Xem mẫu
- Phần 13
Hôm nay tự dưng Hậu gợi chuyện , tỏ ra gần gũi với Kết khiến Duyên quay sang nhìn
chị kinh ngạc . Chờ Kết vào nhà rồi , Hậu mới giải thích với em :
- Chị vẫn nhớ lời anh Quãng trên tỉnh bộ . Anh Quãng nói đúng , có những công tác mà
đàn bà con gái chúng mình không làm nổi ! Cần phải có đàn ông . Chị sực nghĩ ra chỉ có
anh em nhà anh Kết là mình móc nối tiện hơn cả . Vì hàng xóm láng giềng , có thể gặp
nhau , nói chuyện với nhau mà thiên hạ không để ý . Gia đình anh Kết lại thuộc thành
phần nghèo , lao động đầu tắt mặt tối , đúng là đối tượng mà mình phải ưu tiên chiếu
cố đến !
Duyên hiểu ra , gật đầu nhìn chị cảm phục . Cô chép miệng than :
- Giá cái dạo mình còn lớp dạy nghề , em nghĩ ra thì em đã rủ anh ấy sang học chữ
quốc ngữ . Tiện hơn bây giờ nhiều !
Hậu gật đầu :
- Có , dạo ấy chị có rủ . Nói đúng ra thì chị không nói chuyện với anh Kết , nhưng có
gặp hai đứa em của anh ấy . Cả mấy anh em đều xấu hổ , không chịu học vì lớp toàn
con gái !
Ngừng một chút , Hậu tự tin bảo :
- Bây giờ thì mình tuyên truyền cũng chưa muộn ! Thế nào cũng lôi kéo được anh em
nhà ấy !
Rồi Hậu bàn kế hoạch từng bước tạo tình thân với Kết mà khởi đầu là rủ anh em Kết
đắp bờ tát cá . Hậu nhấn mạnh với Duyên :
- Anh Trần Khải dặn đi dặn lại mãi là : Khi tuyên truyền để kết nạp một người nào
đó , phải nắm chắc tư tưởng của người ta trứơc khi mình ngỏ ý mời người ta gia nhập
đoàn thể . Bởi nguy hiểm nhất là , chẳng những người ta không bằng lòng , mà chạy
đi tố cáo mình , vì người ta sợ liên lụy ! Anh Trần Khải bảo : Công tác tuyên truyền
đôi khi đòi hỏi phải hết sức kiên trì !
Duyên im lặng gật đầu . Một lúc sau , cô lẩm bẩm nói :
- Làm cách mạng như chị em mình , một năm mới đi rãi truyền đơn một lần vào dịp lễ
quốc tế lao động thì nhàn quá ! Chẳng những thế , năm sau tất nhiên nó sẽ đề phòng ,
cho người canh gát khắp nơi thì khó lòng mà mình rãi được truyền đơn như năm nay !
Hậu lắc đầu :
- Em đừng nói thế ! Đừng lo không có công tác ! Chưa biết bất chợt tỉnh bộ sẽ giao
công tác gì . Cần nhất là lúc nào mình cũng phải sẳn sàng . Chỉ sợ lúc tỉnh bộ cần đến
- thì chi bộ mình lại không hòan thành nổi !
Năm 1929 , tình hình đất nước có nhiều biến chuyển mạnh mẽ . Lùi lại từ năm 1925 ,
vụ xử án cụ Phan Bội Châu , lễ truy điệu Phan Chu Trinh , đã là những biến cố lớn
làm bùng lên ngọn lửa ái quốc vốn đã âm ỉ trong lòng cả một thế hệ trẻ . Hàng loạt
học sinh , sinh viên bị bắt hoặc bị đuổi học . Nhưng không vì thế mà họ nao núng .
Thơ văn yêu nước tràn ngập khắp nơi , điển hình là bài Chiêu Hồn Nước của Phạm
Tất Đắc viết bằng mực tím in trên bản thạch thô sơ , được bí mật truyền tay nhau như
một ánh đuốc nung nấu tâm can lớp thanh niên nhiệt huyết :
“Hăm lăm triệu trẻ già , trai gái
Bốn nghìn năm con cái Hồng Bàng
Cũng nhà cửa , cũng giang san
Thế mà nước mất , nhà tan , hỡi trời !”
Bài thơ song thất lục bát dài đến 106 câu mà nhiều người chỉ đọc lướt qua đã thuộc
lòng , rồi rưng rưng ngấn lệ nắm chặc bàn tay thề hiến thân cho tổ quốc .
Trong không khí ngột ngạt ấy , mật thám Pháp gia tăng hoạt động tối đa , đưa thêm
chuyên viên kinh nghiệm từ mẫu quốc , đồng thời tuyển mộ gấp một đội ngũ tay sai
bản xứ rất đắc lực . Từ 1925 đến 1929 , nhà tù chật ních thanh niên thuộc đủ mọi
thành phần , đảng phái cũng như độc lập .
Giữa bối cảnh đó , Việt Nam Quốc Dân Đảng chính thức ra đời ngày lễ Noel năm
1927 , càng thúc đẩy chính quyền bảo hộ huy động màng lưới mật thám dày đặc hơn ,
để đề phòng những cuộc bạo động khó tránh khỏi . Trong khi đó thì Việt Nam Thanh
Niên Cách Mệnh Đồng Chí Hội gặp phải đại nạn tại Quãng Châu , phải bỏ cái nôi
sinh thành và hoạt động của mình để chạy sang Hồng Kông . Nguyên do là vì trong
cuộc chiến chống ngoại xâm trên đất Trung Hoa lúc ấy , chính phủ Quốc Dân Đảng
của Tưởng Giới Thạch bằng lòng liên kết với phe cộng sản để đánh Nhật . Liên kết
trong thế mạnh bởi ngày ấy cộng sản còn rất yếu so với Quốc Dân Đảng . Nhờ sự
liên kết ấy mà Nguyễn Ái Quốc mới được dung dưỡng để thành lập VNTNCMĐCH
tại Quãng Châu , đón đảng viên đi đi về về thoải mái , mặc dù chính phủ Tưởng Giới
Thạch biết rõ nhóm Nguyễn Ái Quốc là cộng sản .
Giữa lúc cuộc chiến đang tiếp diễn thì phía Tưởng Giới Thạch lại đổi ý , ông cho
rằng cộng sản cũng nguy hiểm không thua gì giặc ngoại xâm nước ngoài , cho nên ông
không muốn lực lượng cộng sản càng ngày càng lớn mạnh , sẽ tạo hậu quả tai hại sau
này . Ngày 3 tháng 4 năm 1927 , Tưởng Giới Thạch ra lệnh cho quân đội Quốc Dân
Đảng chiếm đóng hết các trụ sở đảng Cộng Sản Trung Hoa , bắt nhốt các nhân vật
cao cấp và đuổi hết các lãnh tụ cộng sản đang có mặt trong chính phủ liên hiệp quốc
cộng .
Nhân biến cố này , tổng bộ VNTNCMĐCH của Nguyễn Ái Quốc tại Quãng Châu
cũng bị giải tán luôn . Nguyễn Ái Quốc bị trục xuất , một số đảng viên bị bắt , số khác
trốn chạy sang Hồng Kông hoặc trở về nội địa Việt Nam , hay ẩn nấp bên Thái Lan .
- Năm 1928 VNTNCMĐCH cố gây thanh thế trong nước để lôi kéo quần chúng . Nhưng
cảm tình đồng bào lúc ấy lại nghiêng quá nhiều về Việt Nam Quốc Dân Đảng , mặc
dù đảng này chỉ vừa mới thành lập . Duy có một điểm chung mà cả hai cùng phải gánh
chịu lúc ấy , là sự truy lùng gắt gao của màng lưới mật thám Pháp , khiến cho biết bao
cơ quan bí mật cứ dần dần bật gốc , nhất là mấy tháng đầu năm 1929.
Ở Hải Ninh , chị em Hậu và các đồng chí vẫn họp hành thường xuyên , cố gắng tìm
phương thức phát triển đảng viên , nhưng chưa kết nạp thêm được người nào vì có
dấu hiệu cho thấy lý trưởng bắt đầu để ý theo dõi . Hậu và Duyên cũng làm thân được
với Kết bên kia bờ ao , xa gần truyền đạt tư tưởng yêu nước cho Kết nghe , nhưng
Hậu còn dè dặt , chưa dám ngỏ ý . Giao liên trên tỉnh lâu lâu về gặp Hậu ngoài cánh
đồng , thông báo cho Hậu biết những tin tức sôi nổi để động viên các đồng chí trong
chi bộ .
Vì những biến chuyển dồn dập ấy , Quảng cho người xuống Hải Ninh tìm Hậu . Hậu
lại quang gánh ra đi thậ sớm , giả vờ lên chợ tỉnh bán hàng để ghé vào hiệu thuốc lào
nhận chỉ thị . Quảng bảo :
- Chị về họp chi bộ , bàn với chị em ở dưới ấy . Đoàn thể cần ngay một đồng chí thóat
ly gia đình để làm công tác vận động phụ nữ .
Hậu lo lắng hỏi lại :
- Đi tận đâu cơ ?
Quảng vừa gói thuốc lào vừa đáp :
- Lên Hà Nội , cũng có thể xuống Hải Phòng hoặc ra Hòn Gai . Nói chung là ở những
nơi có nhiều công nhân là phụ nữ . Hiện chưa có địa điểm cụ thể . Chị cứ về họp chi
bộ đi đã !
Hậu cầm bánh thuốc lào đứng dậy giã từ . Quảng nói thêm :
- Chị cố gắng động viên các đồng chí dưới ấy . Kết quả thế nào , cho tôi biết càng
sớm càng tốt !
Hậu lặng lẽ bước ra cửa , lấm lét nhìn hai bên rồi gánh hai cái thúng ra về . Từ thị xã
về Hải Ninh , đi nhanh lắm cũng phải mất nữa buổi .
Tối hôm ấy , Hậu tập họp chi bộ trong bếp và thông báo quyết định của tỉnh bộ cần
một người ra đi . Mọi người đang phân vân nhìn nhau thì Hậu long trọng nói :
- Chi bộ chúng ta chưa đóng góp cho đoàn thể được người nào . Đây là lần đầu tiên
tỉnh bộ yêu cầu . Tôi xin tự nguyện thoát ly !
- Mọi người đều mở to mắt nhìn Hậu .Riêng Duyên thì bấu mạnh lấy cánh tay Hậu và
suýt buột miệng kêu lên ,. Họ sửng sốt không phải vì biết trước chặng đường ra đi
của Hậu sẽ phải nếm trải đầy những chông gai , mà vì thời bấy giờ , việc một cô gái
trốn khỏi nhà là cả một biến cố kinh hãi chẳng ai dám nghĩ đến . Một cô dè dặt góp ý :
- Sao không rút thăm , trúng ai người ấy đi !
Hậu nghiêm trang đáp :
- Thoát ly là việc hệ trọng , cần người tự nguyện chứ không thể bắt thăm miễn cưởng
. Trước mắt , ta bầu ngay một người thay tôi làm bí thư chi bộ . Tôi đi rồi , chị em ở
lại cố gắng công tác tốt . Khi nào tỉnh bộ cho tôi về thì chị em chúng mình sẽ gặp lại
nhau !
Một cô phát biểu :
- Không được ! Chị Hậu là người thành lập chi bộ này , lãnh đạo chi bộ này . Nếu chị
đi , chi bộ sẽ như rắn mất đầu . Chị nên ở lại thì chi bộ mới phát triển được !
Một cánh tay trước mặt Hậu giơ lên , Hậu nói :
- Chị Nghiên có ý kiến gì ?
Mọi cặp mắt trong phòng họp đều hướng về phía cánh tay và chờ đợi câu trả lời . Đó
là một người đàn bà trẻ , lấy chồng đã ba năm , nhưng chưa có con . Con gái làng này
lập gia đình sớm , nên chị năm nay chỉ mới hai mươi . Tên thật của chị là Nhu , nhưng
cả làng ai cũng gọi bằng tên chồng . Cái anh chàng Nghiêng , chồng chị có tật uống
rượu thường xuyên rồi sinh ra cái thú đánh vợ . Đánh vợ là một cách giải tỏa ấm ức ,
ức chỉ vì anh ta quá nghèo . Thời buổi sưu cao thuế nặng , ruộng đất lại ít , dù có làm
việc cật lực quanh năm cũng chỉ tạm đủ ăn , huống chi anh chồng chị lại lười . Buồn
vì nghèo nên phải uống rượu . Nhưng rượu càng uống thì lại càng nghèo . Giận cá
chém thớt , hơi một tí là anh giáng cho vợ những trận đòn chí tử . Từ khi theo học lớp
may vá của Hậu , được giải thích tại sao mình nghèo . Nhu hăng hái gia nhập đòan thể
chung với Hậu để đánh Tây , để diệt nhà giàu và để đòi được quyền bình đẳng với
đàn ông . Hôm nay cách mạng cần người thoát ly , chị muốn đi ngay để từ nay khỏi
phải gặp mặt thằng chồng vũ phu nữa . Chị nói :
- Tôi xin tự nguyện thoát ly đợt này . Xin chị Hậu nhường cho tôi đi trước ! Nay mai
chi bộ chúng ta lần lượt rồi sẽ ra đi cả . Nhưng tôi muốn xung phong đợt đầu !
Hậu nhìn Nhu tội nghiệp vì hiểu rõ hoàn cảnh của người đồng chí . Nhưng Hậu lại
dứt khoát đáp :
- Chị Nhu nói đúng . Trước sau gì chúng ta cũng ra đi cả . Cách mạng đang cần rất
nhiều người có tinh thần cao như chị Nhu . Nhưng tôi là bí thư chi bộ . Tôi tự nguyện
- đi đầu …
Hậu đang nói dở thì Nhu đứng dậy cắt ngang :
- Tôi không đồng ý . Tôi đề nghị chi bộ bình chọn . Bỏ phiếu kín . Chị Hậu với tôi , ai
được nhiều phiếu hơn thì đi !
Hậu nói cứng hơn :
- Nhiệm vụ của cách mạng giao phó , không thể rút thăm , cũng không thể bình chọn .
Chị Nhu có quyết tâm , chi bộ biểu dương chị . Nhưng chị đã có gia đình , chưa cần đi
đợt này . Đề nghị chị chấp hành !
Người ngồi bên cạnh kéo Nhu ngồi xúông vì thấy không thể lay chuyển được Hậu .
Hậu nhìn khắp lượt , đổi giọng tha thiết hơn :
- Chi bộ chúng ta mới thành lập nhưng phát triển khá nhanh . Tỉnh bộ đánh giá Hải
Ninh rất cao . Nhưng tỉnh bộ cũng phê bình Hải Ninh còn một thiếu sót là chúng ta chỉ
toàn phụ nữ chưa có đàn ông !
Hậu vừ dứt lời thì lại thêm một cô khác đứng dậy . Đó là một thiếu nữ dong dõng
cao , khuôn mặt xinh xắn , má lúm đồng tiền rất duyên dáng , nhưng đôi mắt lúc nào
cũng đượm buồn . Hậu hỏi :
- Chị Đoan có ý kiến gì ?
Đoan run run đáp :
- Xin chị Hậu với chị Nghiên nhường cho em . Em muốn thoát ly ! Xin hai chị thương
em , cho em đi đợt này !
Cả phòng họp cùng hướng mắt nhìn Đoan tội nghiệp . Tội nghiệp nhưng không ngạc
nhiên vì ai cũng biết Đoan . Làng này , người ta vẫn còn giữ được tục tảo hôn , tuy
không đông lắm . Không đông lắm bởi vì thật ra Hải Ninh cũng ít gia đình giàu . Hai
năm trước , Đoan 19 tuổi , bị cha mẹ gả cho thằng Tý 13 tuổi để về làm ruộng và nuôi
đàn lợn cho bố mẹ Tý vốn là gia đình khá giả nhất nhì trong làng . Thanh niên ở Hải
Ninh nhìn Đoan tiếc hùi hụi vì nhan sắc đang độ trăng tròn mà đêm đêm để cho thằng
bé con nó dày vò . Buồn vì duyên phận , lại xấu hổ với bạn bè và nhất là ngượng
ngùng mỗi khi gặp trai làng chọc ghẹo . Đoan muốn mượn chuyến công tác này để
giải phóng cho chính mình , không cần biết tương lai sẽ ra sao . Tâm trạng cô cũng
giống như Nhu , mỗi người một nỗi khổ . Nhu muốn dứt thằng chồng say rượu , thì
Đoan cũng muốn bỏ đi thằng chồng con nít ! Ở với chồng say rượu , có ngày không vỡ
đầu cũng gãy xương , với thằng chồng con nít , thì tuy không bị đánh , nhưng vài ba
năm nữa nó trưởng thành thì mình quá lứa . Chừng ấy Đoan sẽ nuốt hận mà nhìn nó đi
cưới vợ lẽ !
nguon tai.lieu . vn
