Xem mẫu
- Website h tr gi ng d y và chăm sóc tr em
www.mamnon.com
K HO CH TRUY N THÔNG GIÁO D C
S C KH E
C A NGÀNH H C M M NON NĂM H C
2006-2007
Tháng 11/06
1. Cách s d ng mu i i t và các th c ph m giàu i t trong
b a ăn – Hư ng ng tháng toàn dân dùng mu i i t (tr n tháng 11).
2. Các r i lo n n i ti t do thi u i t.
3. S c n thi t ph i tiêm ch ng theo úng l ch.
4. Gi i thi u các lo i văcxin trong chương trình săn sóc s c
kho ban u.
5. D v t ư ng th - Cách phòng ng a và c p c u.
6. Tác h i c a b t ng t i v i s c kho con ngư i.
7. Gi i thi u trang ph c mùa l nh.
8. Gi i thi u th c ph m nên dùng và nên tránh cho tr béo
phì
Tr em hôm nay – Th gi i ngày mai
- Website h tr gi ng d y và chăm sóc tr em
www.mamnon.com
Cách s d ng i t trong b a ăn, th c ph m giàu i t
I t là vi ch t dinh dư ng r t c n thi t cho phát tri n c a cơ th , c n
cho t ng h p hóc môn giáp duy trì thân nhi t, phát tri n xương, quá trình
bi t hóa và phát tri n c a não và h th n kinh trong th i kỳ bào thai.
Cách s d ng i t trong b a ăn
- S d ng mu i i t khi ch bi n th c ăn cho tr
- Khi dùng mu i i t nên ng vào li n sành ho c cho vào h y
kín
- Chú ý khi n u th c ăn , b t ra kh i b p m i cho mu i i t vào
tránh m t i t theo s bay hơi
Th c ph m giàu i t
Mu i có ch a i t, các loai h i s n, bi n.
Tiêm ch ng
I. Vascin và b nh nhi m trùng
1. B nh nhi m trùng: tác nhân gây b nh nhi m trùng là nh ng vi sinh
v t.
Vi sinh v t gây b nh nhi m trùng là nh ng sinh v t r t nh , s ng ký
sinh, ch th y ư c dư i kinh hi n vi.
- Vi trùng: Vi trùng than, Vi trùng thương hàn, Vi trùng b ch h u, Vi
trùng lao...
- Virus: Virus s i, Virus b i li t, Virus Viêm gan, HIV...
- Ký sinh trùng: Ký sinh trùng s t rét, giun kim, giun ũa...
Tr em hôm nay – Th gi i ngày mai
- Website h tr gi ng d y và chăm sóc tr em
www.mamnon.com
2. Ch ng ng a b ng v c xin là bi n pháp ch ng phòng ng a
các b nh nhi m trùng.
3. V c xin là nh ng ch ph m có ngu n g c t vi sinh v t gây b nh:
vi trùng hay vi rút, ho c t các gen c bi t c a chúng, ho c t c t vi
trùng, có c i m:
- M t tính gây b nh:
• • B t ho t (Vi sinh v t ã b gi t ch t).
• • Gi m c l c (Vi sinh v t còn s ng nhưng ư c làm
y u i, ho c c t c a vi sinh v t ư c làm m t c l c không còn
kh năng gây b nh).
- Còn tính kháng nguyên: kích thích cơ th t o ra kháng th ( áp ng
mi n d ch).
4. Các lo i v c xin
- V c xin ơn giá: g m 1 lo i v c xin và ch phòng ư c 1 b nh (v c
xin BCG phòng b nh lao, v c xin S i phòng b nh s i).
- V c xin a giá: ph i h p nhi u lo i v c xin và phòng ư c nhi u
b nh (v c xin DTC phòng b nh b ch h u, u n ván, ho gà, v c xin MMR II
phòng b nh s i, quai b , rubella).
5. Tác d ng phòng b nh c a v c xin: kích thích cơ th t o ra kháng
th ( áp ng mi n d ch) giúp cơ th có kh năng kháng ch ng l i b nh.
- Mi n d ch cơ b n (MDCB): nh ng l n ch ng ng a c n thi t u
tiên phòng ư c b nh.
• • V c xin ơn li u: phòng b nh ch sau 1 l n ch ng
ng a.
• • V c xin a li u: phòng b nh sau vài l n ch ng ng a.
- Tái ch ng (nh c l i): tăng cư ng áp ng mi n d ch kéo dài th i
gian mi n d ch phòng b nh.
Tr em hôm nay – Th gi i ngày mai
- Website h tr gi ng d y và chăm sóc tr em
www.mamnon.com
6. L ch tiêm ch ng: ư c xây d ng v th i gian, s l n ch ng ng a
và các kho ng cách gi a chúng cơ th có ư c áp ng mi n d ch t i ưu
trong phòng b nh.
L ch tiêm ch ng có th thay i tùy thu c vào:
• • Chi n lư c, m c tiêu tiêm ch ng.
• • Tình hình d ch t c a b nh truy n nhi m.
• • Có nhi u nguy cơ d m c b nh truy n nhi m.
• • K thu t s n xu t v c xin.
II. Nh ng i u c n lưu ý sau khi ch ng ng a
Sau khi ch ng ng a có th g p m t s ph n ng ph sau: s t 38 –
39°C, sưng, , au ho c n i c c c ng nơi tiêm và m t s ph n ng khác
tùy theo t ng lo i v c xin. Các ph n ng k trên có th xu t hi n s m t c
thì ho c trong vòng 2-7 ngày,c n theo dõi trong 2 ngày sau ch ng ng a và
trong m i trư ng h p u ph i ư c theo dõi các cơ s Y t g n nh t.
III. Khi nào tr không ch ng ng a ư c:
- ang m c b nh nhi m trùng c p tính.
- Không ch ng ng a ti p i v i v c xin có ph n ng v i li u tiêm
trư c.
- Các b nh suy gi m mi n d ch, các b nh m n tính tri n tri n, b nh
th n n ng, b nh tim m t bù, b nh b ch c u c p, các b nh u ác tính.
- Có ti n s d ng, co gi t b n thân ho c gia ình…
IV. M t s v n có liên quan n ch ng ng a
1. Ph i h p v c xin: có th ch ng ng a cùng m t lúc nhi u lo i v c xin
phòng ư c nhi u b nh khác nhau mà v n an toàn (không nh hư ng n
s c kh e) và hi u qu ( áp ng ư c mi n d ch phòng b nh cho nhi u b nh),
có th ph i h p 1 l n 5-6 lo i v c xin.
Tr em hôm nay – Th gi i ngày mai
- Website h tr gi ng d y và chăm sóc tr em
www.mamnon.com
- Ph i h p trong 1 mũi tiêm: ti n l i, gi m s l n tiêm.
- Nhi u mũi tiêm ng th i: b t l i, ph i n cơ s Y t nhi u l n.
2. Kho ng cách gi a các mũi tiêm i v i nh ng vaccin a li u
(viêm gan B, DTC…)
- Tùy thu c vào t ng lo i v c xin.
- Thông thư ng kho ng cách gi a các mũi tiêm t i thi u 1 tháng là an
toàn.
- C n tôn tr ng kho ng cách t i thi u. Tiêm ch ng úng l ch và y
s có mi n d ch b o v cơ th s m nh t, tuy nhiên trong nhi u trư ng
h p không th tiêm theo úng l ch h n thì có th tiêm ch ng nh ng mũi k
ti p vào nh ng th i gian sau v n có th có ư c mi n d ch phòng b nh
(không qui nh kho ng cách t i a gi a các mũi tiêm) mà không c n ph i
ch ng l i t u.
3. Xét nghi m trư c ch ng ng a: V c xin Viêm gan B
- V c xin Viêm gan B không c i thi n tình tr ng ngư i lành mang vi
rút viêm gan B và b nh viêm gan m n tính.
- áp ng mi n d ch t nhiên ngư i ã nhi m vi rút viêm gan B
trong quá kh có th lâu dài và b o v ư c cơ th ch ng l i vi c tái nhi m
vi rút viêm gan B.
- V nguyên t c không c n ph i ch ng ng a v c xin viêm gan B cho
các i tư ng trên, tuy nhiên ch ng ng a v c xin s không nh hư ng n
s c kho mà còn có th tăng cư ng ư c mi n d ch phòng b nh lâu dài
hơn.
- Xét nghi m trư c ch ng ng a ch ư c xem xét v phương di n
kinh t , tình hình nhi m vi rút trong c ng ng, các y u t nguy cơ.
4. Hi u l c v c xin: hi u qu phòng b nh c a v c xin cao giúp
cơ th có kh năng kháng ch ng l i b nh cho cá nhân và c ng ng. Tuy
nhiên hi u qu c a v c xin còn tùy thu c:
- Công ngh i u ch v c xin.
Tr em hôm nay – Th gi i ngày mai
- Website h tr gi ng d y và chăm sóc tr em
www.mamnon.com
- áp ng mi n d ch phòng b nh c a cơ th .
- Ch t lư ng ch ng ng a: b o qu n s d ng v c xin & k thu t tiêm
phòng.
5. B nh truy n nhi m có v c xin phòng ng a:
- Ch ng ng a mang l i ích không ch cho cá nhân, mà còn cho c c ng
ng.
- B nh lan truy n trong c ng ng qua nh ng ngư i chưa ư c
ch ng ng a, ngư i ã ư c ch ng ng a nhưng không hi u qu .
- N u không ti p t c ch ng ng a, nhi u b nh mà hi n nay chúng ta
ã kh ng ch như b nh b i li t, có th d dàng quay tr l i lây nhi m
th m chí có th gây t vong cho tr em và c ngư i l n.
6. Tiêm ch ng phòng ng a các b nh truy n nhi m, ưu tiên:
- Tr em và các i tư ng có nhi u nguy cơ nhi m b nh.
- B nh nguy hi m, n ng, nhi u t vong, lây lan nhanh trong c ng
ng.
- B nh thư ng xuyên lưu hành m nh trong c ng ng ho c là b nh
m i xâm nh p.
- B nh lưu hành nh ng a phương s n du l ch.
V. Các lo i vascin phòng b nh hi n có Vi t Nam
1. Các lo i v c xin trong Chương trình Tiêm ch ng M r ng (mi n
phí):
- Th c hi n t năm 1981, v i 5 lo i v c xin cho tr dư i 1 tu i và
thai ph phòng 6 b nh truy n nhi m.
Tr em hôm nay – Th gi i ngày mai
- Website h tr gi ng d y và chăm sóc tr em
www.mamnon.com
V c B nh i L ch tiêm Mi n
xin tư ng d ch
BCG Lao < 1 - Lúc m i Nhi u
tu i sinh năm
- Tr dư i 1
tu i
DTC B ch < 3 - M1 : 2 3 - 5
h u tu i (*) tháng tu i năm
U n - M2 : 3
ván tháng tu i
Ho - M3 : 4
gà tháng tu i
- Nh c l i :
1 năm sau M3
Sabin B i < 5- - M1 : 2 10 năm
li t 6 tu i tháng tu i
- M2 : 3
tháng tu i
- M3 : 4
tháng tu i
- Nh c l i :
1 năm sau M3
Tr em hôm nay – Th gi i ngày mai
- Website h tr gi ng d y và chăm sóc tr em
www.mamnon.com
S i S i < 2 - 9 – 12 5 - 10
tu i tháng năm
VAT U n Thai - M1 : khi 3 - 5
ván ph có thai năm
- M2 : 1
tháng sau M1, và
trư c sinh ít nh t
30 ngày
Ph - M1 : th i Lâu dài,
n tu i i m tiêm su t i
sinh
- M2 : 1
tháng sau M1
- M3 : 6
tháng sau M2 ho c
khi có thai l n sau
- M4 : 1
năm sau M3 ho c
khi có thai l n sau
- M5 : 1
năm sau M4 ho c
khi có thai l n sau
(*) Tr lên 5 tu i: tiêm nh c DT phòng B ch h u & U n ván.
Tr lên 10 tu i: tiêm nh c DT phòng B ch h u & U n ván.
- T năm 1997, ưa thêm 4 lo i v c xin m i phòng các b nh viêm
gan B, Viêm não Nh t b n B, Thương hàn và T .
Tr em hôm nay – Th gi i ngày mai
- Website h tr gi ng d y và chăm sóc tr em
www.mamnon.com
V c a i L ch tiêm Mi n
xin i m tư ng (*) d ch
T Vùng 3 - 5 - L n 1 : 2
d ch lưu tu i th i i m u ng năm
hành
- L n 2 : 2
tu n sau l n 1
Thương Vùng 3 - 5 - Tiêm 1 l n > 3
hàn d ch lưu tu i duy nh t năm
hành
- Có th
nh c l i m i 3 năm
Viên Vùng 1 - 5 - M1 : th i 3
não Nh t B n d ch lưu tu i i m tiêm năm
hành
- M2 : 1-2
tu n sau M1
- M3 : 1
năm sau M1
- Tái ch ng
: 1 năm sau
Viêm < 1 - M1 : lúc > 5
gan B tu i m i sinh năm
- M2 : 2
tháng tu i
- M4 : 4
Tr em hôm nay – Th gi i ngày mai
- Website h tr gi ng d y và chăm sóc tr em
www.mamnon.com
tháng tu i
(*) i tư ng thu c CT Tiêm ch ng m r ng, 4 lo i v c xin này có th
ch ng cho ngư i l n.
2. Các lo i v c xin phòng các b nh truy n nhi m khác ngoài
Chương trình Tiêm ch ng M r ng:
(Ngư i tham gia ph i tr chi phí v i giá c thay i tùy lo i thu c
ng a)
V c xin phòng b nh i tư ng Mi n d ch
Viêm màng não não mô c u Tr trên 18 tháng 5 năm
type A&C
Ngư i l n
Viêm màng não do H. Tr 2 - 5 tu i 5 - 7 năm
influenza type B
B nh d i Tr em
(Tiêm ng a d phòng & i u Ngư i l n
tr sau khi b súc v t c n)
B nh Quai b Tr 15 tháng – 15 Hơn 5 năm
tu i
(Không có v c xin Quai b
riêng r mà ch có v c xin ph i h p
phòng 3 b nh S i, Quai b ,
Tr em hôm nay – Th gi i ngày mai
- Website h tr gi ng d y và chăm sóc tr em
www.mamnon.com
Rubella)
B nh th y u Tr > 9 tháng Hơn 5 năm
B nh Viêm gan A Tr 2 - 15 tu i và 5 -10 năm
ngư i l n
Viêm ph i do ph c u trùng Tr > 2 tu i và ngư i 3 - 5 năm
l n, c bi t ngư i già
B nh Cúm Tr > 36 tháng và 1 năm
ngư i l n, c bi t ngư i
già
3. Các lo i v c xin phòng các b nh truy n nhi m có th chích t i
các nơi có thu phí (trong ó k c các lo i b nh trong Chương trình Tiêm
ch ng M r ng)
- B nh thương hàn
i tư ng: tr em > 5 tu i và ngư i l n. Mi n d ch: > 3 năm
- B nh viêm gan B
i tư ng: tr em và ngư i l n. Mi n d ch: > 5 - 10 năm
- 2 b nh: B ch h u U n ván
i tư ng: tr em 5-10 tu i. Mi n d ch: 5 năm
- 4 b nh: B ch h u-U n ván-Ho gà-B i li t
Tr em hôm nay – Th gi i ngày mai
- Website h tr gi ng d y và chăm sóc tr em
www.mamnon.com
- 4 b nh: B ch h u-U n ván-Ho gà-Viêm gan B
- 5 b nh:B ch h u-U n ván-Ho gà-Viêm gan B-Viêm màng não do H.
influenza
R i lo n n i ti t do thi u i t
Thi u i t s d n n thi u hóc môn giáp và gây ra nhi u r i lo n
khác nhau: bư u c , r i lo n b nh lý khác như s y thai, thai ch t lưu,
khuy t t t b m sinh, thi u n ng trí tu , n n,cơ th ch m phát
tri n, m t m i, gi m kh n ng lao ng . . .
Khi cơ th b thi u i t, tuy n giáp làm vi c nhi u hơn t ng h p
thêm n i ti t t giáp tr ng nên tuy n giáp to lên, gây ra bư u c . Bư u c
là cách thích nghi c a cơ th bù l i m t ph n thi u i t, khi có kích
thư c to có th chèn ép ư ng th , ư ng n u ng gây ra các v n nh
hư ng cho s c kh e.
Thi u i t ph n trong th i kỳ mang thai có th gây ra s y thai t
nhiên, thai ch t lưu, non. Khi thi u i t n ng tr sinh ra có th b n
n v i t n thương não vĩnh vi n. Tr sơ sinh có th b các khuy t t t
b m sinh như li t tay ho c chân, nói ng ng, i c, câm, m t lác. Các h u
qu ó s t n t i vĩnh vi n trong c cu c i, hi n nay y h c chưa ch a
ư c.
Thi u i t trong th i kỳ niên thi u gây ra bư u c , ch m phát tri n
trí tu , ch m l n, nói ng ng, ngh nh ngãng. Trong m t s trư ng h p
n ng, tr có th b n n, li t c ng hai chân. Tr b thi u i t không th
t k t qu t t trong h c t p. Thi u i t ngư i l n gây ra bư u c v i
các bi n ch ng c a nó như m t m i, không linh ho t và gi m kh n ng
lao ng, h n ch s phát tri n kinh t , xã h i.
D v t ư ng th cách phòng ng a và c p c u.
Tr em hôm nay – Th gi i ngày mai
- Website h tr gi ng d y và chăm sóc tr em
www.mamnon.com
Cách phòng ng a:
Không cho tr c m , chơi nh ng v t nh tròn như: h t u, viên bi,
tr ng chơi
Không cho tr n các lo i th c ăn còn nguyên h t, không cho tr
ăn khi tr khóc…
xa t m tay tr nh ng v t d ng nh
C p c u:
M t khi x y ra hi n tư ng tr hít d v t vào khí qu n, cha m và
ngư i hi n trư ng không nên v i vàng khi i b nh vi n , mà mau chóng
ti ng hành c p c u tai ch .
V i bé nh chưa y m t năm khi khí qu n hít vào d v t, ngư i
c p c u nên l p t c bé n m nghiêng 60 trên c ng tay ngư i c u h
, u chúc xu ng , gi cho v trí u n nh , mà c ng tay ngư i c u h
nên áp sát trên ngư i mình, c inh b t ng. Ngư i c u h dùng bàn tay
v vùng lưng gi a hai xương b vai ph i trái nhi u l n ê thúc y th i
d v t ra ngoài , tránh t c th , néu vô hi u có th m t bé ng n lên n m
ng a trên m t m t b ng v ng, ngư i c u h dùng ngón tay chèn ép
nhanh xưong ng c 4-5 l n, thúc d v t ra.
V i bé trên 1 tu i khi x y ra hít ph i d v t vào khí qu n , nên l p
t c bé n m ng a, ngư i c u h quỳ bên ph i bé , t bàn tay trên
ư ng trung tuy n gi a r n và b xương sư n , dùng s c ép 6-10 l n, cho
t i khi d v t th i ra ngoài . N u bé l n hơn thì ch n tư th ng i ho c
ng th ng , ngư i c u h ng sau lưng bé , m t tay n m , ngón tay cái
c a n m m áp sát gi a b ng bé, m t tay khác ôm n m ám ép b ng v
phía trong , phía trên, ng tác ph i d t khóat.
C n nêu rõ , cùng lúc c p c u , nên quan sát s c m t và th n thái
c a tr , khi c n v a c p c u v a em i b nh vi n.
Tr em hôm nay – Th gi i ngày mai
- Website h tr gi ng d y và chăm sóc tr em
www.mamnon.com
Tác h i c a b t ng t i v i cơ th
B t ng t là lo i gia v , khi xào n u có th cho thêm m t chút b t
ng t có th làm món ăn càng ngon , qu th t có ht tăng thêm kh u v cho
bé, thành ph n ch y u c a b t ng t trong cơ th ngư i ư c phân gi i
thành ch t tham gia trao i prô têin não, c i thi n và duy trì công năng
não. Nhưng có nhi u cha m trong quá trình n u ăn cho r t nhi u b t
ng t, cách làm này không úng
Trênt h c t ăn nhi u b t ng t không có l i cho s c kh e , ngư c
l i còn d n n m t s ph n ng x u, n u trong b a ăn có s b t ng t h p
thu quá 5 gam, thì có th xu t hi n các trii u ch ng : m t . tóay m
hôi, váng u, nôn m a, tinh th n u o i , tòan thân ê m , tim p nhanh.
Th c ra ,v ngon c a ăn ph i d a vào b n thân c a th c ph m
và m c tươi m i c a nó. Ví d như gà , th t, tôm cua tươi do trong ó
có ch a s lư ng khá v axít amin, tươi m nh, cho nên khi xào n u
không c n cho thêm b t ng t, món ăn mang mùi v c áo c a mình
nh t là th c ph m cho các cháu ăn , càng không nên b t ng t.
Th c ph m nên dùng và nên tránh cho tr béo phì.
Th c ph m nên dùng
Khuy n khích tr ăn rau, qu tươi vì trong rau có nhi u ch t xơ , là
th c ph m gi m phì khá t t, rau ăn vào có nhi u ch t xơ có th lưu l i
trong d dày khá lâu , khiíen tr c m th y no, nhưng ch a nhi t năng
không nhi u
Nên cho tr ăn úng b a, không ăn v t
Khi ăn t p cho tr thói quen nhai k nu t ch m , kéo dài th i gian
ăn khi n th c ăn ư c tiêu hóa h p thu r i ư ng huy t lên, không xu t
Tr em hôm nay – Th gi i ngày mai
- Website h tr gi ng d y và chăm sóc tr em
www.mamnon.com
hi n c m giác ói n a bé s không ăn m t lúc nhi u , n u ăn quá no c m
giác no xu t hi n ch m hơn bé s càng ăn nhi u
Th c ph m không nên dùng
Khi ch bi n th c ăn cho tr , tránh cho nhi u d u m , bơ và
ư ng n u không c n thi t , tránh ăn m t cách thư ng xuyên các món ăn
xào rsn , th t m , không thư ng xuyên u ng nư c ng t có ga, khong ăn
nhi u bánh k o, h n ch th i gian xem tivi và các trò chơi i n t , tránh
ăn v t trong khi xem tivi, tránh i ng mu n
Tr trên 1 tu i không nên u ng quá n a lít s a tươi nguyên kem
m t ngày
Không ư c b t tr béo phì nh n ăn , làm như v y tr s c m th y
b quá ói, d n t i khi ư c ăn tr s ăn tr thù.
Tr em hôm nay – Th gi i ngày mai
nguon tai.lieu . vn
