Ebook Đứa trẻ thứ 44: Phần 2 - NXB Thời đại

MÁTXCƠVA
14 THÁNG BA
LEO MỞ MẮT.
Ánh đèn pin khiến gã lóa mắt. Gã không cần xoay nhìn đồng hồ mới biết
thời gian - giờ bắt người, bốn giờ sáng.
Gã ra khỏi giường, tim đập thình thịch. Trong bóng tối gã đi loạng
choạng, mất phương hướng, va phải một người, né sang bên. Gã loạng
choạng, lấy lại thăng bằng. Ánh đèn bật lên. Khi đã quen với ánh sáng, gã
nhìn thấy ba sĩ quan: thanh niên, chưa quá mười tám tuổi. Bọn họ có vũ khí.
Leo không nhận ra họ nhưng gã biết bọn họ thuộc hạng nào: cấp thấp, tuân
thủ mù quáng, bọn họ nghe theo bất cứ mệnh lệnh nào được đưa ra. Họ trở
nên hung bạo không chút dè dặt: bất cứ chống đối nhỏ nhặt nào cũng sẽ được
đáp lại bằng sức mạnh kinh khủng. Họ nồng nặc mùi thuốc lá và rượu. Leo
cho rằng những người này chưa được ngủ: uống suốt cả đêm, thức để làm
nhiệm vụ này. Rượu khiến họ trở nên khó đoán, bất thường. Để tồn tại trong
vài phút tới, Leo phải thận trọng, phục tùng. Gã hy vọng Raisa cũng hiểu
điều đó.
Raisa đang đứng mặc bộ đồ ngủ, run rẩy nhưng không phải vì lạnh. Cô
không biết đó là cơn sốc hay sợ hãi hay tức giận. Cô không thể ngừng run
rẩy. Nhưng cô cũng không quay đi chỗ khác. Cô không xấu hổ; hãy để bọn
họ xấu hổ vì sự hung hãn của họ, cứ để họ thấy chiếc váy ngủ nhàu nhĩ của
cô, mái tóc rối bù của cô. Không, bọn họ thờ ơ. Điều đó chẳng có nghĩa gì
hết, một phần trong công việc của họ là vậy. Cô không thấy chút cảm xúc gì
trong mắt những thanh niên này. Những cặp mắt đờ đẫn: liếc qua liếc lại như
con thằn lằn - mắt của loài bò sát. Họ kiếm đâu ra những cậu bé tâm hồn chai
sạn thế này? Người ta biến họ thành như thế, cô chắc vậy. Cô liếc nhìn Leo.
Gã đang đứng, hai tay để trước, đầu cúi xuống, tránh ánh mắt nhìn. Hèn yếu,
dễ bảo: có lẽ đấy là cách xử sự khôn ngoan. Nhưng ngay lúc này cô không
cảm thấy vậy là khôn ngoan. Có ba tên côn đồ trong phòng ngủ của họ. Cô
muốn gã phải ngang ngạnh, nổi giận. Chắc chắn đấy là phản ứng tự nhiên?
Bất cứ người bình thường nào cũng cảm thấy bị sỉ nhục.

Một người rời phòng, rồi gần như ngay lập tức quay lại mang theo hai va
li nhỏ:
- Đây là tất cả những gì các người có thể mang theo. Các người không
được mang gì theo ngoại trừ quần áo và giấy tờ. Trong một tiếng nữa ta sẽ đi
cho dù hai người đã xong hay chưa.
Leo nhìn vào chiếc va li, vải căng chặt khung gỗ. Nó quá nhỏ, đủ cho
một chuyến đi trong ngày. Gã quay sang vợ:
- Cố mặc càng nhiều càng tốt.
Gã liếc ra sau. Một người đang nhìn họ, hút thuốc.
- Cậu có thể chờ bên ngoài không?
- Đừng phí thì giờ yêu cầu. Câu trả lời cho tất cả là không. Raisa thay đồ,
cảm thấy con mắt bò sát của tên lính đang bò trên người cô. Cô mặc thật
nhiều quần áo trong chừng mực có thể: lớp này chồng lớp khác. Leo cũng
vậy. Có thể trong tình huống khác thì buồn cười, tay chân họ phồng lên vì
vải và len. Mặc đồ xong, cô vật lộn với câu hỏi nên mang gì và để lại gì
trong số tất cả đồ đạc. Cô kiểm tra va li. Dài không quá chín mươi xăng ti
mét, có lẽ rộng sáu mươi xăng ti mét và cao hai mươi xăng ti mét. Cuộc sống
của họ phải gói gọn lại trong khoảng trống này.
Leo biết có khả năng họ được bảo phải gói ghém đồ như là một cách bị
đưa đi mà không có xáo trộn tâm lý, một cuộc vật lộn xảy ra khi biết được
rằng đang tới gần cái chết. Vì sẽ luôn dễ dàng hơn khi bắt người ta đi nếu họ
vẫn bám lấy ý nghĩ, dù nhỏ nhoi đến thế nào, rằng họ sẽ sống sót. Tuy nhiên,
gã có thể làm gì? Đầu hàng? Chống cự? Gã tính toán thật nhanh. Tay lính trẻ
canh họ đang quan sát tất cả, thấy cái gì được cho vào, họ đã lựa chọn gì.
Leo chạm tay Raisa:
- Lấy giày đi. Chọn đôi tốt nhất, mỗi người một đôi.
Giày tốt là loại hàng hóa có giá trị rất khan hiếm, có thể mua bán được.
Leo thu dọn quần áo, vật dụng có giá trị, tập ảnh: ảnh cưới, ảnh cha mẹ
gã, Stepan và Anna nhưng không có ảnh gia đình Raisa. Cha mẹ cô đã bị giết
trong Chiến tranh Vệ quốc Vĩ đại, ngôi làng của cô bị quét sạch. Cô mất tất
cả chỉ còn bộ quần áo đang mặc trên người. Vì va li gã đã đầy, mắt Leo nhìn
lên tờ báo đóng khung treo trên tường: bức ảnh của gã, anh hùng chiến tranh,
dũng sĩ diệt xe tăng, chiến sĩ giải phóng vùng bị chiếm đóng. Đối với những
người lính này, quá khứ của gã chẳng có ý nghĩa quan trọng gì: với việc ký
lệnh bắt, mọi hành động anh hùng và sự hy sinh của cá nhân trở nên vô ý
nghĩa. Leo lấy mảnh báo khỏi khung. Sau nhiều năm gìn giữ cẩn thận, sùng
kính nó trên tường như một bức tượng thánh, gã gấp tờ báo lại ném vào va li.

Đã hết giờ. Leo đóng va li của mình. Raisa đóng va li của cô. Gã tự hỏi
còn được gặp lại căn hộ này nữa không. Điều đó khó xảy ra.
Bị áp giải xuống cầu thang, cả năm người chen chúc trong thang máy, áp
sát vào nhau. Có một chiếc xe đang đợi. Hai người lính ngồi đằng trước. Một
người ngồi sau, hơi thở hắn ta hôi hám, hai bên là Leo và Raisa.
- Tôi muốn gặp cha mẹ tôi. Tôi muốn tạm biệt họ.
- Không yêu cầu chết tiệt gì hết.
***
NĂM GIỜ SÁNG mà phòng khởi hành đã đông đúc. Có lính, hành
khách là dân thường, nhân viên nhà ga, tất cả đều đổ về con tàu tốc hành
xuyên Siberia. Trong khi hành khách lên tàu, Leo và Raisa chờ ở cuối sân
ga, xách va li và bị những kẻ áp giải mang vũ khí kè hai bên. Như thể họ bị
nhiễm một loại virus truyền nhiễm, không ai đến gần họ, một quả bóng cô
lập trong nhà ga đông đúc. Không ai giải thích gì cho họ, và Leo cũng không
buồn hỏi. Gã không biết họ sẽ đi đâu hay đang chờ ai. Vẫn có khả năng họ sẽ
bị đưa đến các trại cải tạo Gulag khác nhau, không bao giờ gặp lại nhau nữa.
Tuy nhiên, đây đúng là con tàu chở khách không thể nhầm lẫn được, không
phải là xe zak, loại xe màu đỏ chở gia súc dùng để chở tù nhân. Liệu họ có
thể sống sót không? Chắc chắn cho đến giờ họ vẫn may mắn. Họ vẫn còn
sống, vẫn ở gần nhau, hơn so với những gì Leo dám hy vọng.
Sau buổi lấy lời khai, Leo được cho về, chịu sự quản thúc cho đến khi
quyết định được ban ra. Gã nghĩ sẽ không mất quá một ngày. Trên đường về
nhà, căn hộ ở tầng mười bốn, nhận ra mình còn đồng xu rỗng kết tội trong
túi, gã vứt nó bên đường. Có lẽ Vasili đã bỏ vào, có lẽ không phải. Không
còn là vấn đề nữa. Khi Raisa từ trường về, cô thấy hai tay lính có vũ trang
bên ngoài cửa; cô bị lục soát và được lệnh phải ở yên trong nhà. Leo đã giải
thích tình thế của họ: những cáo buộc chống lại cô, việc điều tra của gã và
việc gã đã bác bỏ cáo buộc. Gã không cần giải thích rằng cơ hội sống sót của
họ rất mong manh. Trong khi gã nói, cô lắng nghe không hề bình luận hay
đặt câu hỏi, không chút biểu hiện gì. Khi gã nói xong, phản ứng của cô khiến
gã ngạc nhiên:
- Thật ngây thơ khi nghĩ chuyện này sẽ không xảy ra với ta. Họ ngồi
trong căn hộ, chờ MGB đến bất kỳ lúc nào. Không ai buồn nấu ăn; không ai
đói mặc dù việc nên làm là ăn càng nhiều càng tốt để chuẩn bị cho điều chờ
đợi phía trước. Họ không thay đồ đi ngủ, họ không rời bàn ăn. Họ ngồi lặng
lẽ - chờ đợi. Xem như họ có thể không bao giờ còn gặp lại nhau nữa, Leo
cảm thấy thôi thúc muốn nói với vợ: nói những điều cần phải nói. Nhưng gã

không thể hình dung ra những điều đó là gì. Nhiều giờ trôi qua, gã nhận ra
đây là lần họ ở bên nhau như thế này, đối diện nhau, không bị quấy rầy, lâu
nhất mà gã nhớ được. Không ai biết phải làm gì.
Đêm hôm đó không có tiếng gõ cửa. Bốn giờ sáng trôi qua, không có bắt
bớ. Khi trời đã sang buổi trưa ngày hôm sau, Leo dọn bữa sáng, tự hỏi sao
lại lâu đến vậy. Khi cuối cùng thì cũng có tiếng gõ cửa đầu tiên, gã và Raisa
đã đứng lên, thở gấp, nghĩ rằng đây là kết thúc, bọn lính đến đưa họ đi, chia
rẽ họ và mang họ đến những cuộc thẩm vấn khác nhau. Thế mà, chỉ là việc
vặt; đổi lính gác, một tên dùng nhà tắm của họ, hỏi về việc mua đồ ăn. Có lẽ
họ không thể tìm thấy bằng chứng nào, có lẽ hai người sẽ được minh oan và
vụ án chống lại họ sẽ sụp đổ. Leo chỉ đùa giỡn với ý nghĩ này trong thoáng
chốc: những cáo buộc không bao giờ sụp đổ vì thiếu bằng chứng. Tuy nhiên,
một ngày trở thành hai ngày, hai ngày trở thành bốn ngày. Vào ngày 6 tháng
Ba, thay vì nghe tiếng gõ cửa báo tin số mệnh của họ, Leo và Raisa được
phép dự lễ tang cấp nhà nước của Lãnh tụ.
Theo quy định là vẫn đang bị quản thúc tại nhà, nhưng Leo và Raisa và
hai lính canh đã hòa vào đám đông một cách đầy trách nhiệm, tất cả đều tiến
về Quảng trường Đỏ. Nhiều người khóc, một số không kìm nén được - đàn
ông đàn bà và trẻ em.
Bầu không khí tràn ngập nỗi buồn.
Các phố chính và tòa nhà Xô viết Tối cao chật ních người đến mức khó
thở, tiến tới trước không kiểm soát được, giống như một hòn đá kẹt trong
một trận sụt lở. Leo không lần nào để tuột tay Raisa, và mặc dù vai thiên hạ
chen gã tứ phía gã cũng cố cho chắc là họ không bị xô nhau ra. Họ liền bị
tách khỏi đám lính canh. Khi họ gần quảng trường, đám đông ép chặt hơn.
Cảm thấy sự chen lấn, cơn cuồng loạn dâng cao, Leo đã quyết định xong.
Tình cờ, họ bị đẩy ra rìa đám đông và thế là gã bước vào một cánh cửa, giúp
Raisa thoát khỏi đám đông. Họ nấp đó, nhìn dòng người tiếp tục đi qua. Đó
là quyết định đúng. Phía trước, mọi người chen lấn giẫm đạp lên nhau.
Trong cơn hỗn loạn, họ có thể thử tẩu thoát. Họ đã cân nhắc điều đó,
giằng co với nó, thì thầm với nhau điều đó ở ngưỡng cửa. Mấy tay lính gác
theo họ đã mất dấu. Raisa muốn bỏ chạy. Nhưng bỏ chạy sẽ cho người ta
mọi lý do cần thiết để tử hình họ. Và thực tế là, họ không có tiền, không bạn
bè, và không chỗ ẩn nấp. Nếu họ quyết định bỏ chạy, cha mẹ Leo sẽ bị xử tử.
Cho đến giờ họ vẫn may mắn. Leo đã đặt cược mạng sống của họ bằng việc
ở lại đương đầu.
* * *

HÀNH KHÁCH CUỐI CÙNG ĐÃ LÊN TÀU. Trưởng ga, thấy những
người mặc quân phục túm tụm trên sân ga gần đầu máy, nán lại chờ họ. Lái
tàu thò đầu ra khỏi buồng lái, cố tìm hiểu xem có vấn đề gì. Những hành
khách tò mò liếc trộm ra cửa sổ nhìn đôi vợ chồng trẻ đang gặp một rắc rối
nào đó.
Leo thấy là một nhân viên mặc quân phục đang bước về phía họ. Đó là
Vasili. Leo đã nghĩ là hắn. Hắn ta khó mà bỏ lỡ cơ hội này để hả hê. Leo
cảm thấy thoáng giận dữ nhưng gã buộc phải nén cảm xúc lại. Có lẽ vẫn còn
một cái bẫy được giăng ra.
Raisa chưa bao giờ gặp Vasili trước đó, nhưng cô đã nghe Leo tả về hắn:
Một khuôn mặt người hùng có trái tim của kẻ tay sai.
Thậm chí nhìn qua cô cũng có thể biết có gì đó rất lệch lạc ở hắn. Hắn
cười như thể nụ cười đó được tạo ra không để biểu lộ gì hơn ác tâm. Khi hắn
đến chỗ họ, cô nhận thấy hắn sung sướng trước sự bẽ mặt của Leo và hắn
thất vọng vì nó không nhiều hơn. Vasili nhăn răng cười:
- Tao khăng khăng là họ phải đợi, để tao có thể nói lời tạm biệt. Và giải
thích cái gì đã được quyết định cho mày. Tao muốn đứng ra làm việc này,
mày hiểu chứ?
Hắn đang thích thú. Dù kẻ này đang làm Leo kinh tởm, nhưng thật ngu
ngốc nếu liều lĩnh chọc giận hắn khi họ đã sống sót được đến giờ này. Bằng
một giọng vừa đủ nghe gã lẩm bẩm:
- Tôi rất cảm kích.
- Mày bị thuyên chuyển. Không thể giữ mày lại MGB khi trên đầu mày
vẫn treo quá nhiều câu hỏi chưa được trả lời. Mày sẽ gia nhập dân quân.
Không phải là syshchik, không phải thanh tra, mà là cấp thấp nhất, một
uchastkovyy. Mày sẽ là thằng đi rửa dọn phòng giam, một thằng ghi chép một kẻ làm những gì được bảo. Mày phải quen với việc nhận lệnh nếu mày
muốn sống.
Leo hiểu sự thất vọng của Vasili. Hình phạt này - lưu đày đi làm việc cho
lực lượng dân quân địa phương - quả là nhẹ nhàng. Căn cứ vào sự nghiêm
trọng của các cáo buộc, họ có thể phải đối mặt với hai mươi lăm năm làm
việc ở mỏ vàng Kolyma, nơi nhiệt độ là âm năm mươi độ, và bàn tay tù nhân
bị biến dạng vì phát cước và chỉ còn mong sống được ba tháng. Họ không
chỉ thoát được cùng mạng sống mà còn tự do. Leo không ảo tưởng rằng thiếu
tá Kuzmin đã làm điều này vì tình cảm. Sự thật là ông ta cũng sẽ tự gây khó
cho mình nếu truy tố người ông ta đỡ đầu. Sẽ tốt hơn, khôn ngoan hơn nếu
chỉ cần cho gã đi xa dưới chiêu bài thuyên chuyển. Kuzmin không muốn các