Xem mẫu
GIỚI THIỆU
PHẦN I CON NGƯỜI VÀ ECON
Chương 2 CHỐNG LẠI CÁM DỖ
Chương 3 TÂM LÝ BẦY ĐÀN
Chương 4 KHI NÀO CHÚNG TA CẦN MỘT CÚ HÍCH?
Chương 5 KIẾN TRÚC LỰA CHỌN
PHẦN II TIỀN BẠC
Chương 7 ĐẦU TƯ CHẤT PHÁC
PHẦN III SỨC KHỎE
Chương 9 CÁCH NÀO ĐỂ TĂNG SỐ LƯỢNG NGƯỜI HIẾN
TẠNG?
Chương 10 HÃY CỨU LẤY HÀNH TINH CHÚNG TA!
PHẦN IV QUYỀN TỰ DO
Chương 12 NÊN CHĂNG BUỘC BỆNH NHÂN MUA VÉ SỐ?
PHẦN V SỰ MỞ RỘNG VÀ NHỮNG Ý KIẾN TRÁI CHIỀU
Chương 14 NHỮNG Ý KIẾN TRÁI CHIỀU
Chương 15 LỰA CHỌN TỐI ƯU
GIỚI THIỆU
Ebook miễn phí tại : www.Sachvui.Com
Quán ăn tự phục vụ
Carolyn là giám đốc của một công ty chuyên cung cấp thực phẩm
cho một chuỗi trường học tại một thành phố lớn. Cô chịu trách
nhiệm cung cấp thức ăn tại hàng trăm ngôi trường với hàng ngàn cô
cậu học trò nhỏ ăn uống trong các tiệm ăn của cô mỗi ngày. Carolyn
thường xuyên tổ chức những buổi huấn luyện về kiến thức dinh
dưỡng (cô có bằng thạc sĩ của một trường đại học công lập) cho nhân
viên của mình. Cô thuộc loại người năng động sáng tạo và thích nghĩ
về mọi thứ theo phong cách phi truyền thống.
Một buổi chiều nọ, bên chai rượu vang hảo hạng, cô và anh bạn
Adam, một nhà tư vấn quản trị định hướng thống kê bỗng nảy ra một
ý tưởng mới lạ: Không cần thay đổi thực đơn hàng ngày, liệu bọn trẻ
trong các trường học mà cô phục vụ có bị tác động và thay đổi quyết
định chọn món ăn qua cách trưng bày hay không? Rồi cô chọn một số
trường làm thí nghiệm. Nơi thì cô bày món tráng miệng ra trước các
món chính, nơi lại dọn ra cuối cùng, có nơi lại xếp thành một dãy
riêng. Vị trí bày các món ăn cũng khác nhau giữa các trường: nơi thì
món khoai tây chiên được bày ở đầu bàn, nơi thì những thanh cà-rốt
được trưng bày trước và ngang tầm mắt của các em.
Qua kinh nghiệm thiết kế trưng bày sản phẩm cho các siêu thị,
Adam cho rằng kết quả thu được sẽ rất ngoạn mục. Và anh đã đúng.
Chỉ đơn giản thiết kế lại tiệm ăn, Carolyn có thể làm tăng hoặc giảm
số lượng thức ăn bán ra đến 25%! Từ đó, cô rút ra được bài học lớn:
học sinh tiểu học, cũng giống như người lớn, có thể bị tác động lớn
bởi những thay đổi nhỏ của hoàn cảnh. Sự ảnh hưởng đó có thể tốt
hoặc xấu. Chẳng hạn, Carolyn biết rõ cô có thể tăng lượng tiêu thụ các
loại thức ăn có lợi cho sức khỏe và giảm những món không tốt cho
sức khỏe.
Giờ đây, Carolyn tin rằng cô đang nắm trong tay một “quyền lực”
lớn để tác động đến những thứ mà bọn trẻ ăn hàng ngày. Carolyn
đang cân nhắc về những việc cô có thể làm với quyền lực mới này.
Dưới đây là một vài đề nghị từ phía bạn bè và cả những người làm
việc cùng cô:
1. Bày các món ăn sao cho học sinh được hưởng lợi ích cao nhất.
2. Giúp việc chọn thức ăn được thực hiện một cách ngẫu nhiên.
3. Cố sắp xếp các món ăn theo đúng cách bọn trẻ tự chọn khi
không có sự can thiệp nào.
4. Tối đa hóa doanh số bán hàng đối với các nhà cung cấp muốn
đề nghị những khoản hoa hồng cao nhất.
5. Tối đa hóa lợi nhuận, và chấm hết.
Phương án 1 rõ ràng hấp dẫn, nhưng có phần áp đặt, thậm chí
mang tính gia trưởng. Phương án 2 có thể xem là công bằng, hợp lý
và trung lập. Phương án 3 dường như là một nỗ lực đáng khen khi cố
tránh lối tiếp cận áp đặt: bắt chước cách chọn món ăn của bọn trẻ.
Nếu chịu khó suy nghĩ một chút thì phương án này cũng không dễ
thực hiện, vì theo Adam, bọn trẻ chọn món ăn theo thứ tự trưng bày.
Vậy đâu là tiêu chí lựa chọn của các học sinh tiểu học? Liệu có ý nghĩa
gì không khi nói rằng Carolyn phải tìm hiểu trước xem bọn trẻ
thường chọn những gì? Ngoài ra, trong một tiệm ăn tự phục vụ,
chúng ta không thể tránh một số kiểu trưng bày nào đó.
Phương án 4 có thể thu hút sự chú ý của những người thích lợi
dụng công việc của Carolyn và dùng mánh khóe để đảo lộn thứ tự các
món ăn nhằm đạt mục tiêu kinh tế. Nhưng Carolyn là người uy tín và
trung thực nên cô không để ý đến phương án này. Cuối cùng, phương
án 5, giống phương án 2 và 3, cho thấy có sức hấp dẫn riêng của nó,
đặc biệt nếu Carolyn nghĩ rằng một tiệm ăn hiệu quả nhất là tiệm làm
ra nhiều tiền nhất. Nhưng Carolyn có thật sự muốn tối đa hóa lợi
nhuận, trong khi lại làm cho sức khỏe của các em học sinh sút kém đi
bởi những loại thực phẩm không lành mạnh?
Carolyn là người mà chúng tôi gọi là nhà kiến trúc lựa chọn. Công
việc của nhà kiến trúc lựa chọn là thiết lập các phạm vi hay hành lang
để người khác ra quyết định. Ở góc độ này, hầu như tất cả chúng ta
đều là những nhà kiến trúc lựa chọn, nhưng đa phần chúng ta không
nhận ra điều đó. Nếu bạn là bác sĩ và bạn phải mô tả các phương án
điều trị khác nhau cho một bệnh nhân, khi đó bạn đã là một nhà kiến
trúc lựa chọn rồi đó. Nếu bạn thiết kế một biểu mẫu để nhân viên của
bạn đánh dấu chọn phương án tiết kiệm hưu bổng hay bảo hiểm y tế,
bạn là nhà kiến trúc lựa chọn. Nếu bạn là một bậc phụ huynh đang
trao đổi với con cái các phương án chọn trường, bạn là nhà kiến trúc
lựa chọn. Nếu bạn là người bán hàng, bạn đương nhiên là một nhà
kiến trúc lựa chọn.
Có những điểm tương đồng giữa kiến trúc lựa chọn và các hình
thức truyền thống hơn của kiến trúc. Một trong những điểm tương
đồng đó là không có cái gọi là “trung lập” trong kiến trúc. Ví dụ, một
kiến trúc sư được mời thiết kế một tòa nhà để làm học viện với 120
phòng làm việc, 12 phòng họp nhỏ, 8 giảng đường… tại một địa điểm
cho trước, cùng với hàng trăm quy tắc về chuẩn xây dựng, thẩm mỹ
và tính tiện dụng. Sau khi tập hợp đủ thông tin, vị kiến trúc sư nọ sẽ
trình bản vẽ tòa nhà với đầy đủ cửa chính, cửa sổ, cầu thang, hành
lang, phòng vệ sinh… Một kiến trúc sư giỏi sẽ biết rõ phòng nào đặt ở
đâu để tạo phong thủy tốt nhất cho tòa nhà, cũng như những người
sử dụng nó. Một tòa nhà đẹp không chỉ đạt các yêu cầu về thẩm mỹ,
mà còn đạt cả yêu cầu về công năng.
Như chúng ta sẽ nhìn thấy, những chi tiết nhỏ và dường như
không đáng kể lại có tác động lớn đến sự lựa chọn của con người. Quy
tắc phổ quát là “mọi thứ đều có nguyên do hay duyên cớ của nó”.
Trong nhiều trường hợp, sức mạnh của những chi tiết nhỏ lại xuất
phát từ sự tập trung chú ý của người sử dụng theo các hướng dẫn cụ
thể. Hệ thống phòng vệ sinh dành cho quý ông ở Phi trường Schiphol,
Amsterdam, Hà Lan, là một ví dụ tiêu biểu. Ở đó, người ta cho khắc
hình một con ruồi đen vào từng bồn tiểu. Dường như các ông thường
không chú ý lắm mỗi khi sử dụng phòng vệ sinh nên các bồn tiểu
thường khá dơ bẩn. Nhưng nếu nhìn thấy “mục tiêu” thì họ sẽ chú ý
hơn và hành động chính xác hơn nhiều. Theo Aad Kieboom, nhà kinh
tế học, người đề ra ý tưởng này, kết quả thật là kỳ diệu. “Nếu các quý
ông nhìn thấy con ruồi, họ sẽ “nhắm” thẳng vào nó!”. Các cộng sự của
Kieboom đã tiến hành nhiều thí nghiệm tương tự và khám phá ra
rằng lượng nước tiểu vương vãi ra ngoài giảm đến 80%!
Sự hiểu biết sâu sắc rằng “mọi thứ đều có nguyên do của nó” vừa
làm ta lạnh cả người, vừa làm ta nhận ra được một quyền năng tiềm
nguon tai.lieu . vn
PHẦN I CON NGƯỜI VÀ ECON
Chương 2 CHỐNG LẠI CÁM DỖ
Chương 3 TÂM LÝ BẦY ĐÀN
Chương 4 KHI NÀO CHÚNG TA CẦN MỘT CÚ HÍCH?
Chương 5 KIẾN TRÚC LỰA CHỌN
PHẦN II TIỀN BẠC
Chương 7 ĐẦU TƯ CHẤT PHÁC
PHẦN III SỨC KHỎE
Chương 9 CÁCH NÀO ĐỂ TĂNG SỐ LƯỢNG NGƯỜI HIẾN
TẠNG?
Chương 10 HÃY CỨU LẤY HÀNH TINH CHÚNG TA!
PHẦN IV QUYỀN TỰ DO
Chương 12 NÊN CHĂNG BUỘC BỆNH NHÂN MUA VÉ SỐ?
PHẦN V SỰ MỞ RỘNG VÀ NHỮNG Ý KIẾN TRÁI CHIỀU
Chương 14 NHỮNG Ý KIẾN TRÁI CHIỀU
Chương 15 LỰA CHỌN TỐI ƯU
GIỚI THIỆU
Ebook miễn phí tại : www.Sachvui.Com
Quán ăn tự phục vụ
Carolyn là giám đốc của một công ty chuyên cung cấp thực phẩm
cho một chuỗi trường học tại một thành phố lớn. Cô chịu trách
nhiệm cung cấp thức ăn tại hàng trăm ngôi trường với hàng ngàn cô
cậu học trò nhỏ ăn uống trong các tiệm ăn của cô mỗi ngày. Carolyn
thường xuyên tổ chức những buổi huấn luyện về kiến thức dinh
dưỡng (cô có bằng thạc sĩ của một trường đại học công lập) cho nhân
viên của mình. Cô thuộc loại người năng động sáng tạo và thích nghĩ
về mọi thứ theo phong cách phi truyền thống.
Một buổi chiều nọ, bên chai rượu vang hảo hạng, cô và anh bạn
Adam, một nhà tư vấn quản trị định hướng thống kê bỗng nảy ra một
ý tưởng mới lạ: Không cần thay đổi thực đơn hàng ngày, liệu bọn trẻ
trong các trường học mà cô phục vụ có bị tác động và thay đổi quyết
định chọn món ăn qua cách trưng bày hay không? Rồi cô chọn một số
trường làm thí nghiệm. Nơi thì cô bày món tráng miệng ra trước các
món chính, nơi lại dọn ra cuối cùng, có nơi lại xếp thành một dãy
riêng. Vị trí bày các món ăn cũng khác nhau giữa các trường: nơi thì
món khoai tây chiên được bày ở đầu bàn, nơi thì những thanh cà-rốt
được trưng bày trước và ngang tầm mắt của các em.
Qua kinh nghiệm thiết kế trưng bày sản phẩm cho các siêu thị,
Adam cho rằng kết quả thu được sẽ rất ngoạn mục. Và anh đã đúng.
Chỉ đơn giản thiết kế lại tiệm ăn, Carolyn có thể làm tăng hoặc giảm
số lượng thức ăn bán ra đến 25%! Từ đó, cô rút ra được bài học lớn:
học sinh tiểu học, cũng giống như người lớn, có thể bị tác động lớn
bởi những thay đổi nhỏ của hoàn cảnh. Sự ảnh hưởng đó có thể tốt
hoặc xấu. Chẳng hạn, Carolyn biết rõ cô có thể tăng lượng tiêu thụ các
loại thức ăn có lợi cho sức khỏe và giảm những món không tốt cho
sức khỏe.
Giờ đây, Carolyn tin rằng cô đang nắm trong tay một “quyền lực”
lớn để tác động đến những thứ mà bọn trẻ ăn hàng ngày. Carolyn
đang cân nhắc về những việc cô có thể làm với quyền lực mới này.
Dưới đây là một vài đề nghị từ phía bạn bè và cả những người làm
việc cùng cô:
1. Bày các món ăn sao cho học sinh được hưởng lợi ích cao nhất.
2. Giúp việc chọn thức ăn được thực hiện một cách ngẫu nhiên.
3. Cố sắp xếp các món ăn theo đúng cách bọn trẻ tự chọn khi
không có sự can thiệp nào.
4. Tối đa hóa doanh số bán hàng đối với các nhà cung cấp muốn
đề nghị những khoản hoa hồng cao nhất.
5. Tối đa hóa lợi nhuận, và chấm hết.
Phương án 1 rõ ràng hấp dẫn, nhưng có phần áp đặt, thậm chí
mang tính gia trưởng. Phương án 2 có thể xem là công bằng, hợp lý
và trung lập. Phương án 3 dường như là một nỗ lực đáng khen khi cố
tránh lối tiếp cận áp đặt: bắt chước cách chọn món ăn của bọn trẻ.
Nếu chịu khó suy nghĩ một chút thì phương án này cũng không dễ
thực hiện, vì theo Adam, bọn trẻ chọn món ăn theo thứ tự trưng bày.
Vậy đâu là tiêu chí lựa chọn của các học sinh tiểu học? Liệu có ý nghĩa
gì không khi nói rằng Carolyn phải tìm hiểu trước xem bọn trẻ
thường chọn những gì? Ngoài ra, trong một tiệm ăn tự phục vụ,
chúng ta không thể tránh một số kiểu trưng bày nào đó.
Phương án 4 có thể thu hút sự chú ý của những người thích lợi
dụng công việc của Carolyn và dùng mánh khóe để đảo lộn thứ tự các
món ăn nhằm đạt mục tiêu kinh tế. Nhưng Carolyn là người uy tín và
trung thực nên cô không để ý đến phương án này. Cuối cùng, phương
án 5, giống phương án 2 và 3, cho thấy có sức hấp dẫn riêng của nó,
đặc biệt nếu Carolyn nghĩ rằng một tiệm ăn hiệu quả nhất là tiệm làm
ra nhiều tiền nhất. Nhưng Carolyn có thật sự muốn tối đa hóa lợi
nhuận, trong khi lại làm cho sức khỏe của các em học sinh sút kém đi
bởi những loại thực phẩm không lành mạnh?
Carolyn là người mà chúng tôi gọi là nhà kiến trúc lựa chọn. Công
việc của nhà kiến trúc lựa chọn là thiết lập các phạm vi hay hành lang
để người khác ra quyết định. Ở góc độ này, hầu như tất cả chúng ta
đều là những nhà kiến trúc lựa chọn, nhưng đa phần chúng ta không
nhận ra điều đó. Nếu bạn là bác sĩ và bạn phải mô tả các phương án
điều trị khác nhau cho một bệnh nhân, khi đó bạn đã là một nhà kiến
trúc lựa chọn rồi đó. Nếu bạn thiết kế một biểu mẫu để nhân viên của
bạn đánh dấu chọn phương án tiết kiệm hưu bổng hay bảo hiểm y tế,
bạn là nhà kiến trúc lựa chọn. Nếu bạn là một bậc phụ huynh đang
trao đổi với con cái các phương án chọn trường, bạn là nhà kiến trúc
lựa chọn. Nếu bạn là người bán hàng, bạn đương nhiên là một nhà
kiến trúc lựa chọn.
Có những điểm tương đồng giữa kiến trúc lựa chọn và các hình
thức truyền thống hơn của kiến trúc. Một trong những điểm tương
đồng đó là không có cái gọi là “trung lập” trong kiến trúc. Ví dụ, một
kiến trúc sư được mời thiết kế một tòa nhà để làm học viện với 120
phòng làm việc, 12 phòng họp nhỏ, 8 giảng đường… tại một địa điểm
cho trước, cùng với hàng trăm quy tắc về chuẩn xây dựng, thẩm mỹ
và tính tiện dụng. Sau khi tập hợp đủ thông tin, vị kiến trúc sư nọ sẽ
trình bản vẽ tòa nhà với đầy đủ cửa chính, cửa sổ, cầu thang, hành
lang, phòng vệ sinh… Một kiến trúc sư giỏi sẽ biết rõ phòng nào đặt ở
đâu để tạo phong thủy tốt nhất cho tòa nhà, cũng như những người
sử dụng nó. Một tòa nhà đẹp không chỉ đạt các yêu cầu về thẩm mỹ,
mà còn đạt cả yêu cầu về công năng.
Như chúng ta sẽ nhìn thấy, những chi tiết nhỏ và dường như
không đáng kể lại có tác động lớn đến sự lựa chọn của con người. Quy
tắc phổ quát là “mọi thứ đều có nguyên do hay duyên cớ của nó”.
Trong nhiều trường hợp, sức mạnh của những chi tiết nhỏ lại xuất
phát từ sự tập trung chú ý của người sử dụng theo các hướng dẫn cụ
thể. Hệ thống phòng vệ sinh dành cho quý ông ở Phi trường Schiphol,
Amsterdam, Hà Lan, là một ví dụ tiêu biểu. Ở đó, người ta cho khắc
hình một con ruồi đen vào từng bồn tiểu. Dường như các ông thường
không chú ý lắm mỗi khi sử dụng phòng vệ sinh nên các bồn tiểu
thường khá dơ bẩn. Nhưng nếu nhìn thấy “mục tiêu” thì họ sẽ chú ý
hơn và hành động chính xác hơn nhiều. Theo Aad Kieboom, nhà kinh
tế học, người đề ra ý tưởng này, kết quả thật là kỳ diệu. “Nếu các quý
ông nhìn thấy con ruồi, họ sẽ “nhắm” thẳng vào nó!”. Các cộng sự của
Kieboom đã tiến hành nhiều thí nghiệm tương tự và khám phá ra
rằng lượng nước tiểu vương vãi ra ngoài giảm đến 80%!
Sự hiểu biết sâu sắc rằng “mọi thứ đều có nguyên do của nó” vừa
làm ta lạnh cả người, vừa làm ta nhận ra được một quyền năng tiềm