Đề cương ôn tập tốt nghiệp

®Ò c−¬ng «n tËp tèt nghiÖp thpt n¨m 2009 m«n ®Þa lÝ phÇn a: cÊu tróc ®Ò thi tèt nghiÖp thpt n¨m 2009 m«n ®Þa lÝ (Cc Kho thí và Kim ñnh cht lng B GD&ðTcông b" tháng 11/2008) I. PHẦN CHUNG CHO TẤT CẢ THÍ SINH (8,0 ðIỂM) Câu I. (3,0 ñiểm) ðịa lý tự nhiên - Vị trí ñịa lý, phạm vi lãnh thổ. - Lịch sử hình thành và phát triển lãnh thổ. - ðất nước nhiều ñồi núi. - Thiên nhiên chịu ảnh hưởng sâu sắc của biển. - Thiên nhiên nhiệt ñới ẩm gió mùa - Thiên nhiên phân hóa ña dạng. - Sử dụng và bảo vệ tài nguyên thiên nhiên. - Bảo vệ môi trường và phòng chống thiên tai. ðịa lý dân cư - ðặc ñiểm dân số và phân bổ dân cư. - Lao ñộng việc làm. - ðô thị hóa. Câu II. (2,0 ñiểm) Chuyển dịch cơ cấu kinh tế ðịa lý các ngành kinh tế - Một số vấn ñề phát triển và phân bố nông nghiệp (ñặc ñiểm nền nông nghiệp, vấn ñề phát triển nông nghiệp, vấn ñề phát triển ngành thủy sản và lâm nghiệp, tổ chức lãnh thổ nông nghiệp). - Một số vấn ñề phát triển và phân bố công nghiệp (cơ cấu ngành công nghiệp, vấn ñề phát triển một số ngành công nghiệp trọng ñiểm, vấn ñề tổ chức lãnh thổ công nghiệp. - Một số vấn ñề phát triển và phân bố các ngành dịch vụ (giao thông vận tải và thông tin liên lạc, thương mại, du lịch). Câu III. (3,0 ñiểm) ðịa lý các vùng kinh tế Tr−êng THPT TrÇn H−ng §¹o Gi¸o viªn: §oµn Kim ThiÕt ®Ò c−¬ng «n tËp tèt nghiÖp thpt n¨m 2009 m«n ®Þa lÝ - Vấn ñề khai thác thế mạnh ở trung du và miền núi Bắc Bộ. - Vấn ñề chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo ngành ở ñồng bằng sông Hồng. - Vấn ñề phát triển kinh tế-xã hội ở Bắc Trung Bộ - Vấn ñề phát triển kinh tế - xã hội ở duyên hải Nam Trung Bộ. - Vấn ñề khai thác thế mạnh ở Tây Nguyên. - Vấn ñề khai thác lãnh thổ theo chiều sâu ở ðông Nam Bộ. - Vấn ñề sử dụng hợp lý và cải tạo tự nhiên ở ñồng bằng sông Cửu Long. - Vấn ñề phát triển kinh tế, an ninh quốc phòng ở Biển ðông và các ñảo, quần ñảo. - Các vùng kinh tế trọng ñiểm. ðịa lý ñịa phương (ñịa lý tỉnh, thành phố) II. PHẦN RIÊNG (2,0 ðIỂM) Thí sinh học chương trình nào thì chỉ ñược làm câu dành riêng cho chương trình ñó (câu IV.a hoặc IV.b). Câu IV.a. theo chương trình Chuẩn (2,0 ñiểm) Nội dung nằm trong chương trình Chuẩn ñã nêu ở trên. Câu IV.b. Theo chương trình Nâng cao (2,0 ñiểm) Nội dung nằm trong chương trình Nâng cao. Ngoài phần nội dung ñã nêu ở trên, bổ sung các nội dung sau ñây: - Chất lượng cuộc sống (thuộc phần ðịa lý dân cư). - Tăng trưởng tổng sản phẩm trong nước (thuộc phần ðịa lý kinh tế - Chuyển dịch cơ cấu kinh tế. - Vốn ñất và sử dụng vốn ñất (thuộc phần ðịa lý kinh tế - Một số vấn ñề phát triển và phân bố nông nghiệp). - Vấn ñề lương thực, thực phẩm ở ñồng bằng sông Cửu Long (thuộc phần ðịa lý kinh tế - ðịa lý các vùng kinh tế). + Lưu ý : Việc kiểm tra các kỹ năng ñịa lý ñược kết hợp khi kiểm tra các nội dung nói trên. Các kỹ năng ñược kiểm tra gồm: - Kỹ năng về bản ñồ: ñọc bản ñồ ở Atlat ðịa lý Việt Nam (không vẽ lược ñồ). Yêu cầu sử dụng Atlat ðịa lý Việt Nam do Nhà xuất bản Giáo dục phát hành từ năm 2005 trở lại ñây. - Kỹ năng về biểu ñồ: vẽ, nhận xét và giải thích; ñọc biểu ñồ cho trước. - Kỹ năng về bảng số liệu: tính toán, nhận xét. Tr−êng THPT TrÇn H−ng §¹o Gi¸o viªn: §oµn Kim ThiÕt ®Ò c−¬ng «n tËp tèt nghiÖp thpt n¨m 2009 m«n ®Þa lÝ PhÇn B kiÕn thøc c¬ b¶n I. PhÇn chung cho tÊt c¶ thÝ sinh (8,0 ®iÓm) C©u I. (3,0 ®iÓm) §Þa lÝ tù nhiªn ViÖt Nam VÞ trÝ ®Þa lÝ, ph¹m vi lnh thæ 1. VÞ trÝ ®Þa lÝ - N−íc ViÖt Nam n»m ë r×a phÝa ®«ng cña b¸n ®¶o §«ng D−¬ng, gÇn trung t©m cña khu vùc §«ng Nam ¸. + Trªn ®Êt liÒn gi¸p : Trung Quèc, Lµo, C¨m-pu-chia; + Trªn biÓn gi¸p : Trung Quèc, C¨m-pu-chia, Phi-lip-pin, Ma-lai-xi-a, Bru-n©y, In-®«-nª-xi-a, Xin-ga-po, Th¸i Lan. - PhÇn trªn ®Êt liÒn : §iÓm cùc B¾c Nam T©y §«ng VÜ ®é/Kinh ®é 23o23`B 8o34`B 102o09`§ 109o24`§ §Þa ®iÓm XBLòngCó,huyÖn§ångV¨n,tØnhHµGiang XB§ÊtMòi,huyÖnNgäcHiÓn,tØnhCµMau XB SÝn ThÇu, huyÖn M−êng NhÐ, tØnh §iÖn Biªn XB V¹n Th¹nh, huyÖn V¹n Ninh, tØnh Kh¸nh Hoµ - PhÇn trªn biÓn : hÖ täa ®é ®Þa lÝ kÐo dµi tíi tËn kho¶ng vÜ ®é 6o50`B vµ tõ kho¶ng kinh ®é 101o § ®Õn trªn 117o 20` § t¹i BiÓn §«ng. - Kinh tuyÕn 1050§ ch¹y qua n−íc ta, nªn ®¹i bé phËn lBnh thæ n»mtrongkhuvùcmói giêthø7. 2. Ph¹m vi lnh thæ a) Vïng ®Êt : gåm toµn bé phÇn ®Êt liÒn vµ c¸c h¶i ®¶o, tæng diÖn tÝch : 331.212km2. - Biªn giíi trªn ®Êt liÒn : + H¬n 4500 km (®−êng biªn giíi ViÖt Nam - Trung Quèc dµi h¬n 1400 km, ViÖt Nam -Lµo dµi gÇn 2100 km, ViÖt Nam - Cam-pu-chia dµi h¬n 1100 km). PhÇn lín biªn giíi n»m ë miÒn nói, cßn l¹i n»m ë vïng ®ång b»ng. + PhÇn lín biªn giíi n−íc ta n»m ë khu vùc miÒn nói. ViÖc th«ng th−¬ng víi c¸c n−íc l¸ng giÒng ®−îc tiÕn hµnh qua c¸c cöa khÈu. - §−êng bê biÓn : 3260 km, ch¹y tõ Mãng C¸i (Qu¶ng Ninh) ®Õn Hµ Tiªn (Kiªn Giang). - Cã h¬n 4000 hßn ®¶o lín nhá + PhÇn lín lµ c¸c ®¶o ven bê. + Hai quÇn ®¶o ë ngoµi kh¬i xa trªn BiÓn §«ng : quÇn ®¶o Hoµng Sa (thuéc thµnh phè §µ N½ng) vµ quÇn ®¶o Tr−êng Sa (thuéc tØnh Kh¸nh Hoµ). b) Vïng biÓn Tr−êng THPT TrÇn H−ng §¹o Gi¸o viªn: §oµn Kim ThiÕt ®Ò c−¬ng «n tËp tèt nghiÖp thpt n¨m 2009 m«n ®Þa lÝ - Vïng biÓn cña n−íc ta gåm : néi thuû, lBnh h¶i, vïng tiÕp gi¸p lBnh h¶i, vïng ®Æc quyÒn vÒ kinh tÕ vµ thÒm lôc ®Þa. + Néi thuû lµ vïng n−íc tiÕp gi¸p víi ®Êt liÒn, ë phÝa trong ®−êng c¬ së. + LBnh h¶i lµ vïng biÓn thuéc chñ quyÒn quèc gia trªn biÓn, cã chiÒu réng 12 h¶i lÝ (1 h¶i lÝ = 1852 m). + Vïng tiÕp gi¸p lBnh h¶i Lµ vïng biÓn ®−îc quy ®Þnh nh»m ®¶m b¶o cho viÖc thùc hiÖn chñ quyÒn cña n−íc ven biÓn, réng 12 h¶i lÝ. Trong vïng nµy, nhµ n−íc ta cã quyÒn thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p ®Ó ®¶m b¶o an ninh, quèc phßng, kiÓm so¸t thuÕ quan, c¸c quy ®Þnh vÒ y tÕ, m«i tr−êng, nhËp c−... + Vïng ®Æc quyÒn vÒ kinh tÕ Lµ vïng tiÕp liÒn víi lBnh h¶i vµ hîp víi lBnh h¶i thµnh mét vïng biÓn réng 200 h¶i lÝ tÝnh tõ ®−êng c¬ së. ë vïng nµy, nhµ n−íc ta cã chñ quyÒn hoµn toµn vÒ kinh tÕ nh−ng vÉn ®Ó c¸c n−íc kh¸c ®−îc ®Æt èng dÉn dÇu, d©y c¸p ngÇm vµ tµu thuyÒn, m¸y bay n−íc ngoµi ®−îc tù do vÒ hµng h¶i vµ hµng kh«ng theo C«ng −íc quèc tÕ quy ®Þnh. + ThÒm lôc ®Þa Lµ phÇn ngÇm d−íi biÓn vµ lßng ®Êt d−íi ®¸y biÓn thuéc phÇn lôc ®Þa kÐo dµi, më réng ra ngoµi lBnh h¶i cho ®Õn bê ngoµi cña r×a lôc ®Þa, cã ®é s©u kho¶ng 200 m hoÆc h¬n n÷a. Nhµ n−íc ta cã chñ quyÒn hoµn toµn vÒ mÆt th¨m dß, khai th¸c, b¶o vÖ vµ qu¶n lÝ c¸c tµi nguyªn thiªn nhiªn ë thÒm lôc ®Þa ViÖt Nam. - Vïng biÓn ViÖt Nam cã diªn tÝch kho¶ng 1 triÖu km2 t¹i BiÓn §«ng. c) Vïng trêi - Lµ kho¶ng kh«ng gian kh«ng giíi h¹n ®é cao bao trïm lªn trªn lBnh thæ n−íc ta. - Trªn ®Êt liÒn ®−îc x¸c ®Þnh b»ng c¸c ®−êng biªn giíi. - Trªn biÓn lµ ranh giíi bªn ngoµi cña lBnh h¶i vµ kh«ng gian c¸c ®¶o. 3. ý nghÜa cña vÞ trÝ ®Þa lÝ ViÖt Nam a) ý nghÜa tù nhiªn VÞ trÝ ®Þa lÝ ®B quy ®Þnh ®Æc ®iÓm c¬ b¶n cña thiªn nhiªn n−íc ta mang tÝnh chÊt nhiÖt ®íi Èm giã mïa. + N»m hoµn toµn trong vïng nhiÖt ®íi ë b¸n cÇu B¾c nªn cã nÒn nhiÖt ®é cao. + N»m trong khu vùc th−êng xuyªn chÞu ¶nh h−ëng cña giã MËu dÞch vµ giã mïa ch©u ¸ nªn khÝ hËu cã hai mïa râ rÖt. + ChÞu ¶nh h−ëng s©u s¾c cña biÓn nªn th¶m thùc vËt bèn mïa xanh tèt. N−íc ta n»m ë vÞ trÝ tiÕp gi¸p gi÷a lôc ®Þa vµ ®¹i d−¬ng liÒn kÒ víi vµnh ®ai sinh kho¸ng Th¸i B×nh D−¬ng vµ vµnh ®ai sinh kho¸ng §Þa Trung H¶i, trªn ®−êng di l−u vµ di c− cña nhiÒu loµi ®éng thùc vËt nªn cã nhiÒu tµi nguyªn kho¸ng s¶n vµ tµi nguyªn sinh vËt v« cïng quý gi¸. VÞ trÝ vµ h×nh thÓ n−íc ta ®B t¹o nªn sù ph©n ho¸ ®a d¹ng cña tù nhiªn gi÷a miÒn B¾c víi miÒn Nam, gi÷a miÒn nói vµ ®ång b»ng, ven biÓn, h¶i ®¶o. N−íc ta còng n»m trong vïng cã nhiÒu thiªn tai : bBo, lò lôt, h¹n h¸n th−êng x¶y ra h»ng n¨m. Tr−êng THPT TrÇn H−ng §¹o Gi¸o viªn: §oµn Kim ThiÕt ®Ò c−¬ng «n tËp tèt nghiÖp thpt n¨m 2009 m«n ®Þa lÝ b) ý nghÜa kinh tÕ, v¨n ho¸ x héi vµ quèc phßng - VÒ kinh tÕ + ViÖt Nam n»m trªn ngB t− ®−êng hµng h¶i vµ hµng kh«ng quèc tÕ quan träng, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho n−íc ta giao l−u víi c¸c n−íc trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi. + N−íc ta cßn lµ cöa ngâ më lèi ra biÓn thuËn tiÖn cho c¸c n−íc Lµo, c¸c khu vùc §«ng B¾c Th¸i Lan vµ Cam-pu-chia, T©y Nam Trung Quèc. + VÞ trÝ ®Þa lÝ thuËn lîi cña n−íc ta cã ý nghÜa rÊt quan träng trong viÖc ph¸t triÓn c¸c ngµnh kinh tÕ, c¸c vïng lBnh thæ, t¹o ®iÒu kiÖn thùc hiÖn chÝnh s¸ch më cöa, héi nhËp víi c¸c n−íc trªn thÕ giíi, thu hót vèn ®Çu t− cña n−íc ngoµi. - VÒ v¨n ho¸ - xB héi : vÞ trÝ ®Þa lÝ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho n−íc ta chung sèng hoµ b×nh, hîp t¸c h÷u nghÞ vµ cïng ph¸t triÓn víi c¸c n−íc, ®Æc biÖt lµ víi c¸c n−íc l¸ng giÒng vµ c¸c n−íc trong khu vùc §«ng Nam ¸. - VÒ an ninh, quèc phßng: + N−íc ta cã mét vÞ trÝ ®Æc biÖt quan träng ë vïng §«ng Nam ¸, mét khu vùc kinh tÕ rÊt n¨ng ®éng vµ nh¹y c¶m víi nh÷ng biÕn ®éng chÝnh trÞ trªn thÕ giíi. + BiÓn §«ng ®èi víi n−íc ta lµ mét h−íng chiÕn l−îc quan träng trong c«ng cuéc x©y dùng, ph¸t triÓn kinh tÕ vµ b¶o vÖ ®Êt n−íc. LÞch sö h×nh thμnh vμ ph¸t triÓn lnh thæ ViÖt Nam 1. Giai ®o¹n TiÒn Cambri Lµgiai®o¹nh×nhthµnhnÒnmãngban®ÇucñalBnhthæViÖtNamvíic¸c®Æc®iÓm: a) Giai ®o¹n cæ nhÊt vµ kÐo dµi nhÊt trong lÞch sö ph¸t triÓn lnh thæ ViÖt Nam - DiÔn ra trong kho¶ng 2 tØ n¨m, kÕt thóc c¸ch ®©y 542 triÖu n¨m. - C¸c ®¸ biÕn chÊt cæ : cã ë Kon Tum, Hoµng Liªn S¬n. b) DiÔn ra trong mét ph¹m vi hÑp trªn phÇn lnh thæ n−íc ta hiÖn nay - TËp trung ë khu vùc nói cao Hoµng Liªn S¬n vµ Trung Trung Bé. c) C¸c ®iÒu kiÖn cæ ®Þa lÝ cßn rÊt s¬ khai vµ ®¬n ®iÖu - XuÊt hiÖn th¹ch quyÓn, líp khÝ quyÓn rÊt máng. - Thñy quyÓn b¾t ®Çu xuÊt hiÖn. - Sinh vËt cßn ë d¹ng s¬ khai nguyªn thñy (t¶o, ®éng vËt th©n mÒm) 2. Giai ®o¹n Cæ kiÕn t¹o Cã tÝnh chÊt quyÕt ®Þnh ®Õn lÞch sö ph¸t triÓn cña tù nhiªn n−íc ta. a) DiÔn ra trong thêi gian kh¸ dµi - KÐo dµi tíi 475 triÖu n¨m. - ChÊm døt c¸ch ®©y 65 triÖu n¨m. b) Cã nhiÒu biÕn ®éng m¹nh mÏ nhÊt trong lÞch sö ph¸t triÓn tù nhiªn n−íc ta - Cã c¸c k× vËn ®éng t¹o nói : Calª®«ni, HÐcxi ni (®¹i Cæ sinh) ; In®«nªxini, Kimªri (Trung sinh). - §Êt ®¸ rÊt cæ, cã c¶ : trÇm tÝch, macma, biÕn chÊt. - C¸c ®¸ trÇm tÝch ph©n bè réng kh¾p trªn lBnh thæ + §¸ v«i tuæi §ªv«n vµ Cacbon - Pecmi cã nhiÒu ë miÒn B¾c. Tr−êng THPT TrÇn H−ng §¹o Gi¸o viªn: §oµn Kim ThiÕt ... - tailieumienphi.vn