- Trang Chủ
- Sáng kiến kinh nghiệm
- Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Một số biện pháp quản lý nhằm nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện tại trường THPT Nghi Lộc 3
Xem mẫu
- Phần 1: ĐẶT VẤN ĐỀ
1. Lý do chọn đề tài
Trong những năm gần đây sự nghiệp giáo dục nước nhà đã đạt được những thành
tựu to lớn trên các mặt: “Nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài”
góp phần thúc đẩy sự phát triển kinh tế của đất nước. Nền kinh tế Việt Nam đang
đứng trước những vận hội lớn, thời cơ lớn, nhưng cũng gặp không ít khó khăn thách
thức về cuộc đua tranh giữa các quốc gia, cuộc cách mạng khoa học kỹ thuật và công
nghệ thông tin 4.0 đang bùng nổ. Nếu chúng ta không đi tắt đón đầu khoa học kỹ
thuật thì sẽ bị tụt hậu so với các nước khác. Vì thế, trong chiến lược phát triển kinh tế,
Đảng ta khẳng định, chiến lược phát triển con người là quan trọng nhất, con người là
động lực thúc đẩy xã hội phát triển. Ý thức được vấn đề đó Đảng ta đã khẳng định
trong Nghị quyết TW 2 khóa VIII là “Giáo dục đào tạo phải trở thành quốc sách
hàng đầu, đầu tư cho giáo dục là đầu tư cho phát triển”. Trong chiến lược phát triển
giáo dục từ năm 2011 - 2020 Quốc hội đã thông qua, Thủ tướng chính phủ đã phê
duyệt là: “Phải đổi mới căn bản toàn diện giáo dục đào tạo, nâng cao chất lượng
nguồn nhân lực đáp ứng được yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập
quốc tế”. Nghị quyết số 29-NQ/TW với nội dung đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục
và đào tạo, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa - hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị
trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế đã xác định: “Tạo chuyển
biến căn bản, mạnh mẽ về chất lượng, hiệu quả giáo dục, đào tạo; đáp ứng ngày càng
tốt hơn công cuộc xây dựng, bảo vệ Tổ quốc và nhu cầu học tập của nhân dân”.
Để đáp ứng vai trò nhiệm vụ quan trọng đó, giáo dục cần phải có bước chuyển
biến mạnh mẽ, phải đổi mới, trước hết là đổi mới công tác quản lý, đổi mới phương
pháp dạy học, đổi mới nội dung chương trình sách giáo khoa, thực hiện tốt các cuộc
vận động và các phong trào thi đua của ngành giáo dục đã phát động và chỉ đạo.
Trong công tác đổi mới giáo dục đào tạo, đổi mới công tác quản lý là khâu đột phá có
tính chất quyết định để nâng cao chất lượng hiệu quả hoạt động dạy học và giáo dục
của nhà trường. Thực tế trong các nhà trường phổ thông công tác quản lý còn mang
tính chất sự vụ, hành chính và kinh nghiệm chủ nghĩa, cho nên chưa phát huy hết sức
mạnh tập thể, năng lực, trí tuệ, tâm huyết và nhiệt tình của mỗi cá nhân để thúc đẩy
được phong trào nhà trường. Đó là một thực tế mà Bộ GD&ĐT đã tổng kết và đánh
giá, rút kinh nghiệm. Từ năm học 2009 - 2010, Bộ GD&ĐT đã xác định chủ đề của
năm học là “Đổi mới công tác quản lý, nâng cao chất lượng giáo dục”.
1
- Xuất phát từ những lý do trên, chúng tôi đã rất tâm đắc, nghiên cứu, thực nghiệm,
đúc rút kinh nghiệm trong nhiều năm qua về đề tài: “Một số biện pháp quản lý nhằm
nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện tại trường THPT Nghi Lộc 3”. Với mong
muốn chia sẻ các kinh nghiệm trong công tác quản lý đã được thực hiện hiệu quả tại
trường THPT Nghi Lộc 3 với các đồng nghiệp, qua đó góp phần nâng cao hiệu lực,
hiệu quả công tác quản lý giáo dục ở trường phổ thông trong giai đoạn hiện nay.
2. Đối tượng nghiên cứu.
Các biện pháp nhằm phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của của tập thể
giáo viên và học sinh trong các hoạt động dạy học và giáo dục ở trường THPT Nghi
Lộc 3; góp phần nâng cao hiệu quả, hiệu lực công tác quản lý góp phần quan trọng
trong việc thực hiện thắng lợi nhiệm vụ của từng năm học và từng thời kỳ.
3. Phạm vi nghiên cứu.
Các hoạt động chỉ đạo, quản lý, giảng dạy, học tập và NCKH tại trường THPT
Nghi Lộc 3, huyện Nghi Lộc, tỉnh Nghệ An.
4. Mục đích nghiên cứu.
Từ thực tiễn công tác giảng dạy và quản lý của bản thân sau hơn 20 năm qua,
kết hợp với việc nghiên cứu các lý luận khoa học về công tác quản lý. Bằng sự tận
tụy, tâm huyết và sáng tạo chúng tôi đã đúc kết, đưa ra các giải pháp, biện pháp quản
lý, chỉ đạo nhằm nâng cao chất lượng dạy - học và phát triển toàn diện nhân cách cho
học sinh trường Trường THPT Nghi Lộc 3.
5. Phương pháp nghiên cứu:
Để thực hiện đề tài này tôi đã vận dụng các nhóm phương pháp nghiên cứu sau:
+ Nhóm phương pháp lý luận: Nghiên cứu, hệ thống hóa các tài liệu có liên
quan để xây dựng cơ sở lý luận của đề tài.
+ Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn: Quan sát, thống kê số liệu, so sánh,
dự báo và tổng kết kinh nghiệm trong quản lý giáo dục.
2
- 6. Điểm mới của đề tài
Điểm mới trong đề tài nghiên cứu là phát huy nhân tố con người và đổi mới
cách thức tổ chức chỉ đạo quản lý để nâng cao chất lượng dạy và học. Qua đó rút ra
bài học kinh nghiệm cho bản thân và áp dụng vào thực tiễn nhà trường để nâng cao
hiệu quả quản lý chỉ đạo hoạt động của nhà trường, từ đó có những đóng góp thêm
những giải pháp phù hợp của công tác quản lý nhà trường đối với khối trường THPT.
7. Cấu trúc của đề tài
Phần một: Đặt vấn đề
1. Lí do chọn đề tài
2. Đối tượng nghiên cứu
3. Phạm vi nghiên cứu
4. Mục đích nghiên cứu
5. Phương pháp nghiên cứu
6. Điểm mới của đề tài
Phần hai: Nội dung
1. Cơ sở lí luận.
2. Cơ sở thực tiễn.
3. Một số biện pháp quản lý nhằm nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện tại
trường THPT Nghi Lộc 3
4. Kết quả đạt được sau khi áp dụng đề tài
5. Hiệu quả và bài học kinh nghiệm.
Phần 3: Kết luận và kiến nghị
1. Kết luận
2. Kiến nghị, đề xuất
3
- Phần 2: NỘI DUNG NGHIÊN CỨU
1. Cơ sở lí luận
1.1. Các khái niệm cơ bản về công tác quản lý
a) Quản lý nhà trường
- Quản lý là sự tác động chỉ huy, điều khiển, hướng dẫn các quá trình xã hội và
hành vi hoạt động của con người nhằm đạt tới mục đích đã đề ra. Sự tác động của
quản lý phải bằng cách nào đó để người thực hiện nhiệm vụ luôn luôn hồ hởi, phấn
khởi đem hết năng lực và trí tuệ nhằm sáng tạo ra lợi ích cho bản thân, cho tổ chức và
cho cả xã hội.
- Quản lý giáo dục là những tác động có hệ thống, có mục đích, có kế hoạch,
hợp quy luật của chủ thể quản lý đến tất cả các mắt xích của hệ thống giáo dục nhằm
làm cho hệ vận hành theo đường lối và nguyên lý giáo dục của Đảng, thực hiện được
các tính chất của nhà trường xã hội chủ nghĩa Việt Nam, mà tiêu điểm hội tụ là quá
trình dạy học - giáo dục thế hệ trẻ, đưa hệ giáo dục tới mục tiêu dự kiến, tiến lên trạng
thái mới về chất.
- Quản lý nhà trường là tập hợp những tác động tối ưu của chủ thể quản lý đến
tập thể giáo viên, học sinh và cán bộ khác, nhằm tận dụng các nguồn dự trữ do nhà
nước đầu tư, lực lượng xã hội đóng góp, hướng vào việc đẩy mạnh mọi hoạt động của
nhà trường mà điểm hội tụ là quá trình đào tạo thế hệ trẻ. Thực hiện có chất lượng
mục tiêu và kế hoạch giáo dục và đào tạo, đưa nhà trường tiến lên trạng thái mới.
Quản lý trường học còn được hiểu là lao động của các cơ quan quản lý nhằm tập hợp
và tổ chức lao động của giáo viên, học sinh và các lực lượng giáo dục khác, cũng như
huy động tối đa các nguồn lực giáo dục để nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo
trong nhà trường.
Tóm lại, quản lý nhà trường là phải quản lý toàn diện nhằm hoàn thiện và phát
triển nhân cách của thế hệ trẻ một cách hợp lý, khoa học và hiệu quả. Thành công hay
thất bại của nhà trường phụ thuộc rất lớn vào điều kiện cụ thể của nhà trường. Vì vậy,
muốn thực hiện có hiệu quả công tác giáo dục người quản lý phải xem xét đến những
điều kiện đặc thù của nhà trường, phải chú trọng tới việc cải tiến công tác quản lý các
hoạt động trong nhà trường mà trọng tâm là quản lý hoạt động dạy học.
b) Quản lý hoạt động dạy học
Dạy học và giáo dục trong sự thống nhất là hoạt động trung tâm của nhà
trường. Mọi hoạt động đa dạng và phức tạp của nhà trường đều hướng vào hoạt động
trung tâm đó. Đó chính là quản lý hoạt động lao động sư phạm của người thầy và hoạt
động học tập, rèn luyện của học trò được diễn ra chủ yếu trong hoạt động dạy học.
Quản lý hoạt động dạy học là quản lý một quá trình xã hội, một quá trình sư
phạm đặc thù, nó tồn tại như một hệ thống, bao gồm nhiều thành tố cấu trúc: Mục
4
- đích và nhiệm vụ dạy học, nội dung dạy học, phương pháp dạy học và phương tiện
dạy học, thầy với hoạt động dạy, trò với hoạt động học tập, kết quả dạy học.
1.2. Vai trò và tầm quan trọng của công tác quản lý
Nhà quản lý là những người làm việc trong tổ chức, điều khiển công việc của
người khác và chịu trách nhiệm trước kết quả hoạt động của họ. Nhà quản lý là người
lập kế hoạch, tổ chức, lãnh đạo và kiểm soát con người, tài chính, vật chất và thông
tin một cách có hiệu quả để đạt được mục tiêu.
Nhà quản lý đóng vai trò quan trọng, góp phần chủ yếu quyết định hiệu quả và
sự phát triển bền vững của tập thể. Với chức trách của mình, người quản lý đảm
đương nhiều vai trò khác nhau.
Có thể tổng hợp các vai trò cơ bản chung nhất mà tất cả những người làm quản
lý đều phải thực hiện:
- Vai trò giao tiếp, quan hệ (đại diện cho tập thể khi đối ngoại và khâu nói mọi
người để hoàn thành mục tiêu chung).
- Vai trò thông tin (thu thập thông tin từ cấp dưới, phổ biến thông tin từ cấp trên
và cung cấp thông tin cho bên ngoài).
- Vai trò quyết định (quyết định và chịu trách nhiệm về những quyết định của
mình)
Lãnh đạo và quản lý phát triển giáo dục toàn diện học sinh là lãnh đạo và quản lý
các hoạt động dạy học, giáo dục trong trường phổ thông giúp học sinh phát triển toàn
diện về đạo đức, trí tuệ, thể chất, thẩm mỹ và các kỹ năng cơ bản hình thành nhân
cách con người Việt Nam, xây dựng tư cách và trách nhiệm công dân chuẩn bị cho
học sinh tiếp tục học lên hoặc đi vào cuộc sống, tham gia xây dựng và bảo vệ Tổ
quốc. Người quản lý cần phải trang bị cho mình cách nhìn mới về chương trình quản
lý giáo dục, đó là: Tập trung vào việc lãnh đạo quản lý nhà trường là một vấn đề cấp
thiết, vì rằng xu hướng đẩy mạnh phát triển toàn cầu đang đặt ra những cơ hội và
thách thức đối với sự phát triển trước hết phải nhanh chóng tiếp cận với tư duy mới.
Trong giai đoạn hiện nay nhà quản lý cần tập trung vào việc chỉ đạo mạnh mẽ sự
đổi mới, sáng tạo và linh hoạt quản lý để giải quyết, cân bằng được một số thực trạng
về các vấn đề nổi cộm trong giáo dục hiện nay, đó là những bất cập về phân công lao
động, chế độ tiền lương đối với giáo viên; sự xuống cấp của ý thức xã hội đã ảnh
hưởng một bộ phận không nhỏ học sinh, vẫn còn một số em cá biệt, ham chơi hơn
ham học; của một số phụ huynh không hài lòng về cơ sở vật chất trường lớp, còn phó
thác về trách nhiệm giáo dục cho nhà trường,...
1.3. Chức năng quản lý trường THPT
5
- - Quản lý là nghệ thuật hoàn thành công việc thông qua người khác; là quá trình
lập kế hoạch, tổ chức, lãnh đạo và kiểm tra công việc của các thành viên trong tổ
chức, sử dụng các nguồn lực sẵn có để đạt được các mục tiêu của tổ chức. Như vậy,
chức năng cơ bản của quản lý được thục hiện theo quy trình gồm 4 bước như sau:
Bước 1: Tổ chức xây dựng kế hoạch.
Bước 2: Tổ chức chỉ đạo thực hiện kế hoạch.
Bước 3: Tổ kiểm tra, đánh giá việc thực hiện kế hoạch.
Bước: 4. Tổ chức sơ kết, tổng kết rút ra bài học kinh nghiệm.
- Quản lý các quá trình xây dựng kế hoạch và thực hiện các nhiệm vụ của nhà
trường đòi hỏi người cán bộ quản lý phải hiểu hết nội dung, yêu cầu cần quản lý để
đưa ra những quyết định quản lý vừa mang tính nghiêm chỉnh, chính xác, nhưng lại
vừa mềm dẻo linh hoạt để kế hoạch, hoạt động của nhà trường đi vào nề nếp kỷ cương
nhưng vẫn phát huy được khả năng sáng tạo, khoa học, mềm dẻo của đội ngũ cán bộ
giáo viên trong việc thực hiện nhiệm vụ của mình.
2. Cơ sở thực tiễn
2.1. Đặc điểm tình hình của nhà trường
Trường THPTNghi Lộc 3 được thành lập theo quyết định số 630/KHTV vào
ngày 3 tháng 12 năm 1980 của UBND tỉnh Nghệ An. Hiện tại trường đóng trên địa
bàn xã Nghi Xuân, huyện Nghi Lộc, tỉnh Nghệ An, địa bàn trường đóng có vị trí địa
lý giáp ranh với thành phố Vinh và thị xã Cửa Lò, điều kiện về kinh tế - xã hội, đặc
điểm dân cư còn gặp nhiều khó khăn. Nhưng với sự cố gắng nỗ lực không ngừng của
các thế hệ cán bộ, giáo viên, học sinh và sự chung tay góp sức của các thế hệ phụ
huynh học sinh trường THPT Nghi Lộc 3 đã từng bước phát triển, chất lượng giáo dục
của nhà trường không ngừng được nâng lên.
Vùng tuyển sinh chủ yếu của trường gồm 5 xã phía Đông - Nam của huyện Nghi
Lộc gồm: Nghi Xuân, Phúc Thọ, Nghi Thái, Nghi Phong, Nghi Thạch và một số xã
lân cận.
- Về quy mô trường lớp hiện nay:
+ Số lớp: 32 lớp, trong đó: khối lớp 10 có 11 lớp; khối lớp 11 có 10 lớp; khối
lớp 12 có 11 lớp;
+ Học sinh: 1213 học sinh, trong đó: khối 10: 439 học sinh; khối 11: 418 học
sinh; khối 12: 356 học sinh.
- Hội đồng sư phạm có 81 cán bộ, giáo viên, nhân viên, trong đó: lãnh đạo: 04,
giáo viên: 71 và nhân viên: 06; có trình độ đạt chuẩn 33, trên chuẩn 38 và được biên
chế thành 04 tổ chuyên môn và 01 bộ phận văn phòng.
6
- + Chi bộ có 55 đảng viên luôn giữ vững danh hiệu chi bộ xếp loại tốt và nhiều
năm đạt danh hiệu chi bộ trong sạch, vững mạnh.
- Về cơ sở vật chất:
+ Nhà trường có khuôn viên thoáng mát, cảnh quan môi trường xanh, sạch, đẹp,
hệ thống tường rào kiên cố; có đủ số phòng học và các phòng làm việc cho cán bộ,
giáo viên, nhân viên; có đủ trang thiết bị phục vụ cho hoạt động giáo dục.
+ Diện tích khuôn viên nhà trường rộng hơn 23.000m2, đã được cấp Giấy chứng
nhận quyền sử dụng đất; có tường bao, cổng trường, biển trường, biển lớp theo đúng
Điều lệ trường trung học; tổng diện tích sân chơi và sân luyện tập thể dục thể thao là
20.000 m2 chiếm 87% tổng diện tích sử dụng của trường; có khu để xe, khu vệ sinh và
hệ thống cấp thoát nước theo quy định.
+ Phòng học văn hóa: phòng học kiên cố đủ cho 33 phòng học, các lớp học 01
ca; phòng đảm bảo đủ ánh sáng, thoáng khí, có diện tích trung bình mỗi phòng 65m²,
có đầy đủ hệ thống điện chiếu sáng, quạt điện;
+ Phòng thực hành bộ môn, có 07 phòng với trang thiết bị tương đối đầy đủ gồm:
Phòng thực hành tin học: có 2 phòng, được kết nối Internet, sử dụng thường xuyên và
hiệu quả; Phòng thực hành Vật lý - Công nghệ; Có 2 phòng (1 phòng thực hành, 1
phòng lưu trữ thiết bị thực hành); Phòng thực hành Hóa - Sinh - Công nghệ: có 3
phòng (2 phòng thực hành, 1 phòng lưu trữ thiết bị); Phòng học Ngoại ngữ (có 01
phòng đầy đủ phương tiện).
+ Phòng Y tế học đường: Gồm 01 phòng với diện tích 30m² với các trang thiết bị
tối thiểu và cơ số thuốc thông dụng đảm bảo được công tác sơ cấp cứu ban đầu.
+ Thư viện trường: Có diện tích 80 m2, trong đó có 01 phòng đọc cho giáo viên
và học sinh, 01 kho để sách, báo, tạp chí,máy tính kết nối Internet để tra cứu. Thư
viện cung cấp đầy đủ đầu sách giáo khoa, sách tham khảo, báo chí, tạp chí cho giáo
viên và học sinh đảm bảo phục vụ cho việc dạy và học.
+ Ngoài ra, nhà trường có có 04 phòng tổ chuyên môn; 01 phòng họp, 01 phòng
chờ GV; 01 phòng công đoàn, 01 phòng đoàn thanh niên.
7
- Những kết quả đã đạt được trong giai đoạn từ năm học 2015 - 2016 đến năm học
2017 - 2018:
Danh hiệu thi đua Danh hiệu giáo viên dạy giỏi
Năm học CSTĐ CSTĐ
LĐTT Cấp trường Cấp tỉnh
cấp cơ sở cấp tỉnh
2015 - 2016 78 12 1 25 12
2016 - 2017 84 13 25 14
2017 - 2018 79 13 30 13
Trung bình 80,33 12,67 0,33 26,67 13,67
2.2. Thực trạng về hoạt động dạy học
Những kết quả đã đạt được trong giai đoạn từ năm học 2015 - 2016 đến năm học
2017 - 2018:
Năm học Năm học Năm học
TT Danh mục tổng hợp các mặt 2015- 2016- 2017-
2016 2017 2018
1 Tổng số học sinh 1261 1258 1221
2 Tỷ lệ học sinh xếp loại giỏi 12,24% 9,38% 13,78%
3 Tỷ lệ học sinh xếp loại khá 67,01% 65,26% 73,50%
4 Tỷ lệ học sinh xếp loại yếu, kém 0,4% 2,31% 0,66%
5 Tỷ lệ học sinh xếp loại hạnh kiểm tốt 75,83% 79,73% 76,21%
6 Tỷ lệ học sinh xếp loại hạnh kiểm khá 18,76% 16,22% 1,37%
7 Tỷ lệ học sinh xếp loại hạnh kiểm TB 5,09% 3,58% 5,33%
8 Tỷ lệ học sinh tốt nghiệp (THPT) 98,58% 100% 99,52%
9 Tổng số học sinh giỏi cấp tỉnh 12 13 11
2.3. Thực trạng về quản lý hoạt động dạy học
Nhà trường và cán bộ, giáo viên chưa nhận thức đầy đủ mục tiêu giáo dục toàn
diện, chủ yếu chỉ tập trung vào công tác dạy và học, chưa coi trọng việc rèn luyện,
giáo dục đạo đức, giáo dục kĩ năng sống cho học sinh. Nhà trường, giáo viên và phụ
huynh, học sinh còn chạy theo bệnh thành tích.
Ban giám hiệu nhà trường chưa cụ thể hóa và làm cho cán bộ giáo viên nhận
thức sâu sắc và hiểu rõ tầm quan trọng của nhiệm vụ nâng cao chất lượng giáo dục ở
trường THPT; việc đề ra kế hoạch phát triển của nhà trường trong từng giai đoạn,
từng năm học còn chung chung; kế hoạch phát triển nhà trường chưa có sự gắn kết
chặt chẽ với kế hoạch phát triển của địa phương.
8
- Công tác kiểm tra, đánh giá cả trong giáo viên và học sinh còn mang tính hình
thức, thiếu khách quan, chưa sâu sát nên không có tác dụng thúc đẩy phong trào thi
đua giảng dạy và học tập theo hướng thực chất.
2.4. Đánh giá chung về thực trạng
2.4.1. Thuận lợi:
- Trường THPT Nghi Lộc 3 đã trải qua 40 năm xây dựng và phát triển, hàng năm
chất lượng giáo dục của nhà trường được duy trì ổn định, đa số học sinh chăm, ngoan,
phần lớn phụ huynh học sinh rất quan tâm công tác học tập của con em, được các cấp
chính quyền chỉ đạo sát sao, các tổ chức chính trị xã hội và các doanh nghiệp trên địa
bàn luôn đồng hành, chia sẻ.
- Các đồng chí trong ban giám hiệu đều có trình độ Thạc sỹ, có 03 đồng chí là
giáo viên dạy giỏi cấp tỉnh, tập thể ban giám hiệu luôn luôn hòa thuận, phối hợp và
luôn sát cánh trong công tác chỉ đạo nhà trường. Đặc biệt, các đồng chí cán bộ quản lý
còn trẻ nhưng rất năng động, tâm huyết với nghề, tận tụy với phong trào, có chí tiến
thủ, dám nghĩ dám làm.
- Đội ngũ Tổ trưởng, Tổ phó chuyên môn đều có trình độ trên Đại học; các đồng
chí Tổ trưởng chuyên môn đều đã đạt giáo viên dạy giỏi cấp tỉnh, được đào tạo trung
cấp lý luận chính trị và quản lý giáo dục, có nhiều kinh nghiệm và tay nghề vững, có
lập trường tư tưởng vững vàng và luôn đầu tàu gương mẫu trong công tác chuyên
môn.
- Các tổ chức công đoàn và đoàn thanh niên nhiều năm liền đạt thành tích xuất
sắc, được tặng thưởng giấy khen, bằng khen các cấp. Tổ chức công đoàn và đoàn
thanh niên là một trong những đơn vị đươc xếp vào tốp đầu.
2.4.2. Khó khăn:
- Việc quản lý hồ sơ của nhà trường không tập hợp cập nhật một cách khoa học,
hệ thống dẫn đến lẫn lộn, việc lưu trữ, theo nhiều năm rất khó khăn.
- Cơ sở vật chất trường đã được đầu tư khá nhiều nhưng còn chưa đồng bộ, hư
hỏng nhiều.
- Một số giáo viên chưa thật sự tâm huyết với nghề, một số nhân viên chưa thật
tận tâm với công việc, thiếu ý thức tập thể trong việc xây dựng phong trào của nhà
trường.
- Chất lượng giáo dục học sinh tuy đã có chuyển biến song chưa thật rõ nét, động
cơ học tập của các em chưa cao, nhiều em chưa có khát vọng vươn lên.
- Một số gia đình học sinh chưa quan tâm đến việc học tập của các con, một số
đang mải lo làm kinh tế, phó mặc con cháu cho ông bà nội ngoại và nhà trường.
9
- 3. Một số biện pháp quản lý nhằm nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện
tại trường THPT Nghi Lộc 3
3.1. Một số biện pháp chủ yếu
3.1.1. Xây dựng chiến lược, sứ mệnh, tầm nhìn của nhà trường
Đề ra mục tiêu chiến lược 5 năm, 10 năm và các hoạt động cần đạt được các mục
tiêu ấy. Xác định tầm nhìn và sứ mạng của nhà trường. Tầm nhìn là ước vọng hiện
thực về tương lai của nhà trường. (VD: Trường đạt danh hiệu trường tiên tiến, trường
đạt danh hiệu trường chuẩn quốc gia,…) Vươn tới tốp những trường hàng đầu của
Huyện, Tỉnh về chất lượng dạy và học; là sự lựa chọn ưu tiên của phụ huynh và học
sinh có khát vọng vươn tới mạnh mẽ; là cộng đồng những người biết học tập suốt đời
và được trang bị tốt cho tương lai. Nơi giáo viên và học sinh luôn có khát vọng vươn
tới thành công (bản chiến lược phát triển nhà trường trong phần phụ lục 3 kèm theo).
3.1.2. Xây dựng hệ thống văn bản chỉ đạo, quy chế, quy định phù hợp
Để có căn cứ chỉ đạo thực hiện tốt các mục tiêu, nhiệm vụ của nhà trường hàng
năm phải tổ chức xây dựng, bổ sung, điều chỉnh hệ thống các văn bản của nhà trường
trên cơ sở các văn bản, quy định, hướng dẫn liên quan và các điều kiện hiện có của
nhà trường để làm căn cứ chỉ đạo thực nhiệm vụ hàng năm của nhà trường một cách
hiệu quả nhất công (bản quy chế nội bộ trong phần phụ lục 3 kèm theo).
3.1.3. Xây dựng các loại kế hoạch năm học và phương hướng của nhà trường.
Để chỉ đạo có hiệu quả thì cần phải xây dựng kế hoạch năm học đầy đủ, khoa
học, toàn diện, cụ thể và chi tiết. Ngoài kế hoạch chung của nhà trường thì tất cả các
tổ chức đoàn thể, các cán bộ, giáo viên đều phải xây dựng kế hoạch năm học. Khi xây
dựng kế hoạch phải được thảo luận dân chủ từ tổ chuyên môn đến ban giám hiệu. Kế
hoạch phải phù hợp với thực tế nhà trường, địa phương và phải đảm báo tính khả thi.
Kế hoạch phải mang tính khoa học và thực tiễn, là cơ sở pháp lý để điều hành, chỉ đạo
và tổ chức thực hiện công (các bản kế hoạch thực hiện trong phần phụ lục 3 kèm
theo).
3.1.4. Chỉ đạo thực hiện xây dựng và phát triển nhà trường toàn diện
Để nhà trường phát triển thì nhà quản lý cần phải có định hướng, mục tiêu, chiến
lược rõ ràng và cụ thể để chỉ đạo nhà trường phát triển toàn diện. Khi làm việc phải
biết lắng nghe, thấu hiểu để tập hợp được sức mạnh tập thể. Muốn như vậy nhà quản
lý phải có kỹ năng lãnh đạo, quản lý để tự tin điều hành nhà trường, cần sống lạc
quan, tác phong đĩnh đạc, đàng hoàng, năng động sáng tạo và phải có uy trong lãnh
đạo thu phục được nhân tâm mọi người. Cán bộ quản lý phải biết quan tâm, sẻ chia về
tinh thần và vật chất cho cán bộ, giáo viên, nhân viên để họ gắn bó với nghề nghiệp.
- Xây dựng được tập thể đoàn kết, thân ái đồng thuận và có tinh thần kỷ luật cao.
Phát huy dân chủ và luôn truyền ngọn lửa mê say công việc cho cán bộ giáo viên,
nhân viên. Muốn vậy, người cán bộ quản lý phải tâm huyết, nhiệt tình, phải “có lửa
mới truyền được lửa”…
10
- - Xây dựng được trí tuệ tập thể thì mọi việc có thể chỉ đạo thực hiện một cách
nhẹ nhàng, hiệu quả và đồng thời nhà quản lý cần phải nắm vững các nguyên tắc sau
đây:
+ Phải thận trọng và lắng nghe ý kiến mọi người trước khi có quyết định cuối
cùng.
+ Quản lý con người, quản lý công việc, khoa học bằng hiệu quả công việc, lấy
hiệu quả công việc làm thước đo thành tích của mỗi người.
+ Nắm bắt thông tin, kiểm soát và xử lý thông tin một cách kịp thời, nhanh nhạy,
đúng đắn. Phải dám nghĩ dám làm và dám chịu trách nhiệm để bứt phá.
+ Luôn đổi mới từ cái nhỏ đến cái lớn, tôn trọng những cái cũ vẫn có giá trị tốt,
không nên phủ nhận sạch trơn những cái cũ vẫn còn mang tính thời sự và có giá trị.
+ Làm tốt công tác xã hội hóa giáo dục, tranh thủ sự quan tâm ủng hộ của lãnh
đạo Đảng, chính quyền địa phương và các ban ngành đoàn thể, hội cha mẹ học sinh và
các lực lượng giáo dục khác để tạo ra động lực, tài lực, nguồn lực cho giáo dục.
3.2. Nội dung các giải pháp
3.2.1. Tập trung công tác tổ chức, nêu cao vai trò chỉ đạo của chi bộ, phân công
nhiệm vụ hợp lý cho đội ngũ giáo viên
- Việc thực hiện công tác tổ chức giữ vai trò quyết định trong công tác chỉ đạo bố
trí, phân công nhiệm vụ hợp lý trong từng tổ chức và phù hợp với năng lực của từng
cá nhân, giúp cho từng cá nhân phát huy hết khả năng, năng lực và sở trường của
mình từ đó giúp cho nhà trường hoàn thành tốt nhiệm vụ năm học, thực hiện tốt các
mục tiêu, chỉ tiêu, kế hoạch đặt ra.
- Hàng năm từ tháng 8 nhà trường đã tổ chức tất cả các cuộc họp: họp Cấp ủy và
Chi bộ để thông qua các mục tiêu, chỉ tiêu, biện pháp thực hiện nhiệm vụ năm học;
họp Ban giám hiệu để rà soát các nhiệm vụ của tất các các tổ chức, cá nhân để xem
xét điều chính phù hợp và xác định mục tiêu chỉ tiêu chung của nhà trường cũng như
mục tiêu, chỉ tiêu, kế hoạch và biện pháp thực hiện đối với từng tổ chức đoàn thể
trong nhà trường, sau đó họp toàn cơ quan để triển khai nội dung đã được thống nhất
trong các cuộc họp lãnh đạo. Trong quá trình chỉ đạo các cuộc họp trên, chúng tôi đặc
biệt chú trọng tổ chức vấn đề phân công chuyên môn, phân công giáo viên chủ nhiệm,
bồi dưỡng học sinh giỏi và ôn thi TN THPT quốc gia.
- Đầu mỗi năm học, nhà trường chú trọng việc phân công nhiệm vụ cụ thể cho
từng đồng chí đảm nhiệm các lĩnh vực công tác được phân công rất cụ thể, rõ ràng và
theo chúng tôi cũng rất hợp lý, do đó việc điều hành, chỉ đạo được thuận lợi và hiệu
quả. Trong quá trình thực hiện khi có sự điều chỉnh hoặc định kỳ vào giữa năm học
nhà trường sẽ có những cuộc họp cấp ủy, ban giám hiệu nhằm rà soát việc phân công
và thực hiện nhiệm vụ để điều chỉnh, bổ sung kịp thời, nhờ đó các công việc được
thực hiện hoàn thành đúng kế hoạch đặt ra.
11
- - Chi bộ Đảng trong trường học là tổ chức chính trị chỉ đạo tuyệt đối và toàn diện
mọi mặt hoạt động của nhà trường. Tất cả các định hướng, chiến lược, mục tiêu, chỉ
tiêu, biện pháp thực hiện hoạt động của nhà trường đều được thông qua Cấp ủy, Chi
bộ. Vào đầu năm học, căn cứ kết quả đạt được của năm học trước và tình hình của
năm học mới Chi bộ họp, thảo luận và đề ra nghị quyết, chỉ đạo nhà trường thực hiện
các nhiệm vụ, mục tiêu, kế hoạch đề ra. Ngoài ra hàng tháng, hàng quý có những sự
việc đột xuất, bổ sung, Chi bộ tiếp tục ra nghị quyết chỉ đạo thực hiện và đặc biệt khi
có những vấn đề nổi cấp bách thì Cấp ủy, Chi bộ phải thống nhất và đưa ra chỉ đạo
kịp thời.
- Sau khi thống nhất trong Cấp ủy, Chi bộ, Ban giám hiệu về định hướng, chiến
lược, mục tiêu, chỉ tiêu, biện pháp thực hiện nhiệm vụ năm học thì Ban giám hiệu xây
dựng dự thảo báo cáo tổng kết thực hiện nhiệm vụ của năm học trước, phương hướng
nhiệm vụ, chỉ tiêu, giải pháp của năm học mới và dự thảo kế hoạch giáo dục năm học
mới, Công đoàn và Đoàn thanh niên xây dụng dự thảo kế hoạch năm học, đồng thời đề
xuất những khó khăn, vướng mắc cần tháo gỡ,... Sau đó, Ban giám hiệu tập hợp ý kiến
thảo luận và tổ chức họp lãnh đạo mở rộng để thông qua, lấy ý kiến và thống nhất các
nội dung trong cuộc họp lãnh đạo mở rộng trước khi đưa ra lấy ý kiến toàn thể nhà
trường thảo luận, góp ý và kiến nghị. Tiếp theo, Ban giám hiệu nhà trường tổng hợp ý
kiến góp ý, đưa ra báo cáo giải trình và điều chỉnh rồi tổ chức họp lãnh đạo mở rộng
tiếp tục thảo luận và thống nhất các nôi dung của tập thể lãnh đạo mở rộng.
- Khi đã thống nhất chủ trương trong tập thể lãnh đạo mở rộng thì Ban giám hiệu
phối hợp với Công đoàn nhà trường tiến hành tổ chức hội nghị Cán bộ, viên chức một
cách dân chủ, tập trung để ra Quyết nghị về mục tiêu, chỉ tiêu, nhiệm vụ, giải pháp cho
phương hướng năm học mới. Nhờ vậy, Quyết nghị của Hội nghị vừa đảm bảo tính khoa
học, tính thực tiễn, vừa gắn liền với nhiệm vụ chung của toàn ngành và phù hợp với đặc
điểm của nhà trường.
- Để nâng cao vai trò quản lý, chỉ đạo thực hiện tốt các mục tiêu, chỉ tiêu năm
học, ban giám hiệu nhà trường đã họp để phân công công nhiệm vụ cụ thể cho từng
đồng chí, các lĩnh vực công tác được phân công rõ ràng nên việc điều hành, chỉ đạo
được thuận lợi (cụ thể, chi tiết trong phần phụ lục 4 kèm theo).
3.2.2. Tăng cường đầu tư xây dựng, mua sắm và sử dụng có hiệu quả cơ sở vật
chất, phương tiện, thiết bị dạy học.
- Cơ sở vật chất đảm bảo yêu cầu có tác động quan trọng trong việc nâng cao
chất lượng dạy - học, được học trong nhà trường có cảnh quan sạch đẹp giúp cho các
em học sinh cảm thấy vui vẻ hơn; được ngồi học trong các phòng học rộng rãi, thoáng
mát giúp cho các em học sinh có tinh thần thoải mái hơn; được nghiên cứu các bài
học có đầy đủ trang thiết bị dạy và dụng cụ thí nghiệm sẽ giúp cho các em học sinh
tiếp thu bài tốt hơn. Vì vậy, công tác tăng cường cơ sở vật chất trang thiết bị phục vụ
dạy học là nhiệm vụ quan trọng đối với công tác chỉ đạo thực hiện nhiệm vụ năm học.
12
- Ngay từ đầu năm học Ban giám hiệu nhà trường chỉ đạo các Tổ/Nhóm chuyên môn rà
roát, đề xuất kế hoạch mua sắm bổ sung cơ sở vật chất, thiết bị để đảm bảo dạy học
hiệu quả, đáp ứng được yêu cầu của chương trình giảng dạy.
- Cơ sở vật chất trang thiết bị dạy học đòi hỏi nguồn kinh phí rất lớn. Chi phí
thường xuyên không nhiều thường chỉ dùng để mua sắm, sửa chữa trang thiết bị dạy
học, do đó cần phải được sự hỗ trợ từ các cấp chính quyền, sự quan tâm của Sở
GD&ĐT. Bên cạnh đó chúng tôi còn kêu gọi tài trợ, xã hội hóa để có thể tạo dựng
được cơ ngơi khang trang, các phòng học chức năng, sân chơi, bãi tập,…
- Trong những năm gần đây với sự quan tâm của Sở GD&ĐT, UBND Huyện
Nghi Lộc, các ban ngành đoàn thể đã luôn ủng hộ, giúp đỡ nhà trường, giúp nhà
trường có được cơ ngơi khang trang, sạch đẹp. Bên cạnh đó, tập thể lãnh đạo nhà
trường đã cùng toàn thể cán bộ, giáo viên nhà trường nỗ lực kêu gọi thực hiện rất tốt
công tác xã hội hóa giáo dục, đã huy động được các thế hệ cựu học sinh đưa về nhà
trường các dự án để tu sửa, xây mới nhiều công trình và mua sắm cơ sở vật chất thiết
bị phục vụ dạy học.
3.2.3. Nâng cao chất lượng sinh hoạt Tổ/Nhóm chuyên môn, chỉ đạo đổi mới
phương pháp dạy học và kiểm tra đánh giá.
a) Chỉ đạo công tác bồi dưỡng nâng cao chất lượng chuyên môn cho đội ngũ
giáo viên.
- Chất lượng, hiệu quả hoạt động chuyên môn của nhà trường phụ thuộc rất
nhiều vào việc tổ chức thực hiện sinh hoạt Tổ/Nhóm chuyên môn. Vì vậy, việc chỉ
đạo thực hiện nâng cao chất lượng công tác sinh hoạt chuyên chuyên môn là nhiệm vụ
trọng tâm của nhà trường. Công tác sinh hoạt chuyên môn được chỉ đạo thực hiện
đảm bảo thời gian sinh hoạt (2 tuần 1 lần), chỉ đạo thực hiện nếp sinh hoạt chuyên
môn chất lượng, hiệu quả, đảm bảo đúng đủ theo các nội dung chỉ đạo của Sở đã được
cụ thể hóa trong kế hoạch năm học của Tổ/Nhóm chuyên môn.
- Việc thực hiện kế hoạch dự giờ thăm lớp: đây là biện pháp để đánh giá chất
lượng giáo viên, do đó nhà trường luôn có kế hoạch rất cụ thể cho quá trình dự giờ
trong từng tháng, từng tuần.
- Quản lý sinh hoạt theo các chuyên đề: sinh hoạt theo các chuyên đề nhằm
thống nhất phương pháp tích cực nhất, phù hợp với từng đối tượng học sinh.
- Công tác bồi dưỡng giáo viên chủ nhiệm: Đây là công tác rất quan trọng, vì
ngoài nhiệm vụ dạy học còn phải thực hiện nhiệm vụ quản lý và giáo dục học sinh.
- Tổ chức công tác tự học, tự bồi dưỡng trong nhà trường, trước hết là vấn đề tư
tưởng, chính trị, đạo đức tác phong của người thầy. Để có động cơ định hướng đúng
đắn trong công tác, việc bồi dưỡng giáo viên trong trường thực hiện bằng nhiều hình
thức khác nhau như: tổ chức chuyên đề, thi giáo viên dạy giỏi, đăng ký giờ dạy tốt, dự
13
- giờ, rút kinh nghiệm, học tập đồng nghiệp và nghiên cứu tài liệu, tham gia các lớp bồi
dưỡng thường xuyên nhằm nâng cao chất lượng chuyên môn, nghiệp vụ.
- Hình thức sinh hoạt chuyên môn được cải tiến, thay đổi: Sinh hoạt chuyên môn
theo chuyên đề, sinh hoạt chuyên môn theo hướng nghiên cứu bài học, sinh hoạt
chuyên môn trong trường, sinh hoạt chuyên môn theo cụm trường, sinh hoạt chuyên
môn trên trang thông tin điện tử,… việc đánh giá rút kinh nghiệm cho nội dung sinh
hoạt chuyên môn đảm bảo chính xác khách quan.
b) Chỉ đạo thực hiện nghiêm quy chế chuyên môn
- Ban giám hiệu phân công 01 hiệu phó phụ trác chịu trách nhiệm chính về việc
chỉ đạo, tổ chức thực hiện quy chế chuyên môn của đội ngũ giáo viên nhà trường.
- Giao cho các tổ trưởng chuyên môn theo dõi thường xuyên và tổ trưởng chịu
trách nhiệm trước Ban giám hiệu về kế hoạch của tổ. Hiệu trưởng duyệt kế hoạch, yêu
cầu tổ thực hiện, có báo cáo định kỳ theo tuần, tháng, học kỳ, thường xuyên bổ sung,
điều chỉnh cho hợp lý, rút kinh nghiệm kịp thời, giải quyết vấn đề cho phù hợp, đạt
hiệu quả tốt nhất.
- Đối với giáo viên, Ban giám hiệu theo dõi, yêu cầu các tổ, các thành viên với
các kế hoạch tuần, tháng như: phiếu báo giảng, việc thực hiện phân phối chương trình,
hồ sơ sổ sách theo quy định.
- Tăng cường tự học, nâng cao kiến thức ở đồng chí, đồng nghiệp và tài liệu
tham khảo.
- Soạn giảng có chất lượng, theo mẫu quy định, có đổi mới phương pháp sao cho
phù hợp với đối tượng học sinh, đảm bảo chính xác, khoa học, đúng phương pháp.
- Phải có sự kiểm tra của Tổ/Nhóm trưởng chuyên, phó hiệu trưởng đột xuất
hoặc định kỳ theo kế hoạch đề ra
- Đánh giá kết quả giảng dạy của giáo viên theo quy định,
- Quản lý việc thực hiện theo thời khoá biểu.
- Kiểm tra chương trình cho điểm theo chế độ, đúng tiến độ.
c) Chỉ đạo đổi mới hoạt động chuyên môn, đổi mới phương pháp dạy học
- Nhà trường ra quy định chỉ rõ: Giáo viên cần thực hiện đổi mới phương pháp
dạy học từ khâu thiết kế bài giảng theo quy trình đổi mới với bốn bước khởi động,
hình thành kiến thức, luyện tập củng cố, tìm tòi và mở rộng kết hợp với soạn giảng
theo định hướng liên môn; khâu dạy học trên lớp với việc sử dụng công nghệ thông
tin kết hợp các kỹ thuật dạy học tích cực như hoạt động nhóm, sân khấu hóa, trò chơi,
thực nghiệm, dạy học nêu vấn đề,… cuối cùng là khâu kiểm tra, đánh giá với ma trận
khoa học, đề ra đảm bảo sát chương trình, chấm bài chi tiết, có lời nhận xét, đánh giá
trung thực, khách quan. Trong quá trình dạy học, giáo viên bộ môn phải phát huy tính
tích cực, tự giác, chủ động của người học, hình thành và phát triển năng lực tự học,
giúp học sinh biết cách đọc sách giáo khoa, tài liệu, suy luận để tìm tòi, phát hiện ra
14
- kiến thức mới, bồi dưỡng phương pháp học tập tích cực cho học sinh, hướng dẫn học
sinh tự quan sát các hoạt động và kết quả hoạt động học tập, rèn luyện của bản thân, từ
đó điều chỉnh nhằm nâng cao chất lượng học tập và rèn luyện của học sinh.
- Hiểu rõ việc đổi mới phương pháp dạy học đòi hỏi những điều kiện về cơ sở
vật chất, phương tiện dạy học, nhà trường đã tập trung nguồn lực sửa chữa phòng học,
trang bị hệ thống máy tính, máy chiếu cho các lớp học, bổ sung nhiều thiết bị, mô
hình, bản đồ, hóa chất thí nghiệm,… khuyến khích giáo viên, học sinh tự làm các mô
hình hoặc đồ dùng dạy học phục vụ tốt nhất cho việc đổi mới phương pháp dạy học
của giáo viên và học sinh, có sổ theo dõi chi tiết gắn với đánh giá thi đua về việc giáo
viên bộ môn sử dụng thiết bị, đồ dùng dạy học, hóa chất thí nghiêm,… trong các giờ
dạy trên lớp.
- Cử giáo viên cốt cán tham gia các lớp tập huấn về đổi mới phương pháp dạy
học của Sở Giáo dục và Đào tạo sau đó về trực tiếp báo cáo lại ở tổ chuyên môn. Mời
giáo viên cốt cán có kinh nghiệm tập huấn các kỹ thuật dạy học mới cho giáo viên bộ
môn như cách thức tổ chức hoạt động nhóm, thực hiện thành thạo các kỹ thuật dạy
học như dạy học tình huống, dạy học theo đặc thù bộ môn (thí nghiệm, sa bàn, lược
đồ, sân khấu, lắp ráp mô hình…). Nhà trường tổ chức hội nghị chuyên đề về “Đẩy
mạnh công tác Bồi dưỡng học sinh giỏi”, “Nâng cao vai trò của giáo viên chủ nhiệm
lớp trong giáo dục học sinh”. Báo cáo, thảo luận về việc đổi mới phương pháp dạy
học của các tổ chuyên môn, giao cho giáo viên cốt cán trình bày các chuyên đề cụ thể
về các kỹ thuật dạy học, tổ chức dạy thử nghiệm để học tập và rút kinh nghiệm.
- Nhà trường rất coi trọng việc ứng dụng công nghệ thông tin trong giảng dạy, đã
trang bị máy tính, máy in cho các tổ chuyên môn, nối mạng internet đến các phòng làm
việc, phòng tổ chuyên môn, phòng học vi tính trong trường giúp giáo viên đọc và khai
thác tư liệu phục vụ công tác dạy và học. Tổ chức nhiều buổi tập huấn cho giáo viên về
các chuyên đề: soạn thảo văn bản, soạn giáo án bằng powerpoint, khai thác phần mềm
VnEdu.vn, dạy học trực tuyến,… Năm học 2020 -2021 ban chuyên môn đã mạnh dạn
tiên phong trong việc chỉ đạo thực hiện quản lý lịch báo giảng và giáo án điện tử qua
phần mềm quản lý nhà trường VnEdu.vn.
- Đẩy mạnh công tác kiểm tra, nhất là nhiệm vụ dạy học của giáo viên nhằm rà
soát chất lượng đội ngũ, đánh giá đúng mức độ hoàn thành nhiệm vụ và năng lực
chuyên môn của giáo viên. Ban kiểm tra nội bộ gồm đại diện Ban giám hiệu, tổ chuyên
môn, việc kiểm tra được tiến hành theo kế hoạch mỗi tổ chuyên môn có một phần ba
giáo viên được kiểm tra trong năm học, các tiết dạy được góp ý, đánh giá, xếp loại,
kiểm tra hồ sơ thực hiện theo đúng quy chế chuyên môn. Công tác kiểm tra nội bộ đã
góp phần tích cực tăng cường chất lượng dạy và học của nhà trường.
- Tại trường THPT Nghi Lộc 3, 4 đồng chí trong ban giám hiệu được phân công
sinh hoạt cùng với 4 tổ chuyên môn để chỉ đạo sát sao, kiểm tra một cách thường
xuyên hoạt động của các tổ, từ đó tìm hiểu nguyên nhân của việc chưa thực hiện hoặc
thực hiện chưa tốt nhằm có biện pháp chỉ đạo, uốn nắn khắc phục kịp thời.
15
- d) Chỉ đạo đổi mới công tác kiểm tra đánh giá
- Kiểm tra, đánh giá là một phần không thể thiếu được của quá trình dạy học
nhằm giúp học sinh tiến bộ. Kiểm tra, đánh giá vì sự tiến bộ nghĩa là quá trình kiểm
tra, đánh giá phải cung cấp những thông tin phản hồi giúp học sinh biết mình tiến bộ
đến đâu, những mảng kiến thức - kĩ năng nào có sự tiến bộ, mảng kiến thức - kĩ năng
nào còn yếu để điều chỉnh quá trình dạy và học.
- Khi nói đến đánh giá là vì sự tiến bộ của học sinh thì đánh giá phải làm sao để
học sinh không sợ hãi, không bị thương tổn để thúc đẩy học sinh nỗ lực. Đánh giá vì
sự tiến bộ của học sinh còn có nghĩa là sự đánh giá phải diễn ra trong suốt quá trình
dạy học, giúp học sinh so sánh phát hiện mình thay đổi thế nào trên con đường đạt
mục tiêu học tập của cá nhân đã đặt ra. Cần nhận thức rằng đánh giá là một quá t nh
học tập, đánh giá diễn ra trong suốt quá trình dạy và học. Không chỉ giáo viên biết
cách thức, các kĩ thuật đánh giá học sinh mà quan trọng không kém là học sinh phải
học được cách đánh giá của giáo viên, phải biết đánh giá lẫn nhau và biết tự đánh giá
kết quả học tập rèn luyện của chính mình. Có như vậy, học sinh mới tự phản hồi với
bản thân xem kết quả học tập, rèn luyện của mình đạt mức nào, đến đâu so với yêu
cầu, tốt hay chưa tốt như thế nào. Với cách hiểu đánh giá ấy mới giúp hình thành năng
lực của học sinh, cái mà chúng ta đang rất mong muốn.
- Kế hoạch đổi mới kiểm tra, đánh giá phải được xác định từ đầu năm học, đầu
học kì. Việc đánh giá kết quả bài học (hay một chương, một phần chương trình,…)
cần được tính đến ngày từ khi xác định mục tiêu và thiết kế bài học nhằm giúp học
sinh và giáo viên nắm được những thông tin liên hệ ngược để điều chỉnh hoạt động
dạy và học.
- Nội dung kiểm tra, đánh giá phải toàn diện, bao gồm cả kiến thức, kĩ năng và
phương pháp, không phải chỉ yêu cầu tái hiện lại kiến thức và kĩ năng. Khắc phục thói
quen khá phổ biến là trong khi chấm bài kiểm tra giáo viên chỉ chú trọng việc cho
điểm, ít có những lời phê nêu rõ ưu điểm, khuyết điểm của học sinh khi làm bài,
không mấy quan tâm đến việc ra những quyết định sau khi kiểm tra nhằm điều chỉnh
hoạt động dạy và học, bổ sung những lỗ hổng kiến thức của học sinh, giúp đỡ riêng
đối với học sinh yếu - kém, bồi dưỡng học sinh giỏi. Mặt khác, cần có biện pháp
hướng dẫn học sinh tự đánh giá, có thói quen đánh giá lẫn nhau.
- Bên cạnh việc nâng cao chất lượng các hình thức kiểm tra truyền thống, giáo
viên cần tìm hiểu, áp dụng thử và phát triển các phương pháp trắc nghiệm khách quan
(câu đúng - sai, câu nhiều lựa chọn, câu ghép đôi, câu điền khuyết,…), nhận rõ những
ưu điểm, nhược điểm của phương pháp này, sử dụng phối hợp, hợp lí với các phương
pháp kiểm tra truyền thống.
3.2.4. Tăng cường dự giờ thăm lớp, để nâng cao chất lượng dạy và học.
- Dự giờ, thăm lớp là một việc làm hết sức quan trọng đối với mỗi giáo viên,
thông qua việc Ban giám hiệu dự giờ, thăm lớp giáo viên sẽ tự tin, bản lĩnh và phát
triển chuyên môn, đặc biệt là trong đổi mới dạy học hiện nay. Thông qua việc dự giờ
16
- thăm lớp Ban giám hiệu phân công, theo dõi, động viên giáo viên thực hiện tốt công
tác học tập bồi dưỡng thường xuyên trong hè và trong cả năm học.
- Về phía giáo viên đã chủ động, tích cực hơn trong bài giảng của mình. Tiết dạy
của giáo viên đều có sự chuẩn bị bài kĩ hơn, đôi khi còn có sự trao đổi về bài dạy
trước khi lên lớp, đây là một việc làm hết sức có ý nghĩa đối với mỗi giáo viên.
- Công tác dự giờ thăm lớp, để nâng cao chất lượng dạy và học là hoạt động
thường niên của trường giúp cho hoạt động chuyên môn luôn được đổi mới và phát
triển. Trong năm 2020 Bộ có văn bản chỉ đạo về việc giảm tải hồ sơ giáo viên, trong
đó có nội dung về việc giảm tải “Sổ dự giờ” đã có một số giáo viên cho rằng không
còn sổ dự giờ đồng nghĩa với việc giáo viên không phải đi dự giờ và không còn nội
dung thao giảng và dự giờ trong hoạt động chuyên môn. Tuy nhiên, ban chuyên môn
chúng tôi đã nghiên cứu kỹ văn bản và chỉ đạo các Tổ/Nhóm chuyên môn vẫn tiến
hành thao giảng và dự giờ để tăng cường trao đổi chuyên môn. Trong quá trình dự
giờ, việc ghi chép chỉ chú trọng ghi lại những vẫn đề cần phải trao đổi, rút kinh
nghiệm cho giáo viên dạy và cho bản thân người dự giờ, có thể sử dụng sổ riêng hoặc
ghi vào sổ ghi chung của giáo viên.
3.2.5. Tăng cường hoạt động trải nghiệm, tạo động lực cho hoạt động dạy học.
a) Những yếu tố cần thiết phải tăng cường hoạt động trải nghiệm
- Những năm gần đây, nhà trường đã thực hiện đồng bộ các giải pháp nhằm giáo
dục toàn diện cho học sinh, nâng cao chất lượng giáo dục và thực hiện thắng lợi
nhiệm vụ năm học. Trong đó, giải pháp tổ chức cho học sinh tham gia các hoạt động
trải nghiệm đã và đang là một trong những giải pháp được toàn ngành quan tâm và
nhà trường chú trọng. Tại trường THPT Nghi Lộc 3, chúng tôi luôn luôn trăn trở làm
thế nào để việc tổ chức các hoạt động trải nghiệm đảm bảo theo hướng đổi mới của
chương trình GDPT 2018, phù hợp với tâm - sinh lý, nhu cầu nguyện vọng của học
sinh; nâng cao chất lượng giáo dục đạo đức, bồi đắp lý tưởng cách mạng và phát huy
được các năng lực sáng tạo của học sinh. Đặc biệt, khi xây dựng kế hoạch, lựa chọn
nội dung và hình thức tổ chức các hoạt động trải nghiệm cần phải xác định được rõ
mục tiêu: Qua hoạt động trải nghiệm này học sinh sẽ có được vốn kiến thức gì, hình
thành được những kỹ năng nào và đặc biệt là sẽ phát huy được năng lực tư duy sáng
tạo của học sinh đến đâu?
- Để việc tổ chức các hoạt động trải nghiệm ngày một đạt được hiệu quả như
mong muốn, sau khi tổ chức chúng tôi rất quan tâm việc đánh giá kết quả theo mục
tiêu ban đầu đặt ra thông qua hình thức phỏng vấn trực tiếp, phiếu khảo sát, số lượng
học sinh tham gia và tỷ lệ học sinh tương tác trong hoạt động. Hơn nữa, ngoài việc
đánh giá về kiến thức, kỹ năng, tính sáng tạo, sau mỗi hoạt động chúng tôi còn thăm
dò ý kiến học sinh về nhu cầu nội dung, hình thức tổ chức hoạt động trải nghiệm lần
sau như thế nào cho phù hợp và phát huy tốt nhất năng lực của các em. Đây cũng là
những vấn đề mà chúng tôi thấy cần thiết khi đưa ra giải pháp này.
17
- - Vai trò của hoạt động trải nghiệm ngày càng quan trọng trong quá trình phát
triển toàn diện của học sinh. Tuy nhiên, mục tiêu phát huy tính sáng tạo của học sinh
thông qua hoạt động trải nghiệm mới là vấn đề cốt lõi, giúp thúc đẩy quá trình tư duy
của người học, từ đó hình thành được các kỹ năng, năng lực phẩm chất cần thiết cho
từng đối tượng học sinh trong quá trình tham gia học tập tại nhà trường; tiếp tục tạo
động lực mạnh mẽ thực hiện phong trào "Mỗi thầy cô giáo là một tấm gương tự học
và sáng tạo"; phong trào "Xây dựng trường học thân thiện học sinh tích cực".
- Tại trường THPT Nghi Lộc 3, trong những năm học qua chúng tôi đã tiến hành
thực hiện các hoạt động trải nghiệm thật sự hiệu quả thiết thực bằng nhiều biện pháp
tổ chức. Ngay từ đầu năm học, chúng tôi đã chỉ đạo ban chuyên môn nhà trường, các tổ
chuyên môn trong việc lồng ghép các hoạt động trải nghiệm vào các môn học dựa trên
như cầu của học sinh thông qua kết quả khảo sát. Lựa chọn những nội dung, hình thức
tổ chức các hoạt động trải nghiệm phù hợp đặc thù của từng bộ môn, từng lớp học,
từng nhóm đối tượng học sinh trong một lớp học.
Ví dụ 1: Đối với bộ môn Công nghệ 11, ở chương III - Vật liệu cơ khí và công
nghệ chế tạo phôi ở tiết 20, 21.
- Nhà trường không có các loại dụng cụ để chế tạo hộp đựng đồ dùng học tập. Vì
vậy để giúp học sinh hiểu rõ hơn về các kĩ thuật và quy trình chế tạo hộp đựng đồ
dùng học tập chúng tôi đã tiến hành tìm hiểu nhu cầu được tham gia hoạt động trải
nghiệm chế tạo một chi tiết đơn giản của các em bằng cách nêu ý tưởng là làm thế nào
để chế tạo một chi tiết đơn giản. Giúp học sinh có cơ hội thể hiện được sự sáng tạo
trong việc thiết kế bản vẽ và kỹ năng, kỹ xảo trong việc chế tạo hộp đựng đồ dùng học
tập, thể hiện được khả năng sáng tạo mỹ thuật của mình; được làm quen và rèn luyện
kỹ năng sử dụng các công cụ lao động; rèn luyện thói quen làm việc theo kế hoạch,
tuân thủ quy trình, thực hiện an toàn lao động; bước đầu hình thành được tác phong
làm việc công nghiệp. Học sinh rất hứng thú, tích cực thảo luận và thống nhất lựa
chọn hoạt động chế tạo hộp đựng đồ dùng học tập bằng các vật liệu phế thải khác
nhau.
- Thể hiện năng lực làm việc độc lập, cá nhân; bổ sung thêm kỹ năng làm việc
nhóm, sự hợp tác của các thành viên; có thái độ quý trọng lao động, say mê, hứng thú
học tập, sáng tạo; hình thành cho học sinh kỹ năng giao tiếp khi đi tìm vật liệu phế
thải và cả quá trình chế tạo sản phẩm. Bước đầu hình thành ý thức bảo vệ môi trường
thông qua việc tìm hiểu vật liệu phế thải.
- Kết quả tổng hợp phiếu hỏi cho thấy học sinh rất hứng thú khi tham gia hoạt
động trải nghiệm. Qua việc tham gia hoạt động trải nghiệm học sinh được phát triển
năng lực hoạt động và năng lực tổ chức được hoạt động khi trình bày sản phẩm; phát
huy được năng lực tự nhận thức; tự lực sáng tạo trong việc lựa chọn vật liệu, thiết kế
bản vẽ, xác định được đường kính của chi tiết, xác định được đỉnh ren và độ rộng của
ren sau đó thực hành chế tạo sản phẩm, trau truốt và hoàn thiện sản phẩm. Bắt đầu hình
thành được năng lực định hướng nghề nghiệp qua chính quá trình các em trải nghiệm
thực hiện chế tạo sản phẩm. Đặc biệt là phát huy được năng lực khám phá, sáng tạo của
18
- từng cá nhân học sinh khi chế tạo thành công sản phẩm, huy động được tư duy của tập
thể khi tham gia trình bày báo cáo.
Hình ảnh thảo luận đánh giá sản phẩm hộp đựng đồ dùng học tập
Hình ảnh nhận xét, đánh giá, cho điểm sản phẩm hoạt động của giáo viên
19
- Biện pháp tổ chức các hoạt động trải nghiệm thông qua các môn học hướng đến
phát triển tính tư duy sáng tạo của học sinh tại trường THPT Nghi Lộc 3, được thực
hiện nhiều bộ môn, với cách thức thể hiện khác nhau, thực hiện 01 bài trong 01 tiết
hoặc thực hiện theo chủ đề có 02 tiết trở lên. Thông qua hoạt động nhằm đạt được
mục đích đổi mới phương pháp, tăng cường sự phát huy tính tích cực, chủ động, sáng
tạo của học sinh; đáp ứng được yêu cầu tổ chức dạy học lấy học sinh giữ vai trò trung
tâm, nhằm từng bước phù hợp với chương trình yêu cầu của giáo dục phổ thông mới.
Những hình ảnh về một số tiết dạy áp dụng biện pháp dạy học thông qua hoạt
động trải nghiệm phát huy tính sáng tạo của học sinh ở một số bộ môn:
Hình ảnh hoạt động dạy học chủ đề: Các bon và hợp chất các bon, môn Hóa học 11
Hoạt động dạy học phát huy tích cực, chủ động, sáng tạo bộ môn Ngữ văn 11
20
nguon tai.lieu . vn
