- Trang Chủ
- Sáng kiến kinh nghiệm
- Sáng kiến kinh nghiệm Mầm non: Một số giải pháp giáo dục kỹ năng sống cho trẻ 5-6 tuổi ở trường Mầm non 3 năm học 2019-2020
Xem mẫu
- SKKN Một số giải pháp giáo dục kỹ năng sống cho trẻ 5-6 tuổi ở trường Mầm non 3- Năm học
2019-2020
I. MỘT SỐ GIẢI PHÁP GIÁO DỤC KỸ NĂNG SỐNG CHO TRẺ 5-6 TUỔI Ở
TRƯỜNG MẦM NON 3
II. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI, MÔ TẢ NỘI DUNG
1.Lý do chọn đề tài
Mỗi đứa trẻ đều khác biệt, từ vẻ ngoài, tính cách đến hiểu biết và kỹ năng. Mặc dù
mỗi trẻ đều có kỹ năng riêng song cũng phải có những kỹ năng chung nhất định để sống
trong một môi trường tập thể. Những kỹ năng này được gọi là kỹ năng sống, nó khác với
những kỹ năng kỹ xảo trong công việc, và gần như bắt buộc phải có ở tất cả mọi người. Kỹ
năng sống cần phải được học hỏi dần dần từ kinh nghiệm, có những kỹ năng sống nên được
dạy từ bậc mầm non như: Kỹ năng giao tiếp ứng xử, kỹ năng vệ sinh, kỹ năng thích nghi với
môi trường sống, kỹ năng hợp tác chia sẻ,…. Dạy kỹ năng sống cho trẻ là truyền cho trẻ
những kinh nghiệm sống của người lớn, từ đó khi lớn lên sẽ giúp trẻ có bản lĩnh, kỹ năng tự
vượt qua khó khăn trong cuộc sống , trẻ sẽ tự tin, tự lập, và biết sống có ích cho xã hội nhằm
hình thành cho trẻ các kỹ năng sống cơ bản cần thiết cho bản thân trẻ và hình thành các kỹ
năng sống trong nội dung chương trình GDMN theo lứa tuổi.
Chính vì vậy, việc đi sâu lồng ghép dạy kỹ năng sống cho trẻ phù hợp với từng độ
tuổi ở trẻ mầm non là vô cùng cần thiết, và đó cũng là kỹ năng mềm được rèn luyện trong cả
môi trường gia đình, cùng với những mối quan hệ xung quanh. Đây cũng là cách dạy cho
các bé thói quen biết chịu trách nhiệm với chính bản thân mình và với người khác. Bằng
cách dạy cho trẻ cách tự làm việc sẽ độc lập hơn, từ đó tự tin vào chính bản thân mình, và
nhất là đối với những trẻ chuẩn bị vào lớp 1, thì cha mẹ và giáo viên phải trang bị hành
trang cho trẻ để giúp con vững vàng bước vào chặng đường mới. Trước thực tế như vậy, là
giáo viên mầm non bản thân tôi luôn trăn trở làm thế nào để dạy kỹ năng sống cho trẻ đạt
hiệu quả, giúp trẻ có khả năng vận dụng vào cuộc sống một cách phù hợp, nên tôi đã mạnh
dạn chọn đề tài “Một số giải pháp giáo dục kỹ năng sống cho trẻ 5-6 tuổi”.
2. Mô tả nội dung
Ngay từ đầu năm học được sự phân công của Ban Giám Hiệu trường tôi nhận dạy và
làm giáo viên chủ nhiệm lớp lá 3, sau hơn một tháng chăm sóc và dạy các cháu đồng thơi
tiếp xúc với các phụ huynh trong lớp tôi nhận thấy kỹ năng ứng xử của trẻ như: văn hóa
trong giao tiếp trẻ không biết chào hỏi khi khách đến nhà hoặc đi về nhà không thưa người
lớn trong gia đình, nói leo, không chờ đến lượt, không chú ý lắng nghe . Một số trẻ có thói
quen tự do, hay nói leo, trả lời trống không, ra vào lớp tự nhiên, không xin phép, chưa biết
tự xúc cơm ăn, trong khi ăn uống còn đùa nghịch, nói chuyện…Trước những khó khăn như
vậy, tôi tự hỏi có thể làm được gì để dạy kỹ năng sống cho trẻ, và tôi cảm thấy rất băn
khoăn và suy nghĩ xem phải dạy trẻ như thế nào, bằng cách nào để tất cả trẻ lớp tôi tự tin, có
được những hành vi lành mạnh , và biết cách ứng xử với mọi người xung quanh mình. Để
rèn kỹ năng sống cho trẻ tốt tôi cần thực hiện một số giải pháp sau:
- Giáo viên cần tích cực đổi mới phương pháp giảng dạy nhằm khuyến khích
sự chuyên cần, tích cực của trẻ, giáo viên cần phải biết khai thác phát huy năng khiếu,
tiềm năng sáng tạo ở mỗi trẻ.
- Giáo viên biết cách xây dựng nội dung các hoạt động rèn kỹ năng sống phù hợp với
từng độ tuổi của trẻ. Giúp cho giáo viên có thêm kỹ năng trong việc tổ chức các hoạt động
GVTH : Nguyễn Thị Bích Thủy-Trường Mầm Non 3-Phường 3-Thành phố Vĩnh Long
- SKKN Một số giải pháp giáo dục kỹ năng sống cho trẻ 5-6 tuổi ở trường Mầm non 3- Năm học
2019-2020
dạy trẻ kỹ năng sống linh hoạt, sáng tạo nhằm hình thành các nền nếp, thói quen cho trẻ. Có
thêm nhiều kinh nghiệm trong việc làm đồ dùng phục vụ cho các hoạt động.
- Giáo viên cần thường xuyên tổ chức các họat động giáo dục chăm sóc giáo dục
trẻ một cách thích hợp giúp trẻ phát triển đồng đều các lĩnh vực: thể chất, ngôn ngữ, nhận
thức, tình cảm - xã hội và thẩm mỹ. Phát huy tính tích cực của trẻ, giúp trẻ biết vận dụng
vốn kiến thức, kỹ năng vào việc giải quyết các tinh huống khác nhau. Giáo viên cần giúp trẻ
có được những mối liên kết mật thiết với những bạn khác trong lớp, trẻ biết chia sẻ chăm
sóc, trẻ cần phải học về cách hành xử, biết lắng nghe trình bày và diễn đạt được ý của mình
khi vào trong các nhóm trẻ khác nhau, giúp trẻ luôn cảm thấy tự tin khi tiếp nhận các thử
thách mới.
- Giúp giáo viên có thêm kinh nghiệm xử lý một số tình huống sư phạm trong quá
trình giáo dục trẻ, cách giao tiếp, trao đổi, tuyên truyền với phụ huynh để nâng cao chất
lượng giáo dục kỹ năng sống cho trẻ.
2.1 Khảo sát
* Qua khảo sát đầu năm, tôi nhận được kết quả như sau:
Nội dung giáo dục kỹ năng sống Tỉ lệ đầu năm
Số trẻ Tỉ lệ
Trẻ mạnh dạn trong giao tiếp, tự tin thể hiện mình 18/36 50%
Trẻ biết chào hỏi xưng hô lễ phép 18/36 50%
Trẻ có nề nếp, thói quen vệ sinh trong ăn uống 20/36 55.5%
Trẻ biết nhường nhịn, chia sẻ, hợp tác giúp đỡ 17/36 47.2%
bạn
Trẻ biết hợp tác cùng bạn cất dọn, sắp xếp đồ 17/36 47.2%
dùng đồ chơi đúng nơi quy định
Trẻ biết giữ gìn vệ sinh cá nhân, vệ sinh môi 20/36 55.5%
trường
2.2 Nguyên nhân thực trạng
* Thuận lợi
Trẻ của lớp tôi tương đối ngoan, có nề nếp trong các hoạt động, mạnh dạn ham học
hỏi và thích khám phá. Trẻ ở cùng một độ tuổi nên mức độ nhận thức tương đối đồng đều
chính vì vậy việc dạy trẻ cũng gặp nhiều thuận lợi.
GVTH : Nguyễn Thị Bích Thủy-Trường Mầm Non 3-Phường 3-Thành phố Vĩnh Long
- SKKN Một số giải pháp giáo dục kỹ năng sống cho trẻ 5-6 tuổi ở trường Mầm non 3- Năm học
2019-2020
Giáo dục kỹ năng sống là một hoạt động không thể thiếu được tại trường Mầm non,
vì vậy khâu chuyên môn nhà trường đã xác định mục tiêu và xây dựng kế hoạch về giáo dục
cho trẻ kịp thời.
Giáo viên và phụ huynh học sinh hiểu được các khái niệm về kỹ năng sống hàng
ngày để giáo dục trẻ. Giáo viên và phụ huynh giúp trẻ có những hiểu biết ban đầu về kỹ
năng sống của con người trong môi trường xã hội.Kỹ năng sống của trẻ được hình thành và
phát triển khi giáo viên và phụ huynh tạo nhiều cơ hội cho trẻ tham gia các hoạt động hàng
ngày. Trẻ có kiến thức cơ bản về kỹ năng sống thường ngày, kỹ năng giao tiếp xã hội, kỹ
năng an toàn, kỹ năng biết bảo vệ bản thân … và các hành vi ứng xử cơ bản ban đầu.
Giáo viên tạo cơ hội cho trẻ chia sẻ, liên kết với bạn theo nhóm và các mối liên hệ
khác sẽ hình thành tiếp theo một cách dễ dàng hơn. Trẻ học, khám phá và trải nghiệm thông
qua các trò chơi.
Thực tế trường Mầm non 3 ở điểm lẻ diện tích còn hẹp nên hơi gặp khó cho việc đầu
tư trang thiết bị, cơ sở vật chất phục vụ cho hoạt động học và vui chơi.
* Khó khăn
Còn một số trẻ do lần đầu tiên đi học chưa quen với nề nếp của lớp, đến lớp còn hay
khóc đòi ba mẹ cho nên khả năng tự phục vụ nhu cầu bản thân chưa cao.
Một số trẻ còn vụng về, lại có cá tính bướng bỉnh, chưa có thói quen nề nếp tốt, rụt
rè, thiếu mạnh dạn khi bày tỏ ý kiến; khi phát biểu nói không rỏ ràng, trả lời cộc lốc, không
trọn câu; khi làm sai hoặc có lỗi với người khác ít nói lời xin lỗi, ai cho gì ít cảm ơn, ít thể
hiện các kỹ năng của mình; vì thiếu kinh nghiệm nên khi làm việc gì trẻ có ý nghĩ sợ làm
sai, sợ mình không làm được, vì thế trẻ không muốn làm cũng như tự tin thể hiện kỹ năng
của mình đã có được.
Đa số phụ huynh đều đều đi làm, lo kinh tế gia đình, một số chưa hiểu biết và quan
tâm đến việc giáo dục trẻ và còn ảnh hưởng từ một số thông tin xấu trong ngành giáo dục,
nên có thái độ không tin tưởng giáo viên.
Một số phụ huynh chưa quan tâm đến việc dạy kỹ năng sống cho con em mình, cũng
chưa hiểu tầm quan trọng của việc giáo dục kỹ năng sống cho trẻ ở lứa tuổi mầm non, vì nghĩ
con còn nhỏ nên vẫn làm giúp trẻ mà quên việc dạy để trẻ tự cất, tự lấy đồ dùng của mình một
cách tự nguyện, vui vẻ và thoải mái theo khả năng của trẻ. Phụ huynh và giáo viên chưa cho
trẻ điều kiện và cơ hội để nói về những mong muốn của mình : chơi gì? học gì? làm
gì?.....trong ngày.
2.3 Đề ra giải pháp
Trước những khó khăn như vậy, tôi cảm thấy rất băn khoăn và suy nghĩ xem phải
dạy trẻ như thế nào, bằng cách nào để tất cả trẻ lớp tôi tự tin, có được những hành vi lành
mạnh, và biết cách ứng xử với mọi người xung quanh mình. Từ những suy nghĩ đó, tôi
mạnh dạn đưa ra một số giải pháp nhằm giải quyết vấn đề trên như sau:
- Xây dựng nội dung giáo dục kỹ năng sống cho trẻ 5-6 tuổi
- Tạo môi trường giáo dục kỹ năng sống cho trẻ
- Tổ chức các hoạt động giáo dục kỹ năng sống cho trẻ thông qua các hoạt động cụ thể
hàng ngày.
GVTH : Nguyễn Thị Bích Thủy-Trường Mầm Non 3-Phường 3-Thành phố Vĩnh Long
- SKKN Một số giải pháp giáo dục kỹ năng sống cho trẻ 5-6 tuổi ở trường Mầm non 3- Năm học
2019-2020
- Phối hợp phụ huynh giáo dục kỹ năng sống cho trẻ
2.4 Những nội dung cần đạt:
Sau khi đề ra những giải pháp tôi mạnh dạn đưa ra một số nội dung cần đạt như sau :
- 95% Trẻ mạnh dạn trong giao tiếp, tự tin thể hiện mình.
- 97% Trẻ biết chào hỏi xưng hô lễ phép.
- 93% Trẻ có nề nếp, thói quen vệ sinh trong ăn uống.
- 95% Trẻ biết nhường nhịn, chia sẻ, hợp tác giúp đỡ bạn.
- 97% Trẻ biết hợp tác cùng bạn cất dọn, sắp xếp đồ dùng đồ chơi đúng nơi quy định.
- 98% Trẻ biết giữ gìn vệ sinh cá nhân, vệ sinh môi trường.
III. GIẢI PHÁP THỰC HIỆN ”SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM”
Giải pháp 1: Xây dựng nội dung giáo dục kỹ năng sống cho trẻ 5-6 tuổi:
* Giáo dục cho trẻ kỹ năng sống hợp tác:
Hợp tác là một kỹ năng quan trọng để trẻ có được thành công trong cuộc sống. Trẻ
cần phải hiểu từ sớm rằng việc hợp tác với người khác sẽ mang lại những giá trị to lớn hơn
trong bất kỳ một hoạt động nào, từ việc chơi trò chơi cho đến việc giải các bài tập, các vấn
đề khó khăn trẻ gặp phải khi đi học. Bên cạnh đó, việc biết hợp tác với người khác còn giúp
trẻ trở thành người giao tiếp tốt, biết tôn trọng người khác và có lòng trắc ẩn. Để trẻ có được
kỹ năng hợp tác, trước hết phải dạy trẻ biết cách lắng nghe, kế đến là biết chia sẻ đó là yếu
tố tiếp theo để hợp tác hiệu quả. Giáo viên thiết lập các tình huống để trẻ cần phải tham gia
nhóm mới có thể thực hiện được như chơi thể thao theo đội, thảo luận giải quyết một vấn đề
khó nào đó, chơi các trò chơi kết hợp. Chú ý nên tạo ra những trò chơi mà trẻ có thể thấy rõ
được rằng sự tôn trọng, biết cách giao tiếp, lắng nghe là chìa khóa của thành công. Bằng các
trò chơi, câu chuyện, bài hát giáo viên giúp trẻ học cách cùng làm việc với bạn, đây là
một công việc không nhỏ đối với trẻ lứa tuổi này. Khả năng hợp tác sẽ giúp trẻ biết
cảm thông và cùng làm việc với các bạn.
- Cô tạo tình huống khám phá nội dung qua trò chơi” Những người thợ khéo léo”.
- Cô chia trẻ thành 3 nhóm chơi, trẻ thích nhóm nào thì về nhóm đó chơi với các bạn.
Nhiệm vụ của các đội là dùng viên gạch để xếp thành ngôi nhà sao cho thật cao, thật đẹp.
- Cô cho chơi và cùng kiểm tra kết quả .
Ví dụ: Cô hỏi trẻ:
+ Nhóm nào xây được nhà cao nhất, đẹp nhất? Vì sao nhóm các bạn lại xây nhanh và
đẹp như vậy? ( Vì các bạn đoàn kết, khi chơi hợp tác với nhau).
+ Nhóm nào xây thấp nhất? Vì sao bạn lại xây chậm như vậy? ( vì nhóm đó chỉ có 1
bạn chơi, không có sự hợp tác của các bạn).
- Cô kết luận: Nếu làm việc một mình sẽ rất buồn mà làm việc gì cũng khó. Nhưng
nếu có sự hợp tác của các bạn thì công việc thực hiện tốt hơn và mang lại nhiều niềm vui
hơn!
GVTH : Nguyễn Thị Bích Thủy-Trường Mầm Non 3-Phường 3-Thành phố Vĩnh Long
- SKKN Một số giải pháp giáo dục kỹ năng sống cho trẻ 5-6 tuổi ở trường Mầm non 3- Năm học
2019-2020
Sau khi giáo dục cho trẻ kỹ năng sống hợp tác các trẻ lớp tôi đã biết cách hợp tác với
nhau hơn trong các tình huống cụ thể và trẻ biết việc quan trọng của sự hớp tác với nhau.
* Giáo dục cho trẻ kỹ năng sống tự tin :
Sự nhút nhát khiến cho trẻ co cụm lại khi tiếp xúc với môi trường xung quanh, điều
đó rất ảnh hưởng không tốt cho quá trình phát triển sau này của trẻ. Nó sẽ làm thui chột
những khả năng tiềm ẩn của trẻ cũng như trẻ luôn cảm thấy thất bại, lo lắng với tất cả mọi
thứ, không dám đưa ra ý kiến của bản thân, không biết giải quyết các vấn đề xảy ra xung
quanh mình, không biết cách nói chuyện hay ứng xử với người khác. Giúp trẻ tự tin là một
trong những nhiệm vụ quan trọng hàng đầu của bố mẹ và giáo viên vì không phải trẻ nào
sinh ra đã có sẵn sự tự tin. Đức tính tự tin được hình thành từ tính cách, từ môi trường sống,
từ kiến thức, từ những định hướng phù hợp của bố mẹ, thầy cô. Do đó tôi tìm hiểu nguyên
nhân tại sao trẻ thiếu tự tin. Cũng có rất nhiều trường hợp trẻ nhút nhát là do chính cha mẹ
vô hình đã tạo ra cho trẻ như quá bao bọc con, không cho con tiếp xúc nhiều với môi trường
bên ngoài khiến cho trẻ thiếu những kỹ năng cần thiết.
Ngôn ngữ đóng vai trò rất quan trọng trong việc giao tiếp, điều đó có nghĩa nó cũng
rất quan trọng để tạo nên sự tự tin của trẻ khi giao tiếp với người khác. Nếu trẻ diễn đạt tốt,
vốn từ tốt thì trẻ có thể tự tin nói chuyện, tự tin phát biểu trước đám đông. Phát triển ngôn
ngữ cũng chính là phát triển trí tuệ và kỹ năng sống. Do vậy, giáo viên không nên lơ là mà
hãy dạy trẻ học nói, học hát, nói chuyện với trẻ mọi lúc mọi nơi bởi khi trẻ có vốn từ tốt,
diễn đạt tốt điều muốn nói thì trẻ có thể tự tin nói chuyện, tự tin phát biểu trước đám đông.
Ví dụ:
* Giờ học khám phá xã hội: Tôi dạy trẻ kỹ năng giao tiếp qua đề tài: “ Gia đình bạn,
gia đình tôi”. Trẻ biết chia sẻ thông tin về gia đình, kể về các thành viên trong gia đình,
những việc mà trẻ thường làm ở nhà. Đối với trẻ nhút nhát ít nói giáo viên khuyến khích trẻ
tham gia trả lời câu hỏi trong mỗi hoạt động, đặt câu hỏi gợi mở để trẻ trả lời và nói lên suy
nghĩ của mình.
Kỹ năng sống trẻ học được đó là: Giao tiếp cởi mở với bạn, lắng nghe bạn nói và
chờ đến lượt mình nói. Biết nói rõ ràng để bạn hiểu và chơi cùng bạn. Kỹ năng giao tiếp cần
phải được học hỏi trong cả quá trình mẫu giáo. Tuy nhiên, khi vào lớp 1, trẻ cũng cần phải
học hỏi nhiều hơn, vì vậy trẻ phải rèn luyện thêm kỹ năng lắng nghe khi người khác nói, trả
lời khi được hỏi, đặt câu hỏi cho thầy cô, bạn bè hi hi vọng,thắc mắc, phát âm to và rõ ràng.
* Đối với giờ học tạo hình: “Vẽ ngôi nhà của bé”. Cô giáo dục trẻ biết yêu quí ngôi
nhà mình ở, nơi mình sống thì trẻ biết quét dọn nhà cửa sạch sẽ, sắp xếp đồ dùng trong gia
đình ngăn nắp gọn gàng, trong lớp học trẻ giúp cô vệ sinh lớp học , sắp xếp đồ chơi… vào
các giờ trực nhật.
* Đối với giờ học làm quen văn học: Qua câu chuyện “Người bạn tốt”. Cô đàm thoại
cùng trẻ:
- Quỳnh và Huy là đôi bạn như thế nào?
- Khi Quỳnh bị ngã thì Huy đã làm gì?
- Con học tập được đức tính gì ở hai bạn?
GVTH : Nguyễn Thị Bích Thủy-Trường Mầm Non 3-Phường 3-Thành phố Vĩnh Long
- SKKN Một số giải pháp giáo dục kỹ năng sống cho trẻ 5-6 tuổi ở trường Mầm non 3- Năm học
2019-2020
Cô giáo dục trẻ tình đoàn kết, thương yêu giúp đỡ bạn bè, biết nói những lời cảm ơn
chân tình khi được người khác giúp đỡ mình.
Cô giáo và cha mẹ nên quan tâm đến sở thích của trẻ, tôn trọng lựa chọn của trẻ.
Hãy luôn động viên và khen ngợi trẻ khi trẻ làm đúng, khen mỗi khi trẻ khám phá được điều
hay… dù là một cử chỉ rất nhỏ. Khi trẻ làm được một việc gì đó, cho dù đó là biết đánh răng
hay biết cất dọn đồ chơi, hãy khen ngợi cả về thành quả lẫn quá trình nỗ lực trẻ đạt được
thành quả đó.
Ví dụ: Trẻ nhặt một tờ giấy rơi trên sàn nhà...hãy khen trẻ và động viên các bạn cùng
khen ngợi trẻ đồng thời nhân rộng hành động đúng đó cho tất cả các trẻ trong lớp.
Tạo cơ hội cho trẻ trãi nghiệm nhiều hơn và quan trọng là không sợ trẻ làm sai. Cho
nên khi trẻ mắc sai lầm, hãy để trẻ tự khắc phục khó khăn dưới sự hỗ trợ của người lớn.
Cũng đừng quát mắng, sẽ khiến trẻ sợ hãi, lâu dần dẫn tới tâm lý mất tự tin. Tự tin là chiếc
chìa khóa dẫn đến sự thành đạt trong cuộc sống, hãy tạo cơ hội cho trẻ rèn luyện từ nhỏ để
trở thành một người luôn tồn tại một niềm tin chắc chắn vào bản thân.
Qua việc dạy cho trẻ tự tin tự lập các trẻ trong lớp biết kỹ năng chăm sóc bản thân:
trẻ biết tự dọn dẹp đồ chơi, tự thay quần áo, tự đánh răng, tự đi, tự ăn… Kỹ năng giữ gìn vệ
sinh: trẻ biết đi vệ sinh đúng nơi, xả nước sau khi đi vệ sinh, cho quần áo bẩn vào máy giặt,
bỏ rác đúng nơi quy định… Kỹ năng giúp đỡ người khác: trẻ biết giúp đỡ người khác là một
việc tốt và nên được thực hiện thường xuyên giúp cô những công việc nhẹ, bé có thể giúp
được như lấy chén ăn cơm, xách phụ đồ đạc, tưới cây…
* Giáo dục cho trẻ tính tò mò, ham học hỏi, khả năng thấu hiểu:
Tại sao sự tò mò, ham học hỏi lại quan trọng đối với con trẻ, đặc biệt trong kỷ
nguyên mới hiện nay?
Lòng ham học hỏi, ham tìm hiểu không hình thành một cách tự nhiên mà cần có sự
nuôi dưỡng phát triển từ thưở ấu thơ. Giáo viên cần sử dụng nhiều tư liệu và ý tưởng khác
nhau để khêu gợi tính tò mò tự nhiên của trẻ. Tuy nhiên, làm thế nào để nuôi dưỡng lòng ham
học hỏi của trẻ ? Là khởi đầu để phát triển năng lực tư duy?
Những năm đầu đời, trẻ có sự tò mò vô hạn với thế giới xung quanh, các trẻ luôn
luôn đặt câu hỏi “tại sao” và mong muốn tìm kiếm được câu trả lời. Não của trẻ có xu
hướng phát triển mạnh về những trải nghiệm và hoạt động mới, chính sự tò mò mới có thể
thúc đẩy trẻ nhỏ tìm đến các kết nối với môi trường và người khác. Sự tò mò còn giúp trẻ
tiếp nhận thông tin theo nhiều hướng khác nhau. Luôn đặt “câu hỏi” mới giúp trẻ đào sâu
hơn nữa bề mặt của vấn đề, giúp trẻ sáng tạo hơn trong nhiều cách trên con đường tìm ra
câu trả lời hay cách giải quyết khác biệt. Cho nên giáo viên cùng con trẻ khám phá và
khuyến khích trẻ tìm thông tin ở nhiều nguồn khác nhau khơi gợi trí tò mò ở trẻ là khuyến
khích các con bày tỏ mọi quan điểm, kiên trì lắng nghe mọi đáp án dù đúng - sai, nếu sai -
sẽ động viên, dẫn dắt trẻ làm lại, giúp trẻ kiên trì đi tìm cái đúng. Giáo viên tận tình giảng
giải và đưa ra những câu hỏi phù hợp kích thích trí tò mò của trẻ.
VD: Hướng dẫn trẻ tập quan sát các hiện tượng xung quanh từ những vật đơn giản
như sự phát triển của cây, dự báo thời tiết khi quan sát bầu trời. Cho trẻ được làm các thí
nghiệm/ thử nghiệm những đồ chơi khi thả trong bồn tắm sẽ nổi hay chìm. Qua các bài dạy
giải thích cho trẻ hiểu rằng những sự vật mà chúng quan sát được có thể sắp xếp theo nhóm
GVTH : Nguyễn Thị Bích Thủy-Trường Mầm Non 3-Phường 3-Thành phố Vĩnh Long
- SKKN Một số giải pháp giáo dục kỹ năng sống cho trẻ 5-6 tuổi ở trường Mầm non 3- Năm học
2019-2020
về màu sắc, hình dáng hay các đặc điểm khác. Khi hoạt động nhóm cùng bé chơi trò chơi
xếp đồ vật thành các nhóm có đặc tính tương tự nhau và cụ thể hóa bằng cách giúp trẻ xếp
xen kẽ đồ vật, xếp theo thứ tự tăng dần hoặc giảm dần, vẽ trên giấy hình ảnh các món vật
dụng đó. Tiến xa hơn nữa, giáo viên cùng trẻ thảo luận về nguyên nhân dẫn đến sự khác
nhau đó.
* Giáo dục cho trẻ kỹ năng giao tiếp:
Lớp học chính là một xã hội thu nhỏ với rất nhiều tính cách và sở thích khác nhau từ
bạn bè. Việc bắt ép bé làm những điều đã được áp đặt sẵn, đôi khi có thể phản tác dụng.
Thay vào đó, cách nuôi dạy trẻ tốt là giúp con khám phá niềm vui khi chơi cùng với bạn bè.
Giáo viên quan sát cách ứng xử của bé với bạn bè, sau đó dành thời gian để nói chuyện,
phân tích cho bé biết những điều nên và chưa nên để giúp bé có một định hướng tốt trong
cách ứng xử với bạn bè. Giao tiếp tốt luôn là chìa khóa để xây dựng mối quan hệ cũng như
thể hiện sự tôn trọng lẫn nhau. Trong giao tiếp giáo viên cần dạy trẻ biết thể hiện bản thân
và diễn đạt ý tưởng của mình cho người khác hiểu, trẻ cần cảm nhận được vị trí, kiến thức
của mình trong thế giới xung quanh nó. Nếu trẻ cảm thấy thoải mái khi nói về một ý tưởng
hay chính kiến nào đó, trẻ sẽ trở nên dễ dàng học và sẽ sẵn sàng tiếp nhận những suy nghĩ
mới. Đây chính là yếu tố cần thiết để giúp trẻ sẳn sàng học mọi thứ. Đầu tiên phải biết cách
dạy trẻ tốt với các cung cách ứng xử trong giao tiếp với những người lớn như ông bà, cha
mẹ, anh chị…biết dạ vâng khi trả lời với người lớn, thường xuyên những câu như chào hỏi,
quan tâm như “Cháu chào ông ạ!” hoặc “Bà có mệt không, để cháu rót nước cho bà
uống nhé!”, từ đó hình thành thói quen tốt cho bé là biết quan tâm chăm sóc ông bà. Thể
hiện tình cảm của bản thân sự tôn trọng yêu quí bố mẹ, ông bà và cô giáo qua lời chào, và
cách chào của trẻ: Đứng khoanh tay lễ phép, mắt nhìn thẳng về phía người trẻ muốn chào,
nói âm lượng vừa đủ cho người được chào nghe thấy, không nói quá to hoặc quá nhỏ, vui vẻ
khi chảo hỏi. Và không quên chào các bạn của mình có thể chỉ là cử chỉ: cuời thật tươi với
các bạn , bắt tay, vẫy tay…Đây là một kỹ năng cơ bản và khá quan trọng đối với trẻ.
Ngoài ra, ở trường mầm non giáo viên cần dạy trẻ các văn hóa trong ăn uống qua đó
dạy trẻ kỹ năng lao động tự phục vụ, rèn tính tự lập như: Biết tự rửa tay sạch sẽ trước khi
ăn, chỉ ăn uống tại bàn ăn, biết cách sử dụng những đồ dùng, vật dụng trong ăn uống một
cách đúng đắn, ăn uống gọn gàng, không rơi vãi, nhai nhỏ nhẹ không gây tiếng ồn, ngậm
miệng khi nhai thức ăn, biết mời trước khi ăn, cảm ơn sau khi ăn, biết tự dọn, cất đúng chỗ
bát, chén, thìa, … hoặc biết giúp người lớn dọn dẹp, ngồi ngay ngắn, ăn hết suất. không làm
ảnh hưởng đến người xung quanh. Giáo viên để ý đến thái độ cũng như cách ứng xử của bé
với bạn bè, sau đó dành thời gian để nói chuyện, phân tích cho bé biết những điều nên và
chưa nên để giúp bé có một định hướng tốt trong cách ứng xử với bạn bè.
Từ đó các cháu có phương thức giao tiếp đơn giản với bạn bè ở trường lớp hay ở nhà,
dạy trẻ biết vui với niềm vui và nỗi buồn của người khác để trẻ biết cảm thông và chia sẻ
ngay từ khi còn bé và bớt dần đi tính ích kỷ của trẻ. Các trẻ biết luôn luôn giữ lời hứa và
không được nói dối, cũng như biết nói “cám ơn” và “xin lỗi”.Trẻ tự cất, tự lấy đồ dùng của
mình,tự cất, tự lấy đồ dùng của mình có thói quen thu dọn tất cả đồ chơi mà trẻ đang chơi
khi bố mẹ đến đón và lời chào cô giáo và các bạn trước khi về.
Giải pháp 2: Tạo môi trường giáo dục kỹ năng sống cho trẻ
GVTH : Nguyễn Thị Bích Thủy-Trường Mầm Non 3-Phường 3-Thành phố Vĩnh Long
- SKKN Một số giải pháp giáo dục kỹ năng sống cho trẻ 5-6 tuổi ở trường Mầm non 3- Năm học
2019-2020
Xây dựng cảnh quan sư phạm trong lớp học: Cùng với toàn ngành thực hiện phong
trào “ Xây dựng trường học thân thiện- học sinh tích cực”, việc tạo cảnh quan sư phạm trong lớp
học cũng là một tiêu chí trong phong trào này. Để cho lớp học của trẻ là ngôi nhà thứ 2, và để
trẻ tự làm tất cả các công việc vừa sức với mình. Được thực hiện các kỹ năng qua hoạt động
đóng vai ở các góc chơi bằng cách: trang trí lớp với màu sắc hợp lý, trang trí nhẹ nhàng có
một vài điểm nhấn để ký hiệu góc chơi, tranh ảnh treo với độ cao vừa phải vừa tầm mắt của
trẻ, đừng dán chết các bức tranh lên tường, đừng coi các búc tranh đó để trang trí mà hãy tận
dụng nó là một phương tiện để trẻ có thể hoạt động, các đồ chơi ở các góc chơi phải để ở
chỗ dễ lấy và dễ cất….
Tôi luôn chú ý tạo cảnh quan sư phạm trong lớp học, đồ dùng đồ chơi được sắp xếp gọn
gàng, ngăn nắp, từng góc riêng biệt. Mỗi góc tôi đều làm mới để hấp dẫn trẻ, tạo cảm giác thích
thú, luôn mong muốn được sắp xếp ngăn nắp. Đặc biệt là góc thiên cho trẻ hoạt động, trong góc
thiên nhiên nên có nhiều nguyên vật liệu cho trẻ hoạt động và sáng tạo: cát, nước, sỏi, đá, vỏ
sò, lá cây, rể cây, hạt, chai , lọ, kính lúp,nam châm…. được trang trí và trồng nhiều cây cảnh
để tạo cho trẻ một không gian xanh, để mỗi ngày trẻ có thể tự mình chăm sóc cây xanh, giáo dục
trẻ biết yêu cái đẹp. chú ý đến góc thiên nhiên trong lớp học vì góc hiên nhiên là một trong
những môi trường hoạt động vô cùng hiệu quả khi dạy trẻ về những kỹ năng bảo vệ môi
trường, chia sẻ và hợp tác với các bạn trong lao động và sáng tạo….
+ Xây dựng góc dân gian trong lớp để hàng ngày trẻ được tiếp cận với các trò chơi
dân gian.
+ Đối với giá góc đồ chơi, cuối tuần tôi thường tổ chức cho trẻ thi đua lau dọn, sắp
xếp đồ chơi gọn gàng. Nhờ vậy, qua mỗi lần tổ chức hoạt động vui chơi, trẻ chơi xong biết
thu dọn đồ chơi gọn gàng, ngăn nắp.
Trang trí các mảng tường có nội dung Giáo dục kỹ năng sống như:
+ Treo hình ảnh các bước rửa tay đúng cách ngay ở dưới vòi nước rửa tay của trẻ.
+ Trong phòng vệ sinh, trang trí các hình ảnh minh họa hành động giáo dục trẻ như:
xếp hàng để rửa tay, để rác đúng nơi quy định.….
+ Góc tuyên truyền ở lớp: Tôi sưu tầm các bài tuyên truyền giáo dục kỹ năng sống
cho trẻ trên mạng hay trên báo để dán ở góc tuyên truyền dành cho cha mẹ trẻ để Phụ huynh
khi đưa đón trẻ đến lớp có thể đọc.
Khi thực hiện những điều này kích thích trẻ yêu lao động, hình thành thói quen lao
động ở trẻ và tạo tình cảm của trẻ với thế giới thiên nhiên, gần gũi với thiên nhiên, cây cối
xung quanh mình.Trẻ tích cực tham gia những hoạt động vui chơi ở trường, biết chia sẻ
cùng bạn các món đồ chơi. Bên cạnh đó khả năng tự phục vụ bản thân các trẻ được nâng
cao, thuần thục hơn.
Giải pháp 3: Tổ chức các hoạt động giáo dục kỹ năng sống cho trẻ thông qua các
hoạt động cụ thể hàng ngày
Từ việc tìm hiểu đặc điểm tâm sinh lý của trẻ, xác định và xây dựng nội dung giáo
dục kỹ năng sống cho trẻ tôi tiến hành thực hiện đưa các nội dung giáo dục kỹ năng sống
cho trẻ thông qua các hoạt động cụ thể như sau :
- Giáo dục kỹ năng sống cho trẻ thông qua hoạt động học có chủ đích
GVTH : Nguyễn Thị Bích Thủy-Trường Mầm Non 3-Phường 3-Thành phố Vĩnh Long
- SKKN Một số giải pháp giáo dục kỹ năng sống cho trẻ 5-6 tuổi ở trường Mầm non 3- Năm học
2019-2020
- Giáo dục kỹ năng sống cho trẻ qua các hoạt động vui chơi: hoạt động ngoài trời,
hoạt động , hoạt động ở các góc
- Giáo dục kỹ năng sống cho trẻ thông qua việc cô tạo tình huống cụ thể, hay cho trẻ
xem chương trình : Dạy trẻ kỹ năng sống qua tranh ảnh trẻ chọn được hành động đúng sai
thông qua tình huống cụ thể.
- Giáo dục kỹ năng sống cho trẻ mọi lúc mọi nơi trong giờ hoạt động theo ý thích
a, Giáo dục kỹ năng sống cho trẻ thông qua hoạt động học có chủ đích:
Trẻ ở lứa tuổi này, học mà chơi, chơi mà học. Trẻ dễ nhớ nhưng cũng rất nhanh quên
nên việc lồng nội dung giáo dục kỹ năng sống vào hoạt động học chiếm nhiều ưu thế
nhằm hình thành cho trẻ những thói quen, hành vi có văn hoá.
Giáo viên cần tích cực đổi mới phương pháp giảng dạy nhằm khuyến khích sự chuyên
cần, tích cực của trẻ, giáo viên cần phải biết khai thác phát huy năng khiếu, tiềm năng sáng tạo ở
mỗi trẻ. Vì mỗi đứa trẻ là một nhân vật đặc biệt, nên giáo dục trẻ theo phương châm “ Lấy trẻ
làm trung tâm” để trẻ cảm thấy thoải mái trong mọi tình huống của cuộc sống.
Giáo viên cần thường xuyên tổ chức các họat động giáo dục chăm sóc giáo dục trẻ
một cách thích hợp tuân theo một số quan điểm: Giúp trẻ phát triển đồng đều các lĩnh vực:
thể chất, ngôn ngữ, nhận thức, tình cảm- xã hội và thẩm mỹ. Phát huy tính tích cực của trẻ,
giúp trẻ hứng thú, chủ động khám phá tim tòi, biết vận dụng vốn kiến thức, kỹ năng vào
việc giải quyết các tinh huống khác nhau.
Thông qua hoạt động học, trẻ có cơ hội chia sẻ với các bạn thông qua hoạt động nhóm.
Mặt khác, trẻ cũng tự tin, mạnh dạn khi thể hiện khả năng của mình cũng như giới thiệu về bản
thân, gia đình mình ....trước cô giáo và các bạn trong lớp.
Ví dụ 1: Khi tổ chức hoạt động giáo dục âm nhạc thông qua trò chơi âm nhạc “Hát theo
tranh” cô yêu cầu trẻ chơi theo 3 đội, khi cô đưa ra bức tranh trẻ sẽ phải cùng nhau thảo luận để
tìm ra bài hát phù hợp với nội dung trong bức tranh của cô và cả đội sẽ cùng hát bài hát đó. Như
vậy, ta thấy trẻ đã biết cách hoạt động theo nhóm, có tinh thần hợp tác với nhau và cùng nhau tìm
ra đáp án về bài hát, cùng nhau hát lại bài hát. Thông qua hoạt động này, ta thấy chỉ qua một trò
chơi trong hoạt động giáo dục âm nhạc nhưng trẻ vừa được hoạt động nhóm, vừa có được sự
mạnh dạn tự tin biểu diễn hát cùng nhau.
Ví dụ 2: Hoạt động khám phá: Tôi là ai? ( chủ đề Bản thân)
Khi tổ chức tiết học này, tôi yêu cầu từng trẻ tự lên giới thiệu về tên, tuổi, giới tính,
học lớp nào, trường nào, cô giáo nào, sở thích của mình.Tôi nhận thấy, trẻ rất hào hứng lên
giới thiệu. Những trẻ mạnh dạn đã nói được đầy đủ những thông tin tôi đưa ra. Nhưng đáng
mừng hơn là có những trẻ rất nhút nhát, thiếu tự tin nhưng cũng vẫn có thể đứng dậy và giới
thiệu được 1 vài thông tin của mình. Điều đó chứng tỏ rằng, nếu như chúng ta không gọi đến
những trẻ nhút nhát thì có lẽ những trẻ đó sẽ chẳng bao giờ dám làm một việc gì trước đám đông
cả, và sẽ chẳng bao giờ trẻ tự tin lên được.
Ví dụ 3: Hoạt động khám phá: Gia đình của bé.
Trước khi thực hiện tiết học này, tôi đã nhờ phụ huynh ủng hộ những bức ảnh chụp cả
gia đình mình. Khi vào tiết học, tôi cho cả lớp xem tất cả những bức ảnh đó trẻ rất hào hứng,
phấn khởi khi những bức ảnh của nhà mình được cô giáo đưa ra trưng bày.Sau đó tôi cho trẻ kể
GVTH : Nguyễn Thị Bích Thủy-Trường Mầm Non 3-Phường 3-Thành phố Vĩnh Long
- SKKN Một số giải pháp giáo dục kỹ năng sống cho trẻ 5-6 tuổi ở trường Mầm non 3- Năm học
2019-2020
về gia đình minh bằng những bức hình đó.Tôi nhận thấy những trẻ lên kể rất vui vẻ, rất tự hào
khi kể cho cô giáo và các bạn nghe về những thành viên trong gia đình mình, và kỷ niệm gắn
với bức ảnh đó.
b, Giáo dục kỹ năng sống cho trẻ qua các hoạt động vui chơi
Đối với trẻ mầm non, hoạt động vui chơi chiếm vai trò chủ đạo trong hoạt động của
trẻ ở trường. Thông qua giờ chơi, trẻ được đóng các vai khác nhau trong xã hội, trẻ đóng vai
và tái hiện lại những gì trẻ nhìn thấy trong cuộc sống. Tất cả những kiến thức và kinh
nghiệm cuộc sống mà trẻ có sẽ được trẻ thể hiện qua họat động vui chơi. Chính vì vậy, tôi
rất chú trọng đến việc tạo các tình huống khi trẻ đóng vai để trẻ tìm cách giải quyết, cũng
như quan sát những điều trẻ thể hiện được những kiến thức mà trẻ đã có. Thông qua hoạt
động vui chơi trẻ được trải nghiệm nhiều vai chơi khác nhau trong cuộc sống từ đó biết cách
ứng xử với mọi người xung quanh.
Qua các góc chơi như: góc chơi xây dựng, góc phân vai, góc chơi vận động, góc
nghệ thuật ….Cô giáo luôn là người bạn chơi cùng trẻ để hướng dẫn trẻ giao lưu với nhau
trong từng góc, từng nhóm. Cô giáo gợi ý, hướng dẫn trẻ cách chơi, cách xưng hô khi chơi.
Cô chơi với trẻ như người bạn thật sự của trẻ để cho trẻ học cách ứng xử với nhau khi chơi,
biết đối đáp với nhau trong quá trình chơi.
Ví dụ: Qua góc chơi phân vai với trò chơi nấu ăn- gia đình:
Trẻ được làm quen với những đồ dùng, vật dụng khác nhau, (bộ đồ bếp, bộ đồ ăn, bộ
đồ uống). Sự sạch sẽ, gọn gàng, một thói quen nề nếp, sự sắp đặt ngăn nắp, ngay ngắn
những bộ đồ dùng, vật dụng, thái độ, ăn uống từ tốn, không vội vã, không khí cởi mở, thoải
mái và đầm ấm, những cuộc trao đổi nhẹ nhàng, dễ chịu… tất cả những yếu tố trên sẽ giúp trẻ
có thói quen tốt để hình thành kỹ năng tự phục vụ và ý nghĩa hơn là kỹ năng sống tự lập sau này.
Trong hoạt động vui chơi không thể thiếu được các trò chơi dân gian, trò chơi dân
gian thường được lồng ghép trong quá trình hoạt động của trẻ.Trẻ được tiếp cận và trực tiếp
tham gia chơi các trò chơi dân gian sẽ giúp cho trẻ sớm hình thành các thói quen hoạt động
có hệ thống, tính tập thể giúp trẻ tự tin, linh hoạt hơn trong mọi hoạt động cũng như sự phát
triển sau này của trẻ. Thông qua trò chơi dân gian, trẻ sẽ phát triển được các giác quan, phát
triển trí nhớ, phát triển tư duy, trí tưởng tượng, ngôn ngữ.
Trò chơi trí tuệ còn được gọi là trò chơi học tập, nhằm thúc đẩy hoạt động trí tuệ, giúp trẻ
nhận thức thế giới xung quanh thông qua các thao tác trí óc kết hợp với hành động chơi như: Ô ăn
quan, đôminô....
Trò chơi vận động liên hoàn là những trò chơi tổng hợp kết hợp nhiều kỹ năng vận
động thể lực rèn sức khỏe khéo léo. Mục đích của các trò chơi loại này nhằm phát huy tính
tích cực chủ động của trẻ, giúp trẻ mở rộng các mối quan hệ như : Hái quả - chui vào hang
hoặc chuột túi nhảy qua rãnh nước - tới đích lấy cờ. Tất cả các trò chơi là phương tiện giáo
dục thể lực một cách tích cực và thoải mái, giúp trẻ hoàn thiện sức khỏe, hoàn thiện các
vận động như chạy, nhảy, đứng lên, ngồi xuống, hình thành và phát triển các tố chất của
thể lực (nhanh nhẹn, khéo léo) và những phẩm chất nhân cách như tính kỉ luật, tính tập
thể; như trò chơi: Kéo co, rồng rắn lên mây…
Qua hoạt động vui chơi trẻ mạnh dạn dần, thành thạo dần trong giao tiếp, trong ứng
xử đối với mọi người xung quanh. Từ đây trẻ cũng biết nói và trả lời đầy đủ câu từ, biết
GVTH : Nguyễn Thị Bích Thủy-Trường Mầm Non 3-Phường 3-Thành phố Vĩnh Long
- SKKN Một số giải pháp giáo dục kỹ năng sống cho trẻ 5-6 tuổi ở trường Mầm non 3- Năm học
2019-2020
xưng hô chuẩn mực.Trò chơi dân gian mang tính tập thể cao. Vì vậy, giáo viên cần chú ý
giáo dục và rèn luyện cho trẻ biết phối hợp nhịp nhàng, ăn ý với nhau khi tham gia chơi thì
mới đạt được kết quả mong đợi.
c, Giáo dục kỹ năng sống cho trẻ thông qua việc tạo tình huống cụ thể:
Trước đây, với những nội dung dạy trẻ nhận biết một số nguy cơ không an toàn và
cách phòng tránh thì giáo viên thường giáo dục trẻ với những lời dặn dò nhắc nhở đơn giản
thông qua nội dung các bài thơ, câu chuyện, bài hát có nội dung giáo dục dạy trẻ. Song trên
thực tế, trong chương trình có rất ít bài hát, bài thơ, câu chuyện có nội dung đó. Vì vậy,
trong năm học này, tôi nghiên cứu lựa chọn những tình huống bất trắc thường xảy ra đưa
ra những tình huống cụ thể để dạy trẻ có kỹ năng ứng biến khi gặp tình huống khó khăn,
trẻ biết cách suy nghĩ và giải quyết .
Ví dụ: với chủ điểm “Bản thân”. Trước đây, thông qua câu chuyện “Chú vịt xám”
hoặc nội dung bài hát “Đàn Vịt con” chúng tôi chỉ dùng lời giáo dục trẻ: “Khi đi công viên
hoặc đến những nơi công cộng thì phải đi với bố mẹ, không được chạy lung tung để khỏi bị
lạc” chứ chưa dạy trẻ nếu chẳng may xảy ra sẽ phải xử lý như thế nào.
Với cách giáo dục như vậy tôi thấy kết quả đạt trên trẻ chưa đạt hiệu quả. Trẻ ghi nhớ
một cách thụ động, và thường chóng quên. Và điều cốt yếu trẻ không hiểu cốt lõi của vấn đề là tại
sao không nên làm như vậy và nếu xảy ra thì phải làm thế nào. Do đó bây giờ ngoài việc giáo
dục như vậy vào giờ hoạt động chiều, tôi đã đưa ra tình huống “Khi bé bị lạc mẹ trong siêu thị
- bé sẽ làm gì ?”
Tôi đã cho trẻ suy nghĩ, mỗi trẻ đưa ra một cách giải quyết của riêng mình. Lắng
nghe ý kiến của trẻ, cho trẻ suy nghĩ và trả lời theo ý kiến của mình, gợi mở cho trẻ bằng
các câu hỏi: Theo con làm như vậy có được không? Tại sao? Sau đó, cô giúp trẻ rút ra
phương án tối ưu nhất :
Khi bị lạc mẹ, bé hãy bình tĩnh, không khóc và chạy lung tung mà hãy đứng yên tại
chỗ chờ. Vì bố, mẹ sẽ quay lại chỗ đó để tìm bé. Hoặc bé có thể đến chỗ chú bảo vệ, cô
bán hàng trong siêu thị ở gần chỗ đó để nhờ gọi điện thoại, hoặc thông báo lên loa để tìm
bố mẹ. Tuyệt đối không đi theo người lạ dù người đó có hứa sẽ đưa về với bố mẹ. Vì có thể
đó sẽ là kẻ xấu lợi dụng cơ hội đó bắt cóc hoặc làm hại bé.Với tình hình phức tạp trong xã
hội hiện nay, nhiều tình huống bất trắc có thể xảy ra đối với trẻ như bị bắt cóc, xâm hại. Tôi
đã đưa ra những tình huống để dạy trẻ như “ Nếu có người không quen biết cho bé quà bé
nên làm như thế nào?”
Ở tình huống này, với lứa tuổi của trẻ trên thực tế trẻ rất thích khi được cho quà và
sẽ không biết tại sao không được nhận. Khi trẻ thảo luận, tôi đưa ra những giả thiết, những
tình huống xấu “Nếu đó là kẻ xấu thì sẽ rất nguy hiểm cho bé”. Tôi phân tích , giải thích
cho trẻ và giúp trẻ có phương án giải quyết đó là:
Tuyệt đối không nhận quà, ăn bánh kẹo của người lạ vì có thể bị người xấu tẩm thuốc
mê và trúng mưu của kẻ xấu. Khi gặp trường hợp này bé nên nói:“Cháu cám ơn, nhưng bố
mẹ cháu không cho nhận quà của người lạ ạ”.
Trong thời gian gần đây, cháy nổ là hiểm hoạ luôn rình rập với tất cả mọi nhà. Chính
vì vậy, với trẻ mẫu giáo tuy trẻ còn nhỏ tuổi song tôi nghĩ rằng cũng cần dạy cho trẻ một số
GVTH : Nguyễn Thị Bích Thủy-Trường Mầm Non 3-Phường 3-Thành phố Vĩnh Long
- SKKN Một số giải pháp giáo dục kỹ năng sống cho trẻ 5-6 tuổi ở trường Mầm non 3- Năm học
2019-2020
kỹ năng ứng biến nếu chẳng may có điều đó xảy ra. Tôi đã đưa tình huống :“ Nếu bé thấy có
khói, hoặc cháy ở đâu đó bé sẽ phải làm thế nào?”
Qua tình huống này tôi dạy trẻ : Khi thấy có khói hoặc cháy ở đâu, trước hết bé
phải chạy xa chỗ cháy, Hãy hét to để báo với người nhà và những người xung quanh có thể
nghe thấy. Nếu không có người ở nhà thì chạy báo cho hàng xóm.
Dạy cho trẻ biết sử dụng vật dụng nguy hiểm: Có những ông bố bà mẹ vì lo sợ con bị
thương với những vật sắc nhọn mà không cho con động vào những đồ vật đó. Tuy nhiên,
những vật dụng này có khả năng gây sát thương nhưng lại không thể thiếu trong cuộc sống
như: dao, kéo, kim, búa, đinh, điện… cho nên không chỉ dạy trẻ biết cách sử dụng những
vật dụng này, trẻ còn cần biết tự sơ cứu khi bị vật dụng làm tổn thương. Hiểu được tầm
quan trọng của kỹ năng sống cho trẻ em các bậc phụ huynh nên dạy con sử dụng dao, búa,
kéo… ngay từ sớm vì chỉ khi trẻ sử dụng thành thạo những vật dụng đó thì trẻ mới có khả
năng không làm thương bản thân.
Từ những tình huống cụ thể mà rất dễ xảy ra đối với trẻ, bằng cách cho trẻ thảo
luận, yêu cầu trẻ suy nghĩ, vận dụng vốn hiểu biết của mình đã có để tìm cách giải quyết vấn
đề. Thông qua đó cô giúp trẻ tìm ra phương án tối ưu nhất, đó cũng chính là kinh nghiệm
mà ta cần dạy trẻ . Thông qua hoạt động đó cũng giúp trẻ có sự tư duy logic, biết cách diễn
đạt suy nghĩ của mình, và giúp trẻ có thêm kinh nghiệm trong cuộc sống.
d, Giáo dục kỹ năng sống cho trẻ ở mọi lúc mọi nơi:
Giờ đón trẻ hoặc trả trẻ: tôi rất ân cần và chuẩn mực trong xưng hô với bố mẹ trẻ. Tôi
tập cho trẻ khi đến lớp chào cô như thế nào, sau đó chào bố mẹ và người thân để vào lớp
học.
Giờ hoạt động ngoài trời: Cô luôn nhắc nhở trẻ khi ra sân trường chơi phải đi theo
hàng, bạn nọ nối duôi theo bạn kia, không đẩy bạn để bạn ngã…..Nếu trẻ làm gì sai với bạn,
với cô thì phải biết xin lỗi cô, xin lỗi bạn. Khi đi chơi gặp các bác, các cô làm việc trong
trường phải biết chào hỏi lễ phép. Ai cho gì phải biết nhận bằng hai tay và nói cảm ơn.
Ví dụ: Khi cho trẻ 1 vật gì, cô hỏi trẻ:
- Nhận quà của người lớn con nhận bằng mấy tay, và nói gì?
- Giáo dục trẻ kính trọng, yêu quý người lao động. Đồng thời giáo dục trẻ thói quen
vệ sinh trong ăn uống như: ăn từ tốn, không vứt vỏ, bỏ hạt bừa bãi….
Giờ ăn cơm: Ở trường mầm non giáo viên cần dạy trẻ văn hóa trong ăn uống qua đó
dạy trẻ kỹ năng lao động tự phục vụ, rèn tính tự lập như: Biết tự rửa tay sạch sẽ trước khi
ăn, chỉ ăn uống tại bàn ăn, biết cách sử dụng những đồ dùng, vật dụng trong ăn uống một
cách đúng đắn, ăn uống gọn gàng, không rơi vãi, nhai nhỏ nhẹ không gây tiếng ồn, ngậm
miệng khi nhai thức ăn, biết mời trước khi ăn, cảm ơn sau khi ăn, biết tự dọn, cất đúng chỗ
bát, thìa … hoặc biết giúp cô giáo dọn dẹp, ngồi ngay ngắn, ăn hết suất. không làm ảnh
hưởng đến người xung quanh.
Giờ hoạt động chiều: Tăng cường kể cho trẻ nghe các câu chuyện cổ tích qua đó rèn
luyện đạo đức cho trẻ, giúp trẻ hoàn thiện mình, biết đọc sách, dạy trẻ yêu thương bạn bè,
yêu thương con người. Tạo hứng thú cho trẻ qua các truyện bằng tranh, gợi mở tính tò mò,
ham học hỏi, phát triển khả năng thấu hiểu ở trẻ.
GVTH : Nguyễn Thị Bích Thủy-Trường Mầm Non 3-Phường 3-Thành phố Vĩnh Long
- SKKN Một số giải pháp giáo dục kỹ năng sống cho trẻ 5-6 tuổi ở trường Mầm non 3- Năm học
2019-2020
Ví dụ: Khi kể chuyện “ Tích Chu” giáo viên đặt những câu hỏi gợi mở như: Nếu là
con khi bà bị ốm, con sẽ làm gì? Và khi bà hóa thành chim thì con sẽ làm như thế nào để
giúp bà? gợi mở tính tò mò thay đổi tình huống của truyện, đặt tên khác cho câu chuyện
v,v….
Hoạt động khác: tổ chức các hoạt động chào mừng các ngày hội lễ như Ngày nhà
giáo Việt Nam 20/11, Lễ noel, quốc Tế Phụ nữ 8/3, sinh nhật bé…
Qua việc dạy trẻ xử lý tình huống mọi lúc mọi nơi trẻ có thể dạy cho trẻ biết những
mối nguy hiểm, tự bảo vệ bản thân mình trước những nguy hiểm và giúp trẻ hình thành thói
quen và kỹ năng cần thiết, và kỹ năng ứng phó với nguy hiểm mà trẻ có thể gặp phải trong
gia đình, ở trường học và ngoài xã hội phù hợp với lứa tuổi của trẻ.
Giải pháp 4: Phối hợp phụ huynh giáo dục kỹ năng sống cho trẻ
Để phụ huynh tham gia tốt hơn vào các hoạt động giáo dục kỹ năng sống cho trẻ đạt
hiệu quả, và để trẻ được rèn luyện ở trường cũng như ở nhà.
Trong buổi họp đầu năm, tôi đã mạnh dạn trao đổi với phụ huynh về tầm quan trọng
của giáo dục kỹ năng sống đối với trẻ. Đặc biệt là trong thời kỳ hội nhập, nước ta tiếp nhận
nhiều nền văn hóa và trò chơi giải trí đã ảnh hưởng một phần không nhỏ về hành vi văn
minh của trẻ. Trẻ có thể đối xử thô bạo với bạn sau một đoạn phim hành động, hay trẻ có
những lời nói không nên đối với bố mẹ khi bố mẹ không đồng ý cho trẻ làm một việc gì đó
theo ý trẻ.
Thông qua buổi họp phụ huynh, tôi phổ biến và tuyên truyền cách nuôi dạy con
như thế nào cho khoa học và cách giáo dục kỹ năng sống đối với trẻ lúc ở nhà.
Phụ huynh phải là tấm gương sáng cho con về giáo dục kỹ năng sống. Ở nhà, bố mẹ phải
mẫu mực trong giao tiếp, ứng xử, xưng hô để con học noi theo. Đồng thời, phụ huynh phải
chú ý sửa sai cho trẻ kịp thời khi thấy trẻ ứng xử chưa đúng với bạn hay với người lớn. Khi
trẻ bắt đầu ngưỡng cửa 5 tuổi thì các bậc làm cha làm mẹ nên đưa ra các cách dạy trẻ 5 tuổi
như khuyến khích và lắng nghe các ý kiến, suy nghĩ của con mình. Bên cạnh đó phụ huynh
cũng nên đưa ra các phương pháp dạy trẻ 5 tuổi thích hợp với lứa tuổi hiếu động, thích thể
hiện của bé.
Sưu tầm một số bài thơ, câu chuyện, bài tuyên truyền trên báo mạng dán ở góc tuyên
truyền của lớp để phụ huynh có thể đọc, tham khảo, sau đó về nhà giáo dục kỹ năng sống
cho trẻ.
Từ đó trẻ rất hứng thú nghe và nhớ được những tấm gương tốt, những bài học về kỹ
năng sống của mỗi câu chuyện, và trẻ học theo. Qua những câu chuyện đó, kích thích trẻ cố
gắng hơn, nỗ lực hơn như ý muốn. Thêm vào đó, được cô động viên khen ngợi, trẻ sẽ thêm
tự tin và hào hứng thực hiện tốt các yêu cầu của cô.
Phụ huynh có được 1 số tài liệu tham khảo về cách dạy trẻ kỹ năng sống để kết hợp
với cô giáo về nhà giáo dục trẻ thêm.
IV. KẾT QUẢ THU ĐƯỢC TỪ SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
Sau một năm nghiên cứu và áp dụng đề tài “Một số giải pháp giáo dục kỹ năng sống
cho trẻ 5-6 tuổi trường mầm non “ cho thấy chất lượng giáo dục kỹ năng sống cho trẻ lớp tôi
tăng lên rõ rệt. Điều đó làm tôi càng thêm yêu nghề, yêu trẻ hơn. Trẻ ngoan hơn, lễ phép
GVTH : Nguyễn Thị Bích Thủy-Trường Mầm Non 3-Phường 3-Thành phố Vĩnh Long
- SKKN Một số giải pháp giáo dục kỹ năng sống cho trẻ 5-6 tuổi ở trường Mầm non 3- Năm học
2019-2020
hơn, mạnh dạn, tự tin hơn,có những thói quen hành vi văn minh, phù hợp với lứa tuổi như:
biết chào hỏi khi có khách đến lớp, biết trao nhận bằng hai tay, biết quan tâm giúp đỡ, chia
sẻ với bạn bè, cô giáo, bước đầu trẻ nhận thức được việc làm nào nên, hay không nên,
không nói tục, không đánh bạn, không tranh giành đồ chơi với bạn, biết kính trọng cô giáo
và người lớn….
* Đối với bản thân :
Qua việc nghiên cứu đề tài trên, tôi đã rút ra được một số bài học kinh nghiệm sau:
- Bản thân tôi được trau dồi kiến thức và kinh nghiệm dạy trẻ qua các môn học, các
hoạt động, được phụ huynh và các đồng nghiệp tin tưởng, quý mến.
- Không hạ thấp trẻ: Cứ mỗi lần chúng ta nói những lời hạ thấp khả năng trẻ là
chúng ta đã phá vỡ những suy nghĩ tích cực về chính bản thân trẻ.
- Không doạ nạt trẻ: Ngừơi lớn cần nhớ rằng mỗi lần chúng ta doạ nạt trẻ là chúng ta
đã làm cho trẻ sợ hãi và căm giận ngừơi lớn. Sự đe doạ hoàn toàn có hại cho đứa trẻ và sẽ
không giúp cho hành vi của trẻ tốt hơn.
- Không bao bọc trẻ một cách thái quá sẽ làm trẻ yếu đuối, thường không đánh giá
đúng khả năng của trẻ cho rằng trẻ còn nhỏ sẽ không làm được một điều gì cả, đừng bao
giờ làm những gì mà trẻ có thể làm được, mà tạo cơ hội cho trẻ trãi nghiệm, thực hiện.
- Trẻ được phép làm sai, giáo viên là người định hướng cho trẻ những giá trị đúng.
Bình tĩnh quan sát trẻ thực hiện không thúc giục trẻ. Sự nóng giận của người lớn đối với
những sai sót của trẻ không những làm trẻ không tự tin thục hiện tốt công việc, mà trẻ còn
mất hứng và có thái độ ỷ lại, gây cản trở nghiêm trọng cho trẻ trong việc hình thành những
nhân cách trẻ.
* Đối với phụ huynh :
Các bậc phụ huynh đó nhận thức ra được tầm quan trọng của việc dạy trẻ kỹ năng
sống, tạo điều kiện cùng công tác với cô giáo để giáo dục trẻ đạt hiệu quả cao nhất , điều đó
cũng góp phần nâng cao chất lượng kết quả học tập của trẻ. Phụ huynh đã bước đầu để con
tự làm những việc vừa sức như: tự đi vào lớp, tự cất dép, cất ba lô vào ngăn tủ của
mình…..Phụ huynh phối hợp với giáo viên rèn kỹ năng tự phục vụ cho trẻ. Quan tâm lắng
nghe điều trẻ muốn, hơn là áp đặt trẻ.
* Đối với trẻ :
Từ những biện pháp nêu trên tôi đã thực hiện với trẻ lớp tôi trong năm học này, đến
nay tôi nhận thấy kết quả rất khả quan :
Trẻ có kỹ năng làm việc theo nhóm. Trẻ tự tin hơn biết thể hiện điều thích, không
thích và trình bày bằng ngôn ngữ rõ ràng để người khác hiểu được.
Trẻ có kỹ năng trong giao tiếp đối với người lớn, đối với bạn, và biết tôn trọng người
khác, biết trân trọng bản thân.
Trẻ biết một số kỹ năng bảo vệ bản thân trước những nguy hiểm.
Trẻ tham gia hoạt động tích cực hơn và hứng thú hơn biết vâng lời hơn có kỷ luật
hơn, kỹ năng tự phục vụ tốt hơn.
GVTH : Nguyễn Thị Bích Thủy-Trường Mầm Non 3-Phường 3-Thành phố Vĩnh Long
- SKKN Một số giải pháp giáo dục kỹ năng sống cho trẻ 5-6 tuổi ở trường Mầm non 3- Năm học
2019-2020
* Đối với các bạn đồng nghiệp:
Sau khi thực hiện các giải pháp dạy của tôi các bạn đồng nghiệp đã áp dụng khi dạy
trẻ mọi lúc mọi nơi thì đạt được kết quả rất tốt. Vừa qua các lớp ở trường đã đem kinh
nghiệm của tôi về lớp áp dụng thử thì kết quả tự phục vụ của trẻ nâng đạt 90% trở lên.
* Kết quả khảo sát học sinh cuối năm:
Nội dung giáo dục kỹ năng sống Kết quả đầu năm Kết quả cuối năm
Số trẻ Tỉ lệ Số trẻ Tỉ lệ
Trẻ mạnh dạn trong giao tiếp, tự tin thể 18/36 50% 33/36 91.7%
hiện mình
Trẻ biết chào hỏi xưng hô lễ phép 18/36 50% 35/36 97.2%
Trẻ có nề nếp, thói quen vệ sinh trong 20/36 55.5% 35/36 97.2%
ăn uống
Trẻ biết nhường nhịn,chia sẻ, hợp tác 17/36 47.2% 34/36 94.4%
giúp đỡ bạn
Trẻ biết cất dọn, sắp xếp đồ dùng đồ chơi 17/36 47.2% 35/36 97.2%
đúng nơi quy định
Trẻ biết giữ gìn vệ sinh cá nhân, vệ 20/36 55.5% 35/36 97.2%
sinh môi trường
V. PHẠM VI ỨNG DỤNG VÀ KHẢ NĂNG NHÂN RỘNG
Trên đây là một số giải pháp mà tôi đã sử dụng trong năm học 2019-2020. Tôi thấy
việc thực hiện đề tài này không chỉ phù hợp với lớp tôi mà còn có thể triển khai ở các lớp
mẫu giáo nữa cũng như lứa tuổi mầm non nói chung và không chỉ áp dụng vào năm học này
mà còn áp dụng vào các năm học tiếp theo.
Các cháu ở lớp tôi thường nhanh vào nề nếp, yêu thích đến trường, tự tin, khả năng
phục vụ bản thân rất cao.
Đồng thời tôi đem kinh nghiệm này trao đổi với các bạn trong khối của mình, được các
bạn trong khối áp dụng và đạt hiệu quả. Sau đó tôi trao đổi với tất cả các đồng nghiệp trong
tường, các bạn áp dụng đạt kết quả rất cao. Với kết quả như thế tôi dần dần trao đổi với các
đồng nghiệp ở trường bạn.
Vì vậy tôi quyết định chọn và nêu lên, để mong muốn rằng những bài học mà tôi đúc
kết trong những năm qua cũng như năm nay, sẽ được các bạn đồng nghiệp, các tổ trưởng
GVTH : Nguyễn Thị Bích Thủy-Trường Mầm Non 3-Phường 3-Thành phố Vĩnh Long
- SKKN Một số giải pháp giáo dục kỹ năng sống cho trẻ 5-6 tuổi ở trường Mầm non 3- Năm học
2019-2020
chuyên môn, Ban Giám Hiệu của đơn vị mình, cũng như đơn vị bạn tham khảo và góp ý cho
tôi thực hiện tốt hơn nữa vấn đề: “Một số giải pháp giáo dục kỹ năng sống cho trẻ 5-6 tuổi”
Nếu được góp ý, tôi tin rằng kinh nghiệm này sẽ được áp dụng rộng rãi và thực hiện tốt
ở các trường Mầm Non, nhằm góp phần chăm sóc và giáo dục các cháu ngày càng tốt hơn
trong thời đại mới.
Cuối năm khâu tổ chức quản lý của tôi được đánh giá cao đó là những gì mà tôi tâm
huyết với nghề chăm sóc trẻ khỏe, ngoan.
Tôi xin trân thành cảm ơn Ban giám hiệu và giáo viên Trường Mầm non 3 đã tham
gia góp ý kiến để tôi hoàn thành được đề tài này. Đó cũng là nguồn động viên to lớn để tôi
cố gắng phấn đấu nhiều hơn trong năm học tới.
VI. KẾT LUẬN VÀ ĐỀ XUẤT:
1. Kết luận:
Với kĩ năng sống phong phú trẻ sẽ biết cách khai thác kiến thức từ cuộc sống xung
quanh, tạo lập các mối quan hệ với tự nhiên và con người để sống an toàn, hòa bình và phát
triển. Giúp trẻ tự tin trong cuộc sống, biết cách ứng xử cũng như khẳng định giá trị bản thân
trước gia đình và xã hội; hướng tới sự phát triển hài hòa về thể chất và tinh thần, phẩm chất,
học vấn và năng lực.
Việc dạy trẻ kỹ năng sống là rất cần thiết mà các bậc cha mẹ, giáo viên nên thực
hiện. Mỗi trẻ có những yếu tố cá nhân khác nhau và sự ảnh hưởng của các quan hệ xã hội
cũng như hoàn cảnh sống, môi trường trải nghiệm khác nhau nên nhà giáo dục cần có những
hình thức, biện pháp linh hoạt, hợp lý và tận dụng các điều kiện để tạo ra nhiều cơ hội cho
trẻ được tự trải nghiệm. Dù những kỹ năng này có vẻ khá đơn giản, và trong nếp sinh hoạt
hàng ngày chưa chắc chúng ta đã chú trọng để hướng dẫn trẻ làm đúng cách. Tuy nhiên,
chúng lại có vai trò rất quan trọng trong cả quá trình sống của trẻ ở gia đình và tập thể. Đó
là những kỹ năng cơ bản sẽ hữu ích cho trẻ rất nhiều, vì chúng giúp trẻ hình thành ý thức về
việc bảo vệ sức khỏe, cũng như sự an toàn cho bản thân và cả cộng đồng. Từ đó trẻ từng
bước xây dựng được nhận thức về trách nhiệm đối với những việc ý nghĩa khác trong xã hội
2. Đề xuất:
Trong năm học nhà trường cần mở những cuộc họp hay hội thảo về cách chăm sóc
giáo dục con cách khoa học để giáo viên và phụ huynh cùng tham gia để cùng nhau trao đổi
tìm ra những cách dạy tốt hơn để giáo dục các cháu tốt hơn.
Trên đây là một vài kinh nghiệm trong việc: “Một số giải pháp giáo dục kỹ năng
sống cho trẻ 5-6 tuổi”, tôi xin giới thiệu để chị em đồng nghiệp cùng tham khảo và
đóng góp thêm ý kiến để giúp tôi có kinh nghiệm trong giảng dạy.
Phường 3, ngày 12 tháng 05 năm 2020
Nguyễn Thị Bích Thủy
GVTH : Nguyễn Thị Bích Thủy-Trường Mầm Non 3-Phường 3-Thành phố Vĩnh Long
- SKKN Một số giải pháp giáo dục kỹ năng sống cho trẻ 5-6 tuổi ở trường Mầm non 3- Năm học
2019-2020
NHẬN XÉT, ĐÁNH GIÁ HỘI ĐỒNG KHOA HỌC CẤP TRƯỜNG
Đề tài “Một số giải pháp giáo dục kỹ năng sống cho trẻ 5-6 tuổi”.
Của Bà Nguyễn Thị Bích Thủy. Chức vụ: Giáo viên.
SKKN này đã áp dụng trong nhà trường đạt hiệu quả cao và được thông qua Hội đồng khoa
học của trường Mầm Non 3 được đánh giá vào ngày 09/06/2020.
Đạt………………..điểm; Xếp loại…………….
TM. HỘI ĐỒNG KHOA HỌC CẤP TRƯỜNG
HIỆU TRƯỞNG
NHẬN XÉT, ĐÁNH GIÁ CỦA HĐKH TP VĨNH LONG ( Phòng GD & ĐT )
SKKN “Một số giải pháp giáo dục kỹ năng sống cho trẻ 5-6 tuổi”.
Của Bà Nguyễn Thị Bích Thủy đã được thông qua Hội đồng khoa học của Phòng GD & ĐT
TP Vĩnh Long: ………….. đánh giá vào ngày …./…../2020
Đạt………………..điểm; Xếp loại…………….
TM. HỘI ĐỒNG KHOA HỌC PHÒNG GD & ĐT
TRƯỞNG PHÒNG
GVTH : Nguyễn Thị Bích Thủy-Trường Mầm Non 3-Phường 3-Thành phố Vĩnh Long
nguon tai.lieu . vn
