Xem mẫu
- Tiết 23 + 24 : HOÀNG LÊ NHẤT THỐNG CHÍ
A. Mục tiêu cần đạt
- HS cảm nhận vẻ đẹp hào hùng của người ah DT Nguyễn Huệ trong chiến công
đại phá quân Thanh, sự thảm bại của bọn cướp nước và bán nước.
- Hiểu sơ bộ về thể loại và giá trị NT của lối văn trần thuật kết hợp miêu tả chân
thực, sinh động.
B. Chuẩn bị
- Tác phẩ m “Hoàng Lê...”
- Tư liệu lịch sử có liên quan đến sự kiện ở hồi 14
- Sgv, sách thiết kế.
C. Tiến trình tổ chức hoạt động
1. Kiểm tra : vì sao bà cung nhân – mẹ tg – cho chặt ~ cây quí trước nhà mình ?
Điều đó có ý nghĩa gì ?
Tuỳ bút trung đại có gì khác tùy bút hiện đại?.
2. Giới thiệu bài : Cùng với “ Vũ trung tuỳ bút” “Hoàng Lê...” cũng là 1 tác phẩm
có giá trị lịch sử rất lớn...
3. Bài mới.
Hoạt động của giáo viên - học Nội dung cần đạt
sinh
Hoạt động 1 I. Tìm hiểu chung
- Dựa vào chú thích * hãy giới thiệu 1. Tác giả : Các nhà văn họ Ngô Thì ở làng Tả Thanh oai,
về tgiả ? TP? nay thuộc tỉnh Hà tây. Đây là dòng họ rất nổi tiếng, làm
quan dưới triều lê – Nguyễn. 2 TG chính:
HS trình bày.
Ngô Thì Sĩ, Nhậm, Chí, Du,... - Ngô Thì Chí ( 1758- 1788) - em ruột Ngô Thì Nhậm -
dòng họ đỗ đạt, có tài văn chương Tuyệt đối trung thành với nhà Lê : viết 7 hồi đầu.
- Ngô Thì Du - anh em chú bác ruột với Ngô Thì Chí - làm
quan triều Nguyễn - viết 7 hồi tiếp
- 3 hồi cuối - do người ≠ viết.
+ Tuy là bề tôi của nhà Lê nhưng rất trung thực, khách
quan và giàu tinh thần dân tộc khi chép sử.
2. Tác phẩm “Hoàng Lê...”
* Là TP tự sự viết bằng chữ Hán theo thể chí. Thực chất là
một cuốn tiểu thuyết lịch sử được kết cấu theo lối chương
hồi
Trình bày hiểu biết về tác phẩm * Nhan đề : ghi chép chuyện vua Lê thống nhất đất nước
* Hình thức: chữ Hán - 17 hồi. Mỗi hồi mở đầu là một
HS trình bày
câu thơ 7 tiếng. Mỗi câu tóm tắt một sự kiện chủ yếu sẽ kể
trong hồi.
Kết hồi = 2 câu thơ và câu :
“Muốn biết việc sau như thế nào xin xem hồi sau sẽ
- rõ”.
* Nội dung : Tình hình VN 30 năm cuối thế kỷ 18 từ khi
chúa Trịnh Sâm chết, đến đầu thế kỷ 19 khi Nguyễn Ánh
đánh bại nhà Tây Sơn thống nhất đất nước.
=> TP vừa giàu giá trị lịch sử vừa giàu giá trị văn chương
hồi. ( Về LS: Các sự kiện LS được ghi lại khá chân thực,
* Gv giới thiệu thêm về thời vua khách quan ( TG là người cùng thời; Về Giá trị văn
Lê chúa Trịnh. chương: Khắc hoạ rất thành công hình tượng các nhân
vật LS ( Nguyễn Huệ, Quang Trung, đồng thời thể hiện rõ
* Tác phẩm qui mô lớn nhất và đạt nét thái độ, cảm xúc của người viết với các NV lịch sử)
~ thành công xuất sắc về nghệ 3. Hồi thứ 14: Là một trong nhữnghồi hay nhất của TP.
thuật Phản ánh sự sụp đổ của vương triều Lê- Trịnh và khí thế
sấm sét của phong trào Tây Sơn
a. Đại ý.
- Chiến thắng lẫy lừng của vua QT
* Gv giới thiệu hai hồi 12, 13. - Sự thảm bại của quân tướng nhà Thanh
HS đọc đoạn trích. - Số phận lũ bán nước Lê C Thống
? Nêu đại ý và bố cục đoạn trích b. Bố cục.
- Được tin báo quân Thanh đã chiế m Tlong, BBVương lên
ngôi hoàng đế và thân chinh cầm quân dẹp giặc
- - Cuộc hành quân thần tốc và chiến thắng lẫy lừng của vua
QT( đại phá 20 vạn quân Thanh)
- Sự đại bại của quân tướng nhà Thanh và tình trạng thảm
hại của vua tôi LCThống.
c. Tóm tắt.
- 25/chạp lên ngôi – xuất quân Phú xuân – Huế
- 29 Nghệ An kén lính ra lời hích
- 30 → Tam Điệp xử Sở, Lân
Tóm tắt hồi 14 - cúng tết trước khao quân
- 3/giêng Hà Hồi
- Sáng 5 Ngọc Hồi
- Trưa 5 Thăng Long Thành
* PTBĐ: Tự sự ( Ghi chép con người và sự kiện)
Tiết 2
1. Kiểm tra bài cũ
Tóm tắt đoạn trích hồi 14
2. Giới thiệu bài tiếp
- Hoạt động của GV - học sinh Nội dung cần đạt
Gv nêu vấn đề : Trong khoảng thời II. Phân tích.
gian không dài từ 20/11 đến ngày 1. Hình tượng người anh hùng Nguyễn Huệ
30/12 năm 1788 khi nhận được tin * Nguyễn Huệ- QT là NV chính của hồi 14. Vì chân dung
cấp báo của đô đốc Nguyễn Văn của ông bao trùm cả hồi 14, chi phối tất cả các sự kiện LS
Tuyết, Nguyễn Huệ đã có thái độ được mô tả trong hồi này. Đó là một bức chân dung tươi
và quyết định gì ? Ông đã làm sáng, đẹp lồng lộng không chỉ của hồi 14 mà của toàn TP:
được ~ việc gì ? + Nghe tin giặc chiế m TL → không nao núng tinh thần.
Điều đó chứng minh ông có phẩm + Định cầm quân đi ngay → tham khảo ý kiến bề tôi
chất gì ? + Trong một tháng làm nhiều việc
- Lên ngôi hoàng đế
HS thảo luận, phân tích, phát biểu. - Đốc suất đại binh ra Bắc thần tốc
- Gặp gỡ người cống sĩ La Sơn
- Tuyển mộ binh lính
- Mở cuộc duyệt binh lớn ở Nghệ An phủ dụ tướng sĩ
- Hoạch định kế hoạch hành quân đánh giặc và đối phó
với nhà Thanh sau Cthắng.
→ Con người hành động mạnh mẽ quyết đoán.
* Lời phủ dụ quân lính
+ Khẳng định chủ quyền DTộc ta, lên án hđộng xâm lăng
- phi nghĩa “đất nào sao ấy...”
Đọc phần phủ dụ + Nêu bật dã tâm của giặc “bụng dạ ắt khác...”
? Qua ~ lời phủ dụ của vua QT + Nhắc lại truyền thống chống ngoại xâm
trong buổi duyệt binh lớn ở Nghệ + Kêu gọi binh sĩ
An với bọn Sở, Lân, Ngô Thì + Ra kỷ luật nghiêm
Nhậ m và cuộc trò chuyện với cống => Nhìn thấu dã tâm của quân Thanh, tin tưởng vào chính
sĩ La Sơn, em thấy nhà vua có ~ nghĩa của dân tộc. Qua lời dụ, ông đã chỉ cho binh sĩ thấy
p/chất gì ? rằng: Nhà Thanh luôn ôm mộng đặt nước ta làm quận,
HS phân tích, bàn luận phát biểu. huyện như Tống, Nguyên, Minh ngày xưa => Rất sáng
Gv : Lời hiệu triệu ngắn gọn suốt trong việc nhận định tình hình
không có K2 thần thánh bao quanh * Lời xét đoán bề tôi : Sở – Lân
như “Nam quốc...”, không có cái + Kết tội quân thua chém tướng
da diết ruột gan của vị chủ soái đời + Thấu hiểu năng lực bề tôi
Trần trong “Hịch TS”, không có + Khen chê đúng người đúng việc
cái trầm thống như “BNĐCáo” + Độ lượng, công minh.
nhưng nó vẫn kết tinh được lòng → Trí tuệ sáng suốt nhạy bén
căm thù giặc. Tác động lòng yêu - Mới khởi binh đánh giặc đã k/định chắc chắn chiến
nước truyền thống quật cường bởi thắng.
lập luận chặt chẽ đầy sức thuyết - Tính cả kế hoạch ngoại giao sau chiến thắng.
phục. → Ý chí quyết thắng, tầm nhìn xa rộng.
- HS tiếp tục bàn luận phân tích. - Hành quân thần tốc → kinh ngạc.
- Đi bộ, nhanh an toàn đảm bảo bí mật vừa đi vừa tuyển
binh, duyệt binh, tổ chức đội ngũ.
- Phương tiện ngựa, voi, xe kéo đại bác hoả hổ
- Ngày 25 Huế → 30 Tam Điệp 500 km
- Đêm 30 lập tức lên đường vừa đi vừa đánh → Hà Hồi,
Ngọc Hồi, Đại Áng, Đấm Mực
- Hoạch định 7 ăn tết TL, thực tế 5 kéo vào thành
- Khiển địch “Tướng ở trên trời xuống quân chui dưới đất
lên”
→ Tài dụng binh như thần
- Vua hiếm khi ra trận
- Vua QT tới làng Hà Hồi vây kín làng bắc loa truyền gọi
- Vua truyền lấy sáu chục tấm ván ghép
Gv nêu vđề : Tài dùng binh, tài chỉ - Vua cưỡi voi đi đốc thúc trong cảnh “khói toả mù trời
huy chiến đấu giành chiến thắng cách gang tấc không thấy gì”
của vua QT được thể hiện ntn → H/ảnh vua QT lẫ m liệt trong chiến trận. Chân dung QT
trong đoạn trích ? tươi sáng, nổi bật lên trên cái nền xám xịt của XH PK
HS tìm d/chứng, phân tích đương thời.
- Quân đội chỉnh tề bốn doanh tiền,
- hậu, tả, hữu, trung quân
? H/ảnh vua QT trong chiến trận => Bởi Đó là sự thật lịch sử mà các tg là người trí thức, có
được miêu tả như thế nào ? lg tâm và tài năng nên không thể không tôn trọng sự
- Có sách “áo bào đỏ sam đen khói thật lsử.
súng” - Mặt khác dù là ~ cựu thần chịu ơn sâu nặng của nhà
? Nhưng tại sao các tg vốn trung Lê nhưng họ không bỏ qua việc vua Lê hèn mạt đã cõng
thành với nhà Lê không mấy cảm rắn cắn gà nhà và chiến công lẫy lừng của QT là niềm
tình với Tây Sơn thậm chí xem tự hào lớn lao của cả DT. Ý thức dân tộc ở họ đã chiến
Tây Sơn như giặc mà vẫn viết về thắng tư tưởng quân thần mù quáng.
QT một cách hào hùng như vây ? → Những trang ghi chép chân thực vừa có giá trị lịch sử
quí vừa bộc lộ tính chất văn chương
HS thảo luận pbiểu tự do 2. Sự thảm bại của quân tướng nhà Thanh
* Tôn Sĩ Nghị
+ Mưu cầu việc riêng
+ Bất tài
* Gv chốt VĐ. + Không biết mình biết địch
+ Chủ quan mất cảnh giác
=> Thảm bại là tất yếu
+ Tướng: Sợ mất mật: Ngựa, không kịp đóng yên, người
- không mặc áo giáp, chuồn
+ Quân: Rụng rời sợ hãi bỏ chạy toán loạn, giày xéo lên
nhau mà chết. Nước sông Nhị Hà tắc nghẽn.
+ Đêm ngày đi gấp không dám nghỉ ngơi
Sự thảm bại của quân tướng nhà 3. Số phận lũ bán nước:
Thanh được miêu tả ntn ? Vì sao - Chịu đựng nỗi sỉ nhục của kẻ đi cầu cạnh van xin mất hết
thất bại ? tư cách.
* Gv giảng thêm về TSNghị - Phải bỏ chạy khỏi đất nước, cướp thuyền dân mà đi.
- Mục đích mưu cầu lợi ích riêng Sống nhục nhã .bị phỉ nhổ vong quốc
- Lời người cung nhân nói với thái => Kẻ đớn hèn. Bạc nhược, vô liêm sỉ.
hậu “chỉ lảng vảng bên bờ sông lấy * NT:+ kể chuyện xen miêu tả sinh động cụ thể gây ấn
thanh thế suông để doạ dẫm. tượng mạnh
? Số phận vua tôi Lê Chiêu Thống + Tất cả đều tả thực, khách quan:
được miêu tả ntn ? - Đoạn 1 : nhịp điệu nhanh, mạnh, hối hả “ngựa không kịp
? Nhận xét lối văn trần thuật ở đóng yên...” hàm chứa vẻ hả hê sung sướng không chỉ của
đây? các TG mà đó còn là niềm vui của cả dân tộc trước sự
? Ngòi bút tg khi miêu tả hai cuộc thả m bại của quân Thanh.
tháo chạy có gì khác ? Hãy giải - Đoạn 2 : nhịp điệu chậ m, âm hưởng ngậm ngùi chua xót.
thích sự khác biệt đó ? ( Lý do : tác tg là ~ cựu thần của nhà Lê không thể mủi
lòng trước sự sụp đổ của một vương triều mà mình từng
- phụng thờ)
III. Tổng kết
1. NT
- Kể xen miêu tả sinh động cụ thể
? Giá trị NT và ND hồi thứ 14 ? - Kể khách quan chân thực.
- Khắc hoạ h/ảnh người anh hùng.
2. ND : sgk.
D.Củng cố – dặn dò
- Học kỹ bài học. Đọc kỹ TP.
- Soạn “ Sự PT của từ vựng”
nguon tai.lieu . vn
