SKKN: Đối mới phương pháp liên hệ thực tế trong giờ học văn lớp 12

I/. Tªn ®Ò tμi: §æi míi ph−¬ng ph¸p liªn hÖ thùc tÕ trong giê ®äc v¨n líp 12 A,B trung t©m gdtx b¶o yªn. II/. Lý do chän ®Ò tμi. Nhµ v¨n Nga M.Gorki ®· kh¼ng ®Þnh: “ V¨n häc lμ nh©n häc”. Häc v¨n chÝnh lµ häc lµm ng−êi. §ã lµ mét ch©n lý mµ bÊt cø gi¸o viªn d¹y v¨n nµo còng ph¶i tr¨n trë suy nghÜ. Ngµy nay, cuéc sèng x· héi diÔn biÕn hÕt søc phøc t¹p, mçi em häc sinh ®ang hµng ngµy ph¶i va ch¹m tiÕp xóc víi biÕt bao luång th«ng tin v¨n ho¸ thÈm mü xa l¹ víi nh÷ng ®iÒu thÇy c« nãi trong bèn bøc t−êng líp häc. Th¸i ®é thê ¬ l¹nh lïng cña häc sinh tr−íc nçi ®au buån cña con ng−êi trong cuéc ®êi còng nh− trong v¨n ch−¬ng lµ ®iÒu khiÕn chóng ta ph¶i suy nghÜ, day døt. NÕu häc sinh kh«ng ®ång c¶m ®−îc, kh«ng xóc ®éng næi th× ®ã lµ dÊu hiÖu kh«ng lµnh m¹nh trong t©m hån t×nh c¶m cña c¸c em. Cã mét sè häc sinh sèng hµng ngµy th× Ých kû ngay c¶ víi ng−êi th©n trong gia ®×nh, b¹n bÌ. Nh−ng khi lµm v¨n th× huªnh hoang s¸o rçng víi nh÷ng mü tõ ®¹o lý. Cã nh÷ng häc sinh tr¬n tru vÒ ®¹o lý nh−ng l¹i thê ¬ víi nh÷ng bÊt h¹nh cña ng−êi kh¸c. C¸ch biÖt cuéc sèng víi viÖc lµm v¨n lµ mét sù dèi tr¸. Lµm sao gi¸o viªn d¹y v¨n chóng ta cã thÓ lµm ng¬ tr−íc nh÷ng hiÖn tr¹ng nh− thÕ. ChÝnh v× vËy ë bµi viÕt nµy t«i muèn ®Ò cËp tíi sù ®æi míi ph−¬ng ph¸p liªn hÖ thùc tÕ trong mçi t¸c phÈm v¨n ch−¬ng ®Ó gÇn víi ®êi sèng hiÖn thùc cña c¸c em häc sinh THPT ngµy nay, gióp c¸c em nhËn thøc ®−îc nh÷ng vÊn ®Ò cña cuéc sèng h×nh thµnh nh©n c¸ch tèt cho c¸c em, ®Ó c¸c em cã thÓ trë thµnh con ngoan trß giái, mét c«ng d©n cã Ých cho x· héi. III/. Giíi h¹n ®Ò tμi: ®Ò tµi nµy ®−îc sö dông ®èi víi tÊt c¶ c¸c khèi líp cña TT GDTX B¶o Yªn. V× sö dông ph−¬ng ph¸p liªn hÖ thùc tÕ ®¹t hiÖu qu¶, sÏ gióp c¸c em häc sinh høng thó häc tËp vµ c¶m thô t¸c phÈm s©u s¾c h¬n. Qua mçi giê v¨n x©y dùng cho c¸c em lèi sèng lµnh m¹nh, ý chÝ v−¬n lªn v−ît lªn v−ît mäi khã kh¨n, chèng l¹i nh÷ng luång v¨n ho¸ kh«ng tèt dÑp. IV/. §èi t−îng nghiªn cøu: §Æc tr−ng cña v¨n häc lµ mét m«n nghÖ thuËt ph¶n ¸nh ®êi sèng b»ng h×nh t−îng. Bëi thÕ ng−êi gi¸o viªn d¹y v¨n cÇn ph¶i gióp cho häc sinh tù t¹o ®−îc b¶n lÜnh ®Ó ®èi diÖn víi nh÷ng vÊn ®Ò nãng báng, bøc xóc mµ ®êi sèng x· héi vµ v¨n häc ®ang ®Æt ra. Kh«ng ®Ó t¸c phÈm xa rêi ®êi sèng thùc t¹i, ®Ó häc sinh biÕt tù ®ßi hái ë b¶n th©n c¸c em nh÷ng g× cÇn cã tr−íc cuéc ®êi nµy. Tuy nhiªn khi gi¶ng d¹y cßn phô thuéc vµo tõng bµi, tõng ®èi t−îng häc sinh ®Ó linh ho¹t vµ thay ®æi sao cho phï hîp. §èi t−îng nghiªn cøu chñ yÕu lµ häc sinh líp 12 ®Æc biÖt lµ líp 12A,B ( §èi t−îng häc viªn ®ang ë ®é tuæi tõ 17 ®Õn 19 tuæi). V/. Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu: §Ó n©ng cao nghiÖp vô chuyªn m«n t«i lu«n tù rÌn luyÖn vµ nghiªn cøu tµi liÖu ®æi míi ph−¬ng ph¸p gi¶ng d¹y v¨n häc ë tr−êng phæ th«ng ®ång thêi häc hái b¹n bÌ ®ång nghiÖp ®Ó tiÕp thu n¾m b¾t kÞp thêi th«ng tin cña cuéc sèng hiÖn t¹i. T×m hiÓu vµ nghiªn cøu ph−¬ng ph¸p gi¶ng d¹y míi cña SGK ch−¬ng tr×nh chuÈn. §Æc biÖt rót kinh nghiÖm qua c¸c bµi gi¶ng. ë ®Ò tµi nµy t«i nghiªn cøu theo ph−¬ng ph¸p quy n¹p ®i khai th¸c, ph©n tÝch tõ nh÷ng bµi ®äc v¨n cô thÓ ®· ¸p dông thùc tÕ trong qu¸ tr×nh gi¶ng d¹y, sau ®ã kh¼ng ®Þnh ®¸nh gi¸ nh÷ng kÕt qu¶ ®¹t ®−îc. VI/. Néi dung nghiªn cøu: 1. §Æt vÊn ®Ò: D¹y v¨n lµ mét qu¸ tr×nh phøc t¹p ®an kÕt c¸c qu¸ tr×nh t©m lý, ng«n ng÷ v¨n häc s− ph¹m. D¹y v¨n lµ mét lÜnh vùc ho¹t ®éng ®ßi hái nhiÒu sù t×m tßi s¸ng t¹o cña c¸ nh©n ng−êi lªn líp. Tõ ®êi sèng trong t¸c phÈm v¨n häc lµm sao cã thÓ lµm ®Ñp vµ phong phó h¬n t©m hån c¸c em häc sinh. §ã lµ kÕt qu¶ cña sù thÈm thÊu chuyÓn ho¸ vµo tõng c¸ nh©n häc sinh, cã khi bÊt ngê, ngÉu nhiªn. Tõ mét h×nh t−îng, mét t©m tr¹ng, mét hoµn c¶nh cô thÓ, ng−êi thÇy cã thÓ liªn hÖ thùc tÕ gÇn gòi víi häc sinh. Ph¶i coi häc sinh lµ “ Ngän löa” cÇn th¾p s¸ng chø kh«ng ph¶i lµ C¸i b×nh chøa kiÕn thøc. XuÊt ph¸t tõ môc ®Ých ®ã. T«i muèn mçi giê d¹y v¨n cña m×nh sÏ ®em l¹i cho häc sinh nh÷ng hiÓu biÕt thùc tÕ, t¸c ®éng häc sinh cã sù chuyÓn biÕn trong lèi sèng nhËn thøc qua chÝnh c¸c nhµ th¬, nhµ v¨n, c¸c h×nh t−îng nh©n vËt v¨n häc. Gãp phÇn gi¸o dôc ®¹o ®øc, nh©n c¸ch, lßng nh©n ¸i vµ yªu n−íc cña häc sinh. 2. Gi¶i quyÕt vÊn ®Ò: a. C¬ së lý luËn. Trong nhËn thøc cña m×nh M¸c ®· nãi râ qu¸ tr×nh nhËn thøc cña con ng−êi “Tõ trùc quan sinh ®éng ®Õn t− duy trõu t−îng, trë vÒ thùc tiÔn” v× thÕ khi d¹y häc sinh ph¶i cho c¸c em trë vÒ thùc tÕ ®êi sèng x· héi. Ph¸t huy kh¶ n¨ng c¶m thô, n¨ng lùc hiÓu biÕt, h×nh thµnh nh©n c¸ch ng−êi häc. Tõ ®è gióp c¸c em t−ëng t−îng vµ ®Þnh h×nh ®−îc x· héi m×nh ®ang sèng vµ nh÷ng g× m×nh ph¶i lµm t¹o høng thó vµ niÒm say mª kh¸m ph¸ cña c¸c em trong giê v¨n. Nãi nh− Macarenco: “ Gi¸o dôc chñ nghÜa céng s¶n mμ kh«ng gi¸o dôc lßng yªu n−íc vμ nh©n ¸i th× gi¸o dôc c¸i g× n÷a. ViÖn sü Mikhancèp hai lÇn anh hïng Liªn X« khi gãp ý vÒ viÖc d¹y v¨n ®· nãi: “Kh«ng thÓ bít khoa häc nh©n v¨n, bít v¨n trong ch−¬ng tr×nh v× bít v¨n tøc lμ bít chÊt ng−êi”. Trong nhµ tr−êng THPT ®é tuæi tõ 15 ®Õn 18 lµ løa tuæi ch−a tr¶i nghiÖm nhiÒu vèn hiÓu biÕt ch−a phong phó, kinh nghiÖm sèng h¹n chÕ nh−ng l¹i cã thÓ nh¹y c¶m víi ®êi sèng bªn ngoµi. V× vËy khi truyÒn thô nh÷ng kiÕn thøc gi¸o ®iÒu xa rêi thùc tÕ khiÕn c¸c em kh«ng høng thó häc tËp vµ c¶m thÊy ®iÒu thÇy c« nãi lµ kh«ng cã thËt. Cho nªn ph−¬ng ph¸p liªn hÖ thùc thÕ cña gi¸o viªn cÇn sinh ®éng hÊp dÉn, gÇn víi ®êi sèng hiÖn thùc ®ang x¶y ra. §Ó c¸c em cã thÓ t− duy, nhËn thøc, lùa chän s¸ng t¹o, trau dåi cho m×nh nh÷ng t×nh c¶m ®¹o ®øc nh− thÕ nµo ®ã ®Ó phï hîp víi x· héi hiÖn t¹i m×nh ®ang sèng. Trong qu¸ tr×nh d¹y v¨n ng−êi gi¸o viªn cÇn ph¶i biÕt vËn dông c¸c ph−¬ng ph¸p gi¶ng d¹y, phèi hîp hµi hoµ c¸c ph−¬ng ph¸p ®ã vµo néi dung bµi häc mét c¸ch hîp lý sao cho ®¹t hiÖu qu¶ cao nhÊt. b. Thùc tiÔn: Qua qu¸ tr×nh d¹y v¨n, b¶n th©n t«i thÊy ph−¬ng ph¸p liªn hÖ thùc tiÔn cã tÝnh gi¸o dôc phï hîp sÏ gãp phÇn lµm nªn thµnh c«ng lín trong mçi giê d¹y v¨n cña ng−êi gi¸o viªn gióp c¸c em høng thó, say mª häc tËp. T«i cßn nhí c¸ch ®©y bốn n¨m khi t«i d¹y bµi th¬ “ Th− göi mÑ cña nhµ v¨n Nga Xecg©y £xenin. H×nh ¶nh ng−êi mÑ trong bµi th¬ lu«n lµ chç dùa lµ niÒm tin, lµ nguån ®éng viªn ®Ó cho ng−êi con b−íc vµo ®êi. Trªn ®−êng ®êi nhäc nh»n vÊt v¶ ng−êi con ®· ph¶i chÞu nhiÒu mÊt m¸t khi niÒm tin vµo cuéc sèng ®· ®æ vì th× ng−êi con l¹i khao kh¸t ®−îc trë vÒ bªn mÑ, trë vÒ ng«i nhµ x−a yªu dÊu ®Ó cã thÓ t×m l¹i sù yªn tÜnh trong t©m hån. Bëi mÑ lu«n lµ niÒm tin, lµ sù sèng chØ cã mÑ míi lµ chèn n−¬ng tùa duy nhÊt. ¸nh s¸ng diÖu kú” chÝnh lµ t×nh mÑ, nhê ¸nh s¸ng cña lßng mÑ, lßng con míi cã thÓ Êm l¹i. Khi nãi vÒ h×nh ¶nh ng−êi mÑ trong bµi th¬ t«i ®· liªn hÖ víi nh÷ng ng−êi mÑ trong thùc tÕ trong mçi gia ®×nh chóng ta tõ ®ã kh¬i gîi trong häc sinh t×nh c¶m ®ã víi ng−êi mÑ cña m×nh. Cã thÓ tr−íc ®©y c¸c em ch−a quan t©m nhiÒu l¾m ®Õn nh÷ng g× mÑ ®· dµnh cho chóng ta, th× nay c¸c em cã thÓ dµnh nhiÒu h¬n t×nh c¶m vµ sù quan t©m cho ng−êi mÑ cña m×nh. T«i cã ®Æt c©u hái víi häc sinh “Trong líp chóng ta, cã em nμo ch−a bao giê biÕt sèng v× ng−êi mÑ th©n yªu cña m×nh?” vµ c¶ líp im lÆng! H«m sau lªn líp t«i cho häc sinh lµm bµi 15 phót víi ®Ò bµi: “Em cã suy nghÜ g× vÒ mÑ th©n yªu, sau khi häc xong bμi th¬ Th− göi mÑ” cã em häc sinh ®· viÕt “Em thËt cã lçi víi mÑ, lóc nμo em còng Ých kû, chØ biÕt cã b¶n th©n m×nh. T«i thÊy thËt vui khi bµi häc ®· cã t¸c dông ®èi víi häc sinh. Cuèi n¨m häc ®ã khi d¹y «n thi tèt nghiÖp, ®Õn phÇn v¨n häc n−íc ngoµi ®· cã rÊt nhiÒu häc sinh ®Ò nghÞ t«i d¹y l¹i bµi th¬ nµy. §iÒu ®ã cho thÊy khi d¹y mét t¸c phÈm v¨n ch−¬ng chóng ta cÇn liªn hÖ víi thùc tÕ cuéc sèng, sÏ ®em t¸c phÈm v¨n ch−¬ng gÇn víi cuéc sèng hiÖn thùc cña häc sinh h¬n nÕu chóng ta biÕt liªn hÖ mét c¸ch khÐo lÐo hîp lý th× bµi häc sÏ ®¹t kÕt qu¶ tèt h¬n rÊt nhiÒu. Tõ thùc tiÔn trªn ë rÊt nhiÒu bµi häc t«i ®· sö dông ph−¬ng ph¸p liªn hÖ thùc tÕ, qua kiÓm tra ®¸nh gi¸ ë nhiÒu khèi líp thÊy kÕt qu¶ rÊt kh¶ quan. Sau ®©y lµ mét sè vÝ dô vÒ viÖc t«i ®· ¸p dông “Ph−¬ng ph¸p liªn hÖ thùc tÕ trong giê ®äc v¨n mµ t«i ®· thùc hiÖn trong n¨m häc nµy. VÝ dô 1: Khi d¹y bµi “Mét ng−êi Hμ Néi” cña nhµ v¨n NguyÔn Kh¶i. - Qua viÖc d¹y con cña bµ HiÒn gi¸o viªn cã thÓ cho häc sinh nhËn xÐt vÒ c¸ch d¹y con vµ liªn hÖ víi gia ®×nh m×nh. + Bµ HiÒn d¹y con tõ nh÷ng c¸i nhá nhÊt: Ngåi ¨n, cÇm b¸t, cÇm ®òa, móc canh… Gi¸o viªn cã thÓ hái: Em cã suy nghÜ nh− thÕ nµo? (Häc sinh tù do ph¸t biÓu theo suy nghÜ vµ nhËn thøc cña m×nh.). Gi¸o viªn chèt l¹i: §©y kh«ng ph¶i lµ chuyÖn sinh ho¹t vÆt v·nh mµ nã lµ v¨n ho¸ sèng, v¨n ho¸ ng−êi, ®iÒu nµy sÏ gióp con ng−êi ta sèng tuú tiÖn, bu«ng tuång. + ViÖc bµ HiÒn d¹y con ph¶i cã lßng tù träng. Gi¸o viªn cho häc sinh ph¸t biÓu suy nghÜ cña häc sinh vÒ lßng tù träng (Häc sinh tù do ph¸t biÓu theo suy nghÜ vµ nhËn thøc cña m×nh). Gi¸o viªn chèt l¹i: Con ng−êi sèng ph¶i cã lßng tù träng dï trong bÊt kú hoµn c¶nh nµo. Bëi lßng tù träng kh«ng cho phÐp con ng−êi ta sèng Ých kû, hÌn nh¸t. MÊt lßng tù träng con ng−êi chØ cã mét t©m hån chÕt. - Gi¸o viªn cã thÓ cho häc sinh lÊy dÉn chøng cô thÓ vÒ nh÷ng tÊm g−¬ng cã lßng tù träng mµ c¸c em ®· gÆp trong cuéc sèng. VÝ dô 2: Khi d¹y bµi “ChiÕc thuyÒn ngoμi xa” cña nhµ v¨n NguyÔn Minh Ch©u. - Khi d¹y ®Õn c¶nh ng−êi ®µn «ng ®¸nh vî: “ Ba ngμy mét trËn nhÑ, n¨m ngμy mét trËn nÆng” gi¸o viªn cã thÓ cho häc sinh nãi lªn nh÷ng suy nghÜ cña m×nh vÒ hµnh ®éng ®ã. Gi¸o viªn chèt l¹i: §©y lµ mét hiÖn t−îng chóng ta vÉn b¾t gÆp ë ®©u ®ã trong cuéc sèng ë ®©y ng−êi mÑ kh«ng chØ bÞ hµnh h¹ vÒ thÓ x¸c mµ cßn bÞ dµy vß tinh thÇn. Cßn nh÷ng ®øa con, chóng sÏ ra sao nÕu m«i tr−êng sèng kh«ng ®−îc thay ®æi. - H×nh ¶nh ng−êi mÑ: Gi¸o viªn cho häc sinh ph¸t biÓu suy nghÜ vµ nãi lªn t×nh c¶m cña m×nh. Gi¸o viªn chèt l¹i: NguyÔn Minh Ch©u ®· ®Ò cao t«n vinh ng−êi phô n÷ (Ng−êi vî, ng−êi mÑ, ng−êi phô n÷ ViÖt Nam) vµ kh¼ng ®Þnh søc sèng bÊt tö cña c¸i ®Ñp thiªn tÝnh n÷. Gi¸o viªn cã thÓ ®Æt c©u hái më réng ®èi víi häc sinh: Theo em ®Ó chÊm døt t×nh tr¹ng b¹o lùc gia ®×nh cÇn ph¶i lµm g×? (Häc sinh tr¶ lêi theo suy nghÜ cña m×nh). ... - tailieumienphi.vn