Xem mẫu
- bé gi¸o dôc vµ ®µo t¹o kú thi tuyÓn sinh ®h, c® n¨m 2002
§¸p ¸n vµ thang ®iÓm ®Ò chÝnh thøc
m«n thi: sinh häc
Thang ®iÓm
néi dung
C©u1 . (§H: 2 ®iÓm; C§: 2,5 ®iÓm) §H C§
1. Kh¸i niÖm vµ vÝ dô vÒ sù thÝch nghi theo mïa
1.1. Kh¸i niÖm
• M«i tr−êng sèng cña sinh vËt trªn tr¸i ®Êt th−êng thay ®æi cã tÝnh chu k×,
0,25 0,25
chñ yÕu lµ chu k× mïa vµ chu k× ngµy ®ªm.
• Kh¶ n¨ng ph¶n øng cña sinh vËt mét c¸ch nhÞp nhµng víi nh÷ng thay ®æi
0,25 0,50
cã tÝnh chu k× cña m«i tr−êng lµ nhÞp sinh häc.
Ghi chó: Trong mçi phÇn cho ®iÓm, ý cña c¶ 4 côm tõ in nghiªng ph¶i ®ñ
( chØ cÇn thiÕu 1 ý lµ kh«ng ®−îc ®iÓm).
1.2- VÝ dô vÒ sù thÝch nghi theo mïa
- Vïng l¹nh:
0,25 0,25
a- Dao ®éng mïa vÒ khÝ hËu lín, cã b¨ng tuyÕt vµo mïa ®«ng.
b- PhÇn lín c©y xanh rông l¸, sèng ë tr¹ng th¸i chÕt gi¶.
c- §éng vËt th−êng ngñ ®«ng, khi ®ã trao ®æi chÊt cña c¬ thÓ con vËt gi¶m
0,25
®Õn møc thÊp nhÊt chØ ®ñ ®Ó sèng.
d- Ph¶n øng tÝch cùc ®Ó qua mïa ®«ng kh¸c nhau tuú nhãm ®éng vËt: Sãc
tr÷ thøc ¨n ®Ó qua ®«ng. Chim cã b¶n n¨ng di tró, rêi bá n¬i xø l¹nh khan
hiÕm thøc ¨n tíi n¬i kh¸c Êm h¬n, nhiÒu thøc ¨n h¬n, sang mïa xu©n
0,25 0,25
chóng l¹i bay vÒ quª h−¬ng.
Ghi chó:
• §¹i häc: §èi víi phÇn ®iÓm 0,25 thø hai ph¶i nªu ®−îc 2 ý gåm (b+d)
hoÆc (c+d) míi cã ®iÓm; cßn nÕu lµ (b+c) th× kh«ng ®−îc ®iÓm.
• Cao ®¼ng: môc a: 0,25 ®; ý môc b hoÆc c: 0,25 ®; ý môc d: 0,25®
- Vïng nhiÖt ®íi:
• Dao ®éng vÒ l−îng thøc ¨n, ®é Èm, nhiÖt ®é, ¸nh s¸ng kh«ng qu¸ lín.
PhÇn lín sinh vËt kh«ng cã ph¶n øng chu k× mïa râ rÖt.
• VÝ dô: Mét sè thùc vËt (Bµng, Xoan, Sßi) rông l¸ vµo mïa ®«ng. Mét sè
0,25 0,25
c«n trïng (nhéng s©u Sßi, bä Rïa n©u) ngñ ®«ng; sè kh¸c (nhéng b−ím
®ªm h¹i lóa, ng«) ngñ hÌ vµo thêi k× kh« h¹n.
Ghi chó: Cã thÓ nªu mét vÝ dô kh¸c t−¬ng tù còng ®−îc ®iÓm.
2- Nh©n tè sinh th¸i
Nh©n tè sinh th¸i t¹o nªn sù khëi ®éng cña nhÞp sinh häc theo mïa chÝnh lµ 0,25 0,25
sù thay ®æi ®é dµi chiÕu s¸ng trong ngµy.
• VÝ dô: ë Hµ néi, s©u Sßi hãa nhéng ngñ ®«ng vµo ®Çu th¸ng 11 d−¬ng
0,25 0,25
lÞch, nöa ®Çu th¸ng 3 míi në buím. Ngµy ng¾n ë th¸ng 11 ®· b¸o hiÖu
cho s©u hãa nhéng vµo giÊc ngñ ®«ng. Ngµy dµi ë th¸ng 3 b¸o hiÖu cho
c©y Sßi ®©m chåi nÈy léc vµ nhéng në b−ím.
Ghi chó: Cã thÓ nªu mét vÝ dô kh¸c t−¬ng tù còng ®−îc ®iÓm.
1
- 3- VÝ dô minh häa nhÞp sinh häc cña sinh vËt mang tÝnh di truyÒn
Nh÷ng ®éng vËt nh− ong, th»n l»n ®−îc nu«i trong ®iÒu kiÖn cã ®é dµi
chiÕu s¸ng æn ®Þnh vÉn gi÷ nhÞp ®iÖu ngµy ®ªm nh− khi sèng trong thiªn 0,25 0,25
nhiªn.
Ghi chó: Cã thÓ nªu mét vÝ dô kh¸c t−¬ng tù, nh−ng ph¶i chøng tá nhÞp sinh
häc mang tÝnh di truyÒn.
C©u 2. (§H: 2 ®iÓm; C§: 2,5 ®iÓm)
1- Quan niÖm cña §¸cuyn vÒ biÕn dÞ
1.1.Kh¸i niÖm biÕn dÞ c¸ thÓ cña §acuyn:
• §acuyn lµ ng−êi ®Çu tiªn dïng kh¸i niÖm biÕn dÞ c¸ thÓ (gäi t¾t lµ biÕn
0,25 0,25
dÞ) ®Ó chØ sù ph¸t sinh nh÷ng ®Æc ®iÓm sai kh¸c gi÷a c¸c c¸ thÓ cïng
loµi trong qu¸ tr×nh sinh s¶n.
• BiÕn dÞ xuÊt hiÖn trong qu¸ tr×nh sinh s¶n ë tõng c¸ thÓ riªng lÎ vµ theo
0,50 0,50
nh÷ng h−íng kh«ng x¸c ®Þnh.
0,25 0,25
• Lµ nguån nguyªn liÖu cña chän gièng vµ tiÕn hãa.
1.2. BiÕn dÞ x¸c ®Þnh:
• D−íi t¸c dông trùc tiÕp cña ngo¹i c¶nh hay cña tËp qu¸n ho¹t ®éng ë
0,25 0,50
®éng vËt chØ g©y ra nh÷ng biÕn ®æi ®ång lo¹t theo mét h−íng x¸c ®Þnh,
t−¬ng øng víi ®iÒu kiÖn ngo¹i c¶nh.
• Ýt cã ý nghÜa trong chän gièng vµ tiÕn hãa. 0,25 0,25
2 .C¸c ®Æc ®iÓm thÝch nghi chØ cã tÝnh hîp lÝ t−¬ng ®èi
2.1. Mçi ®Æc ®iÓm thÝch nghi lµ s¶n phÈm cña chän läc tù nhiªn trong mét
0,25 0,25
hoµn c¶nh nhÊt ®Þnh. Khi hoµn c¶nh thay ®æi, mét ®Æc ®iÓm vèn cã lîi cã thÓ
trë thµnh bÊt lîi vµ bÞ thay thÕ b»ng ®Æc ®iÓm thÝch nghi h¬n.
2.2. Trong hoµn c¶nh sèng æn ®Þnh th× c¸c ®ét biÕn vÉn kh«ng ngõng ph¸t
0,25 0,50
sinh, chän läc tù nhiªn vÉn kh«ng ngõng t¸c ®éng. V× thÕ, trong lÞch sö tiÕn
hãa, nh÷ng sinh vËt xuÊt hiÖn sau mang nhiÒu ®Æc ®iÓm hîp lý h¬n nh÷ng
sinh vËt xuÊt hiÖn tr−íc.
C©u 3. (§H: 2 ®iÓm;C§: 2,5 ®iÓm)
1- X¸c ®Þnh quy luËt di truyÒn mµu l«ng:
Tõ c¸c d÷ kiÖn cña ®Ò bµi cho thÊy, sù di truyÒn mµu l«ng cña chã tu©n
theo qui luËt di truyÒn t−¬ng t¸c øc chÕ (¸t chÕ) cña gen tréi trªn cÆp NST
t−¬ng ®ång nµy ®èi víi c¸c gen kh«ng alen trªn cÆp nhiÔm s¾c thÓ t−¬ng 0,25
®ång kh¸c. 0,25
V× gen I øc chÕ biÓu hiÖn cña c¸c gen B vµ b, nªn cã sù t−¬ng quan gi÷a
c¸c kiÓu gen vµ kiÓu h×nh nh− sau:
- Nhãm kiÓu gen cho mµu l«ng tr¾ng : I-B-, I-bb. 0,25
- Nhãm kiÓu gen cho mµu l«ng ®en : iiB-.
- KiÓu gen cho mµu l«ng h¹t dÎ : iibb.
Ghi chó: Cã thÓ viÕt cô thÓ c¸c kiÓu gen tõ mçi nhãm kiÓu gen nãi trªn.
2- Tû lÖ ph©n ly kiÓu gen vµ kiÓu h×nh ë F1
2
- • Chã dÞ hîp tö vÒ c¶ hai cÆp gen cã kiÓu gen lµ IiBb, nªn cã kiÓu h×nh mµu
l«ng tr¾ng.
S¬ ®å lai:
0,25 0,25
P IiBb x IiBb
(chã mµu l«ng tr¾ng) (chã mµu l«ng tr¾ng)
Gt P IB, Ib, iB, ib IB, Ib, iB, ib
F1 :
• Tû lÖ ph©n ly kiÓu gen :
0,25 0,25
1 IIBB : 2IiBB : 2IIBb : 4IiBb:1IIbb : 2Iibb: 1 iiBB: 2iiBb:1iibb
• Tû lÖ ph©n ly kiÓu h×nh: 9(I-B-) : 3(I-bb) : 3(iiB-) : 1iibb
0,25 0,25
12 tr¾ng : 3 ®en : 1 h¹t dÎ
3- TØ lÖ chã mµu l«ng tr¾ng ®ång hîp tö vÒ c¶ hai cÆp gen ë F1
Chã mµu l«ng tr¾ng ®ång hîp tö vÒ c¶ hai cÆp gen lµ nh÷ng c¸ thÓ chøa
mét trong hai kiÓu gen sau ®©y : IIBB hoÆc IIbb. Chóng chiÕm tû lÖ 2/16 hay 0,25 0,50
1/8 sè c¸ thÓ cña F1.
4- TØ lÖ ph©n li kiÓu h×nh ë F2 do giao phèi ngÉu nhiªn gi÷a chã cã mµu
l«ng ®en víi chã cã mµu l«ng h¹t dÎ cña F1
Chã cã mµu l«ng h¹t dÎ chØ cã mét kiÓu gen lµ iibb, trong khi chã cã mµu
0,25 0,25
l«ng ®en th× cã thÓ mang mét trong hai kiÓu gen iiBb hoÆc iiBB. V× thÕ, khi
cho giao phèi ngÉu nhiªn chã cã mµu l«ng h¹t dÎ víi chã cã mµu l«ng ®en
th× cã thÓ x¶y ra mét trong hai kh¶ n¨ng sau ®©y:
a) Kh¶ n¨ng thø nhÊt:
F1 iiBB x iibb
0,25 0,25
(chã mµu l«ng ®en) (chã mµu l«ng h¹t dÎ)
gt F1 iB ib
F2 kiÓu gen : iiBb
kiÓu h×nh: TÊt c¶ ®Òu cã mµu l«ng ®en
b) Kh¶ n¨ng thø hai:
F1 iiBb x iibb
0,25 0,25
(chã mµu l«ng ®en) (chã mµu l«ng h¹t dÎ)
g t F1 iB, ib ib
F2 kiÓu gen : 1iiBb : 1iibb
kiÓu h×nh: 50% chã cã mµu l«ng ®en : 50% chã cã mµu l«ng h¹t dÎ
Ghi chó: ThÝ sinh cã thÓ biÖn luËn ®©y lµ tØ lÖ ph©n li tÝnh theo lÝ thuyÕt.
C©u 4 (§H: 2 ®iÓm; C§: 2,5 ®iÓm)
1- X¸c ®Þnh phÐp lai
• PhÐp lai nµy cã tªn gäi lµ phÐp lai ph©n tÝch. V× ®ã lµ phÐp lai gi÷a c¬ thÓ
mang tÝnh tr¹ng tréi (th©n cao-qu¶ ®á) víi c¬ thÓ mang tÝnh tr¹ng lÆn 0,25 0,25
(th©n thÊp-qu¶ bÇu dôc).
• Néi dung: PhÐp lai ph©n tÝch lµ phÐp lai gi÷a c¬ thÓ mang tÝnh tr¹ng tréi
0,25 0,25
víi c¬ thÓ mang tÝnh tr¹ng lÆn ®Ó kiÓm tra kiÓu gen.
2- BiÖn luËn vµ s¬ ®å lai
2.1. BiÖn luËn
3
- • §©y lµ phÐp lai ph©n tÝch vµ do ë thÕ hÖ lai xuÊt hiÖn 4 kiÓu h×nh, nªn
mçi c©y cµ chua th©n cao-qu¶ trßn ®em lai ph©n tÝch ®Òu ph¶i t¹o ra
bèn lo¹i giao tö lµ AB, Ab, aB, ab. Tõ ®ã suy ra, kiÓu gen mçi c©y nµy
®Òu dÞ hîp tö vÒ hai cÆp gen quy ®Þnh hai cÆp tÝnh tr¹ng vÒ kÝch th−íc 0,25 0,50
c©y vµ h×nh d¹ng qu¶.
• PhÐp lai ph©n tÝch thø nhÊt
+ Trong tæng sè bèn lo¹i kiÓu h×nh ë thÕ hÖ lai, bªn c¹nh hai lo¹i kiÓu
h×nh gièng víi c¸c c©y bè mÑ ®Òu chiÕm tØ lÖ 40%, ®· xuÊt hiÖn thªm
hai lo¹i kiÓu h×nh míi lµ sù tæ hîp c¸c tÝnh tr¹ng cña c¸c c©y bè mÑ; ®ã
lµ kiÓu h×nh th©n cao – qu¶ bÇu dôc vµ th©n thÊp – qu¶ trßn ®Òu chiÕm tØ 0,25 0,25
lÖ 10%. V× thÕ, ®©y lµ kÕt qu¶ cña hiÖn t−îng ho¸n vÞ gen x¶y ra ë c©y
cµ chua th©n cao - qu¶ trßn.
+ Trong phÐp lai ph©n tÝch, tØ lÖ kiÓu gen cña c¸c giao tö sinh ra tõ c¬
thÓ dÞ hîp tö ®em lai ph©n tÝch ®−îc suy ra tõ tØ lÖ kiÓu h×nh cña c¸c c¸
thÓ ë thÕ hÖ lai vµ ng−îc l¹i. V× thÕ, tØ lÖ 10% cña c¸c kiÓu h×nh th©n
cao- qu¶ bÇu dôc vµ th©n thÊp -qu¶ trßn sÏ t−¬ng øng víi tØ lÖ 10% cña
c¸c giao tö Ab vµ aB. §ång thêi tØ lÖ 40% cña c¸c kiÓu h×nh th©n cao-
qu¶ trßn vµ th©n thÊp-qu¶ bÇu dôc sÏ t−¬ng øng víi tØ lÖ 40% cña c¸c
giao tö AB vµ ab.
V× tØ lÖ c¸c lo¹i giao tö ®−îc h×nh thµnh do ho¸n vÞ gen th−êng thÊp
h¬n so víi c¸c lo¹i giao tö ®−îc h×nh thµnh do liªn kÕt gen, nªn kiÓu 0,25 0,50
gen cña c©y th©n cao-qu¶ trßn thø nhÊt ph¶i lµ: AB/ab.
• PhÐp lai ph©n tÝch thø hai: BiÖn luËn t−¬ng tù nh− trªn, suy ra ®−îc kiÓu 0,25 0,25
gen cña c©y cµ chua th©n cao- qu¶ trßn thø hai lµ Ab/aB.
Ghi chó: thÝ sinh cã thÓ biÖn luËn theo mét c¸ch kh¸c nh−ng ph¶i nªu ®−îc ý
cña c¸c ®o¹n ch÷ in nghiªng trªn.
2.2.S¬ ®å lai
• S¬ ®å lai ph©n tÝch c©y th©n cao - qu¶ trßn thø nhÊt
P AB/ab ( th©n cao-qu¶ trßn) x ab/ab (th©n thÊp- qu¶ bÇu dôc)
0,25 0,25
gt P AB = ab = 40% ab = 100%
Ab = aB = 10%
Fb 40% AB/ab th©n cao- qu¶ trßn
40% ab/ab th©n thÊp- qu¶ bÇu dôc
10% Ab/ab th©n cao- qu¶ bÇu dôc
10% aB/ab th©n thÊp - qu¶ trßn.
• S¬ ®å lai ph©n tÝch c©y th©n cao - qu¶ trßn thø hai
P Ab/aB ( th©n cao-qu¶ trßn) x ab/ab (th©n thÊp- qu¶ bÇu dôc)
0,25 0,25
gt P Ab = aB = 40% ab = 100%
AB = ab = 10%
Fb 40% Ab/ab th©n cao- qu¶ bÇu dôc
40% aB/ab th©n thÊp- qu¶ trßn
10% AB/ab th©n cao- qu¶ trßn
10% ab/ab th©n thÊp - qu¶ bÇu dôc.
C©u 5. (§H: 2 ®iÓm). Cao ®¼ng kh«ng ph¶i lµm c©u nµy.
1- Kh¸i niÖm thÓ dÞ béi
4
- Trong thÓ dÞ béi, ë tÕ bµo sinh d−ìng, t¹i mét hoÆc mét sè cÆp NST
®¸ng lÏ chøa 2 NST ë mçi cÆp t−¬ng ®ång th× l¹i chøa 3 NST (thÓ ba nhiÔm) 0,50
hoÆc nhiÒu NST (thÓ ®a nhiÔm), hoÆc chØ 1 NST (thÓ mét nhiÔm) hoÆc thiÕu
h¼n NST ®ã (thÓ khuyÕt nhiÔm).
2- C¬ chÕ vµ hËu qu¶
2.1. C¬ chÕ
Trong qu¸ tr×nh ph¸t sinh giao tö, cÆp NST giíi tÝnh cña bè hoÆc mÑ
kh«ng ph©n li sÏ t¹o ra mét lo¹i giao tö mang c¶ 2 NST giíi tÝnh vµ mét
lo¹i giao tö kh«ng chøa nhiÔm s¾c thÓ giíi tÝnh nµo.
• Giao tö mang hai nhiÔm s¾c thÓ giíi tÝnh thô tinh víi mét giao tö mang
0,25
mét nhiÔm s¾c thÓ giíi tÝnh, sÏ t¹o nªn hîp tö chøa ba nhiÔm s¾c thÓ giíi
tÝnh (thÓ ba nhiÔm).
• Giao tö kh«ng chøa nhiÔm s¾c thÓ giíi tÝnh thô tinh víi mét giao tö b×nh
0,25
th−êng (mang mét nhiÔm s¾c thÓ giíi tÝnh) sÏ t¹o nªn hîp tö chØ chøa
mét nhiÔm s¾c thÓ giíi tÝnh (thÓ mét nhiÔm).
- S¬ ®å minh häa c¬ chÕ:
(1) P XX x XY
0,25
gtP XX, O X, Y
con XXX : XXY : OX : OY
(2) P XX x XY
gtP X X Y, O
con XXY : OX
Ghi chó: ChØ cÇn viÕt 1 trong 2 s¬ ®å trªn.
2.2. HËu qu¶
• KiÓu ®ét biÕn ba nhiÔm g©y ra c¸c hËu qu¶ nghiªm träng nh− sau:
** Héi chøng 3 X ( XXX) n÷, buång trøng vµ d¹ con kh«ng ph¸t triÓn,
th−êng rèi lo¹n kinh nguyÖt, khã cã con.
** Héi chøng Claiphent¬ (XXY) nam, mï mµu, th©n cao, ch©n tay dµi, tinh 0,25
hoµn nhá, si ®Çn, v« sinh.
Ghi chó: ChØ cÇn nªu mét trong hai héi chøng trªn.
• KiÓu ®ét biÕn mét nhiÔm còng g©y ra c¸c hËu qu¶ nghiªm träng nh−:
Héi chøng Tícn¬ (OX) n÷, lïn, cæ ng¾n, kh«ng cã kinh nguyÖt, vó kh«ng 0,25
ph¸t triÓn, ©m ®¹o hÑp, d¹ con nhá, trÝ tuÖ chËm ph¸t triÓn.
3- Tr×nh bµy ph−¬ng ph¸p tÕ bµo trong nghiªn cøu di truyÒn ng−êi
• Lµm tiªu b¶n tÕ bµo, nghiªn cøu bé nhiÔm s¾c thÓ, cÊu tróc hiÓn vi cña
c¸c nhiÔm s¾c thÓ trong tÕ bµo c¬ thÓ nh»m ph¸t hiÖn nhiÒu dÞ tËt vµ bÖnh
di truyÒn bÈm sinh liªn quan ®Õn c¸c ®ét biÕn sè l−îng, cÊu tróc nhiÔm 0,25
s¾c thÓ.
• VÝ dô cô thÓ: Trong tÕ bµo cã 3 nhiÔm s¾c thÓ sè 21 g©y héi chøng §ao;
mÊt ®o¹n NST sè 21 hoÆc 22 g©y bÖnh b¹ch cÇu ¸c tÝnh; ba NST 16-18
ngãn trá dµi h¬n ngãn gi÷a, tai thÊp, hµm bÐ; 3 NST 13-15: søt m«i, thõa
ngãn, chÕt yÓu.
Ghi chó: Ph¶i nªu Ýt nhÊt mét trong c¸c vÝ dô trªn míi ®−îc ®iÓm.
5
nguon tai.lieu . vn
