Ebook Thương: Phần 2

PHẦN HAI
19
I24 ầm ĩ. Stamp Paid có thể nghe thấy tiếng nó từ tận ngoài
đường. Ông bước đến căn nhà, đầu ngẩng cao hết mức để không ai có
thể nói là ông lén lút, mặc dù trí óc lo âu của ông khiến ông cảm thấy
mình đang thầm lén. Từ lúc ông đưa cho Paul D xem mảnh báo và
biết anh dọn ra khỏi I24 trong cùng ngày, Stamp cảm thấy bứt rứt. Đã
vật lộn với câu hỏi có nên nói cho một người đàn ông biết hay không
về người đàn bà của anh ta, và rồi đã tự thuyết phục rằng ông nên nói,
lúc ấy ông lại bắt đầu lo cho Sethe. Phải chăng ông đã ngăn cản cơ hội
hạnh phúc duy nhất của chị với một người đàn ông tốt? Sự mất mát,
lời đồn đại khơi khơi nổi lên trở lại từ người đàn ông đã giúp chị
vượt sông, bạn của chị cũng như bạn của Baby Suggs, có làm cho chị
bực mình?
“Mình già quá rồi,” ông nghĩ, “mình nghĩ không rõ ràng nữa.
Mình đã quá già và đã thấy quá nhiều.” Ông nằng nặc rằng ông không
muốn ai biết chuyện ông thổ lộ ở sân lò mổ − bây giờ ông tự hỏi ông
đang bảo vệ ai. Paul D là người duy nhất trong thị trấn không biết
chuyện. Tại sao tin tức đã đăng báo lại trở thành một bí mật phải thì
thầm trong một sân lò mổ? Một bí mật đối với ai? Chính là với Sethe.
Ông đã làm chuyện sau lưng chị, như một kẻ lén lút. Nhưng lén lút là
nghề của ông − cuộc đời của ông, mặc dù luôn luôn vì một mục đích
rõ ràng và thánh thiện. Trước Cuộc Chiến tất cả những việc ông làm
đều là lén lút: đưa kẻ chạy trốn đến chỗ ẩn náu, đưa tin mật đến chỗ
công cộng. Bên dưới rau quả hợp lệ của ông là người lậu ông chở qua
sông. Ngay cả mấy con lợn ông làm thịt trong mùa xuân cũng phục vụ
mục đích của ông. Có những gia đình sống bằng xương và lòng lợn
ông chia cho họ. Ông viết và đọc thư cho họ. Ông biết ai bị bệnh phù

và ai cần củi đốt, đứa trẻ nào có quà và đứa nào cần chỉnh đốn. Ông
biết bí mật của sông Ohio và hai bên bờ của nó, những căn nhà trống
và có người, người nhảy múa giỏi nhất, người nói dở nhất, ai có giọng
hay và ai không hát nổi ra điệu. Không có điều gì thú vị giữa hai chân
ông, nhưng ông nhớ ông đã từng có − khi sự thúc đẩy ấy thúc đẩy
người bị thúc đẩy − và đấy là lý do tại sao ông cân nhắc rất kỹ và rất
lâu trước khi mở chiếc hộp gỗ của ông và tìm mảnh báo mười tám
năm trước cho Paul D xem làm bằng chứng.
Sau đó − chứ không phải trước – ông mới cân nhắc đến cảm giác
của Sethe. Và sự cân nhắc muộn màng này khiến ông tự trách mình.
Có lẽ ông nên im lặng, có thể dần dà Sethe sẽ tự mình nói cho Paul D
biết, có thể ông không phải là người Chiến Binh cao thượng của
Christ như ông nghĩ, mà là một kẻ lắm chuyện bình thường và chất
phác đã nhân danh sự thật và lời cảnh báo, những điều ông cho là
quan trọng, để cắt ngang một chuyện đang diễn ra tốt đẹp. Bây giờ
I24 đã trở lại như trước khi Paul D đến thị trấn − khiến Sethe và
Denver lo lắng vì lũ quỷ ám mà ông có thể nghe thấy từ ngoài đường.
Dù cho Sethe có thể xoay sở sống được với hồn ma đã trở về, Stamp
không tin là con gái chị làm được. Denver cần một người bình
thường trong đời nó. Do may mắn ông đã có mặt lúc nó mới sinh ra −
trước khi nó biết nó sống − và ông ưu ái nó là vì thế. Chính vì nhìn
thấy nó còn sống, và trông khỏe mạnh bốn tuần sau đó mà ông đã vui
đến nỗi ông gom hết những trái dâu đen ngon nhất trong hạt mà ông
có thể mang được và trước hết đút hai trái vào miệng nó, rồi mới biếu
phần gặt hái nhọc nhằn của ông cho Baby Suggs. Cho đến hôm nay
ông vẫn tin rằng dâu của ông (đã nhen nhóm bữa tiệc và việc bổ củi
sau đó) là lý do Denver còn sống. Nếu ông không chẻ củi ở đấy, Sethe
đã trét óc con mình lên gỗ ván. Lẽ ra ông nên nghĩ đến Denver, nếu
không nghĩ đến Sethe, trước khi ông cho Paul D biết câu chuyện đã
đuổi anh ra khỏi nhà, người bình thường duy nhất trong cuộc đời con
bé từ lúc Baby Suggs qua đời. Và cái gai nhọn là ở ngay đấy.
Sâu sắc hơn và đau đớn hơn mối quan tâm muộn màng ông dành
cho Denver hoặc Sethe là ký ức về Baby Suggs − ngọn núi trong bầu
trời của ông − cháy lòng ông như đồng đô la bạc trong túi một tên
khờ. Chính là ký ức về bà và niềm kính trọng mà bà xứng đáng làm
ông ngẩng cao đầu bước vào sân I24, mặc dù ông nghe tiếng căn nhà
từ ngoài đường.
Ông chỉ đặt chân vào nhà này một lần sau Nỗi Khốn Khổ (tên ông

gọi sự phản ứng dữ dội của Sethe trước Đạo luật Đào tẩu1) để mang
Baby Suggs thánh thiện ra khỏi nhà. Khi ông nhấc bà lên trong tay
ông, bà nhìn ông như một cô gái, và ông hiểu nỗi vui thích bà hẳn
phải cảm thấy khi biết rằng bà không phải trẹo nghiến xương hông
nữa − rằng cuối cùng bà đã được nâng nhấc. Nếu bà chỉ đợi một chút
thôi bà sẽ được thấy Cuộc Chiến chấm dứt và sự hào nhoáng ngắn
ngủi ngay sau đó. Họ đã có thể ăn mừng với nhau; thỉnh thoảng đi
nghe những bài giảng hay. Chuyện xảy ra là, ông đi một mình từ căn
nhà vui vẻ này đến căn nhà hân hoan khác, uống thức gì được mời.
Nhưng bà đã không đợi và ông giận hờn nhiều hơn tiếc thương khi
dự đám tang bà. Lần đó Sethe và con gái mắt ráo hoảnh, Sethe không
có chỉ dẫn nào ngoài “Mang bà đến Chỗ Quang,” và ông đã gắng làm,
nhưng ông bị cản trở vì luật lệ dân da trắng đặt ra về nơi chốn yên
nghỉ của người chết. Baby Suggs nằm xuống cạnh đứa bé bị cắt cổ −
sự gần gũi mà Stamp không chắc khiến Baby Suggs hài lòng.
Buổi lễ diễn ra trong sân vì ngoài ông ra không ai muốn vào I24 −
một xúc phạm Sethe trả lời bằng một xúc phạm khác khi chị từ chối
không dự buổi lễ do mục sư Pike chủ trì. Thay vì thế chị đến phần mộ,
thi đua im lặng với nó trong khi chị đứng đấy, không hát chung
những bài thánh ca mà những người khác hát với tất cả tâm hồn. Sự
lăng mạ ấy làm nảy sinh một lăng mạ khác từ những người đi đám
tang: về lại sân nhà I24, họ ăn thức ăn họ mang đến và không đụng
đến thức ăn của Sethe, người không đụng vào thức ăn của họ và cấm
Denver đụng vào. Thế nên Baby Suggs thánh thiện, đã cống hiến cuộc
đời tự do của mình cho sự hòa hợp, bị chôn cất giữa điệu múa thường
tình của lòng kiêu hãnh, sự sợ hãi, sự kết án và nỗi hằn học. Gần như
tất cả mọi người trong thị trấn mong Sethe sẽ gặp lúc khó khăn.
Những lời tuyên bố quá đáng của chị, tính tự lập của chị dường như
đòi hỏi chuyện ấy, và Stamp Paid, người chưa từng cảm thấy một giọt
ác ý nào trong cuộc sống trưởng thành của mình, tự hỏi phải chăng
sự mong đợi của dân thị trấn, rằng trường hợp của Sethe là “kiêu
hãnh trước suy tàn”2, không rõ cách nào đã lây sang ông − điều ấy sẽ
giải thích được tại sao chưa cân nhắc về cảm giác của Sethe hay nhu
cầu của Denver ông đã đưa cho Paul D xem mảnh báo.
Ông hoàn toàn không biết sẽ nói gì hoặc làm gì khi và nếu Sethe
mở cửa và nhìn vào mắt ông. Ông sẽ sẵn sàng ngỏ ý giúp đỡ chị, nếu
chị muốn ông giúp, hay nhận lấy cơn giận dữ của chị, nếu chị có ẩn
chứa nỗi giận hờn nào về ông. Hơn thế, ông tin vào trực giác của

mình để sửa lại những cư xử không phải nếu có của ông với những
người thân của Baby Suggs, và dẫn dắt ông vào trong và xuyên qua sự
quỷ ám ngày càng mạnh hơn mà I24 đang phải chịu, chứng cớ cho sự
quỷ ám ấy là những tiếng nói ông nghe thấy từ ngoài đường. Ngoài ra,
ông sẽ dựa vào quyền năng của Chúa Jesus để đối phó với những thứ
cổ xưa hơn nhưng không mạnh hơn chính bản thân Ngài.
Ông không hiểu được những điều ông nghe thấy trong lúc ông
bước đến gần hàng hiên. Ở ngoài đường Bluestone ông tưởng mình
nghe thấy những tiếng nói vội vã hòa lẫn vào nhau − ầm ĩ, bức xúc, tất
cả nói cùng lúc nên ông không thể hiểu họ đang nói gì và về ai. Lời nói
không hẳn là vô nghĩa, và ngôn ngữ cũng không lạ. Nhưng thứ tự các
chữ có cái gì sai và ông không sao diễn tả hay giải thích chúng được.
Ông chỉ nghe rõ được hai chữ của tôi. Phần còn lại ngoài tầm với của
đầu óc ông. Dù vậy ông vẫn bước tiếp. Khi ông đến bậc thềm, những
giọng nói đột nhiên giảm đi thành nhỏ hơn tiếng thì thầm. Ông dừng
lại. Những giọng nói đã thành những tiếng lẩm bẩm ngắt quãng −
như những âm thanh riêng tư của một người đàn bà khi người ấy
tưởng mình đang một mình và không ai nhìn mình làm việc: tiếng tắc
lưỡi khi chị hụt lỗ xâu kim, tiếng rên khẽ khi chị thấy một miếng mẻ
nữa trên cái đĩa tốt duy nhất của chị, tiếng cãi vả nho nhỏ, thân thiết
khi chị chào lũ gà mái. Không có gì gay gắt hay làm giật mình. Chỉ là
cuộc đối thoại riêng tư mãi mãi xảy ra giữa phụ nữ và những việc làm
của họ.
Stamp Paid giơ nắm tay để gõ vào cánh cửa ông chưa bao giờ gõ
(vì nó luôn mở hay được mở cho ông) và không thể làm được. Tất cả
sự đền bù ông trông đợi từ những người da đen đã chịu ơn ông là
quyền được bỏ qua nghi thức gõ cửa ấy. Một khi Stamp Paid đã mang
cho ai một chiếc áo choàng, lấy tin cho ai, cứu mạng ai, hay sửa thùng
chứa nước của ai, ông tự cho mình cái quyền bước vào cửa nhà người
ấy như là cửa nhà ông. Vì những cuộc thăm viếng của ông mang lại
lợi ích, bước chân ông hay tiếng ông gọi qua cửa nhà được chào đón
vui vẻ. Thay vì bỏ qua đặc quyền duy nhất ông tự cho mình, ông hạ
tay xuống và rời hàng hiên.
Ông cố gắng nhiều lần: quyết định thăm Sethe, vượt qua những
giọng nói vội vã, ầm ĩ, đến tiếng lẩm bẩm sau đó và ngừng lại, cố nghĩ
xem ông phải làm gì ở cửa nhà. Sáu lần trong sáu ngày ông bỏ lối ông
thường đi và cố gõ cửa I24. Nhưng sự lạnh lẽo của cử chỉ gõ cửa −
dấu hiệu ông thực là kẻ lạ ở cổng nhà − làm ông choáng ngợp. Lần

bước đi trở ra trong tuyết, ông thở dài. Tinh thần sẵn sàng, nhưng xác
thịt yếu đuối3.
Trong khi Stamp Paid quyết định thăm viếng I24 vì Baby Suggs,
Sethe đang cố gắng làm theo lời khuyên của bà: bỏ tất cả xuống,
gươm và khiên. Không chỉ xác nhận lời khuyên của bà, nhưng thật sự
làm theo. Bốn ngày sau khi Paul D nhắc chị nhớ chị có mấy chân,
Sethe lục trong đống giày của những người lạ tìm đôi giày trượt băng
chị chắc chắn có trong ấy. Trong khi bới lục, chị ghét mình vì đã quá
tin tưởng, quá nhanh chóng nhượng bộ khi Paul D hôn lưng chị bên
bếp lò. Đáng lẽ chị phải biết rằng một khi biết chuyện anh sẽ cư xử
như những người khác trong thị trấn. Hai mươi tám ngày có bạn bè
phụ nữ, mẹ chồng, và tất cả con cái của chị cùng một nơi, hai mươi
tám ngày chị là một thành viên của lối xóm, thật ra có lối xóm của
riêng chị − tất cả đã qua lâu rồi và sẽ không bao giờ trở lại. Không còn
nhảy múa ở Chỗ Quang hay những lần cho ăn vui vẻ. Không còn
những cuộc bàn bạc, ào ạt hay bình lặng, về ý nghĩa đích thực của Đạo
luật Đào tẩu, Lệ phí Bồi thường4, Con đường của Chúa và ghế quỳ của
người da đen5; chống nô lệ, giải phóng nô lệ, luật bầu cử6, những
người Cộng hòa, Dred Scott, học chữ, xe ngựa bánh to của
Sojourner7, Hội Phụ nữ Da đen ở Delaware, Ohio, và những vấn đề hệ
trọng khác đã giữ họ ngồi trong ghế, cào xước ván lót sàn nhà hoặc
khiến họ đi lại trong đau khổ hay mừng rỡ. Không còn bồn chồn đợi
tờ Sao Phương Bắc hay tin về một vụ tấn công bị đẩy lùi. Không còn
thở dài thêm vì một sự phản bội hay vỗ tay mừng một chiến thắng
nhỏ.
Tiếp theo hai mươi tám ngày vui sướng ấy là mười tám năm chê
trách và một cuộc sống đơn độc. Rồi vài tháng của cuộc sống đầy ánh
nắng mà mấy chiếc bóng nắm tay nhau trên đường đã hứa hẹn với
chị, những lời chào ướm thử từ những người da đen khác khi chị ở
bên cạnh Paul D, một cuộc sống gối chăn cho chị. Ngoại trừ bạn của
Denver, tất cả vết tích nhỏ nhất của cuộc sống ấy đã biến mất. Phải
chăng đấy là khuôn mẫu? Chị tự hỏi. Mỗi mười tám hay hai mươi
năm, cuộc sống không chịu nổi của chị sẽ bị xáo lên bằng một hào
quang ngắn ngủi?
Ôi chao, nếu chuyện đã thế − thì chuyện là như thế.
Chị đang quỳ gối, cọ sàn nhà, Denver theo sau chị với mấy tấm giẻ