Xem mẫu
- HI ỆU TR ƯỞ NG QUẢN LÝ HO ẠT Đ ỘNG GIÁO D ỤC LAO ĐỘNG
VÀ HƯỚNG NGHIỆP Ở TRƯỜNG TIỂU HỌC, THCS.
I. T ẦM QUAN TR ỌNG C ỦA VI ỆC T Ổ CH ỨC HO ẠT Đ ỘNG
GIÁO D ỤC LAO Đ ỘNG VÀ H ƯỚ NG NGHI ỆP TRONG NHÀ
TRƯỜ NG TI ỂU HỌC, THCS.
1. T ổ ch ức ho ạt đ ộng giáo d ục lao đ ộng và h ướ ng ngh i ệp trong
nhà tr ườ ng ph ổ thông là th ực hi ện nguyên lý giáo d ục c ủa Đ ảng.
Đi ều 03-Lu ật giáo d ục:
“Ho ạt đ ộng giáo d ục ph ải th ực hi ện theo nguyên lý h ọc đi đôi v ới
hành, giáo d ục k ết h ợp v ới lao đ ộng s ản xu ất lý lu ận g ắn v ới th ực ti ễn,
giáo d ục nhà tr ườ ng k ết h ợp v ới giáo d ục gia đình và giáo d ục xã h ội”.
Đây là nguyên lý giáo d ục quan tr ọng c ủa Đ ảng, là kim ch ỉ nam
hướ ng dẫn toàn b ộ ho ạt đ ộng giáo d ục trong nhà tr ườ ng và c ả trong xã h ội.
-Tổ ch ức văn hoá - khoa h ọc - giáo d ục Liên h ợp qu ốc (UNESCO) đã
kh ẳng đ ịnh 4 tr ụ c ột c ủa vi ệc h ọc là :
+ Học đ ể bi ết.
+ Học đ ể làm.
+ Học đ ể chung s ống.
+ Học đ ể làm ng ườ i.
Bở i vậy trong nhà tr ườ ng ph ổ thông (tr ườ ng Ti ểu h ọc và THCS) c ần
tổ ch ức t ốt hoạt đ ộng giáo d ục lao đ ộng và h ướng nghi ệp đ ể sau khi t ốt
nghi ệp ph ổ thông h ọc sinh có c ơ h ội, đi ều ki ện tr ở thành ng ười lao đ ộng,
ngườ i công dân có ích.
2. Góp ph ần tích c ực th ực hi ện m ục tiêu đào t ạo.
Đi ều 27-Lu ật giáo d ục nêu m ục tiêu c ủa giáo d ục ph ổ thông:
“Mục tiêu c ủa giáo d ục ph ổ thông là giúp h ọc sinh phát tri ển toàn
di ện v ề đ ạo đ ức, trí tu ệ, th ể ch ất, th ẩm m ỹ và các k ỹ năng c ơ b ản nh ằm
h ình thành nhân cách con ng ươì Vi ệt Nam XHCN, xây d ựng t ư cách v ề
trách nhi ệm công dân, chu ẩn b ị cho h ọc sinh ti ếp t ục h ọc lên ho ặc đi vào
cu ộc sống lao đ ộng tham gia xây d ựng và b ảo v ệ t ổ qu ốc”.
“Giáo dục ti ểu h ọc nh ằm giúp h ọc sinh hình thành nh ững c ơ s ở ban
đầu cho s ự phát tri ển đúng đ ắn và lâu dài v ề đ ạo đ ức, trí tu ệ, th ẩm m ỹ và
các k ỹ năng c ơ b ản đ ể h ọc sinh ti ếp t ục h ọc THCS”.
“Giáo d ục THCS nh ằm giúp h ọc sinh c ủng c ố và phát tri ển nh ững k ết
quả c ủa giáo d ục ti ểu h ọc, có trình đ ộ h ọc v ấn ph ổ thông c ơ s ở và nh ững
hi ểu bi ết ban đ ầu v ề k ỹ thu ật và h ướ ng nghi ệp đ ể ti ếp t ục h ọc trung h ọc
ph ổ thông, trung h ọc chuyên nghi ệp, h ọc ngh ề ho ặc đi vào cu ộc s ống lao
độ ng”.
- Để th ực hi ện m ục tiêu, tr ườ ng ti ểu h ọc và THCS ph ải t ổ ch ức đ ồng
th ời ba hoạt đ ộng c ơ b ản:
- Ho ạt đ ộng d ạy và h ọc.
- Ho ạt đ ộng giáo d ục lao đ ộng và h ướ ng nghi ệp .
- Ho ạt đ ộng ngoài gi ờ lên l ớp.
3. Góp ph ần phân lu ồng h ọc sinh sau THCS.
Phân luồng h ọc sinh sau THCS là v ấn đề quan tr ọng c ủa h ệ th ống
giáo d ục quốc dân trong vi ệc nâng cao hi ệu qu ả giáo d ục, đào t ạo ngu ồn
nhân l ực phù h ợp v ới s ự chuy ển d ịch c ơ c ấu kinh t ế trong công nghi ệp hóa.
Ngày nay, chúng ta đang ti ến hành CNH-HĐH đ ất n ước, đang đòi h ỏi
cao v ề ch ất l ượ ng ngu ồn nhân l ực :
“Ph ải chăm lo đào t ạo nh ững ng ười có h ọc v ấn cao, cùng v ới nh ững
ngườ i làm t ốt và làm r ất t ốt nh ững ngành ngh ề thông th ường trong n ền kinh
t ế, cần thi ết trong cu ộc s ống và nh ững ng ườ i th ợ có bàn tay vàng”.
(Bài phát bi ểu khai m ạc h ội ngh ị Trung ươ ng 2-BCHT Ư khoá VIII)
Công vi ệc đó ph ải đ ượ c th ực hi ện ngay t ừ giáo d ục ti ểu h ọc và THCS.
II. HO ẠT Đ ỘNG GIÁO D ỤC LAO Đ ỘNG
1. Khái ni ệm :
Giáo d ục lao đ ộng là h ệ th ống nh ững tác đ ộng giáo d ục, hình thành ở
họ c sinh nh ững quan đi ểm, ni ềm tin, thái đ ộ đúng đ ắn đ ối v ới lao đ ộng có
thói quen lao đ ộng, rèn luy ện k ỹ năng lao đ ộng c ần thi ết, k ỹ năng ngh ề
nh ất đ ịnh, có văn hoá lao đ ộng, chu ẩn b ị tâm th ế cho th ế h ệ tr ẻ s ẵn sàng đi
vào lao đ ộng x ản xu ất và đào t ạo ngh ề.
2. Nh ững nhi ệm v ụ c ơ b ản c ủa g iáo d ục lao đ ộng.
- Giáo d ục ý th ức lao đ ộng, hi ểu lao đ ộng v ừa là quy ền và nghĩa v ụ
củ a công dân.
- Hình thành nh ững yêu c ầu c ần thi ết cho lao đ ộng: tính k ỷ lu ật, tinh
th ần trách nhi ệm, v ượ t khó, đoàn k ết.
- Rèn k ỹ năng, k ỹ x ảo lao đ ộng, lao đ ộng có k ỹ thu ật.
3. Đặc đi ểm của ho ạt đ ộng giáo d ục lao đ ộng trong nhà tr ường .
- Ho ạt đ ộng giáo d ục lao đ ộng trong nhà tr ường không nguyên d ạng
nh ư lao động ngoài xã h ội. Đó là: ho ạt đ ộng h ọc t ập là n ền t ảng đ ể nhà
trườ ng làm tốt công tác h ướ ng nghi ệp .
- Lao đ ộng trong nhà tr ườ ng cung c ấp cho h ọc sinh h ọc v ấn k ỹ thu ật
tổ ng h ợp. Khi t ổ ch ức ho ạt đ ộng giáo d ục lao đ ộng trong nhà tr ường ph ải
chú ý t ới m ối quan h ệ gi ữa các môn h ọc v ới giáo d ục lao đ ộng và h ướng
nghi ệp.
- - Ho ạt đ ộng giáo d ục lao đ ộng ở tr ườ ng Ti ểu h ọc và THCS đ ược ti ến
hành trên c ơ s ở đáp ứng nhu c ầu phát tri ển kinh t ế - xã h ội đ ịa ph ương và
phù h ợp với tâm lý l ứa tu ổi.
4. N ội dung c ủa ho ạt đ ộng giáo d ục lao đ ộng ở tr ường ti ểu h ọc và
T HCS
a) Nguyên t ắc ch ỉ đ ạo vi ệc xác đ ịnh n ội dung c ủa ho ạt đ ộng giáo d ục
lao đ ộng:
- Ho ạt đ ộng lao đ ộng ph ải phù h ợp ch ươ ng trình h ọc.
- Đ ảm b ảo tính khoa h ọc và phù h ợp v ới l ứa tu ổi.
- Gắn ph ươ ng h ướ ng lao đ ộng s ản xu ất c ủa đ ịa ph ươ ng v ới yêu c ầu kh ả
năng c ủa nhà tr ườ ng.
- Đảm b ảo tính h ướ ng nghi ệp.
b) Trườ ng ti ểu h ọc .
- Lao đ ộng t ự ph ục v ụ: v ệ sinh cá nhân, v ệ sinh gia đình, tr ực nh ật,
vệ sinh tr ườ ng s ở, tr ồng cây, chăm sóc và b ảo v ệ cây …
- Lao đ ộng công ích: tu s ửa sân ch ơi, v ệ sinh đ ường ph ố, …
Hi ện nay giáo d ục lao đ ộng ở tr ườ ng ti ểu h ọc cũng đ ượ c t ổ ch ức g ắn
vớ i ho ạ t đ ộng Đ ội, sao Nhi đ ồng trong phong trào: “ Xây d ựng tr ường h ọc
thân thi ện, h ọc sinh tích c ực”.
Yêu c ầu : k ết h ợp gi ữa gia đình, nhà tr ườ ng đ ể th ực hi ện các n ội dung
giáo d ục ý th ức lao đ ộng năng l ực lao đ ộng.
c) Trườ ng THCS.
- Lao đ ộng là m ột b ộ ph ận quan tr ọng c ủa ch ương trình lao đ ộng k ỹ
thu ật tổng h ợp và chu ẩn b ị ngh ề cho h ọc sinh.
- Mỗi h ọc sinh tham gia vào m ột lo ại hình lao đ ộng phù h ợp đ ể khi ra
trườ ng có th ể làm vi ệc theo ngh ề đã h ọc.
c1) Lao đ ộng g ắn v ới t ừng vùng kinh t ế
* Vùng đ ồng b ằng :
- L ao đ ộng g ắn v ới các ngành ngh ề nông nghi ệp và ti ểu th ủ công
nghi ệp, theo h ệ sinh thái VAC ho ặc các ngành ngh ề th ủ công: mây, tre,
mành trúc, tr ạm kh ắc g ỗ, s ơn mài, g ốm …
* Vùng thành ph ố, th ị xã.
- Lao đ ộng h ướ ng vào các ngh ề ti ểu th ủ công nghi ệp, d ịch v ụ, s ản
xuất hàng gia công: may, thêu, đan, s ửa ch ữa xe đ ạp, xe máy …
- Lao đ ộng trong các ngành ngh ề c ơ khí, s ản xu ất hàng dân d ụng.
* Vùng trung du, mi ền núi:
- Lao đ ộng theo các ngành ngh ề nông, lâm, ng ư nghi ệp, tr ồng cây, gây
rừng, chăm sóc và b ảo v ệ cây, r ừng.
- c2) Lao đ ộng theo c ấp đ ộ t ừ d ễ đ ến khó
- Tận thu ph ế li ệu: s ắt v ụn, v ỏ chai, gi ấy v ụn...
- Lao đ ộng theo ngành ngh ề ph ổ thông t ại gia đình.
- Lao đ ộng ở các nông, lâm tr ườ ng, trong các nhà máy.
Yêu c ầu:
- Hình thành cho h ọc sinh năng l ực ngh ề nghi ệp nh ất đ ịnh, hay m ột
dạng lao động nh ất đ ịnh.
- Để h ọc sinh tham gia vào nhi ều d ạng lao đ ộng khác nhau, t ừ đó các
em rút ra đ ượ c nguyên lý chung v ề k ỹ thu ật c ủa m ột ngành ngh ề, c ủa m ột
công vi ệc nào đó.
- Th ực hi ện “luân” và “chuyên” trong t ổ ch ức lao đ ộng đ ể rèn luy ện
kỹ năng, k ỹ x ảo cho h ọc sinh.
- Giáo dục k ỹ năng s ống và hình thành thói quen lao đ ộng có văn hóa
cho h ọc sinh.
III. HO ẠT Đ ỘNG GIÁO D ỤC HƯỚ NG NGHI ỆP .
1. Khái ni ệm.
Hướ ng nghi ệp là m ột h ệ th ống bi ện pháp tác đ ộng c ủa gia đình, nhà
trườ ng và xã h ội , trong đó nhà tr ườ ng đóng vai trò ch ủ đ ạo nh ằm h ướng
dẫn và chu ẩn b ị cho th ế h ệ tr ẻ s ẵn sàng đi vào lao đ ộng ở các ngành ngh ề
t ại nh ững n ơi xã h ội đang c ần phát tri ển, đ ồng th ời l ại phù h ợp v ới h ứng
thú, năng l ực cá nhân .
2. Nhi ệm v ụ :
Nhi ệm vụ h ướ ng nghi ệp đã đ ượ c ghi rõ trong quy ết đ ịnh s ố 126/CP
củ a Hội đ ồng chính ph ủ ngày 19 tháng 3 năm 1981:
- Giáo dục thái đ ộ lao đ ộng đúng đ ắn.
- Tổ ch ức cho h ọc sinh th ực t ập làm quen v ới m ột s ố ngh ề.
- Tìm hi ểu năng khi ếu, khuynh h ướ ng ngh ề ngh ệp c ủa t ừng h ọc sinh,
khuy ến khích b ồi d ưỡ ng kh ả năng ngh ề nghi ệp thích h ợp nh ất.
- Động viên h ướ ng d ẫn h ọc sinh đi vào nh ững ngh ề, nh ững n ơi đang
cần lao đ ộng tr ẻ tu ổi có văn hoá .
Muốn th ực hi ện đ ượ c nhi ệm v ụ h ướ ng nghi ệp c ần gi ải quy ết t ốt các
vấn đ ề có liên quan ch ặt ch ẽ sau:
a) T ư v ấn ngh ề cho h ọc sinh.
Công vi ệc ch ủ y ếu là nghiên c ứu toàn di ện nhân cách h ọc sinh
( thiên h ướ ng, năng l ực, tính cách, ph ẩm ch ất tâm lý, tình tr ạng s ức kho ẻ...)
đố i chi ếu với m ức đ ộ s ẵn sàng v ề tâm lý và th ực t ế đ ối v ới yêu c ầu ngh ề
định ch ọn. T ừ đó h ọc sinh có đ ượ c s ự l ựa ch ọn sáng su ốt đúng đ ắn
b)Đ ịnh h ướ ng ngh ề cho h ọc sinh.
- - Thông tin cho h ọc sinh bi ết v ề đ ặc đi ểm ho ạt đ ộng, yêu c ầu phát tri ển
củ a các ngh ề trong xã h ội đ ặc bi ệt là các ngh ề và nh ững n ơi đang c ần lao
độ ng trẻ có văn hoá , v ề h ệ th ống tr ườ ng l ớp đào t ạo ngh ề c ủa Nhà n ước,
t ập th ể, tư nhân.
c) Tuy ển ch ọn ngh ề (thích h ợp ngh ề).
Đây là công vi ệc c ủa các t ổ ch ức xã h ội ngoài nhà tr ường nh ưng có
quan h ệ ch ặt ch ẽ v ới công tác h ướng nghi ệp trong nhà tr ường. Nh ờ có các
dữ li ệu của công tác h ướ ng nghi ệp trong nhà tr ường mà các c ơ quan, t ổ
ch ức xã h ội … có th ể tuy ển ch ọn ng ườ i phù h ợp yêu c ầu.
3. Nh ững hình th ức h ướ ng nghi ệp .
a) H ướ ng nghi ệp qua ho ạt đ ộng d ạy các môn văn hoá, khoa h ọc c ơ
bản.
Môn h ọc nào cũng có kh ả năng h ướ ng nghi ệp cho h ọc sinh. Tuỳ thu ộc
vào đ ặc tr ưng c ủa t ừng môn, ch ỉ rõ cho h ọc sinh nh ững k ỹ năng, tri th ức
củ a b ộ môn, t ừng bài nói riêng và có th ể v ận d ụng nh ư th ế nào, đ ối t ượng
lao đ ộng, m ục đích, công c ụ lao đ ộng, đi ều ki ện lao đ ộng c ủa nh ững ngh ề
xác đ ịnh. Qua đó, giáo d ục t ư t ưở ng, đ ạo đ ức, tác phong ngh ề nghi ệp cho
họ c sinh.
- Ở tr ườ ng ti ểu h ọc: thông qua các gi ờ h ọc th ủ công, kĩ thu ật : C ắt,
dán, g ấp...
- Ở trườ ng THCS thông qua vi ệc gi ảng d ạy các môn và môn công
ngh ệ ở các lĩnh v ực: nông nghi ệp, công nghi ệp, d ịch v ụ.
a) Hướ ng nghi ệp qua sinh ho ạt h ướ ng nghi ệp
Theo thông t ư 31/TT ngày 17 tháng 11 năm 1981 c ủa B ộ giáo d ục quy
định: “Đ ể giúp h ọc sinh hi ểu bi ết các ngành ngh ề các tr ường h ọc s ử d ụng
t ạm th ời mỗi tháng m ột bu ổi lao đ ộng đ ể gi ới thi ệu, tuyên truy ền, gi ải
thích ngành ngh ề”.
c) Hướ ng nghi ệp qua ho ạt đ ộng ngoài gi ờ lên l ớp.
- Tổ ch ức cho h ọc sinh xem k ịch, phim... t ận d ụng các ph ương ti ện
thông tin đ ại chúng ph ục v ụ cho h ướ ng nghi ệp .
- Tổ ch ức các trò ch ơi h ướ ng nghi ệp đ ề h ọc sinh đ ượ c tham gia và
làm quen d ần v ới ho ạt đ ộng ngh ề nghi ệp c ủa xã h ội .
IV. T Ổ CHỨC HO ẠT Đ ỘNG GIÁO D ỤC LAO Đ ỘNG VÀ
HƯỚ NG NGHI ỆP TRONG TR ƯỜ NG TI ỂU H ỌC, THCS.
1. Về nh ận th ức:
- Cán b ộ quản lý nhà tr ườ ng nghiên c ứu kĩ và n ắm ch ắc ch ương trình
để ch ỉ đ ạo tổ ch ức th ực hi ện nghiêm túc ch ươ ng trình.
- Tuyên truy ền đ ể cán b ộ, giáo viên, h ọc sinh, cha m ẹ h ọc sinh, các
lự c lượ ng xã h ội, chính quy ền đ ịa ph ươ ng hi ểu v ề m ục tiêu đào t ạo, n ội
dung yêu c ầu c ủa ho ạt đ ộng giáo d ục lao đ ộng s ản xu ất và h ướng nghi ệp
trong nhà tr ườ ng.
- 2. Xây d ựng k ế ho ạch:
- K ế ho ạch ph ải bám theo m ục tiêu c ủa năm h ọc, phù h ợp v ới đ ặc
đi ểm tâm sinh lý c ủa h ọc sinh, phù h ợp v ới tùng vùng, mi ền.
- Căn c ứ vào các đi ều ki ện c ần thi ết t ối thi ểu đ ể th ực hi ện: v ốn,
công c ụ, nguyên v ật li ệu, giáo viên gi ảng d ạy.
- Kế ho ạch cho h ọc sinh tham quan h ọc t ập t ại các c ơ s ở s ản xu ất.
3. Cải ti ến cách t ổ ch ức th ực hi ện:
a) Giáo d ục lao đ ộng:
- L ựa ch ọn giáo viên có kinh nghi ệm đ ể gi ảng d ạy cho h ọc sinh.
- Mở rộng các hình th ức lao đ ộng ở nhà tr ườ ng.
- S ắp x ếp h ọc sinh lao đ ộng theo đ ội chuyên, có s ự “luân’ và
“chuyên”
- Tổ ch ức ho ạt đ ộng giáo d ục lao đ ộng g ắn v ới giáo d ục k ỹ thu ật và
hướ ng nghi ệp m ột cách ch ặt ch ẽ.
- Mở rộng các hình th ức t ổ ch ức lao đ ộng ở gia đình và các c ơ s ở kinh
tế.
b) Giáo d ục h ướ ng nghi ệp:
- Hi ệu tr ưở ng căn c ứ vào ch ươ ng trình, tình hình th ực t ế ở đ ịa
ph ươ ng đ ể l ựa ch ọn n ội dung cho t ừng kh ối l ớp. Phân công ng ười ph ụ
trách t ừng chuyên đ ề.(Công vi ệc t ư v ấn ngh ề là m ột trong nh ững n ội dung
ch ủ y ếu trong buổi sinh ho ạt h ướ ng nghi ệp).
- Lựa ch ọn giáo viên có kinh nghi ệm đ ể gi ảng d ạy và ti ến hành
hướ ng nghi ệp cho h ọc sinh.
- Xây dựng phòng h ướ ng nghi ệp; t ổ ch ức các trò ch ơi nh ằm gi ới
thi ệu và tuyên truy ền h ướ ng nghi ệp.
- Phát huy vai trò c ủa các t ổ ch ức, đoàn th ể trong và ngoài nhà tr ường
để th ực hi ện tốt công tác h ướ ng nghi ệp.
4. Tổ ch ức ki ểm tra th ực tr ạng, đánh giá k ết qu ả.
Ti ến hành ki ểm tra th ườ ng xuyên góp ph ần đôn đ ốc vi ệc th ực hi ện
giáo d ục lao đ ộng và h ướ ng nghi ệp trong nhà tr ườ ng. Đánh giá khen th ưởng
chính xác nh ững cá nhân và t ập th ể có thành tích, u ốn n ắn s ửa ch ữa k ịp th ời
nh ững l ệch l ạc.
KẾT LUẬN
Hoạt đ ộng giáo d ục lao đ ộng và h ướng nghi ệp trong nhà tr ường ti ểu
họ c và THCS là m ột trong ba ho ạt đ ộng c ơ b ản c ủa nhà tr ường .
Tổ chức th ực hiện tốt ho ạt đ ộng này góp ph ần nâng cao giáo d ục toàn
di ện và th ực hi ện m ục tiêu giáo d ục .
- Cán bộ qu ản lý nhà tr ườ ng c ần quán tri ệt và nh ận th ức sâu s ắc và
th ực hi ện nghiêm túc nh ững quy đ ịnh v ề t ổ ch ức ho ạt đ ộng giáo d ục lao
độ ng và h ướ ng nghi ệp trong nhà tr ườ ng .
Để gắn v ới nhu c ầu phát tri ển kinh t ế - xã h ội đ ịa ph ương, nhà
trườ ng l ựa ch ọn các ch ươ ng trình n ội dung lao đ ộng s ản và h ướng nghi ệp
phù h ợp.
CÂU HỎI THẢO LU ẬN
1. Phân tích đ ặc đi ểm, nhi ệm v ụ c ủa ho ạt đ ộng giáo d ục lao đ ộng và
hướ ng nghi ệp ở trườ ng ti ểu h ọc, THCS?
2. Công tác qu ản lý vi ệc t ổ ch ức ho ạt đ ộng giáo d ục lao đ ộng và h ướng
nghi ệp ở tr ườ ng đ ồng chí ph ụ trách có nh ững thu ận l ợi và khó khăn gì?
Bi ện pháp gi ải quy ết?
TÀI LI ỆU THAM KH ẢO
Ngh ị quy ết Trung ươ ng 2 khoá VIII, NXB Chính tr ị qu ốc gia,Hà N ội1997
Hội đ ồng chính ph ủ, QĐ 126/CP ngày 19/5/1981
v ề công tác h ướ ng nghi ệp trong nhà tr ườ ng ph ổ thông và s ử d ụng h ợp
lý h ọc sinh các c ấp t ốt nghi ệp ra tr ườ ng.
3. Lu ật giáo d ục 2005 ( được sửa đổi bổ sung năm 2009), NXB Chính trị quốc
gia, Hà Nội, 2009
4. Phạm Minh Hạc,GD thế giới đi vào thế kỷ XXI, NXB Chính trị quốc
gia, Hà Nội, 2002
5. Định h ướ ng hoạt đ ộng lao đ ộng - h ướ ng nghi ệp ph ục v ụ s ự nghi ệp
CNH-HĐH đ ất n ướ c t ừ 1996-2000, Hà N ội 8/1996
6. Giáo trình Giáo dục học,NXB ĐHSP Hà Nội, 2005
nguon tai.lieu . vn
