Xem mẫu
- Phần 2
Tân nén tiếng thở dài , đăm đăm nhìn ra sân. Anh biết Tân bị bắt vì nguyên cớ gì ,
nhưng anh không thể nói với các em. Thực dân Pháp có một sai lầm là càng đào tạo
đông nhân tài , càng khuyến khích dân bản xứ đi học nhiều , thì số người chống Pháp
lại càng đông. Chẳng hạn như chính bản thân Tân , thuở còn ở nhà , có bao giờ nghĩ
đến đất nước đâu. Nhập trường với bao nhiêu thanh niên cùng lứa tuổi , bị lôi cuốn
vào phong trào đấu tranh đang lan rộng , không gia nhập tổ chức này thì cũng ghi danh
vào hội kín khác. Những tấm gương ái quốc của Phan Bội Châu , Phan Chu Trinh ,
tiếng bom Sa Điện Phạm Hồng Thái , tất cả đã làm nức lòng người tuổi trẻ , nhắc họ
cái nhục của người dân không còn chủ quyền đất nước. Minh là một trong những
người ấy. Minh đã bị bắt. Biết đâu một ngày nào đó sẽ đến lượt Tân , Tân hạ giọng
vừa đủ các em nghe:
- ít lâu nay , thanh niên bị bắt nhiều. Làng này còn ít đấy , chứ ở Hà Nội thì đông lắm !
Tây kết án họ là “làm giặc”. Nhưng thật ra họ là những người chống Tây để giành lại
độc lập !
Lũ em cúi đầu suy nghĩ. Duyên buột miệng nói:
- Anh Minh nom lù đù thế mà cũng dám chống Pháp ! Bạo nhỉ !
Thật ra thì Minh không phải chàng trai lù đù như Duyên nhận xét. Duyên giả vờ gán
cho Minh hai tiếng đó chỉ vì ông bà Truyền là chỗ quen biết với bố mẹ của Duyên và
dân làng vẫn đồn nhau là ông bà Lương muốn gả Duyên cho Minh sau khi anh tốt
nghiệp trường cao đẳng thương mại. Thói quen của con gái thời ấy là dù trong lòng có
yêu ai , thì bên ngoài vẫn phải làm bộ hững hờ như Duyên đang nói về Minh. Làng này
, hầu như ai cũng biết cái tính ngang tàng của Minh. Ông bà Truyền thì than với hàng
xóm là “nó thông minh nhưng bướng bỉnh. Cha mẹ sinh con , giời sinh tính”. Các cụ kỳ
hào chức sắc thì mắng Minh là “thằng không biết kẻ trên người dưới”. Chỉ có bằng
hữu ngày ngày gần gũi , mới biết Minh là người muốn phá vở tất cả các lề lối cũ mà
anh cho là không còn hợp thời nữa. Chống ngoại xâm và xóa bỏ hủ tục xã hội là hai
mục tiêu mà Minh muốn nhắm tới , sẳn sàng theo đuổi bất chấp trở ngại. Còn nhớ
cách đây hai năm. Minh về nghỉ hè với gia đình đúng dịp Hải Ninh xảy ra một chuyện
bi hài mà giờ này cả làng chưa ai quên. Cách nhà Minh bốn căn , có cô Lụa góa chồng
sống thui thủi với đứa con còm cõi. Hai mươi ba tuổi , gái một con hơ hớ , ra vào trong
căn nhà nhỏ quạnh quẽ , bao nhiêu ve vãn bướm ong dồn dập đến với Lụa. Từ các
quan viên chức sắc đến trương tuần và thậm chí cả thằng mõ trong làng cũng muốn
tạt vào ngủ một đêm với Lụa. Nhưng chẳng ai làm gì được. Rồi bổng dưng cả làng
giật mình vì tin Lụa có bầu ! Thôi , phen này thì bỏ mẹ rồi ! Làng Hải Ninh vui như
tết , bởi cái tục “ngả vạ” vẫn còn duy trì mạnh mẽ. Không chồng mà chửa là làng sắp
có đại tiệc. Xóm trên thôn dưới đi đâu cũng nghe bàn tán xôn xao vì đã lâu mới vớ
được một người chửa hoang. Các cụ khăn đóng áo dài , khệnh khạng kéo ra sân đình ,
mặt ai cũng đằng đằng sát khí để tỏ rõ cho con cháu biết mình đang đau khổ vì luân lý
suy đồi ! Thằng Mõ cất giọng lanh lãnh , gõ mõ liên hồi , “Chiềng làng chiềng chạ.
Thượng hạ đông tây” , đi rao khắp hang cùng ngõ hẻm cho mọi người biết. Bao nhiêu
nhân khẩu quanh năm chạy ăn từng bửa , nay tạm quên đi nổi thống khổ ngàn đời để
- kéo nhau ra nhìn mặt cô Lụa khôn ba năm dại một giờ. Trương tuần gậy gộc hùng
dũng , nhận lệnh lý trưởng , áp giải Lụa cho các cụ hỏi tội. Lụa gửi con cho mẹ , mặc
áo tứ thân , váy lĩnh , tóc` vấn đuôi gà , đi giữa hai gã tuần phiên nhiều lần ve vãn Lụa.
Bụng Lụa chưa lớn lắm , nhưng ngực đã căng phồng , đẩy cái yếm trắng nhô lên một
cách khiêu khích. Các cụ ngứa mắt lắm. Trong thâm sâu ai cũng ấm ức vì dụ mãi mà
không chiếm được Lụa , nay mới có dịp trả hận. Chánh tổng người bệ vệ , hút xong
điếu thuốc lào khai vị , đập ba-toong vào cột đình và lớn tiếng mắng , y như cảnh Thị
Mầu trong tuồng Quan Âm Thị Kính:
- Con kia ! Mày dám làm nhục cả làng này ! Mày ngủ với ai , phải khai ra ngay không
thì ông chẻ xác mày ra !
Nhiều bà đứng vây quanh , chả có nhiệm vụ gì cũng tốc váy nhảy chồm chồm lên mà
xỉa xói , bởi vì “một người lảm đĩ , xấu danh đàn bà” !
Lụa cứ đứng yên , không trả lời mà cũng nhất định không khóc , không van xin. Lý
trưởng mặt đỏ gay , tiếp lời chánh tổng:
- Mày gan phải không? Con này láo ! Cụ chánh hỏi mà mày không giả nhời hả? Thằng
nào đã ngủ với mày? Mày khai ra , tao bỏ tù nó ! Mày không khai thì mày khổ vào
thân !
Lụa vẫn đứng yên , mắt mở trừng trừng nhìn lý trưởng , nhớ lại những lần ông tạt
ngang , gạ gẫm Lụa. Lý trưởng đập cái quạt xuống chiếu và nạt lớn:
- Được rồi , để xem mày gan to đến đâu ! Trương tuần ! Trói nó lại !
Có tiếng dạ thật lớn , nhưng chẳng thất ai xông ra trói. Trên chiếu chủ tọa , mỗi
người nạt nộ một câu rồi các cụ chụm đầu vào nhau thì thầm một lúc như bồi thẩm
đoàn hội ý trước khi tuyên án. Cuối cùng lý trưởng mới đứng dậy , dõng dạc công bố
quyết định: Lụa phải thửa một bửa cổ đãi cả làng từ già đến trẻ để tạ tội. Cứ “tám
hai bốn một” , cả ngàn nhân khẩu không được thiếu người nào !
Đến nước này thì Lụa mới sợ. Tiền đâu ra? Bán cả nhà cũng không làm nổi bữa cỗ !
Lụa òa lên khóc ! Lý trưởng chỉ mặt quát:
- Bây giờ thì đã chịu khai chưa? Thằng nào làm cho mày có chửa? Khai ra để làng bắt
vạ nó ! Không khai thì một mình mày chịu ! Nghe chưa !
Sau câu nói ấy , bao nhiêu cặp mắt đều đổ vồn vào Lụa chờ đợi. Các cụ hồi hộp lắm
vì đang nóng ruột muốn biết đứa nào may mắn đã ôm ấp Lụa trong khi Lụa từ khước
biết bao nhiêu ông có máu mặt trong làng ! Các bà lại càng hồi hộp hơn , chỉ sợ Lụa
khai ra thủ phạm là chồng mình !
Đang lúc dầu sôi lửa bỏng như vậy thì bỗng có tiếng đáp:
- - Bẩm các cụ ! Con đây ạ ! Con là cha đứa bé trong bụng cô Lụa đấy ạ !
Mọi người đều giật mình sửng sốt , nhốn nháo nhìn quanh xem ai vừa lên tiếng. Các
cụ kỳ hào ngồi xử án chồm người trố mắt ngó ra. Một thanh niên rẽ đám đông , khoan
thai tiến lên trước sân đình. Người ta ồ lên một tiếng rồi xầm xì bàn tán như ong vỡ
tổ. Chàng thanh niên đó chính là Minh. Làng nầy chỉ có vài người như Minh , như Tân
được đi học tận Hà nội , nên người ta nể nang lắm. Và vì nể nang , người ta càng kinh
ngạc tại sao một chàng trai đầy tương lai như Minh , lại hạ mình ngủ với Lụa để bây
giờ lâm vào cảnh dở khóc dở cười ! Trai tơ gái goá là chuyện hiếm hoi trong làng ! Có
người toan chạy về báo tin cho ông bà Truyền biết , nhưng lại tiếc rẻ , đứng lại xem
làng xử trí với Minh như thế nào ! Chính Lụa cũng trố mắt nhìn Minh tự hỏi tại sao
Minh lại tự nhận đã ngủ với Lụa. Minh mặc áo dài trắng , quần cháo lóng vải nội
hoá , chân đi guốc mộc , dáng dấp thư sinh , dịu dàng đưa mắt nhìn Lụa khẽ gật đầu.
Lụa buột miệng kêu lên nho nhỏ:
- Cậu Minh ! Sao cậu lại...
Minh xua tay lắc đầu làm hiệu bảo Lụa đừng nói. Trên chiếu chủ toạ , sau lưng chánh
tổng , ông phó lý đang bưng bát nước chè đưa lên miệng , nhìn thấy Minh , đánh rơi bát
nước , đổ lênh láng trên đũng quần. Bởi ông là chú ruột của Minh ! Ông lật đật đứng
dậy , chạy xuống lôI tay thằng cháu ngông cuồng và mắng:
- Mỗy rồ rồi hả Minh? Chỗ nầy đâu phải là chỗ cho mày đùa. Mày có ăn có học sao
lại dại thế là thế nào? Đi về ngay !
Ông biết chắc chắn thủ phạm không phải là Minh , bởi hai hôm liền , Lụa đã chay
sang kêu cứu với ông để nhờ ông nói khéo với chức việc trong làng. Ông không thể
nào ngờ được thằng cháu mình tự dưng nhảy ra quàng cái ách vào cổ. Ông tái mặt
ngượng ngùng với quan viên chức sắc và bàng dân thiên hạ đang trố mắt nhìn thằng
cháu ông. Minh từ tốn bảo ông:
- Chú cứ để yên cho cháu nói ! Chú lên ngồi đi , để mặc cháu !
Ông phó lý ngần ngừ một lúc rồi đau khổ trở lại chỗ cũ. Nước trà đậm thấm vào đũng
quần làm ông ngứa ngáy khó chịu nhưng không tiện đưa tay ra gãi chỗ hiểm trên thân
thể ! Dân chúng vẫn ồn ào bàn tán. Lý trưởng phải quát lớn:
- Các ông các bà im lặng ! Im , không thì tôi đuổi về hết bây giờ. Tuần đâu? Giữ trật
tự !
Minh lùi lại đứng song song bên cạnh Lụa , nét mặt thản nhiên làm các cụ ứa gan.
Nhất là lý trưởng. May cho Minh là truyền thống của làng bao giờ cũng nể người có
học , nhất là lại có ông phó lý đang ngồi chung chiếu là chú của Minh , nên các cụ tạm
nuốt giận , chưa ra tay trừng trị cái thái độ hỗn láo của anh. Lý trưởng hỏi Lụa:
- Thị Lụa ! Có phải thằng nầy ngủ với mầy không? Phải khai cho đúng !
- Lụa quay sang nhìn Minh hỏi ý. Nhưng Minh dõng dạc đáp ngay:
- Bẩm cụ lý , con đã nhận con là bố của đứa bé trong bụng cô Lụa, sao cụ còn hỏi làm
gì?
Lý trưởng nắm cái quạt giấy chỉ vào mặt Minh quát:
- Tao không họi mày ! Ai cho phép mày giả nhời !
Phó tổng cũng lên tiếng thị oai với Minh:
- Mày đừng tưởng mày học được dăm ba chữ võ vẽ rồi về đây ti toe lên mặt với mọi
người. Tao nói cho mày biết: phép vua thua lệ làng ! Không nể mặt cụ phó thì tao đã
gang họng mày ra chứ lị !
Phó lý ghé tai chánh tổng nói một câu , Chánh tổng bụng phệ gật đầu rồi cố gắng mãi
mới đứng lên được , giơ cây gậy dứ vào mặt Minh và nói:
- Thằng kia ! Không được nhận vơ ! Tội người nào làm người nấy chịu. Tao nể ông
phó , tao tha cho mày ! Cút về ngay ! Đừng có làm mất thì giờ các cụ !
Quan viên chức sắc thấy chánh tông cố ý nhân nhượng đối với Minh , nên cũng ngồi
im , không nạt nộ Minh nữa. Minh lễ phép trình bày:
- Bẩm cụ chánh ! Con đội ơn cụ chánh và các cụ có lòng quảng đại mà tha thứ cho
con. Nhưng cụ chánh đã thương thì thương cho trót. Con xin nói một câu rồi con về
ngay , không dám làm phiền các cụ. Bẩm cụ chánh , cụ lý và các cụ. Bên làng Thắng
cương tỉnh Bắc ninh , có câu chuyện nầy mới xãy ra. Chuyện thật trăm phần trăm ,
con không dám thêm bớt. Con xin thề trên có các cụ , dưới có các ông các bà , con mà
nói điêu con không nhìn thấy mặt trời nữa. Vâng , bà Kiên ở làng Thắng cương góa
chồng , ở vậy nuôi con. Bảy tám năm không tai tiếng gì , bỗng bà có chửa và bị làng
ngả vạ , y như chị Lụa đây. Bà phải bán cả nhà cửa ruộng vườn để lo bữa ăn khoán
của làng , đãi tất cả mọi người , từ đứa bé ẫm ngửa !
Minh đang kể chuyện thì có người chen vào:
- Thì đúng rồi chớ còn gì nữa ! Chửa hoang mà lị !
Minh điềm tỉnh đáp:
- Giữa bửa tiệc , đang hầu rượu quan viên chức sắc thì bà ấy quay lại bảo đứa con bên
cạnh: “ Con ơi , con vác cái vái của u về , để mình u thưa chuyện với các cụ “. Vâng ,
đúng thế ạ ! Xin cụ chánh và các cụ bỏ lỗi cho. Bà Kiên vừa nói dứt lời , đứa con chưa
hiểu gì thì bà ấy đứng ngay giữa đình tụt váy ra và đưa cho con , bảo nó mang về. Còn
bà đứng tô hô ưỡng mãi bụng vào mặt các cụ , vỗ bồm bộp vào chỗ ấy và bảo:”Thưa
- các cụ , nhà cháu không mai mất sớm , cháu cứ tưởng cái nầy là của cháu thì cháu
chơi. Hoá ra cái nầy là của làng thì xin rước các cụ , cứ việc đem về rồi muốn làm gì
thì làm. Đây , nhà cháu xin trả lại các cụ !
Minh kể đến đây , cả sân đình cùng ồ lên , rồi người thì cười hô hố , kẻ thì che mặt
lắc đầu. Những cô gái như Hậu như Duyên thì xấu hổ đỏ bừng mặt. Một ông bình
phẩm:
- Gớm ! Con mẹ nào mà bạo thế ! Đến là tục tĩu !
Người khác cãi:
- Cậu ấy nói thế chứ đàn bà đâu lại có thứ đàn bà trơ trẽn đến thế ! Giữa bàn dân thiên
hạ mà dám tụt váy ra hay sao?
- Khiếp ! Các cụ đang nhấm rượu mà bà ấy dám dí mãi vào mặt các cụ !
Một ông ra vẻ hiểu biết , cố tình nói lớn cho mọi người cùng nghe:
- Cậu Minh cậu ấy kể đúng đấy ! Bà Kiên bên Thắng cương thì tôi biết ! Hiền lành
như cục đất , quanh năm mò cua bắt ốc , nuôi con sống qua ngày chứ có làm gì ra
tiền ! Nhưng mà ở đời , già néo đứt giây , tức nươc vỡ bờ ! Chức sắc trong làng dồn
bà ấy vào đường cùng. Con giun xéo lắm cũng quần ! Bấc đắc dĩ bà ấy mới tụt váy ra
giữa đình làng cho các cụ xấu hổ !
Có lẽ các cụ xấu hổ thật ! Chưa nhìn thấy bà Kiên tụt váy , chỉ mới nghe Minh kể ,
các cụ đã lúng túng cúi mặt nhìn nhau. Lợi dụng tình thế , Minh quay lại nói với đám
đông:
- Ông bà nào không tin , xin cứ hỏi thẳng bên Thắng cương thì biết. Bà Kiên vẫn còn ở
làng ấy. Nhưng cũng nhờ bà ấy bà tục ăn khoán đàn bà chửa hoang không còn áp dụng
trong làng nữa !
Lý trưởng nhanh miệng đáp lại:
- Làng nào có phép của làng nấy ! Đây là Hải ninh , không phải là Thắng cương hay
thắng nhu gì cả ! Mày đem chuyện làng khác ra kể ở đây làm gì?
Ông phó lý , chú ruột của Minh mừng thầm vì thấy thằng cháu mình hỗn láo quá mà
các cụ không nỡ trừng phạt. Ông thấy không nên để kéo dài cái trò dạy dỗ nầy , rũi
các cụ nổi nóng thì sẽ phiền tới cả ông. Ông vội đứng lên , khẻ xá chánh tổng rồi nói:
- Tôi xin phép , trên có cụ chánh , cụ lý và các cụ , dưới có các ông các bà. Thằng cháu
tôi nó trẻ người non dạ , nói năng thất thố làm buồn lòng các cụ. Nhưng ném chuột sợ
vỡ đồ quý , nên các cụ cũng niệm tình bỏ qua cho nó , tôi xin hết lòng đội ơn. Thôi thì
con dại cái mang , để tôi về nói lại với bố mẹ nó có nhời răn dạy nó …
- Rồi ông phất tay đuổi Minh:
- Các cụ đã tha cho , sao không chào các cụ mà về đi , còn đứng đấy làm gì !
Ông trừng mắt nhìn Minh làm hiệu , nhưng Minh lại tiếp:
- Bẩm các cụ , các ông , các bà. Thế giới bây giờ đang thay đổi từng ngày mà chúng ta
cứ bám lấy những hủ tục lỗi thời thì bao giờ mới tiến bộ được ! Các cụ , các ông , các
bà thử nhìn xem: Chị Lụa đây , chồng bị làng bắt đi phu , dầm mưa giãi nắng , không
may bị ốm mà mất đi. Chị Lụa một thân một mình , con còn ẳm ngửa , chạy ăn từng
bửa không đủ. Có bán cả nhà đi cũng không dọn nổi một bửa cỗ mời cả làng này ! Các
cụ đã dạy chúng con rằng: Miếng ăn là miếng nhục ! Có no béo gì một bửa cơm của
người cùng đinh ! Thôi thì xin các cụ đại xá cho ! Mẹ con chị Lụa sẽ muôn đời đội ơn
các cụ !
nguon tai.lieu . vn
