Xem mẫu
- Câu h i ôn t p môn tư duy h th ng ( cô bình )
Câu 1. H th ng và c trưng c a h th ng.
1. H th ng là gì:
H th ng theo nh nghĩa chung nh t là ch m t t h p ư c c u thành t nhi u thành ph n mà trong
ó t n t i m t m i quan h gi a nh ng tín hi u vào và nh ng tín hi u ra. M t h th ng ư c minh h a b ng
sơ kh i (Hình 1)
M t h th ng có m t tín hi u vào và m t tín hi u ra ư c g i là h th ng m t tín hi u vào m t tín
hi u ra, ư c g i là h ơn tín hi u (single input single output system, g i t t là h ơn). M t h th ng có
nhi u tín hi u vào nhi u tín hi u ra ư c g i là h th ng a tín hi u vào a tín hi u ra, và có th ư c g i t t
là h a tín hi u (g i t t là h a).
H th ng là m t nhóm các c u ph n c l p, có quan h , có tương tác v i nhau, t o nên m t toàn th
ph c t p và th ng nh t.
Các h th ng có m i nơi - ch ng h n, b ph n nghiên c u tri n khai trong t ch c, h tu n hoàn
trong thân th , m i quan h dã thú/con m i trong t nhiên, h th ng ánh l a trong xe hơi…..
2. c trưng c a h th ng:
a.T t c m i b ph n c a t ch c u ph i hi n di n t ch c th c thi m c ích c a nó ư c t i ưu.
N u b n lo i b b t kì m t trong nh ng c u ph n này, h th ng này không th v n hành ư c.
b.Các b ph n c a h th ng ph i ư c b trí theo cách c bi t h th ng th c thi ư c m c ích
c a nó.
c.H th ng thay i trong khi áp ng v i ph n h i. T ph n h i gi vai trò trung tâm trong tư duy
h th ng. Ph n h i là thông tin quay tr l i ngu n phát c a nó gây nh hư ng t i hành ng ti p theo c a
nơi phát.
d.H th ng duy trì s n nh c a chúng b ng vi c i u ch nh d a trên ph n h i. Ví d :N u b n b
quá nóng, thân th b n s t o ra m hôi, làm l nh b n
Câu 2. Mô hình hóa trong tư duy h th ng.
C n có ví d minh h a
- Câu 3. Khái ni m tư duy h th ng.
Tư duy h th ng cung c p m t vi n c nh m i m nh m , m t ngôn ng riêng và m t t p các công c
hóc búa nh t trong cu c s ng và công vi c thư ng ngày. Tư duy h
có th dùng c p t i nh ng v n
th ng là cách hi u th c t nh n m nh t i m i quan h gi a các ph n c a h th ng, thay vì ch b n thân các
b ph n. D a trên lĩnh v c nghiên c u có tên là tính năng ng h th ng, tư duy h th ng có giá tr th c t
d a trên n n t ng lý thuy t ch c ch n.
Tư duy h th ng bao g m b n thành ph n:
a) Tư duy theo mô hình: hi u tư ng minh vi c mô hình hóa
Tư duy h th ng òi h i vi c ý th c t i s ki n chúng ta gi i quy t v i các mô hình c a th c t i ch
không v i b n thân th c t i. Tư duy theomô hình cũng ch a ng kh năng xây d ng mô hình. Mô hình
ph i ư c xây d ng, làm h p l và phát tri n thêm n a. Kh năng xây d ng mô hình và phân tích mô hình
ph thu c m t ph n l n vào công c s n có mô t mô hình. Ch n m t d ng bi u di n thích h p (như bi u
kho là lu ng, phương trình) là i m m u ch t c a tư duy h th ng. Vi c phát
chu trình nhân qu , bi u
minh ra nh ng công c mô t m nh, linh ho t ã chu n hơn là m t trong nh ng thành t u chính c a Jay
Forrester. V i m c ích rèn luy n các d ng bi u di n c a cách ti p c n.
Năng ng h th ng ã ư c ch ng t là thành công. Bi u chu trình nhân qu cho phép làm mô hình hóa
nh lư ng, bi u kho và lu ng ã cho nh ng hư ng d n ch ch t v c u trúc c a mô hình mô ph ng nh
lư ng.
b)Tư duy theo tương quan: tư duy theo c u trúc h th ng, tương quan.
Ngư i phương Tây thư ng r t gi i trong cách l p lu n nhân qu . Các quan h n u – thì là nh ng kh i
xây d ng cơ b n c a tâm trí chúng ta và vi c hi u m i i u. N n t ng c a cách tư duy này là phác h a chính
gi i thích m t hi n tư ng chúng ta ph i tìm “nguyên nhân” c a nó (có
xác gi a nguyên nhân và h u qu .
l là m t). Ngư i ta gi thi t r ng nguyên nhăn này t n t i và r ng h u qu bao gi cũng có th ư c quan
sát b t kỳ khi nào nguyên nhân h p th c. Nh ng t và c m t như “vì”, “do v y”, “n u – thì” ký hi u cho
quan ni m tư duy như v y trong ngôn ng hàng ngày. i u tương t v toán h c là khái ni m hàm v i m t
bi n c l p (= “nguyên nhân”) và m t bi n ph thu c (= “h u qu ”). Tương ph n v i cách tư duy này trong
m i quan h nhân qu , có th ư c g i là tư duy ch c năng hay tu duy tuy n tính – là tư duy theo tương
quan.
c) Tư duy ng tư duy theo các ti n trình ng
H th ng có hành vi nào ó qua th i gian. Tính tr và dao ng th i gian là tính năng i n hình
c a h th ng, i u có th ư c quan sát theo chi u th i gian, tư duy ng cũng có nghĩa nhìn trư c s phát
tri n tương lai (có th ). M t góc nhìn l i dĩ vãng ơn thu n v phát tri n quá kh là không cho vi c ch
o th c t h th ng – gi ng như li u b n có tin ư c vào tài x ch lái xe b ng vi c nhìn vào gương chi u
h u xác nh lái xe i âu không? Các mô hình mô ph ng có ích hay th m chí là c n thi t d ki n
nh ng phát tri n tương lai c bi t khi th c t i n i lên khá ch m ch p.
d) Ch o h th ng: kh năng cho vi c qu n lý h th ng th c hành và h th ng ki m soát.
i u này ưa chúng ta t i khía c nh c t lõi th tư c a tư duy h th ng: vi c ch o th c t h th ng. Tư duy
h th ng bao gi cũng có c u ph n th c d ng: nó gi i quy t không ch b ng suy nghĩ v h th ng, song, nó
còn quan tâm t i hành ng hư ng theo h th ng.
M t trong nh ng câu h i n n t ng và quan tr ng nh t c a vi c lý h th ng th c hành là: c u ph n h th ng
cho vi c thay i? Trong h th ng xã h i thư ng không th thay i hành vi c a ngư i khác
nào là ch
m t cách tr c ti p ư c, ngư i ta ch có th thay i hành vi c a chính mình. Trong m t h th ng kinh t
ngư i s n xu t thư ng không i u khi n tr c ti p ư c th trư ng. Các ho t ng th trư ng thư ng là các
ho t ng c a phía cung c p h p d n ph n ng ham mu n c a phía yêu c u.
T i sao tư duy h th ng l i có giá tr ? B i vì nó có th giúp thi t k khôn ngoan, kéo dài gi i pháp c a v n
. Theo nghĩa ơn gi n nh t, tư duy h th ng cung c p b c tranh chính xác hơn v th c t , có th s
d ng các l c t nhiên c a h th ng t t i k t qu mong mu n. Nó cũng ng viên vi c suy nghĩ v các v n
và gi i pháp b ng con m t nhìn lâu dài – ch ng h n, làm sao m t gi i pháp c bi t ang xem xét có th
t n t i lâu ư c? Và h u qu có th không ư c ý t i là gì? Cu i cùng, tư duy h th ng d a trên m t s
nguyên t c ph d ng, cơ b n có trong t t c m i ph m vi ho t ng c a cu c s ng.
- Câu 4. Các bư c xây d ng mô hình ng thái. Cho ví d c th .
+ xác nh v n c n gi i quy t,
+ hình thành gi thi t ng hay lý thuy t v nguyên nhân c a v n ,
+ xây d ng mô hình mô ph ng ki m tra gi thi t,
+ th nghi m mô hình cho n khi mô hình phù h p v i m c ích t ra,
+ thi t k và th m nh các chính sách c i ti n kh năng th c hi n.
Câu 5. Cách vi t m t báo cáo khoa h c: G m các bư c sau
+T a bài: T a bài thư ng t 10 –15 t (có t p chí còn rút ng n xu ng dư i 10 t ), ph n ánh n i dung
chính c a bài vi t. M t t a bài t t không ph i nh m m c ích lôi cu n h p d n c gi mà là c p th ng
nh ng ai nghiên c u trong cùng m t lĩnh v c có th
vn mu n gi i quy t và dùng nh ng t ch y u
nh n bi t ư c. Sau t a bài là tên tác gi , có t p chí ghi chú ch c danh, h c hàm h c v , có t p chí không
nhưng cho bi t nơi làm vi c, a ch email và còn ghi tên ngư i biên t p, ngày nh n bài và ngày ch p thu n
ăng .
+Tóm t t: M c ích c a ph n tóm t t là giúp c gi nh n bi t bài vi t có phù h p v i tài mình h
ang quan tâm không. Ph n này tóm t t ng n g n (t 100 n 200 t ) m c ích c a bài vi t, d li u trình
bày và k t lu n chính c a tác gi . Có t p chí xem ph n này như l i gi i thi u ng n v bài vi t.
+ Gi i thi u: Trong ph n này, tác gi xác nh tài nghiên c u, phác th o m c tiêu nghiên c u và
cơ s khoa h c hi u bi t ph n còn l i c a bài vi t. C n chú ý gi i h n nh ng
cung c p cho c gi y
ki n th c cơ s này trong các th nghi m c a tác gi . M c này s t yêu c u n u tr l i ư c nh ng câu h i
như :
(1) Lý do th c hi n nghiên c u này? (xu t phát t hi n tư ng t nhiên hay các tư li u ã có
trư c)
(2) Nh ng ki n th c nào ã có trư c v tài này? (t ng k t tư li u, quá trình phát tri n ý
tư ng trư c ó c a các tác gi khác, nh ng kh ng nh, mâu thu n, và khác bi t gi a các tài li u ã
có v tài này)
(3) M c ích chính c a nghiên c u là gì?
+ D li u và phương pháp nghiên c u: M c này còn ư c g i là D li u th nghi m hay (Cơ s lý
thuy t). D li u thu th p ư c và phương pháp nghiên c u c a tác gi ư c trình bày ây. M c này khó
hi u ư c th nghi m nghiên c u nhưng không làm r i trí c
vi t nh t ch cung c p v a chi ti t
gi . Nhìn chung, tác gi s ph i tr l i nh ng câu h i sau:
(1) D li u nào ã s d ng?
(2) Chúng ư c s d ng như th nào?
(3) a i m và th i gian hoàn thành th nghi m?
c p n ý nghĩa c a chúng. D
+ K t qu : M c này tóm t t nh ng k t qu th nghi m và không
li u ư c trình bày theo b ng bi u, th hình v , hình nh v.v…Nh ng d li u ã ghi theo b ng không nên
trình bày l i theo hình v hay bi u . Nh ng s li u và b ng bi u t chúng ã trình bày y thông tin mà
không c n ph i gi i thích thêm b ng l i. M c này nên t p trung vào nh ng xu hư ng và khác bi t chính ch
ng sa vào nh ng chi ti t nh nh t.
- + Di n gi i và Phân tích k t qu : M c này nh m:
(1) Nh ng ưu i m và h n ch , tách b ch rõ ràng d li u và suy lu n.
(2) M i liên h gi a k t qu nghiên c u c a tác gi v i nh ng phát hi n khác trong các
nghiên c u trư c ó. i u này cho th y óng góp c a tác gi b sung cho lý thuy t và ki n th c, hay
i u ch nh nh ng sai sót c a các tài nghiên c u trư c ó. T t nhiên, ngư i vi t ph i có nh ng lý l
th t lôgích cho nh ng th nghi m và suy lu n c a mình và cũng có th ngh ti p t c nh ng th
nghi m trong tương lai làm sáng t nh ng v n còn b ng trong k t qu c a mình.
+ k t lu n v ý nghĩa c a k t qu thu ư c và nêu ra nh ng tri n v ng nghiên c u v sau.
+ Ph n c m ơn: ngư i vi t c m ơn nh ng ngư i ã c ng tác nghiên c u v i mình. Tài li u tham
kh o: Li t kê t t c tài li u ã trích d n trong bài vi t. Cách trình bày theo th t , tên tác gi , tác ph m, năm
tháng, nơi xu t b n v.v.. có th khác nhau gi a các t p chí.
nguon tai.lieu . vn
