hứng, đú ng ra là khô ng chap nhậ n hoà n cả nh
viet đe ngâ m trong hộ c bà n chờ thời. Anh song cho từng ngà y song củ a
mộ t con người và mộ t nhà vă n, anh bả o, trong đường ham thı̀ mı̀nh van
cứ phả i cụ c cựa, phả i nong, phả i là m cho cá i ham ay rộ ng ra và đi ve
phı́a á nh sá ng. Nhưng sau đe và bú a bởi Người không đi cùng chuyến tàu
là mộ t cá i á n tı̀nh ở Vũ ng Tà u, lạ i bị dọ a kỷ luậ t, dò ng tộ c đe dè , con cá i
cò n chưa trưởng thà nh xong… Anh ngưng viet cho người lớn và tı̀m vui
với đoi tượng khô ng can chı́nh trị, khô ng sợ bat bẻ đe nẹ t. Chú bé có tài
mở khóa viet trong cả nă m 1983 và anh đã tı̀m thay thanh sạ ch, trong
veo, câ n bang. May nă m sau (1987), mộ t va chạ m riê ng tư đau đớn đã
khien anh viet mộ t lè o truyệ n Người làm ra động đất như the truyệ n
vừa. Anh bả o anh đã tı̀m lạ i được noi đau nộ i thương đe trở lạ i với
truyệ n ngan.
Từ nă m 1984 anh tı̀m thay mộ t cho ở cho tự do thâ n the và thời gian:
cơ quan Hộ i Vă n nghệ Hả i Phò ng. Gạ o lứt, giường đơn, yoga, bơi bien,
họ c tieng Anh và trở lạ i với những trang thơ tieng Nga củ a Akhmatova
mà anh mê say từ trước. Anh đọ c nhieu, đi Nam moi nă m ı́t nhat mộ t
- lan, mà y mò dịch thơ, là m thơ và viet lien hai tieu thuyet: Một thời hoa
mẫu đơn (1987), Ngoài khơi miền đất hứa (1989). Đe chuan bị cho cuộ c
song mới ở Hà Nộ i, anh dà nh những khoả n nhuậ n bú t ay mua nửa că n
hộ ở Kim Giang. Bat đau “cà y” (từ củ a anh), viet truyệ n, viet bá o đe Dạ
Ngâ n sẽ ra họ c viet vă n Nguyen Du (đi bang ke hoạ ch ay thı̀ tı̉nh mới
đong ý ). Những truyệ n ngan tung tay với nhieu giọ ng điệ u ra đời, anh tự
trà o rang “khô ng ngờ Dạ Ngâ n đi đạ i họ c mà nen truyệ n ngan Việ t Nam
phá t trien thê m mộ t bước!”. Vũ điệu của cái bô, Thanh minh, Thuế
giường, Gió heo may, Sông nước đời thường…
Từ nă m 1993 trở đi, Nguyen Quang Thâ n thà nh “giặ c viet” (cũ ng từ
củ a anh). Có mộ t Tet anh cà y mười may cá i truyệ n rả i như bươm bướm
từ Bac và o Nam đe Dạ Ngâ n “có tien rac đường” (ý nó i tien tà u xe xuô i
ngược Nam Bac thă m con). Cây bạch đàn vô danh xuat than mang so
phậ n củ a mộ t cá i sườn tuyệ t vời cho điệ n ả nh. Và anh cũ ng biet sau đó
mı̀nh trơn tay với truyệ n ngan nê n dừng lạ i đe viet mộ t tieu thuyet nữa:
Con ngựa Mãn Châu. Và roi, dù khô ng cò n bức xú c quá bởi cơm á o gạ o
tien, Nguyen Quang Thâ n lạ i thè m viet truyệ n ngan gọ i là “nghı̉ giữa
hiệ p” (tức trong khi chờ manh nha mộ t tieu thuyet khá c). Mộ t vệ t
truyệ n lịch sử xoay quanh hai nhâ n vậ t chı́nh là Nguyen Du và Ho Xuâ n
Hương được viet trong cá c nă m từ 1996 đen 1998. Tô i xep vệ t truyệ n
nà y sá t nhau ở cuoi tuyen tậ p đe bạ n đọ c nham nhá p chú ng như những
chương đẹ p củ a mộ t tieu thuyet mỏ ng ve mộ t thời ngon ngang, ưu uat
củ a hai con người tà i hoa bậ c nhat. Chú ng ta gặ p ở đâ y mộ t nửa Nguyen
Quang Thâ n khô ng gieu nhạ i, khô ng “á c mom á c miệ ng” mà thao thiet,
sang trọ ng.
Chù m truyệ n ngan đặ c sac nhat củ a anh – Thanh minh, Chân dung,
Gió heo may, Vũ điệu của cái bô… – đã tá ch riê ng trong tậ p truyệ n song
ngữ Anh – Việ t rat thà nh cô ng nhờ bả n dịch hay. Nhưng 20 truyệ n ở đâ y,
chọ n từ hà ng tră m truyệ n ngan củ a anh, là sự chọ n lựa kỹ cà ng xep theo
thứ tự thời gian chú ng được viet ra. Cả ba truyệ n trước 1975 van khô ng
ké m cạ nh lam dù những cá i ket khô ng the choi cã i rang tá c giả bị mac
mớ với phương phá p hiệ n thực xã hộ i chủ nghı̃a. Đặ c biệ t sau truyệ n
ngan Người không đi cùng chuyến tàu khien anh được liệ t và o hà ng
“những nhà vă n tiê n phong đoi mới” thı̀ anh đã được đú ng là anh: sat
né t, uy-mua, tà i hoa, nhâ n bả n.
Sau tieu thuyet Hội thề viet vat từ Hà Nộ i và o Sà i Gò n, anh chı̉ viet
truyệ n ngan khi được cá c tò a bá o đặ t hà ng.
- Bước sang tuoi tá m mươi, bời bời the sự, anh dà nh sự ná o nhiệ t sụ c
sô i cho bá o chı́. Anh là m web, chơi “phâ y”, bơi bien, the dụ c… đe yê u
quỹ thời gian cò n lạ i ı́t ỏ i củ a mı̀nh. Anh dừng viet vă n, mộ t người lã o
thực biet đủ là đủ và thực sự là đủ .
Thanh Đa, tháng 9/2017
Dạ Ngân
- NHỮNG CHÙM CÚC BIỂN
Tô i là mộ t cô giá o vù ng bien. Câ u chuyệ n tô i sap ke ra đâ y khô ng gı̀
hơn là chuyệ n xay ra giữa những đứa trẻ và cô giá o củ a chú ng.
Cuộ c đời sư phạ m và cá i so lậ n đậ n đã dan tô i và o những cả nh ngộ
khá c nhau. Những khó khă n hà ng ngà y củ a mộ t cô giá o trẻ , bờ bien, bã o
mù a hè và gió mù a đô ng, noi đau vı̀ người chong chet sớm, cuoi cù ng là
những đứa họ c trò hư hỏ ng, roi đen chuyệ n tan man, gan gũ i, uon nan
và khê u gợi nă ng khieu cá c em. Đâ y là phan quan trọ ng nhat củ a đời tô i.
Hô m đó tô i đen lớp như mọ i lan. Lớp nam trê n bờ bien. Từ bã i cá t
am đau thu boc lê n mù i những con sứa giạ t và o đê m hô m qua đang tan
chả y trong nang. Thê m và o đó là tieng thı̀ tham củ a cá nh rừng thô ng
ké o dà i từ đon biê n phò ng đen cuoi pho chợ. Tô i bat đau kiem tra bà i.
– Em Tý lê n bả ng!
Mộ t em họ c sinh trong hà ng ghe cuoi cù ng mien cưỡng đứng lê n.
Ngay từ hô m khai giả ng, thang bé đã là m tô i chú ý. Tý mặ c quan ong cao,
ong thap, mộ t dò ng mũ i sữa bò bá m và o mô i trê n như con đı̉a. Linh tı́nh
má ch tô i: “Lạ i gặ p mộ t ô ng tướng roi đâ y”. Tô i đã khô ng nham. Tý khô ng
phả i là đứa ngo ngược, nhưng đời song củ a nó là củ a bien. Trong những
giờ ra chơi, Tý cởi quan á o chạ y xuong bã i cá t, nhả y xuong nước bơi
mộ t chậ p roi và o lớp với cá i đau ướt, nước chả y rò ng rò ng. Lạ i cò n
chuyệ n vườn câ y. Tý đưa và o vườn trường những loạ i câ y xương rong
kỳ quá i khô ng biet lay đâ u ra. Xương rong phá t trien rat nhanh, trê n bã i
cá t khô can nó có ưu the hơn những thứ câ y khá c, đen noi sau mộ t thời
gian ngan, cả mieng vườn xinh xan củ a lớp tô i chı̉ cò n lạ i moi xương
rong. Roi đen những bà i tı́nh đo khô ng là m ra, hay đú ng hơn, khô ng bao
giờ ngó đen nữa. Tat cả đieu an ủ i cò n lạ i chı̉ là mô n vă n. Tý đã nhieu lan
là m tô i ngạ c nhiê n vı̀ những câ u vă n giau tưởng tượng và ngộ nghı̃nh:
“Con cá chim giong như bà n tay em bé đậ p đậ p trong ro cá củ a mẹ em”,
“Sừng bò nhọ n, nhưng sừng trâ u cò n nhọ n hơn nhieu”…
- Tô i khô ng mừng mà lo. Bởi vı̀, đoi với mộ t họ c sinh hã y cò n chả y mũ i
mà nă ng khieu phá t trien khô ng đeu thı̀ cô giá o khô ng the bỏ qua được.
Vı̀ vậ y, Tý là cậ u bé được tô i gọ i lê n bả ng nhieu nhat lớp, và nó khiep sợ,
neu có the nó i như the. Và hô m nay, tô i khô ng ngờ sự uon nan có dụ ng ý
củ a tô i đã gâ y ra mộ t phả n ứng thậ t sự.
– Mộ t người đi chợ... – Tô i ra đau bà i.
Tý né p người và o bả ng, tay run run viet những con so. Nhưng nó
bong dừng tay lạ i, đỏ mặ t nhı̀n tô i. Lạ i thê m mộ t bà i toá n khô ng giả i
được nữa roi.
– Đó là do em khô ng chịu là m bà i tậ p ở nhà – Tô i nghiê m giọ ng nó i.
– Thưa cô …
– Ơ nhà em là m những gı̀?
– Bạ n ay bơi suot ngà y ạ – Liê u, mộ t cậ u bé chă m chı̉ ngoi đau bà n,
nhac tô i.
– Khô ng phả i, xin cô đừng nghe bạ n Liê u. Em phả i đen lớp nửa ngà y,
cò n đâ u mà bơi suot ngà y nữa ạ – Tý nhı̀n tô i vẻ oan ức.
– Thô i, the những lú c khô ng đi bơi thı̀ em là m gı̀?
– Em đọ c Đả o giau và ng ạ .
– Đọ c sá ch là tot, nhưng neu chı̉ đọ c truyệ n mà khô ng là m toá n thı̀ có
nê n khô ng? – Tô i hỏ i cả lớp.
– Khô ng ạ – Cá c em trả lời.
– Bâ y giờ em là m mộ t bà i toá n khá c.
Tô i khô ng muon nhâ n nhượng và phả i là m cho thang bé bat trị nà y
quen với mô n so họ c mới được.
Mặ t Tý đỏ nhừ và đú ng là mộ t noi khiep đả m đang hiệ n lê n.
– Mộ t đà n bò ... – Tô i lạ nh lù ng đọ c đe bà i khá c.
Tý đứng im, chı̉ hơi ngọ nguậ y người. Bong kỳ lạ chưa, tô i thay, rõ
rà ng như hai với hai là bon trước mat tô i, mộ t con ran bang ngó n tay ú t
ló co ra khỏ i tú i roi từ từ bò dọ c theo ong quan nhem nhuoc củ a Tý. Lú c
bị don và o tử địa, con mực phun ra mộ t là n hỏ a mù , bâ y giờ thı̀ cậ u họ c
sinh nhỏ củ a tô i thả ra mộ t con ran.
Con vậ t rơi bẹ t xuong đat, ngó c co lê n, bò trườn người mộ t cá ch
thoả i má i giữa đá m bụ i phan và san so lạ i phı́a tô i. Thú thậ t là , cá i mà tô i
sợ nhat trê n đời có lẽ là loà i bò sá t nguy hiem đó . Tô i nhả y ngay lê n bà n
- và kê u lê n mộ t tieng hoả ng hot. The là cả lớp vỡ tung. Lũ họ c sinh cũ ng
nhả y lê n, khô ng phả i chú ng sợ mà hı̀nh như đe nhı̀n cho rõ hơn cô giá o
sợ như the nà o. Và tat nhiê n cậ u họ c sinh noi tieng củ a tô i thoá t nạ n.
Tý lặ ng lẽ xuong bà n, mặ t tı̉nh khô .
Ngà y hô m sau Tý khô ng đi họ c. Sau đó , hai ba ngà y lien em khô ng
đen trường. Chieu hô m đó tô i đen nhà em. Mộ t tú p leu hai gian nhỏ ,
rá ch ná t, nam giữa vò ng hà ng rà o dà y đặ c ghé p bang câ y sậ y, mộ t thứ
sậ y bien to lớn, cà nh lá xum xuê . Cũ ng như những xó m chà i nơi khá c, ở
đâ y người ta khô ng muon mà cũ ng khô ng the là m nhà đẹ p. Những hà ng
sậ y chong lạ i bã o bien và bụ i cá t, kê u vi vu trong gió bon mù a là m nê n
điệ u nhạ c quen thuộ c củ a bờ bien.
Nhà Tý đã lê n đè n. Mộ t giọ ng đà n ô ng tram tram vang lê n sau má i
tranh. Tô i bước và o nhà và gặ p ngay anh Hợi, bo Tý, mộ t người đà n ô ng
vạ m vỡ, mat oc nhoi, đang ngoi trê n phả n nham rượu. Trước mặ t anh,
trê n cá i mâ m go, mộ t con cá dưa bang cá nh tay khoanh trò n, boc hơi
nghi ngú t. Tý ngoi hau rượu bo, đang gỡ từng mieng cá trang như bô ng,
mặ t ı̉u xı̀u. Ơ gó c nhà , chị Hợi ngoi đan lưới trong á nh sá ng chiec đè n
con đe tậ n trong vá ch, trê n cá i phả n. Tý nhậ n ra tô i trước tiê n roi đen
ô ng bo. Tô i biet anh Hợi, dù khô ng quen lam nhưng cũ ng như mọ i
người trong là ng, tô i cò n biet moi ngà y anh noc het bao nhiê u rượu.
– Chà o cô ạ – Tý bẽ n lẽ n chà o tô i roi tụ t xuong phả n.
– Chà o cô – Anh Hợi xỏ châ n và o đô i guoc mộ c – Hừm, cô ngoi chơi,
ngoi xuong đâ y, hay là khô ng dá m, cô uong với bo con tô i mộ t ché n
nước nhé ?
“Mộ t ché n nước” ở vù ng nà y là bữa cơm. Tô i mạ nh dạ n ngoi và o
phả n và cam lay đũ a. Tô i đã quen tậ p tụ c ở đâ y và nó i đù a:
– Giá có thê m mộ t chai nữa mới đủ bộ đay, anh ạ .
Tức thı̀, anh Hợi tươi han lê n:
– Cu Tý ! Chạ y ra quá n bà Thủ cam ve cho bo mộ t chai bả y nghe
khô ng con! May dịp được tiep rượu cô giá o.
Tô i cười:
– Em đù a đay thô i, em có uong được đâ u – Tô i nó i với chị Hợi – Sao
chị khô ng ngoi tiep anh ay? Đá ng lẽ chị phả i cá ng đá ng việ c nà y hơn là
bat họ c trò em đay, bà chị ạ .
- – Chả giau gı̀ cô . Tô i đâ u có dạ i, ngoi ă n với ô ng ay đe lú c rượu và o
ô ng ay hat mâ m lê n mặ t à .
Anh Hợi gã i tai:
– Thậ t oan cho tô i, cô giá o. Tô i bả o anh:
– Cá c anh ở đâ y thı̀ em cò n lạ gı̀. Chı̉ bat nạ t cá c chị ay là giỏ i. Chị Hợi
nà y, chị ngoi ă n cho vui, em cò n chú t việ c nó i với cả hai anh chị đâ y.
Chú ng tô i và o mâ m, tô i chưa ă n cơm nê n cũ ng khô ng là m khá ch. Vả
lạ i, với bà con mien bien mà khá ch sá o thı̀ họ giậ n thậ t.
Sau khi con cá dưa chı̉ cò n cá i xương dà i thı̀ tô i bat đau nó i đen việ c
họ c hà nh củ a cu Tý. Anh Hợi đặ t mạ nh cá i bá t xuong mâ m, trừng mat
bả o ô ng con:
– The may hô m nay ô ng quý tử khô ng đi họ c à ? Bâ y giờ ô ng lạ i họ c
được ở đâ u mô n lủ i đay hả ?
– Nó họ c bo nó hoi nhỏ đay! – Chị Hợi đe chuyệ n.
– Nà y, mẹ nó đừng có nó i leo, roi chớ trá ch – Hợi dọ a vợ roi quay
sang tô i – Cô tı́nh, tô i cò n kiem soá t được là m sao nữa cơ chứ? Chú ng
tô i thı̀ suot ngà y đê m ra be... the... the mà …
Những tieng nó i cụ c cụ c trong miệ ng anh như sỏ i lă n roi tat han. Tô i
nghı̃ neu khô ng có tô i ở đâ y thı̀ the nà o cu Tý cũ ng khô ng thoá t đò n.
Nhưng Tý van lo xa và nhanh như con mè o, nó bien mat lú c nà o tô i cũ ng
khô ng biet nữa.
Sau khi biet được “chien cô ng hien há ch” củ a con ở trường, chị Hợi
tỏ rõ noi bực mı̀nh bang mộ t câ u than phien bạ o gan:
– Anh Hợi nà y, anh cò n nhớ cá i hoi xửa hoi xưa, lú c thay đo Nghệ cò n
ngoi nhà ô ng phó Bá ch ay mà . Cha gửi anh đen họ c được ba ngà y thı̀ anh
bat mộ t con muoi dá n và o cá nh tay, anh đậ p và o sau lưng thay mộ t cá i
roi bả o: “Thưa thay, con muoi ạ ”. Phả i the khô ng? Cả là ng người ta cò n
nhac chuyệ n ay – Chị phâ n bua với tô i – Trứng cá mă ng thı̀ phả i nở ra cá
mă ng chứ, phả i khô ng cô ?
– Vı̀ ô ng ay đá nh tô i chứ bâ y giờ cô giá o là m gı̀ mà nó dá m hon lá o
the? U mà y ạ , con dạ i cá i mang, người ta cũ ng thường bả o vậ y. Vả lạ i cá i
chuyệ n thời đe quoc sà i lang thı̀ u mà y lô i ra là m gı̀ cho nó lạ c hậ u hả ?
Anh Hợi ngượng nghịu chong che và nhap not ché n rượu thừa. Tô i
nó i:
- – Thô i, chuyệ n trẻ con em khô ng đe bụ ng đâ u. Nhưng từ nay trở đi,
em chı̉ xin anh chị chú ý cho may đieu: mộ t là anh khô ng được bat cu Tý
ngoi hau rượu nữa, hai là bả o nó ngà y mai phả i đen trường, ba là anh
nê n kè m thê m cho chá u mô n toá n...
Tô i chưa ra khỏ i ngõ thı̀ chị Hợi chạ y theo. Chị nó i như nac:
– Tră m sự nhờ cô ... Tô i chı̉ trô ng mong và o mı̀nh nó ... Bo nó thı̀ khô ng
dạ y được ai đâ u, cô bỏ qua cho chá u, cô cò n lạ gı̀ lũ trẻ ở cá i là ng nà y –
Và khô ng nı́n được nữa, chị ò a khó c.
Mặ t tră ng treo trê n bien như mộ t cá nh chim hả i â u. Những giọ t nước
mat củ a người mẹ là m tô i xú c độ ng. Neu ta cứ chịu khó đụ c đẽ o thı̀ khú c
go thô ng kia cũ ng có the thà nh mộ t thứ đo dù ng. Nhưng đoi với những
đứa trẻ thı̀ sự việ c lạ i khá c hơn nhieu.
***
Tý lạ i đen trường. May ngà y đau em cò n bẽ n lẽ n. Nhưng chı̉ và i hô m
sau, đâ u lạ i và o đay. Nó lạ i chạ y đuoi những bô ng hoa đuô i ngựa cá nh
nhọ n như lô ng chim trê n bon cá t hay ngụ p lặ n trong giờ chơi. Cò n mô n
toá n và mô n “lặ n” trong giờ thı̀ hı̀nh như chang có gı̀ thay đoi. Van
những bà i toá n de mà khô ng có đá p so, những quy tac được trı̀nh bay
lộ n tù ng phè o. Và moi lan gỡ bı́, con cá mă ng ay lạ i nhı̀n ra bien đe cau
cứu. Nhưng bien thı̀ là m được gı̀?
Tat nhiê n sá ch lược củ a cô giá o thı̀ van như cũ . Tô i co tı̀m ra những
dịp tot đe kiem tra, đưa cậ u bé bat trị củ a tô i lê n bả ng đen. Và tô i khô ng
biet rang những việ c xé t hỏ i đay tı̀nh mau tử ay củ a tô i đã dan đen
những chuyệ n khô ng ngờ.
Mù a đô ng nă m nay đen sớm hơn mọ i nă m. Những trậ n gió may đau
mù a đuoi sạ ch mâ y xá m trê n bau trời và qué t het lo â u trong lò ng dâ n
đá nh cá . Trời trong vat soi gương được, cò n bien thı̀ ê m dịu như mộ t bà
mẹ hien. Cơn thịnh nộ củ a mưa bã o đã qua. Só ng mang lê n đat lien mù i
thơm củ a bien am, sưởi những dả i bờ nâ u boc hơi trong buoi sá ng sớm.
Mọ i nă m và o thời gian đó , khi những bay cá hong, cá nụ ven bờ đã
vã n, những cặ p giã đô i bỏ lộ ng ra khơi tá m chı́n mươi sả i nước đá nh cá
gú ng, cá thủ , câ u cá dưa. Nhưng nă m nay cả xó m đá nh cá đó ng được
nă m chiec thuyen to. Đe trá nh mat cô ng đi ve, họ neo thuyen hà ng chụ c
ngà y ngoà i bien. Họ trú ở mộ t con cá t trô ng trơ trụ i gọ i là Con Và ng,
dựng lê n những chiec leu tạ m đe thoi nau, trú nang. Những khi cá
nhieu, cửa hà ng thủ y sả n khô ng thu mua kịp thı̀ nửa Con Và ng bien
- thà nh sâ n phơi cá khô . Moi buoi chieu hợp tá c đưa thuyen ra đó n cá và
cũ ng những chiec thuyen ay mang ra khơi gạ o, muoi, những lời thă m
hỏ i, nhan tin, bá o Nhâ n dâ n và cá c thô ng tư chı̉ thị gửi cho chủ nhiệ m
hợp tá c xã . Suot thời gian đó , nhieu đứa trẻ đen tuoi đi họ c lạ i ở trê n bờ.
Chú ng nó tự chợ bú a, nau ă n lay nê n đứa nà o cũ ng gay đi vı̀ ă n uong
that thường và nhớ bo mẹ . Những ngà y đó chú ng tô i thường bậ n bịu,
ngoà i việ c dạ y ở lớp cò n phả i đe mat đen cuộ c song củ a cá c em ở nhà ,
lò ng van nơm nớp những bat trac có the xay ra.
Đú ng nă m ngà y sau khi đoà n thuyen ra khơi, Tý vang mặ t ở lớp.
Ngay chieu hô m đó , tô i đen nhà em. Khô ng mộ t bó ng người. Gian nhà
Tý cửa phê n đó ng kı́n, khô ng khó a nhưng cộ t chặ t bang mộ t sợi chã o to
tướng. Trê n phê n cửa dá n mộ t mả nh giay bang hai bà n tay, viet nguệ ch
ngoạ c may chữ: “Chú ng tô i đã đen Đả o Và ng. Cam và o nhà . Ai và o nhà sẽ
chịu hoà n toà n trá ch nhiệ m”.
Đả o Và ng? Tô i boi roi lặ ng người suy nghı̃. Phả i chă ng đó là hò n đả o
mà Xti-vâ n-xơn đã cat giau kho và ng củ a những tê n cướp be? Khô ng. Ơ
đâ y chı̉ có Con Và ng, nơi tạ m trú củ a xó m chà i. Nhưng Con Và ng, hai
tieng đó đủ sức kı́ch thı́ch ó c tưởng tượng củ a những đứa trẻ như cu Tý
củ a tô i. Tô i quay lạ i, men theo loi mò n trê n con cá t, suy nghı̃ mộ t mı̀nh.
The roi tô i hieu, tô i dan hieu het. Tô i chac Tý đã lê n mộ t chiec thuyen
tiep te và ra Con Và ng với bo mẹ . Oi, tuoi nhỏ ngô ng cuong, sức mạ nh
củ a cá c quyen sá ch và trı́ tưởng tượng. Nhưng ngoà i ra cò n mộ t cá i gı̀
nữa, mộ t cá i gı̀ do tô i mà ra, tô i lờ mờ cả m thay trá ch nhiệ m củ a mı̀nh.
Bâ y giờ thı̀ chuyệ n đó đã xay ra roi...
Tô i bat lực đứng mộ t mı̀nh trê n bờ bien. Khoả ng cá ch giữa tô i và đứa
họ c trò đã đo bang hả i lý. Bien như cười cợt cho hoà n cả nh củ a tô i, bat
chợt đó n mộ t vı̀ sao.
Vı̀ phả i chờ gió , mười hai giờ đê m, tô i mặ c á o bô ng ra thuyen. Khi
buom giương lê n thı̀ gió chı̉ mới hiu hiu thoi từ đat lien ra be. Bau trời
trong vat, sao hiệ n ra ngay trê n đau só ng cà ng là m tă ng thê m vẻ bı́ mậ t
nhưng hap dan củ a bien khơi. Lò ng tô i hoi hộ p, khô ng biet cá i gı̀ sẽ chờ
đó n tô i ở ngoà i kia. Hò n đả o nhỏ , đứa họ c sinh đã bao lan là m tô i vat vả
mà khô ng hieu được, nhiệ m vụ thiê ng liê ng củ a mộ t cô giá o. Tat cả hap
dan tô i lạ lù ng.
Đú ng lú c trời rạ ng, chú ng tô i đen Con Và ng. Từ đâ y có the nhı̀n rõ
Cửa Lâ n như mộ t né t mực Tà u vạ ch ngang châ n trời ve phı́a Nam. Mộ t
- vạ t bien mà u nâ u, só ng lă n tă n. Đó là nơi sô ng Hong đo ra bien.
Con Và ng hoang vang đú ng như trong tưởng tượng củ a tô i. Mộ t dả i
cá t chạ y dà i hơn mộ t câ y so, lơ thơ cú c bien và cỏ đuô i ngựa. Tô i ngạ c
nhiê n nhı̀n thay phı́a cuoi bã i may câ y phi lao đã lê n quá đau người.
Bà con đi phà ng từ sá ng sớm. Chı̉ cò n lạ i trê n bã i những tú p leu lợp
cỏ lá c và lá chung sậ y, những cá i bep cò n boc lê n là n khó i xanh nhạ t.
Mộ t con mè o đen như hạ t na lang thang giữa bã i cá t, trô ng hoang rợ
như mộ t chú só i rừng. Anh lá i thuyen von ı́t nó i, bả o tô i:
– Bâ y giờ cô hã y lê n bã i nghı̉, cứ và o leu mà trú nang. Chú ng tô i đi
tı̀m họ , có lẽ trưa mới ve. Buon chet được, the mà cô cũ ng đò i ra chơi.
Hay là cô đi với chú ng tô i?
Đen bâ y giờ anh ta van khô ng biet tô i ra đâ y đe là m gı̀. Tô i ngước mat
nhı̀n anh hỏ i:
– Trẻ con chú ng nó có theo thuyen khô ng anh?
– Là m gı̀ có trẻ con. Chı̉ moi con thang Hợi mới ra từ hô m trước thô i.
– Nó ở nhà hay đi?
– Thang bé là m cá i gı̀ suot ngà y trê n bã i ay. Vả lạ i cũ ng can có người
trô ng đo đạ c, bep nú c chứ.
Anh quay mũ i thuyen.
The là cò n lạ i mộ t mı̀nh tô i trê n bã i cá t vang. Nhưng tô i khô ng cả m
thay cô đơn. Bởi vı̀ mặ t be bong ngời lê n rat đẹ p, là m tô i thay sung
sướng.
Lò ng boi roi nhưng van bı̀nh tı̃nh, tô i bước ve phı́a những tú p leu
con. Bong sau may câ y phi lao hiệ n ra mộ t đứa bé . Đú ng là Tý roi. Cả nó
chac cũ ng nhậ n ra tô i. Dù có vẻ sợ sệ t nhưng gặ p cô giá o nơi châ n trời
gó c bien nà y, Tý khô ng giau mộ t tia mat mừng rỡ, á nh lê n roi bat chợt
tan ngay.
– Chà o cô ạ .
– Chà o “ô ng tướng” – Tô i vui vẻ – Tô i ra thă m “ô ng” đâ y. Đe “ô ng
tướng” được yê n tâ m, tô i khô ng đả độ ng gı̀ đen chuyệ n Tý tron họ c. Tô i
bả o Tý đưa tô i đi thă m cá i Đả o Và ng trứ danh nà y. Chú ng tô i đi ve dã y
phi lao đang lac lư vı̀ gió moi lú c mộ t mạ nh. Bong tô i chú ý nhı̀n dưới
châ n tô i mộ t con cá t nhỏ mà u và ng ó ng á nh hiệ n ra.
– Thưa cô , cả cửa be nà y chı̉ đâ y có cá t và ng. Từ con Thoi đen đâ y chı̉
có cá t nâ u, đâ y mới có thứ cá t nà y – Tý giả i thı́ch, vẻ thà nh thạ o.
- – Sao em biet?
– Em đã đen những nơi đó roi ạ . Từ lú c cò n họ c lớp hai cơ. Bâ y giờ tô i
mới hieu vı̀ sao người ta gọ i đâ y là Con Và ng.
Chú ng tô i ngoi xuong đá m cỏ non và nhı̀n ra be. Tô i chı̉ ve phı́a trước
mặ t hỏ i Tý :
– Em có biet đang xa kia là đâ u khô ng?
– Thưa cô , trước mặ t cô và em là cửa sô ng Hong đâ y ạ . Bê n phả i là
Cửa Lâ n, xó m em đay mà .
– Sao em biet đâ y là cửa sô ng Hong?
– Thưa cô , cũ ng de thô i. Sá ng nà o cũ ng có những con giang bay ve
phı́a đó , chú ng nó và o cửa sô ng kiem ă n. Gan toi chú ng lạ i bay ra những
hò n đả o ngoà i be. Bo em bả o cò n có những hò n đả o toà n chim. Được
đen đó xem chim cũ ng thı́ch, cô nhı̉?
Tô i mı̉m cười nhưng trong lò ng lo ngạ i. Và tô i hỏ i:
– May hô m ra đâ y em là m gı̀?
– Thưa cô – Tý chớp mat – Em nau cơm, luộ c cá , vun goc phi lao...
– May goc phi lao nà y ư?
– Thưa cô , vâ ng ạ . May goc nà y em đưa ra trong từ nă m kia cơ. Lú c
em cò n theo họ c lớp hai ay. Em theo bo ra đá nh cá , nho may goc con
mang theo. Bo em bả o: “Mà y trong phi lao ở đâ y là m gı̀? Là m đó m à ?”.
Em bả o bo: “Khô ng phả i, con trong đe chan cá t, bo khô ng thay bụ i mù
lê n đay à ? Cô giá o con bả o the”.
The là em moi cá t lê n, cho may câ y con và o hoc vun lạ i. Cô trô ng kı̀a!
Tý bong độ t ngộ t chı̉ tay ra bien. Mộ t bay cá thủ đang tớm ở ngoà i
kia, nhieu quá đi mat!
Tô i nhı̀n theo tay Tý và thay trê n mặ t be lặ ng lẽ , nả y tanh tá ch những
giọ t nước như mỡ sô i trong chả o và những chú tô m hay cá nhỏ nhả y vú t
lê n.
– Cá thủ tớm moi đay cô . Hô m nay the là trời sap mưa roi. Cá thủ và o
gan bờ là chac có mưa.
Tô i như bước và o mộ t the giới chưa từng thay bao giờ. Cá i the giới
là m tô i rung độ ng sâ u sac đó hı̀nh như đã do chú họ c trò bé nhỏ củ a tô i
tạ o nê n và giờ đâ y em đang dat tô i bước và o giac mộ ng. Bê n cạ nh chú ng
tô i, những goc phi lao cao quá đau người, thâ n câ y xoan như chã o vı̀ đã
- chịu nhieu bã o tá p. Biet đâ u nhờ những câ y nhỏ nhan đó , cá t được giữ
lạ i, và mộ t ngà y kia, mộ t xó m chà i trù mậ t sẽ ra đời, dâ n là ng cò n nhac
đen đứa trẻ yê u thiê n nhiê n và đã từng biet chinh phụ c thiê n nhiê n từ
những ngà y cò n hơi sữa nà y khô ng.
– Tý nà y – Tô i bả o em – Em bỏ đi như vậ y mà khô ng xin phé p cô là m
cô và cá c bạ n lo lang cho em quá .
– Thưa cô , em muon xin cô cho em thô i họ c.
– Sao vậ y? – Tô i ngạ c nhiê n.
– Em dot lam ạ . Em khô ng là m được toá n.
– Khô ng, em chı̉ thı̉nh thoả ng mới can bú t thô i chứ – Tô i thay co
họ ng tô i cay xè và muon lựa lời, thậ n trọ ng như nâ ng mộ t bô ng quỳ nh
sap nở, lo sợ là m những nhụ y hoa tuyệ t vời rụ ng mat – Hô m nay em ve
là ng với cô , neu co gang, em sẽ giỏ i toá n. Cô và cá c bạ n sẽ giú p đỡ em.
– Em sợ lam ạ .
– Sợ cô hỏ i bà i ư?
– Vâ ng ạ . Em sợ… – Tý ngậ p ngừng – Neu sau nà y thà nh người lớn đi
đá nh cá thı̀ có phả i họ c toá n khô ng ạ ?
– Can lam chứ. Sao lạ i khô ng can họ c toá n hả em?
Đâ y là lan đau tiê n, mộ t lời phê bı̀nh kı́n đá o nhưng là m tô i xú c độ ng
sâ u sac. Tô i bong hieu ra rang trước nay tô i chưa thực sự yê u men cá c
em. Tô i khô ng biet rang cá c em có bạ n bè , có khô ng gian riê ng và những
gı̀ chú ng hieu biet được trong khi tiep xú c cù ng the giới ay thường vượt
ra ngoà i những đieu người lớn có the tưởng tượng được. Chı́nh trong
the giới mỹ mieu thâ n thiet ay, bả n lı̃nh là m người củ a chú ng đã hı̀nh
thà nh, cá i bả n lı̃nh cò n rat mong manh và rat de tan vỡ.
Tô i suy nghı̃ mộ t cá ch nghiê m khac ve đieu đó và giậ t mı̀nh tự cho là
may man. Neu như tô i khô ng đen đâ y mà ket thú c câ u chuyệ n bang mộ t
hı̀nh thức quở trá ch đơn giả n... thı̀ sẽ ra sao?
Tý van đi cạ nh tô i. Nó cú i đau xuong. Tô i há i mộ t bô ng cú c bien và
nó i:
– Tý nà y, khô ng biet là m sao mà những câ y cú c bien lạ i có the mọ c
được ở đâ y?
– Thưa cô , phả i có người mang ra chứ.
– Hay là gió mang ra hở em?
- – Thưa cô , em ạ . Em mang ra từ nă m ngoá i.
Bat chợt, như mộ t bà mẹ cú i xuong chiec nô i củ a con mı̀nh, tô i ô m
choà ng lay vai Tý roi cú i xuong hô n và o trá n em. Cử chı̉ đó củ a tô i là m
Tý cởi mở, nó bat đau thı́ch khơi chuyệ n.
– Nă m ngoá i em cò n đưa ra đâ y mộ t con mè o và ba con chuộ t. Đen
nă m nay con mè o đen van cò n đó , nhưng chuộ t thı̀ khô ng thay nữa. Có
lẽ cậ u mè o đã xơi mat roi cô nhı̉? Nó bé o mượt ra the kia.
– Mộ t nă m trời mà nó chı̉ ă n có ba con chuộ t thô i à ?
– Thưa cô , cò n cá lá c chứ. Thứ cá nà y có hai châ n trước, nó theo só ng
lê n bờ và the là chú mè o ta ngoi rı̀nh bê n mé p nước. Nhưng có những
lú c nó vo được cá c thứ cá nhỏ nữa, nó ngoi nhai, lô ng ướt mem nhưng
vẻ thı́ch chı́ lam.
– The là em...
Tô i chưa nó i het câ u, bong kê u thé t lê n. Trước mat tô i, mộ t con ran
đen sı̀ đang lá ch mı̀nh giữa những chù m cú c bien.
– Thưa cô , ran nước đay ạ . Nó khô ng bao giờ can. Mà can cũ ng chang
đau, chı̉ như con kien đot the thô i.
Tý buô ng hà ng lô ng mi xuong như sợ tô i quở trá ch.
– Chac lạ i em mang ran ra đâ y chứ?
– Thưa cô , vâ ng ạ .
Chú ng tô i thong thả đi ve leu vı̀ mặ t trời đã lê n cao nhưng trời van
lạ nh và da tô i bat đau nhớp nhá p vı̀ hơi muoi trong khô ng khı́.
Chieu hô m ay, tô i và Tý xuong thuyen cá ve đat lien. Mọ i người khô ng
ai biet được giữa cô trò chú ng tô i đã có chuyệ n gı̀ xay ra.
Tô i ngoi bê n Tý nhı̀n ve phı́a Con Và ng. Bâ y giờ có lẽ khô ng nê n gọ i
nó là con nữa. Nó thậ t sự được gọ i là đả o, bởi vı̀ ở đay cuộ c song đã hiệ n
lê n giữa trời nước hoang sơ. Cuộ c song đã xuat hiệ n với mà u xanh củ a
những chù m cú c bien, những con ran khô ng can người và con mè o đen
lang thang như mộ t ô ng chú a sơn lâ m.
Tý cũ ng nhı̀n ve phı́a đả o. Em khô ng giau được luyen tiec khi phả i xa
cá i the giới huyen diệ u củ a em. Cá i the giới được sức mạ nh sá ng tạ o củ a
con người dat ra từ những trang sá ch. Tô i nhı̀n em và nghı̃ bụ ng: Cá i chú
Kha-Luâ n-Bo nà y, roi ra chú sẽ có mộ t cá i gı̀ đó gó p cho đời. Chú sẽ là
nhà vă n, mộ t nhà sinh vậ t hay mộ t kỹ sư chuyê n khan hoang những
- vù ng đat mới? Nhưng chú ạ , giờ đâ y, chú cò n phả i co gang mà giả i cho
được những bà i tı́nh đó , cũ ng như mai sau những câ u hỏ i củ a cuộ c đời.
Tô i chac rang bước đường củ a chú cò n nhieu gian kho. Nhưng chú có
bả n lı̃nh, phả i khô ng cu Tý củ a tô i?
Thái Bình, tháng 10/1960
nguon tai.lieu . vn