1. Trang Chủ
  2. Sáng kiến kinh nghiệm
  3. Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Từ trải nghiệm các mô hình kinh tế địa phương vùng bắc Yên Thành để rèn luyện kĩ năng làm văn thuyết minh lớp 10

Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Từ trải nghiệm các mô hình kinh tế địa phương vùng bắc Yên Thành để rèn luyện kĩ năng làm văn thuyết minh lớp 10

Mục tiêu của đề tài là góp phần đổi mới phương pháp dạy học theo định hướng phát triển năng lực. Đồng thời qua hoạt động trải nghiệm về những mô hình kinh tế cụ thể trên địa phương để khơi dậy hứng thú học tập của học sinh, định hướng nghề nghiệp cho các em ngay khi bước chân vào trường trung học phổ thông. MỤC LỤC NỘI DUNG TRANG Phần I: ĐẶT VẤN ĐỀ 3 1. Lí do chọn đề tài 3 2. Mục đích nghiên cứu 4 3. Phạm vi, đối tượng nghiên cứu 4 3. Phương pháp nghiên cứu 5 4. Tính mới của đề

Thể loại Tài liệu miễn phí Sáng kiến kinh nghiệm

Số trang 64

Ngày tạo 4/5/2023 1:52:46 PM +00:00

Loại tệp PDF

Kích thước 2.19 M

Tên tệp

Tải Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Từ trải nghiệm các mô ... (.pdf)

Xem mẫu

  1. MỤC LỤC NỘI DUNG TRANG Phần I: ĐẶT VẤN ĐỀ 3 1. Lí do chọn đề tài 3 2. Mục đích nghiên cứu 4 3. Phạm vi, đối tượng nghiên cứu 4 3. Phương pháp nghiên cứu 5 4. Tính mới của đề tài 5 PHẦN II: NỘI DUNG NGHIÊN CỨU 6 Chương I: Cơ sở lý luận và cơ sở thực tiễn 6 1. Lý luận dạy học gắn với trải nghiệm 6 1.1. Một số khái niệm, thuật ngữ cơ bản 6 1.2. Ý nghĩa của hoạt động trải nghiệm sáng tạo qua môn Ngữ văn 7 1.3. Đặc trưng của văn bản thuyết minh và sự cần thiết tổ chức hoạt 7 động trải nghiệm để dạy chủ để văn thuyết minh ở lớp 10 1. Cơ sở thực tiễn về hoạt động trải nghiệm các mô hình kinh tế 8 vùng bắc Yên Thành. 2.1 Thuận lợi 8 2.2. Khó khăn 9 Chương II: Tổ chức hoạt động trải nghiệm các mô hình kinh tế địa 10 phương vùng bắc Yên Thành 1. Cách thức tổ chức hoạt động trải nghiệm 10 1.1. Quy trình xây dựng chương trình trải nghiệm 10 1.2. Vai trò, nhiệm vụ của giáo viên 11 1.3. Vai trò, nhiệm vụ của học sinh 15 2. Các nội dung của hoạt động trải nghiệm 15 1
  2. 2.1 . Chuẩn bị cho hoạt động tham quan, trải nghiệm 15 2.2. Tiến trình tổ chức hoạt động trải nghiệm các mô hình kinh tế 16 16 2.2.1. Tham quan mô hình nhà lưới ở Thị Tứ- Xã Tân Thành 2.2.2. Tham quan vườn nguyên liệu và cơ sở sản xuất trà Cà Gai 21 Leo (trà túi lọc) ở xóm 3 Xã Tân Thành 2.2.3. Tham quan mô hình kinh tế trang trại nuôi lợn công nghệ cao 24 2.2.4. Viết thu hoạch cá nhân 27 3. Giáo án thực nghiệm 30 4. Kết quả thực nghiệm 47 PHẦN III. KẾT LUẬN 49 1. Đóng góp của đề tài 49 1.1. Tính khoa học 49 1.2. Tính hiệu quả 49 1.3. Khả năng nhân rộng của đề tài 50 2. Những kiến nghị, đề xuất 50 Tài liệu tham khảo 52 2
  3. PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ 1. Lý do chọn đề tài Nghị quyết số 29-NQ/TW của Ban chấp hành Trung ương Đảng, ngày 4/11/2013 về “Đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế”; Nghị quyết số 88/2014/QH13, ngày 28/01/2014 của Quốc hội về đổi mới chương trình, sách giáo khoa giáo dục phổ thông “Đổi mới căn bản chất lượng giáo dục theo hướng hỗ trợ phát triển phẩm chất, năng lực học sinh” đã xác định chuyển đổi mục tiêu giáo dục từ chủ yếu trang bị kiến thức sang phát triển năng lực và phẩm chất người học. Để đảm bảo được điều đó, mỗi giáo viên phải thực hiện thành công việc chuyển từ phương pháp dạy học theo lối "truyền thụ một chiều" sang dạy cách học, cách vận dụng kiến thức, rèn luyện kĩ năng, hình thành năng lực và phẩm chất của người học. Dạy học theo định hướng phát triển phẩm chất, năng lực học sinh có đặc điểm cơ bản là gắn kết kiến thức trang bị cho học sinh với giải quyết vấn đề thực tiễn trong bối cảnh sống, sinh hoạt học tập của học sinh. Các hình thức kiểm tra đánh giá coi trọng mức độ vận dụng kiến thức vào thực tế của học sinh. Học sinh sẽ thấy kiến thức mà mình chiếm lĩnh được thực sự có ý nghĩa. Chương trình giáo dục phổ thông tổng thể được ban hành kèm theo Thông tư số 32/2018/TT-BGDĐT, ngày 26 tháng 12 năm 2018 của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo đã nhấn mạnh việc tổ chức các hoạt động trải nghiệm và xem đây là một bộ phận hữu cơ không thể thiếu trong quá trình giáo dục, góp phần thể hiện các mục 3
  4. tiêu của giáo dục đào tạo - giúp người học làm chủ kiến thức; biết vận dụng hiệu quả kiến thức vào đời sống và tự học suốt đời; có định hướng lựa chọn nghề nghiệp phù hợp; biết xây dựng và phát triển hài hòa các mối quan hệ xã hội; có cá tính nhân cách và đời sống tâm hồn phong phú; sống có ý nghĩa, đóng góp tích cực vào sự phát triển của đất nước và nhân loại. Văn thuyết minh là kiểu văn bản thông dụng trong mọi lĩnh vực đời sống xã hội, nó có vai trò quan trọng và có tác dụng thiết thực trong việc cung cấp tri thức thông tin về đặc điểm, tính chất, tác dụng, thành phần... của các sự vật, hiện tượng trong tự nhiên, xã hội bằng phương thức trình bày, giới thiệu, giải thích. Đây là một kiểu văn bản khó học nhưng lại là văn bản thông dụng có phạm vi sử dụng phổ biến trong đời sống: Mua một đồ dùng trong sinh hoạt như TV, quạt điện, xe máy... đều phải kèm theo thuyết minh về hướng dẫn sử dụng, bảo quản; cầm một cuốn sách có thể giới thiệu được tác giả, nội dung; đứng trước một danh lam thắng cảnh, di tích lịch sử có thể giới thiệu được giá trị, ý nghĩa. Tất cả đều thuộc dạng văn bản thuyết minh. Ở trung học cơ sở (THCS), học sinh đã được học về văn thuyết minh, hầu hết các em đã nắm được kiến thức về lý thuyết và biết thực hành làm bài văn thuyết minh. Trong chương trình Ngữ văn lớp 10 hiện hành, các bài văn thuyết minh có 5 tiết. Đưa văn bản thuyết minh vào trong nhà trường là cung cấp cho học sinh một kiểu văn bản thông dụng, rèn luyện kĩ năng trình bày các tri thức, nâng cao năng lực tư duy, giúp các em vận dụng vào giải quyết các vấn đề thực tiễn cuộc sống. Vì vậy, để nâng cao hiệu quả của việc dạy học văn thuyết minh là một vấn đề được giáo viên trăn trở tìm tòi. Ở lớp dưới các em đã thuyết minh về một di tích lịch sử, danh lam thắng cảnh, tác phẩm văn học...nhưng thuyết minh về một mô hình kinh tế là một đối tượng mới của dạng văn bản thuyết minh. Yên Thành là một vựa lúa của Nghệ An, trong những năm qua nền kinh tế Yên Thành đã có những bước phát triển mạnh mẽ. Nét nổi bật là Yên Thành tiếp tục đẩy mạnh sản xuất theo hướng tăng năng suất, chất lượng cao. Liên kết với các doanh nghiệp trong việc tiêu thụ sản phẩm cho nông dân và nhân rộng triển khai các mô hình kinh tế có hiệu quả, từng bước phát triển nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao. Các mô hình ấy có ở nhiều xã trong huyện. Song do Trường THPT Bắc Yên Thành 4
  5. chúng tôi nằm ở phía bắc huyện Yên Thành nên chúng tôi chọn xã Tân Thành là điểm đến để các em hoạt động trải nghiệm. Mặt khác Tân Thành là xã nông thôn mới kiểu mẫu, trong mấy năm gần đây đã trở thành một điểm sáng phát triển kinh tế của huyện nhà, nơi tập trung rất nhiều mô hình kinh tế mang hiệu quả cao như mô hình kinh tế nhà lưới của anh Trần Duy Trung; mô hình chăn nuôi lợn ứng dụng công nghệ cao của anh Trần Quốc Lục; mô hình sản xuất dược liệu thiên nhiên cà gai leo thành trà túi lọc của anh Trần Trọng Phi... Vì những lí do trên chúng tôi đề xuất phương án dạy học qua hoạt động trải nghiệm để đáp ứng mục tiêu dạy học, nội dung dạy học và phương pháp-KTDH phát triển phẩm chất, năng lực cho học sinh, gắn dạy học với thực tiễn, văn học với đời sống. Từ đó xây dựng đề tài nghiên cứu “Từ trải nghiệm các mô hình kinh tế địa phương vùng bắc Yên Thành để rèn luyện kĩ năng làm văn thuyết minh lớp 10”. 2. Mục đích nghiên cứu Từ hoạt động trải nghiệm thực tế để HS thu thập thông tin về đối tượng thuyết minh, viết đoạn văn, bài văn thuyết minh về đối tượng được trải nghiệm qua đó củng cố kiến thức và rèn luyện kĩ năng làm văn thuyết minh; phát triển phẩm chất và năng lực cho học sinh. Góp phần đổi mới phương pháp dạy học theo định hướng phát triển năng lực. Đồng thời qua hoạt động trải nghiệm về những mô hình kinh tế cụ thể trên địa phương để khơi dậy hứng thú học tập của học sinh, định hướng nghề nghiệp cho các em ngay khi bước chân vào trường trung học phổ thông. 3. Phạm vi, đối tượng nghiên cứu - Đề tài được tiến hành nghiên cứu tại cơ sở giáo dục THPT- Trường THPT Bắc Yên Thành trong lĩnh vực môn Ngữ Văn. Được thực hiện trong nội dung dạy học chủ đề văn thuyết minh lớp 10 - Đối tượng học sinh (HS) các lớp 10: 10D1, 10D2, 10D5, 10A1, 10A3. 4. Phương pháp nghiên cứu - Phương pháp nghiên cứu lý thuyết: Nghiên cứu tài liệu về đổi mới phương pháp dạy học, cơ sở lý luận về dạy học trải nghiệm. 5
  6. - Phương pháp khảo sát, thống kê: Khảo sát các tài liệu hướng dẫn cách thức tổ chức các hạt động trải nghiệm và khảo sát, thống kê các mô hình kinh tế trên địa bàn huyện để lựa chọn tổ chức cho học sinh trải nghiệm. - Phương pháp điều tra, quan sát: Điều tra quan sát các lớp, nhóm HS thực hiện nhiệm vụ trong qua trình trải nghiệm, học tập. - Phân tích, tổng hợp, qui nạp: Trên cơ sở phân tích cụ thể mục đích, các bước tiến hành một hoạt động trải nghiệm, điều kiện cụ thể của từng đối tượng học sinh, người viết lựa chọn những phương pháp nổi bật, tối ưu, phù hợp với nhu cầu của thực tiễn và tâm sinh lí của các em. - Phương pháp thực nghiệm: Sau khi xây dựng đề cương, được sự góp ý, phản biện của đồng nghiệp trong Tổ chuyên môn, chúng tôi tiến hành thực nghiệm bằng việc áp dụng cách thức tổ chức hoạt động dạy học gắn với trải nghiệm thực tế tại một số mô hình kinh tế ở địa phương vùng phía bắc Yên Thành cho một số lớp ở khối 10 tại trường chúng tôi năm học 2019 – 2020. Khi đã thu nhận được những kết quả ban đầu, đến năm học 2020 – 2021, chúng tôi tiếp tục tiến hành thực nghiệm tại Trường đồng thời nhờ các đồng nghiệp nhân rộng mô hình tại các trường THPT khác trong huyện. Kết quả thực nghiệm là cơ sở để chúng tôi đánh giá tính hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm này. 5. Tính mới của đề tài Được thể hiện trước hết ở nội dung và đối tượng để học sinh khám phá, trải nghiệm: Một số mô hình kinh tế địa phương vùng phía bắc Yên Thành như mô hình nhà lưới, mô hình sản xuất nguyên liệu cà gai leo, mô hình trang trại nuôi lợn công nghệ cao ở xã Tân Thành. Các nội dung thực hiện hoạt động trải nghiệm mà giáo viên hướng dẫn đều xuất phát và gắn liền với không gian sống của các em. Những mô hình mà các em trải nghiệm là những mô hình chưa được thuyết minh, nguồn tư liệu trong sách giáo khoa chưa hề có và nguồn tài liệu tham khảo cũng không có nhiều. Nội dung dạy học trên lớp và nội dung tiến hành trải nghiệm được diễn ra trong cùng một khoảng thời gian. Từ đó đảm bảo tính liền mạch giữa kiến thức về 6
  7. văn thuyết minh đã được học ở THCS và ở chương trình ngữ văn 10, củng cố, khắc sâu kiến thức, rèn luyện kĩ năng, vận dụng kiến thức vào thực tiễn và định hướng nghề nghiệp cho học sinh. Sáng kiến chưa được công bố ở bất cứ cuộc thi hay tạp chí nào. 7
  8. PHẦN II: NỘI DUNG NGHIÊN CỨU Chương I: Cơ sở lý luận và cơ sở thực tiễn 1. Lý luận dạy học gắn với trải nghiệm 1.1 Một số khái niệm, thuật ngữ cơ bản - Trải nghiệm Từ điển tiếng Việt định nghĩa: Trải có nghĩa là “đã từng qua, từng biết, từng chịu đựng”, còn nghiệm có nghĩa là “kinh qua thực tế nhận thấy điều đó đúng” Theo Từ điển Bách khoa Việt Nam “trải nghiệm” được diễn giải theo hai nghĩa. Trải nghiệm theo nghĩa chung nhất “là bất kì một trạng thái có màu sắc xúc cảm nào được chủ thể cảm nhận, trải qua, đọng lại thành bộ phận (cùng với tri thức, ý thức…) trong đời sống tâm lí của từng người”. Theo nghĩa hẹp trải nghiệm “là những tín hiệu bên trong, nhờ đó các sự kiện đang diễn ra đối với cá nhân được ý thức chuyển thành ý kiến cá nhân, góp phần lựa chọn tự giác các động cơ cần thiết, điều chỉnh hành vi của cá nhân”. Vậy trải nghiệm có nghĩa là quá trình chủ thể được trực tiếp tham gia hoạt động và rút ra những kinh nghiệm cho bản thân, khắc phục những hạn chế thiếu sót, phát huy nhưng ưu điểm, tích cực đổi mới, có nhiều giải pháp để lần sau đạt kết quả cao . - Sáng tạo Khái niệm “sáng tạo” được sử dụng đồng nghĩa với nhiều thuật ngữ khác như: sự sáng tạo, tư duy hay óc sáng tạo…Các thuật ngữ này đều có liên quan đến một thuật ngữ gốc Latin “Crear” và mang một nghĩa chung là “sự sản xuất, tạo ra, sinh ra một cái gì đó mà trước đây chưa hề có, chưa tồn tại”. Ngoài ra, sáng tạo cũng được hiểu “là tạo ra những giá trị mới về vật chất hoặc tinh thần. Tìm ra cái mới, cách giải quyết mới, không bị gò bó, phụ thuộc vào cái đã có”. Có thể sáng tạo trong bất kì lĩnh vực nào: khoa học, nghệ thuật, sản xuất, kĩ thuật, kinh tế, chính trị v.v… Như vậy, dù quan niệm như thế nào thì sáng tạo chính là việc tạo ra cái mới. Sáng tạo là tiềm năng có ở mọi người bình thường và được huy động trong từng hoàn cảnh sống cụ thể. Mỗi người khi tạo ra cái mới cho cá nhân, thì sáng tạo đó 8
  9. được xem xét trên bình diện cá nhân, còn tạo ra cái mới liên quan đến cả một nền văn hóa thì sáng tạo đó được xét trên bình diện xã hội. - Hoạt động trải nghiệm sáng tạo Theo định hướng chương trình giáo dục phổ thông mới, hoạt động trải nghiệm sáng tạo bao gồm hoạt động dạy học và các mục tiêu của hoạt động giáo dục. Vậy khái niệm hoạt động học tập trải nghiệm sáng tạo trong nhà trường phổ thông có thể được hiểu là “các hoạt động giáo dục thực tiễn được tiến hành song song với hoạt động dạy học trong nhà trường. Hoạt động trải nghiệm sáng tạo là một bộ phận của quá trình giáo dục, được tổ chức ngoài giờ học các môn văn hóa trên lớp và có mối quan hệ bổ sung, hỗ trợ cho hoạt động dạy học. Thông qua các hoạt động thực hành, những việc làm cụ thể và các hành động của học sinh, hoạt động trải nghiệm sáng tạo sẽ khai thác kinh nghiệm của mỗi cá nhân, tạo cơ hội cho các em vận dụng một cách tích cực những kiến thức đã học vào thực tế và đưa ra được những sáng kiến của mình, từ đó phát huy và nuôi dưỡng tính sáng tạo của mỗi cá nhân của học sinh”. Từ khái niệm này cho thấy, so với các hoạt động ngoài giờ lên lớp đang được tiến hành hiện nay trong trường phổ thông thì hoạt động trải nghiệm sáng tạo sẽ phong phú hơn cả về nội dung, phương pháp và hình thức hoạt động Hoạt động trải nghiệm sáng tạo có một vai trò quan trọng trong chiến lược đổi mới căn bản, toàn diện của giáo dục hiện nay. Tuy vậy, không phải giáo viên nào cũng hướng dẫn học sinh tham gia hoạt động trải nghiệm thành công. Chúng ta cần phải nắm vững đặc trưng (nét khác biệt) của một hoạt động trải nghiệm sáng tạo so với những hoạt động dạy học khác. Đó là việc đặt học sinh trong môi trường học tập đa dạng, học đi đôi với hành, học từ chính hành động của bản thân, học trong nhà trường gắn liền với giải quyết các vấn đề thực tiễn đời sống cộng đồng. Trong hoạt động học tập này, các em vừa là người tham gia,vừa là người kiến thiết, tổ chức hoạt động cho chính mình bằng chính sự trải nghiệm của bản thân. Nói cách khác, khi đặt trong môi trường trải nghiệm và sáng tạo, mỗi học sinh sẽ có điều kiện phát huy tính tích cực, tự chủ của mình. Bởi con người thường bộc lộ tính sáng tạo trong hành vi của mình thông qua các hoạt động. Điều này phù hợp với chủ trương đổi mới chương 9
  10. trình giáo dục và sách giáo khoa theo định hướng phát triển năng lực, phẩm chất của học sinh hiện nay. 1.2. Ý nghĩa của hoạt động trải nghiệm sáng tạo qua môn Ngữ văn Tổ chức hoạt động trải nghiệm sáng tạo qua môn Ngữ văn là một trong những biện pháp tạo ra các môi trường khác nhau để học sinh được quan sát, suy nghĩ và trải nghiệm tham gia vào các hoạt động thực tiễn. Qua đó khuyến khích, động viên và tạo điều kiện thuận lợi cho học sinh tích cực nghiên cứu, khơi nguồn cho sự sáng tạo, tìm ra những giải pháp mới, những cái mới trên nền tảng vận dụng những cái đã có và những cái đã được trải nghiệm trong thực tiễn cuộc sống, biến ý tưởng thành hiện thực…từ đó hình thành những phẩm chất và kĩ năng sống, phát triển năng lực chủ thể của học sinh. Học từ trải nghiệm và bằng trải nghiệm mang lại hiệu quả cao, phù hợp với xu thế phát triển của giáo dục và đào tạo trong thời kì hội nhập và quốc tế hóa. 1.3. Đặc trưng của văn bản thuyết minh và sự cần thiết tổ chức hoạt động trải nghiệm để dạy chủ để văn thuyết minh ở lớp 10 Văn bản thuyết minh là kiểu văn bản cung cấp tri thức khách quan, xác thực, hữu ích về một sự vật, hiện tượng thuộc tự nhiên xã hội, con người. Khác với văn tự sự vì không có sự việc diễn biến, khác với văn miêu tả vì không đòi hỏi tái hiện hình ảnh một cách cụ thể, khác với văn nghị luận vì không phải là lý lẽ lập luận mà văn thuyết minh cốt làm cho người ta hiểu về đặc điểm, tính chất, cấu tạo nguyên lí, quy luật, cách thức... là kiểu văn bản riêng có ý nghĩa quan trọng trong đời sống mà các văn bản khác không thay thế được. Ở chương trình trung học cơ sở (THCS), học sinh đã được học về văn thuyết minh như: tìm hiểu chung về văn bản thuyết minh; phương pháp thuyết minh; cách làm bài văn thuyết minh; thuyết minh về một đồ dùng; thuyết minh về một thể loại văn học; thuyết minh về một phương pháp; thuyết minh về một danh lam thắng cảnh; viết đoạn văn trong văn bản thuyết minh. Chương trình THPT ở lớp 10, học sinh tiếp tục được tìm hiểu sâu hơn về văn thuyết minh: các hình thức kết cấu văn bản thuyết minh; lập dàn ý bài văn thuyết minh; tính chuẩn xác, hấp dẫn của văn bản thuyết minh; phương pháp thuyết minh và luyện viết đoạn văn thuyết minh. 10
  11. Văn bản thuyết minh là kiểu văn bản thông dụng trong nhiều lĩnh vực đời sống xã hội và học sinh đã được học ở THCS nên đã có kiến thức nền về văn thuyết minh. Trên cơ sở kiến thức nền đó, có thể tổ chức cho học sinh trải nghiệm thực tế về các đối tượng cần thuyết minh để các em chủ động tìm hiểu tri thức mới mẻ, thu thập, xử lí thông tin viết bài văn thuyết minh một cách chuẩn xác và hấp dẫn nhất. Điều đó sẽ tạo được sự hứng thú cho học sinh trong học tập, khích lệ các em sử dụng kiểu văn bản thuyết minh vào các tình huống cụ thể, thích hợp trong đời sống hàng ngày. Vì thế tổ chức hoạt động trải nghiệm là một hình thức phù hợp, cần thiết để dạy học văn bản thuyết minh. Chọn hoạt động trải nghiệm các mô hình kinh tế địa phương vùng bắc Yên Thành để thuyết minh về một mô hình kinh tế, chúng tôi không chỉ đem đến một đối tượng thuyết minh mới, củng cố, rèn luyện kĩ năng làm văn thuyết minh mà còn định hướng học sinh vào tìm hiểu một phần thực tế đời sống xã hội,con người và có một cái nhìn rộng mở về sự phát triển kinh tế của địa phương. Đó là những hiểu biết quan trọng, làm cơ sở để các em đánh giá, lựa chọn định hướng nghề nghiệp cho bản thân trong tương lai. 2. Cơ sở thực tiễn về hoạt động trải nghiệm các mô hình kinh tế vùng bắc Yên Thành . 2.1 Thuận lợi Chuyển mình với sự đổi mới căn bản toàn diện của nền giáo dục trong những năm qua, Ban Giám hiệu trường chúng tôi luôn quan tâm đẩy mạnh nâng cao việc dạy và học nhằm phát triển năng lực và phẩm chất của người học. Trong đó đặc biệt chú trọng các hoạt động trải nghiệm sáng tạo cho học sinh ở tất cả các khối, các tổ chuyên môn với nhiều hình thức như tổ chức tham quan, dã ngoại, thành lập các câu lạc bộ, tổ chức các buổi ngoại khóa ...Thời gian gần đây trên địa bàn Yên Thành, trường chúng tôi đã tổ chức được nhiều hoạt động sáng tạo như tham quan các di tích lịch sử cách mạng, nhà máy sản xuất sữa TH True Milk.... Các hoạt động thực tiễn này là cơ sở để chúng tôi rút kinh nghiệm, đưa ra những giải pháp phù hợp với đặc thù đề tài của mình. 11
  12. Trong quá trình giảng dạy tại trường, bản thân giáo viên đã được Tổ chuyên môn tổ chức học tập bài bản, khoa học, có chất lượng các nội dung tập huấn chuyên đề đổi mới phương pháp của Sở GD&ĐT Nghệ An. Các thành viên trong tổ góp ý, đánh giá giờ dạy thẳng thắn, chân thành, cầu tiến. Đồng nghiệp luôn có những trao đổi bổ ích về chuyên môn trực tiếp hoặc trên Mail, trên trang Facebook riêng của Tổ chuyên môn. Bản thân tôi tâm huyết và nỗ lực áp dụng các phương pháp dạy học mới, đặc biệt chú trọng tổ chức hoạt động trải nghiệm như sân khấu hóa tác phẩm văn học, chuyển thể tác phẩm văn học tôi yêu...Ban chuyên môn của nhà trường cũng đã tổ chức thao giảng, hội thảo đổi mới phương pháp dạy học, trong đó lần nào cũng có tiết dạy Ngữ Văn. Năm 2017 tập sách tổ chức hoạt động trải nghiệm sáng tạo cho các môn học trong trường THCS đã ra đời. Cuốn sách cũng nêu những vấn đề chung về hoạt động trải nghiệm sáng tạo trong các môn học đồng thời cũng đã thiết kế một số chủ đề ở các môn. Nhìn chung đó là những chủ đề về hoạt động trải nghiệm sáng tạo được thiết kế chu đáo, phù hợp với những yêu cầu về kiến thức, kĩ năng, thái độ, phẩm chất và năng lực cho đối tượng học sinh lớp 6, 7, 8, 9. Không chỉ thế, trên mạng Internet, nhiều nhà nghiên cứu cũng đã có bài viết sâu sắc về hoạt động trải nghiệm sáng tạo ví dụ như Các dạng thức của hoạt động trải nghiệm sáng tạo trong dạy học Ngữ văn trung học phổ thông của Ths.Lê Khánh Tùng đại học Sư phạm Huế in trên trang www.khoanguvandhsphue.org. Đó là những tài liệu quý báu để người viết học hỏi, tham khảo. Tân Thành một vùng đất bán sơn địa ở phía bắc huyện Yên Thành là nơi tập trung nhiều mô hình kinh tế mới mang lại hiệu quả cao. Vì thế khi thực hiện đề tài này các em học sinh có điều kiện thuận lợi để tham quan, khám phá trải nghiệm về nhiều mô hình kinh tế sử dụng công nghệ cao cùng một lúc, rút ngắn được khoảng cách, thời gian đi lại. Từ hoạt động trải nghiệm thực tế các em có thể giới thiệu, quảng bá cho tất cả mọi người được biết về thế mạnh, tiềm lực kinh tế của quê hương. Đồng thời bộc lộ niệm tự hào về quê hương, niềm khao khát được lập nghiệp trên mảnh đất mình sinh ra. 2.2 Khó khăn 12
  13. Bên cạnh những thuận lợi khi thực hiện đề tài này, chúng tôi đã gặp một số khó khăn, trước hết là tình trạng học sinh ngại, chán học văn. Những giờ học văn, nhất là phân môn Làm văn vì thế mà nhiều lúc trở nên khiên cưỡng: học trò uể oải, thụ động, giáo viên độc thoại trên bục giảng. Vì vậy, khi giao nhiệm vụ học tập cho học sinh, nhiều em tỏ ra không hứng thú như những môn học các em lựa chọn. Mặt khác, các học sinh vùng phía bắc huyện Yên Thành phần lớn sinh sống trong gia đình kinh tế còn nhiều khó khăn, ngoài giờ học ở trường ít được tham gia các hoạt động trải nghiệm thực tế, ít được tham quan dã ngoại. Các em có thể tiếp thu nhanh tri thức từ sách vở nhưng còn thiếu nhiều kĩ năng sống. Thực tế đó nhắc nhở chúng tôi cần có những giải pháp để kết nối các em với đời sống xã hội, nhất là cuộc sống xung quanh, đưa văn học gắn liền với thực tiễn đời sống và phục vụ trực tiếp đời sống. Hạ tầng giao thông chưa được đầu tư nhiều nên đường đi vào các mô hình kinh tế còn gặp khó khăn. Nhất là khi tham quan mô hình trang trại nuôi lợn ứng dụng công nghệ cao theo quy trình khép kín vì các trang trại thường được đặt ở nơi xa dân cư như một “bí mật quân sự”. Để tiếp cận được trang trại phải qua nhiều quy trình kiểm tra nghiêm ngặt và hạn chế người ngoài tiếp xúc. Thời gian, điều kiện, kinh phí để tổ chức các hoạt động trải nghiệm trong năm học rất khó bố trí và còn hạn chế. Vì thế chúng tôi phải đầu tư thời gian, công sức, kinh phí để phối hợp với các bộ phận chức năng của nhà trường xây dựng kế hoạch tổ chức hoạt động trải nghiệm tại các mô hình kinh tế trên địa bàn Tân Thành (phía bắc Yên Thành) có hiệu quả. Mặc dù trong những năm qua hoạt động trải nghiệm đã được quan tâm và không còn là một hoạt động mới trong dạy học, nhưng nội dung đề tài chúng tôi đặt ra khá mới mẻ. Đó chính là nội dung và đối tượng trải nghiệm cũng như cách thức khai thác và giải pháp tiếp cận với các mô hình kinh tế ở địa phương không có nhiều tài liệu tham khảo. Từ những thuận lợi và khó khăn trên, chúng tôi đã đề xuất cách thức và một số nội dung, giải pháp tổ chức hoạt động trải nghiệm sáng tạo cho học sinh tại cơ sở giáo dục của mình. 13
  14. Chương II: Tổ chức hoạt động trải nghiệm các mô hình kinh tế địa phương vùng bắc Yên Thành 1. Cách thức tổ chức hoạt động trải nghiệm Được sự thống nhất cao của ban chuyên môn nhà trường, tổ Văn - Ngoại ngữ chúng tôi tổ chức hoạt động trải nghiệm sáng tạo cho học sinh bằng các hoạt động ngoài giờ lên lớp với sự hướng dẫn cụ thể của giáo viên (GV) bộ môn trực tiếp phụ trách lớp học. 1.1. Quy trình xây dựng chương trình trải nghiệm Để hoạt động trải nghiệm trong dạy học nói chung, dạy học ngữ văn nói riêng đạt hiệu quả tốt, giáo viên cần phải lựa chọn nội dung, cần xác định địa điểm và thời gian tổ chức phù hợp (tốt nhất là những địa điểm gần với trường học), cần có sự chuẩn bị chu đáo về nội dung, hình thức, cách thức tổ chức tiến hành, chủ động, linh hoạt, vận dụng nhuần nhuyễn các phương pháp dạy học, biện pháp sư phạm phù hợp, đồng thời theo dõi, đánh giá kết quả hoạt động trải nghiệm của học sinh 14
  15. có thể bằng nhiều hình thức khác nhau. Quy trình thiết kế hoạt và tổ chức động trải nghiệm trong dạy học cần thực hiện các bước sau: 1.2. Vai trò, nhiệm vụ của giáo viên Trong hoạt động này, vai trò của giáo viên và học sinh được thể hiện rõ ràng. Cụ thể, giáo viên là người khởi xướng cũng là người kết thúc hoạt động. Nghĩa là Bước 1 Lập kế hoạch trải Thực hiện vào đầu năm học; nghiệm Căn cứ lập kế hoạch: Mục tiêu bài học; nội dung SGK; phân phối chương trình; ưu thế từng địa phương; nhu cầu, hứng thú của HS với bài học Xác định chủ đề, mục tiêu, địa điểm, thời Bước 2 Thiết kế Kế hoạch gian trải nghiệm Công tác chuẩn bị, tổ chức đoàn. Chuẩn bị nội dung các hoạt động Biến ý tưởng trên giáo án thành hiện thực. Kiểm nghiệm tính hiệu quả, tính khả thi của Tổ chức hoạt động Kế hoạch. Bước 3 Liên hệ chủ các cơ sở kinh tế để đưa HS trải nghiệm đến trải nghiệm. Nêu rõ nhiệm vụ học tập cho HS. Hướng dẫn HS hoàn thành nhiệm vụ theo Đánh giá sau trải Đánh giá, phân tích sau hoạt động; Bước 4 nghiệm Rút kinh nghiệm cho lần sau. giáo viên là người đề xuất nhiệm vụ dựa trên mục tiêu của bài học và đối tượng học sinh cụ thể, giáo viên cũng là người sẽ đánh giá về các mặt kiến thức, kĩ năng, mà người học đạt được thông qua hoạt động. Với chủ đề ‘‘Thuyết minh về các mô hình kinh tế địa phương vùng bắc Yên Thành” chúng tôi yêu cầu học sinh thực hiện nhiệm vụ: Vận dụng được những kiến thức về văn thuyết minh để thuyết minh, giới thiệu được các mô hình kinh tế ở địa phương vùng bắc Yên Thành. Biết sử dụng văn bản thuyết minh để thuyết minh 15
  16. các lĩnh vực trong cuộc sống. Từ thực tiễn trải nghiệm để củng cố, khắc sâu được các kiến thức cơ bản về văn thuyết minh như: Kết cấu văn bản thuyết minh, lập dàn ý bài văn thuyết minh, tóm tắt văn bản thuyết minh, phương pháp thuyết minh, tính chuẩn xác và hấp dẫn của văn bản thuyết minh. - Trước buổi trải nghiệm một tuần, giáo viên liên hệ với chủ các cơ sở kinh tế cần trải nghiệm ở địa phương, trình bày mục đích dạy học của mình, đề xuất được tạo điều kiện giúp đỡ trong quá trình triển khai hoạt động trải nghiệm sáng tạo như mở cửa và giới thiệu, cung cấp các thông tin về mô hình nhà lưới, trang trại, cơ sở sản xuất, vườn nguyên liệu để học sinh được tham quan trải nghiệm, biết được, hiểu được về đối tượng mà các em sẽ thuyết minh. - Giáo viên cần xác định rõ những tài liệu nên hướng dẫn học sinh tập trung tìm hiểu, phù hợp với mục đích, yêu cầu đề ra. - Giao nhiệm vụ cho học sinh: Giáo viên nêu rõ nhiệm vụ, phân nhóm thực hiện. Sĩ số lớp học thường 37 đến 43 học sinh, giáo viên chia làm 3 nhóm đặt tên nhóm (Ước mơ, Khát vọng, Lập nghiệp) chú ý sự cân bằng giữa các nhóm về giới tính, năng lực, đặc biệt là những hạt nhân nổi bật về khả năng thuyết trình, cử ra các nhóm trưởng. Cùng với điều đó, giáo viên yêu cầu thời gian hoàn thành (2 tuần sau trải nghiệm), công bố địa điểm, thời gian dự kiến báo cáo sản phẩm. Để thực hiện có hiệu quả nhiệm vụ, giáo viên cũng đề ra những phương tiện mà các em cần chuẩn bị. - Giáo viên chuẩn bị mẫu phiếu học tập, phiếu thu thập thông tin, phiếu tiêu chí đánh giá cá nhân, nhóm và bài tập thu hoạch sau khi kết thúc hoạt động, các câu hỏi trắc nghiệm, phiếu khảo sát. ● Phiếu học tập tìm hiểu về văn thuyết minh Khái Các hình Cách lập Tính chuẩn Phương Tóm tắt văn niệm thức cấu của dàn ý bài xác và hấp pháp bản thuyết văn bản văn bản văn thuyết dẫn của văn thuyết minh? thuyết thuyết minh? thuyết minh? minh? minh? minh? 16
  17. ● Phiếu thu thập thông tin: Chủ đề: Thuyết minh về các mô hình kinh tế ở vùng bắc Yên Thành Học sinh: ......................................... Lớp:.......... Tên mô hình kinh tế Những hiểu biết về mô hình kinh tế ● Phiếu đánh giá cá nhân trong nhóm Mức độ đóng góp Tên thành viên nhóm Rất tích cực Tích cực Chưa tích cực ● Phiếu đánh giá mức độ hoàn thành của nhóm Mức độ hoàn thành nhiệm vụ Tên nhóm Xuất sắc Tốt Hoàn thành Chưa hoàn thành 17
  18. ● Bài thu hoạch: Ấn tượng sâu sắc của em sau hoạt động trải nghiệm các mô hình kinh tế địa phương vùng bắc Yên Thành? Qua hoạt động đó em có định hướng gì cho nghề nghiệp của mình trong tương lai? - Hướng dẫn các em thực hiện nhiệm vụ học tập: Theo dõi các em trong quá trình thực hiện hoạt động nhằm điều chỉnh kĩ năng hoạt động nhóm, kĩ năng thu thập và xử lí thông tin, xây dựng đề cương để thực hiện sản phẩm. Đặc biệt, trước khi các em báo cáo sản phẩm trước tập thể, giáo viên xem xét, có thể giúp các em chỉnh sửa để sản phẩm có chất lượng hoàn thiện hơn. - Thực hiện nhiệm vụ đánh giá: Là một hoạt động có tầm quan trọng đặc biệt, giúp học sinh nhận ra ưu điểm, khuyết điểm trong bài thuyết minh của mình và khắc sâu kiến thức, kĩ năng, phát triển năng lực phẩm chất cho học sinh. Đây là khâu thẩm định sản phẩm của học sinh, để giáo viên đưa ra những nhận xét về các phương diện kiến thức, kĩ năng mà các em thu nhận được trong quá trình trải nghiệm. Giáo viên cần có tiêu chí rõ ràng phù hợp. Với chủ đề này, bài thuyết minh cần trình bày bố cục rõ ràng, mạch lạc, sử dụng kết cấu phù hợp, chuẩn xác và hấp dẫn; lời thuyết minh âm lượng vừa đủ, gây ấn tượng tốt với người nghe. Lựa chọn hình thức phù hợp: Có thể thuyết minh bằng video; kết hợp thuyết minh qua video cùng sơ đồ tóm tắt bài thuyết minh; thuyết minh trình bày qua giấy A0; hoặc kết hợp bài thuyết minh với hình ảnh trình chiếu powerpoint. Khi đánh giá cần chú ý đánh giá cả quá trình học sinh tham gia hoạt động. * Tiêu chí đánh giá sản phẩm video: Bài thuyết minh của các nhóm. Yêu cầu Điểm Nội dung Hình thức - Giới thiệu được nội dung - Bố cục rõ ràng, đầy đủ, thu chính của bài thuyết minh đến hút. 10- 9 độc giả 18
  19. - Đảm bảo thông tin đầy đủ - Hình thức kết cấu, phương chính xác. pháp thuyết minh phù hợp. - Nội dung súc tích, hấp dẫn - Hình ảnh minh họa đẹp, phù hợp. phong phú phù hợp với nội - Ngôn ngữ dễ hiểu, gây được dung thuyết minh. hứng thú cho người đọc. - Không sai lỗi chính tả. - Giới thiệu được nội dung - Bố cục rõ ràng, đầy đủ. chính của bài thuyết minh đến - Hình thức kết cấu, phương độc giả pháp thuyết minh phù hợp. 8-7 - Đảm bảo thông tin đầy đủ - Hình ảnh minh họa phù hợp chính xác. với nội dung. - Nội dung súc tích, phù hợp. - - Không sai lỗi chính tả. - Ngôn ngữ dể hiểu. - Giới thiệu được nội dung - Bố cục đầy đủ, các phần rõ chính của bài thuyết minh đến ràng. độc giả - Hình thức kết cấu, phương 7-6 - Đảm bảo thông tin đầy đủ pháp thuyết minh phù hợp chính xác. nhưng chưa phong phú. - Nội dung còn rườm rà, không - Hình ảnh minh họa phù hợp hấp dẫn. - Còn sai chính tả. - Ngôn ngữ chưa chọn lọc gây khó hiểu. - Giới thiệu được nội dung - Bố cục đầy đủ, các phần rõ chính của bài thuyết minh đến ràng. độc giả - Hình thức kết cấu, phương 6-5 - Đảm bảo thông tin khá đầy pháp thuyết minh phù hợp đủ. nhưng chưa phong phú. - Nội dung còn sơ sài. - Hình ảnh minh họa chưa phù - Ngôn ngữ: Sử dụng nhiều từ hợp với lời thuyết minh. không phù hợp. - Còn sai chính tả. 1.2 Vai trò, nhiệm vụ của học sinh Học sinh là chủ thể của hoạt động học tập. Các em phải tự trải nghiệm trong thực tiễn bằng nhiều hình thức khác nhau (khám phá tìm hiểu trực tiếp các mô hình kinh tế ở địa phương, gặp gỡ với các chủ mô hình, người trực tiếp quản lí mô hình, cơ sở sản xuất...) thu thập thông tin từ nhiều kênh (từ chủ các mô hình kinh tế, từ đời sống, sách vở, báo chí, mạng internet...) kết hợp với kinh nghiệm của bản thân để giải quyết nhiệm vụ được giao. Mỗi học sinh, mỗi nhóm cần hoàn thành phiếu học tập, phiếu thu thập thông tin nhanh chóng kịp thời. 19
  20. Các nhóm HS phải gửi video, bài thuyết minh bằng file word hoặc powerpoint cho giáo viên đúng thời gian quy định (2 tuần sau trải nghiệm). Trong quá trình hoạt động, các em bồi dưỡng được phẩm chất chủ yếu: tự hào, yêu quý về quê hương mình, có trách nhiệm với bản thân, gia đình, quê hương... Các em rèn luyện được những năng lực đặc thù: đọc, viết, nói, nghe; năng lực chung như: tự chủ tự học; giao tiếp và hợp tác, giải quyết vấn đề... Chính các em cũng sẽ là người báo cáo kết quả hoạt động theo nhiệm vụ được giao sau khi quá trình trải nghiệm kết thúc trước tập thể lớp. Đồng thời hoạt động dạy học này coi trọng tính trải nghiệm nên sự đánh giá có ý nghĩa nhất không phải là điểm số của thầy cô mà chính các em học sinh sẽ tự đánh giá được các năng lực, kiến thức của bản thân và của bạn mình thu nhận được sau khi kết thúc hoạt động. 2. Các nội dung của hoạt động trải nghiệm 2.1. Chuẩn bị cho hoạt động tham quan, trải nghiệm Đây là bước quan trọng và cần thiết để hoạt động tham quan diễn ra một cách thuận lợi. Sau khi thảo luận và thống nhất trong nhóm tổ chuyên môn, được sự nhất trí của hội cha mẹ học sinh, giáo viên lên kế hoạch từ đầu năm học, lựa chọn địa điểm tham quan trải nghiệm các mô hình kinh tế địa phương ở Xã Tân Thành gồm: Mô hình nhà lưới của anh Trần Duy Trung; mô hình sản xuất dược liệu thiên nhiên cà gai leo của anh Trần Trọng Phi và mô hình trang trại nuôi lợn ứng dụng công nghệ cao của ông Trần Quốc Lục. - Xác định mục tiêu của hoạt động trải nghiệm: Học sinh cần đạt được các kết quả về Kiến thức – Kĩ năng – Thái độ Kiến thức Kĩ năng Thái độ - Quan sát được trực - Rèn luyện: Kĩ năng - Rèn luyện tính quan sinh động tại quan sát; kĩ năng thu nghiêm túc trong học các mô hình kinh tế; thập, xử lí thông tin; tập, lao động; - Thu nhận được tri kĩ năng vận dụng các thức khách quan, kiến thức liên môn đã 20
nguon tai.lieu . vn
Trung học phổ thông Ôn thi ĐH-CĐ Đề thi - Kiểm tra Sáng kiến kinh nghiệm Tiểu học Mầm non - Mẫu giáo Giáo án điện tử Trung học cơ sở Bài giảng điện tử Bài văn mẫu Vật lý Bài tập SGK Khoa học xã hội Tiếng Anh phổ thông