- Trang Chủ
- Tài Liệu Phổ Thông
- TCNCYH 33 (1) - 2005 Nghiªn cøu biÕn ®æi chøc n¨ng t©m thu thÊt tr¸i b»ng siªu ©m doppler tim trong xö trÝ sèc nhiÔm khuÈn
§ç Do∙n Lîi1, Ng« Minh Biªn2 (1) Bé m«n Tim m¹ch – Tr−êng §¹i häc Y Hµ Néi (2) Khoa ®iÒu trÞ tÝch cùc – BÖnh viÖn B¹ch Mai Môc tiªu:
Xem mẫu
- TCNCYH 33 (1) - 2005
Nghiªn cøu biÕn ®æi chøc n¨ng t©m thu thÊt tr¸i
b»ng siªu ©m doppler tim trong xö trÝ sèc nhiÔm khuÈn
§ç Do∙n Lîi1, Ng« Minh Biªn2
(1) Bé m«n Tim m¹ch – Tr−êng §¹i häc Y Hµ Néi
(2) Khoa ®iÒu trÞ tÝch cùc – BÖnh viÖn B¹ch Mai
Môc tiªu: §¸nh gi¸ rèi lo¹n chøc n¨ng t©m thu thÊt tr¸i vµ biÕn ®æi cña nã trong qu¸
tr×nh ®iÒu trÞ sèc nhiÔm khuÈn.
§èi t−îng: nhãm bÖnh nh©n sèc nhiÔm khuÈn cã ®ñ tiªu chuÈn nghiªn cøu so s¸nh
víi nhãm chøng lµ ng−êi b×nh th−êng víi tuæi vµ giíi t−¬ng ®−¬ng.
Ph−¬ng ph¸p: Quan s¸t tiÕn cøu m« t¶: kh¶o s¸t huyÕt ®éng vµ chøc n¨ng t©m thu
thÊt tr¸i b»ng siªu ©m Doppler tim trªn hai nhãm: nhãm ng−êi khoÎ m¹nh b×nh th−êng
vµ nhãm bÖnh nh©n sèc nhiÔm khuÈn, theo dâi ë c¸c thêi ®iÓm tr−íc, trong vµ sau ®iÒu
trÞ.
KÕt qu¶: Trong thêi gian nghiªn cøu cã 34 bÖnh nh©n sèc nhiÔm khuÈn tuæi tõ 16 ®Õn 75
(trung b×nh 56,35±14,1) gåm 20 nam vµ 14 n÷. Trong sè nµy cã 15 bÖnh nh©n tho¸t sèc ra
viÖn (44,1%), 19 bÖnh nh©n tö vong (55,9%). Trong giai ®o¹n ®Çu cña sèc nhiÔm khuÈn,
cung l−îng tim vµ chØ sè tim t¨ng (CO=6,46±1,85l/ph; CI=4,35±1,24l/ph/m2) nh−ng ph©n sè
tèng m¸u l¹i gi¶m (EF=50,6±9,27%) trong ®ã cã 13 bÖnh nh©n cã EF< 50% (chiÕm
38,2%). ë giai ®o¹n tr−íc ®iÒu trÞ, nhãm sèng sãt cã cung l−îng tim vµ ph©n sè tèng m¸u
thÊp h¬n so víi nhãm tö vong. Trong qu¸ tr×nh ®iÒu trÞ, nhãm sèng sãt cã thÓ tÝch cuèi t©m thu
thÊt tr¸i t¨ng lªn cïng víi ph©n sè tèng m¸u vµ nhÞp tim gi¶m dÇn vÒ b×nh th−êng. Kh«ng cã
nh÷ng thay ®æi t−¬ng tù ë nhãm tö vong.
I. ®Æt vÊn ®Ò tr−íc khi ®iÒu trÞ.
Sèc nhiÔm khuÈn (SNK) lµ héi chøng 2. §¸nh gi¸ sù biÕn ®æi chøc n¨ng t©m
l©m sµng nÆng vµ th−êng gÆp trong håi thu thÊt tr¸i trong qu¸ tr×nh ®iÒu trÞ SNK.
søc cÊp cøu. Ngµy nay, tuy ®· cã nhiÒu II. ®èi t−îng vµ ph−¬ng ph¸p
tiÕn bé trong ®iÒu trÞ song tû lÖ tö vong
nghiªn cøu
cßn cao, tõ 40 ®Õn 80 % theo c¸c t¸c gi¶
kh¸c nhau. Suy tuÇn hoµn lµ mét trong 1. §èi t−îng nghiªn cøu
nh÷ng yÕu tè tiªn l−îng nÆng ®e do¹ tÝnh Gåm 2 nhãm:
m¹ng bÖnh nh©n. MÆc dï ®· cã nh÷ng - Nhãm chøng: lµ nh÷ng ng−êi kháe
nghiªn cøu vÒ rèi lo¹n chøc n¨ng tim m¹nh t×nh nguyÖn tham gia vµo nghiªn cøu.
trong SNK nh−ng ®ã vÉn lµ mét vÊn ®Ò
- Nhãm bÖnh: gåm toµn bé sè bÖnh
tranh c·i. §Ó gãp phÇn lµm s¸ng tá
nh©n vµo khoa §iÒu trÞ tÝch cùc, bÖnh
nh÷ng rèi lo¹n chøc n¨ng tim trong SNK,
viÖn B¹ch mai tõ th¸ng 1 n¨m 2003 ®Õn
chóng t«i tiÕn hµnh nghiªn cøu nh»m
th¸ng 11 n¨m 2003, ®−îc chÈn ®o¸n lµ
môc ®Ých:
sèc nhiÔm khuÈn theo tiªu chuÈn cña
1. §¸nh gi¸ rèi lo¹n chøc n¨ng t©m thu ACCP/SCCM.
thÊt tr¸i ë bÖnh nh©n SNK thêi ®iÓm
Tiªu chuÈn lo¹i trõ:
68
- TCNCYH 33 (1) - 2005
- C¸c tr−êng hîp sèc kh¸c: sèc tim, bÖnh nh©n nhËp viÖn
sèc gi¶m thÓ tÝch… - LÇn 2: Trong 24 ®Õn 48 giê sau nhËp
- TiÒn sö bÖnh phæi m¹n tÝnh. viÖn
- TiÒn sö bÖnh lý tim m¹ch tõ tr−íc - LÇn 3: Sau khi bÖnh nh©n tho¸t khái
hoÆc ®ang ®iÒu trÞ nh−: m¹ch vµnh, lo¹n t×nh tr¹ng sèc (ngõng c¸c thuèc vËn
nhÞp tim, bÖnh c¬ tim, bÖnh mµng tim, m¹ch vµ HATT ≥ 100mmHg).
van tim. 3. Xö lý sè liÖu
- H×nh ¶nh siªu ©m tim kh«ng ®¶m b¶o Sè liÖu nghiªn cøu ®−îc xö lý theo
yªu cÇu kü thuËt. theo ph−¬ng ph¸p thèng kª y häc víi sù
2. Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu hç trî cña ch−¬ng tr×nh SPSS 10.0
- Nhãm chøng: ®−îc kh¸m l©m sµng, III. KÕt qu¶ vµ bµn luËn
lËp hå s¬ vµ siªu ©m Doppler tim
Cã 34 bÖnh nh©n sèc nhiÔm khuÈn víi
- Nhãm bÖnh nh©n SNK: kh¸m l©m ®ñ tiªu chuÈn ®−îc ®−a vµo nghiªn cøu
sµng, lµm c¸c xÐt nghiÖm gióp cho chÈn tuæi tõ 16-75 (trung b×nh 56,35±14,1) gåm
®o¸n vµ ®−îc ®iÒu trÞ theo ph¸c ®å cña 20 nam (58,8%) vµ 14 n÷ (41,2%). KÕt
khoa. qu¶ c¸c th«ng sè huyÕt ®éng vµ chøc
TÊt c¶ c¸c bÖnh nh©n trong ®èi t−îng n¨ng t©m thu thÊt tr¸i ë nhãm khoÎ m¹nh
nghiªn cøu ®Òu ®−îc siªu ©m Doppler tim vµ nhãm bÖnh nh©n sèc nhiÔm khuÈn ë
Ýt nhÊt hai lÇn: giai ®o¹n tr−íc ®iÒu trÞ ®−îc tr×nh bµy ë
- LÇn 1: Trong vßng vµi giê ®Çu khi b¶ng 1.
B¶ng 1. Th«ng sè huyÕt ®éng cña bÖnh nh©n SNK tr−íc ®iÒu trÞ so víi nhãm chøng
Nhãm SNK Nhãm chøng p
Th«ng sè
n Mean ± SD n Mean ± SD
NhÞp tim ck/ph 34 123,7 ± 17,84 48 73,4 ± 10,18 < 0,001
HAtb×nh mmHg 34 45,8 ± 11,6 48 88,36 ± 7,57 < 0,001
CO l/ph 34 6,46 ± 1,85 48 4,1 ± 0,6 < 0,001
CI l/p 34 4,35 ± 1,24 48 2,7 ± 0,41 < 0,001
SV ml 34 51,93 ± 11,4 48 63 ± 7,01 < 0,001
Vd ml 34 102,55 ± 17,34 48 97,9 ± 12,88 > 0,05
Vs ml 34 50,8 ± 13,9 48 34,9 ± 9,07 < 0,001
FS % 34 26,59 ± 5,77 48 35,5 ± 4,03 < 0,001
EF % 34 50,6 ± 9,27 48 64,7 ± 5,55 < 0,001
Nãi chung c¸c trÞ sè cña nhãm bÖnh ®Òu t©m tr−¬ng thÊt tr¸i lµ Ýt kh¸c biÖt.
kh¸c nhiÒu so víi nhãm chøng: nhÞp tim Trªn siªu ©m tim tr−íc ®iÒu trÞ, sè
nhanh h¬n, huyÕt ¸p tôt nhiÒu, chøc n¨ng bÖnh nh©n SNK cã suy gi¶m chøc n¨ng
t©m thu thÊt tr¸i gi¶m nhiÒu nh−ng cung t©m thu thÊt tr¸i (EF
- TCNCYH 33 (1) - 2005
B¶ng 2. BiÕn ®æi huyÕt ®éng tr−íc vµ trong ®iÒu trÞ
Tr−íc ®iÒu trÞ Trong ®iÒu trÞ
Th«ng sè p
n = 34 n = 34
NhÞp tim l/ph 123,7 ± 17,84 121,2 ± 23,6 > 0,01
HAtb mmHg 45,8 ± 11,6 72,31 ± 10,1 < 0,01
CO l/ph 6,46 ± 1,85 7,16 ± 2,14 < 0,001
CI l/ph 4,35 ± 1,24 4,83 ± 1,86 < 0,001
SV ml 51,93 ± 11,4 56,46 ± 11,16 < 0,01
Vd ml 102,55 ± 17,34 108,42 ± 18,45 < 0,01
Vs ml 50,8 ± 13,9 51,95 ± 12,8 > 0,05
FS % 26,59 ± 5,77 27,04 ± 4,4 < 0,001
EF % 50,6 ± 9,27 55,37 ± 7,02 < 0,001
B¶ng 2 cho thÊy c¸c biÕn ®éng trong Trong tæng sè 34 bÖnh nh©n cã 15
qu¸ tr×nh ®iÒu trÞ: huyÕt ¸p t¨ng, chøc bÖnh nh©n tho¸t sèc vµ ra viÖn (44,1%)
n¨ng t©m thu thÊt tr¸i ®−îc c¶i thiÖn h¬n cßn 19 bÖnh nh©n tö vong (55,9%). C¸c
vµ l−u l−îng tim còng nh− chØ sè tim ®Òu th«ng sè huyÕt ®éng gi÷a c¸c ph©n nhãm
t¨ng cïng víi c¸c trÞ sè thÓ tÝch thÊt tr¸i, tö vong vµ sèng sãt ®−îc nªu trong b¶ng
®Æc biÖt lµ thÓ tÝch cuèi t©m tr−¬ng vµ thÓ 3.
tÝch nh¸t bãp thÊt tr¸i.
B¶ng 3. So s¸nh th«ng sè huyÕt ®éng gi÷a nhãm tö vong (TV) vµ nhãm sèng sãt (S)
Th«ng sè Nhãm Tr−íc ®iÒu trÞ p1 Trong ®iÒu trÞ p2 Håi phôc
NhÞp tim S 122,3 ± 19,4 112,7 ± 14,8 89,6 ± 8,55
l/ph > 0,05 < 0,05
TV 124,8± 16,9 129,1 ± 25,9
CO (l/ph) S 5,76 ± 2,21 6,82 ± 2,02 5,23 ± 1,27
< 0,05 > 0,05
TV 6,73 ± 1,59 7,1 ± 2,4
SV ml S 47,1 ± 13,3 58,96 ± 12,12 59,6 ± 13,3
< 0,05 > 0,05
TV 53,9 ± 9,5 54,5 ± 10,25
Vd ml S 105,1 ± 18,8 115,4 ± 17,9 100,3± 17,2
> 0,05 < 0,05
TV 99,8 ± 16,9 102,9 ± 17,37
Vs ml S 56,9 ± 11 56,9 ± 11,8 42,6 ± 7,48
> 0,05 > 0,05
TV 45,9 ± 13,4 48,4 ± 13,14
FS % S 22,9 ± 4,79 26,3 ± 4,19 30,1 ± 3,88
< 0,05 > 0,05
TV 28,5 ± 5,35 27,6 ± 4,58
EF % S 45,6 ± 8,2 51,67 ± 6,7 57,2 ± 5,9
< 0,05 > 0,05
TV 54,6 ± 8,63 53,6 ± 7,25
IV. bµn luËn Mét quan niÖm tr−íc ®©y ®−îc chÊp
nhËn réng r·i lµ øc chÕ c¬ tim trong SNK
4.1. Thêi ®iÓm tr−íc ®iÒu trÞ
70
- TCNCYH 33 (1) - 2005
(t×nh tr¹ng gi¶m ®éng) lµ hiÖn t−îng Khi ®iÒu trÞ, thÓ tÝch cuèi t©m tr−¬ng
muén, tr−íc ®ã lµ t×nh tr¹ng “t¨ng ®éng”. thÊt tr¸i t¨ng so víi tr−íc ®iÒu trÞ vµ so víi
Kh¸i niÖm “t¨ng ®éng” xuÊt ph¸t tõ c¸c sè nhãm chøng. §iÒu nµy còng ®· ®−îc mét
kÕt qu¶ thùc nghiÖm tiÕn hµnh trªn ®éng sè t¸c gi¶ c«ng bè. Theo Parker M. [5],
vËt bÞ nhiÔm khuÈn Gram (-) cã thÓ kh¸c kh¶ n¨ng sèng sãt phô thuéc vµo kh¶
so víi sèc nhiÔm khuÈn ë ng−êi. n¨ng gi·n cña thÊt tr¸i khi ®−îc truyÒn
C¸c kÕt qu¶ siªu ©m trong nghiªn cøu dÞch. Trong sè sèng sãt, tuy ph©n sè tèng
cña chóng t«i thÊy r»ng thuËt ng÷ “t¨ng m¸u thÊt tr¸i (EF) gi¶m nÆng, nh−ng vÉn
®éng” kh«ng phï hîp ®Ó m« t¶ t×nh tr¹ng duy tr× ®−îc thÓ tÝch nh¸t bãp (SV), mÆc
co bãp c¬ tim lóc ®ã, cã thÓ chØ lµ ®Ó m« dï cã gi·n thÊt tr¸i cÊp do t¨ng thÓ tÝch
t¶ t×nh tr¹ng nhÞp tim nhanh. Cßn b¶n cuèi t©m tr−¬ng. C¬ chÕ bï trõ nµy t−¬ng
th©n c¬ tim th× l¹i gi¶m ®éng, ®«i khi rÊt tù c¬ chÕ trong suy tim xung huyÕt m¹n
nÆng, ®Õn møc tr«ng thµnh tim nh− ®ê ra tÝnh. Trong nghiªn cøu chóng t«i, nh÷ng
kh«ng co bãp. Trong sè 34 bÖnh nh©n bÖnh nh©n sèng sãt sÏ cã thÓ tÝch cuèi
SNK cã 13 bÖnh nh©n suy chøc n¨ng t©m t©m tr−¬ng thÊt tr¸i (Vd) t¨ng kho¶ng
thu thÊt tr¸i (EF < 50%) chiÕm 38,2%. KÕt 26%. So s¸nh víi nh÷ng t¸c gi¶ cã cïng
qu¶ nµy cña chóng t«i còng phï hîp víi ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu chóng t«i kÕt
kÕt qu¶ nghiªn cøu cña Jardin F. vµ céng qu¶ cña chóng t«i kh«ng cã sù kh¸c biÖt
sù [4] víi tû lÖ suy chøc n¨ng t©m thu thÊt nhiÒu. Schneider [8] vµ céng sù thÊy Vd
tr¸i lµ 29%. chØ t¨ng 17% ë nh÷ng bÖnh nh©n sèc
nhiÔm khuÈn cã ®¸p øng víi truyÒn dÞch.
øc chÕ c¬ tim trong bÖnh c¶nh SNK
Jardin F. [4] thÊy 14% gi·n thÊt tr¸i ë
kh«ng thÓ coi lµ do thiÕu m¸u c¬ tim v× rÊt bÖnh nh©n sèng sãt. Së dÜ cã sù kh¸c
nhiÒu nghiªn cøu ®· chøng minh r»ng biÖt gi÷a nghiªn cøu cña chóng t«i víi
trong SNK l−u l−îng vµnh th−êng t¨ng. ë nghiªn cøu cña Jardin F. [4] vµ Schneider
nhãm bÖnh nh©n SNK cña chóng t«i A.J. [8] cã thÓ lµ do sù kh¸c nhau vÒ ®iÒu
kh«ng thÊy cã rèi lo¹n vËn ®éng khu tró trÞ. Trong ®èi t−îng cña chóng t«i bÖnh
thµnh thÊt tr¸i. ë nh÷ng bÖnh nh©n víi nh©n ®−îc bï ®ñ dÞch sau ®ã dïng
ph©n sè tèng m¸u gi¶m: thÊy cã gi¶m Dopamine phèi hîp víi Noradrenalin.
vËn ®éng ®ång ®Òu, lan to¶ c¸c thµnh Ng−îc l¹i trong nghiªn cøu cña Jardin F.
thÊt tr¸i. §iÒu nµy chøng tá cã øc chÕ bÖnh nh©n ®−îc bï dÞch vµ dïng
toµn bé c¬ tim, nh− kÕt qu¶ cña nhiÒu t¸c Dobutamine phèi hîp víi Dopamine. ViÖc
gi¶ kh¸c ®· c«ng bè [4, 5, 6]. sö dông thuèc co m¹ch kÕt hîp víi bï
Trong giai ®o¹n nµy, tuy ph©n sè tèng dÞch lµm t¨ng hËu g¸nh, ng−îc l¹i sö
m¸u gi¶m, thÓ tÝch nh¸t bãp gi¶m, nh−ng dông dobutamine lµm t¨ng co bãp c¬ tim
cung l−îng tim, chØ sè tim vÉn b×nh c¶i thiÖn chøc n¨ng co bãp tim ®iÒu ®ã
th−êng hoÆc t¨ng. T¨ng cung l−îng tim còng lý gi¶i t¹i sao chøc n¨ng t©m thu
lóc nµy chñ yÕu lµ do t¨ng nhÞp tim, ®ã lµ thÊt tr¸i trong nghiªn cøu cña chóng t«i
mét ph¶n x¹ bï trõ. c¶i thiÖn chËm h¬n so víi nghiªn cøu cña
4.2. BiÕn ®æi chøc n¨ng t©m thu thÊt hai t¸c gi¶ trªn.
tr¸i trong qu¸ tr×nh ®iÒu trÞ Khi ®iÒu trÞ ph©n sè tèng m¸u t©m thu,
vµ thÓ tÝch nh¸t bãp thÊt tr¸i t¨ng lªn so
71
- TCNCYH 33 (1) - 2005
víi tr−íc ®iÒu trÞ. §iÒu nµy còng phï hîp 2. NguyÔn L©n ViÖt, §ç Do∙n Lîi vµ
víi kÕt qu¶ nghiªn cøu cña ®a sè c¸c t¸c céng sù, (2003) "C¸c th«ng sè siªu ©m
gi¶ [5, 6, 8]. Cung l−îng tim vµ chØ sè tim Doppler ng−êi lín". C¸c gi¸ trÞ sinh häc
t¨ng so víi tr−íc ®iÒu trÞ, cã lÏ mét phÇn ng−êi ViÖt Nam b×nh th−êng thËp kû 90
do t¨ng thÓ tÝch cuèi t©m tr−¬ng thÊt tr¸i thÕ kû XX. Nhµ xuÊt b¶n y häc.130-147.
vµ t¨ng ph©n sè tèng m¸u. 3. NeviÌre R., (1999) "DÐfaillance
Trong giai ®o¹n phôc håi, ph©n sè myocardique au cours du choc septique".
tèng m¸u tiÕp tôc ®−îc c¶i thiÖn vµ thÓ RÐanimation urgences. 8: 123- 125.
tÝch nh¸t bãp tiÕp tôc ®−îc t¨ng lªn trë vÒ
4. Jardin F., Fourme T., Loubieres
møc b×nh th−êng.
Y., Baron V. A., Beauchet A.,
V. KÕt luËn Boirdarias P. J. (1999) "Persistent
5.1. Tr−íc ®iÒu trÞ preload defect in severe sepsis dispite
fluid loading". Chest; 116: 1354-1359.
-Tr−íc ®iÒu trÞ, suy chøc n¨ng t©m thu
thÊt tr¸i (EF
- TCNCYH 33 (1) - 2005
ABSTRACT
Monitor the changes of left ventricular systolic function in
management of septic shock patients
Comparative echocardiographic study in 34 patients with septic shock and 48 normal
subjects found 38,2% patients with diminished left ventricular function before treatment.
With treatment, 26% patients had increased end-diastolic volume (ventricular dilation),
EF and stroke volume. But that occurred only in patients who respond to treatment. The
others who didn't respond to treatment had no changes. At the same time, cardiac
output was higher than normal. In the survival group, heart rate and cardiac output
reduced gradually to normal.
73
nguon tai.lieu . vn